Ĉi tiu libr'o en'hav'as popular'a'n pri'skrib'o'n pri vintr'a'j vetur'o'j tra Kamĉatko, kiu'j'n entrepren'is ekspedici'o, kiu dum la jar'o'j 192022 est'is en tiu mal'proksim'a siberia du'on'insul'o por scienc'a'j esplor'o'j.
En la libr'o la leg'ant'o kon'at'iĝ'os kun mult'a'j strang'a'j gent'o'j, kiu'j viv'as primitiv'a'n viv'o'n kiel ĉas'ist'o'j, fiŝ'kapt'ist'o'j aŭ boac'bred'ant'o'j en la sovaĝ'a'j region'o'j de Kamĉatko. Plu'e kun tiu'j ŝanĝ'a'j aventur'o'j, kiu'j'n renkont'as vojaĝ'ant'o en tiu land'o, kie la natur'o est'as sever'a kaj ne'gast'am'a sed la hom'o'j gast'am'a'j kaj afabl'a'j.
En akr'a'j neĝ'o'ŝtorm'o'j kaj mal'varm'eg'o ni'a fort'o est'is ĝis'ekstrem'e prov'at'a, sed ĉiu'j mir'ind'a'j tra'viv'aĵ'o'j inter hom'o'j kaj best'o'j kaj la stud'o'j, kiu'j'n ni hav'is okaz'o'n far'i, riĉ'e rekompenc'is ni'n pro ni'a pen'ad'o kaj ig'is ni'n facil'e forges'i ĝi'n. Tiu'j tra'viv'aĵ'o'j ankaŭ don'is al ni memor'o'j'n por la tut'a viv'o, kiu'j neniam pal'iĝ'os.
Ĉi tiu libr'o, kiu nun aper'as en Esperant'o, jam antaŭ'e est'as traduk'it'a en 11 lingv'o'j'n. La aŭtor'o esper'as, ke per'e de la mond'lingv'o Esperant'o ĝi nun ating'os mult'a'j'n nov'a'j'n leg'ant'o'j'n en divers'a'j part'o'j de la mond'o.
Stockholm en februar'o 1932
Sten Bergman
Post kelk'semajn'a rest'ad'o en Tokio kaj Yokohama, dum kiu ni per help'o de la sved'a legaci'o ord'ig'is la diplomat'a'j'n formal'aĵ'o'j'n, kiu'j est'is neces'a'j antaŭ Ia ek'vojaĝ'o al Kamĉatko, kaj komplet'ig'is la last'a'n part'o'n de la ekip'o, ni ek'ir'is al la haven'urb'o hakodate en nord'a Japani'o. De tie el'ir'as la plej mult'a'j japan'a'j ŝip'o'j al Kamĉatko, kaj preskaŭ ĉiu'j rus'a'j halt'as en tiu lok'o.
Ni jam est'is en hakodate iom pli ol unu semajn'o'n. La ŝanc'o'j baldaŭ trov'i ŝip'o'n al Kamĉatko ŝajn'is tre mal'favor'a'j. En la haven'o ja kuŝ'is kvar'mast'a skun'o, kiu est'is ir'ont'a al iu lok'o ĉe la nord'orient'a bord'o de Kamĉatko. Ĝi'a posed'ant'o ne est'is mal'inklin'a al'bord'ig'i en Petropavlovsk kun ni, sed li postul'is fabel'e alt'a'n sum'o'n kiel rekompenc'o'n. Tamen post kelk'tag'a diskut'ad'o li far'iĝ'is iom pli prudent'a. Ni decid'is vetur'i sur la rod'o'n por pli detal'e ekzamen'i la ŝip'o'n. Dum japan'o padel'is ni'n al la skun'o, al'ven'is mal'grand'a ŝip'o, kiu vek'is ni'a'n atent'o'n. Ĝi est'is elegant'a ŝip'et'o kun ruĝ'a flag'o en la poŭp'o. Ni ek'sci'is de japan'o el ni'a'j akompan'ant'o'j, ke ĝi ven'is de Vladivostok kaj ver'ŝajn'e ir'os al Kamĉatko.
Ni tuj ŝanĝ'is la direkt'o'n kaj ig'is la japan'o'n padel'i ni'n al la nov'a ŝip'o anstataŭ al la skun'o. Ni ek'sci'is de la ŝip'estr'o, ke la ŝip'o est'as ” Kommandor Bering ”, arm'it'a inspekt'a ŝip'o de la sovet'a reg'ist'ar'o kaj ir'os rekt'e al Petropavlovsk en Kamĉatko.
Je mi'a demand'o ĉu ses sved'o'j rajt'as kun'vojaĝ'i, li ne pov'is don'i cert'a'n respond'o'n, sed li deklar'is, ke ĉiu'j lok'o'j est'as okup'it'a'j, ankaŭ ĉiu'j benk'o'j kaj plank'lok'o'j, sed tre afabl'e li sci'ig'is, ke ebl'e rest'us iu dorm'lok'o sub la manĝ'ej'a tabl'o kaj kred'ebl'e ankaŭ en iu sav'boat'o.
Ek'sci'int'e, ke ni tre dezir'as ricev'i permes'o'n vojaĝ'i per tiu ŝip'o, li deklar'is, ke li mem hav'as neni'o'n kontraŭ tio, sed est'as sinjor'o nom'at'a Volovnikoff, kiu dev'as decid'i pri la afer'o. Li sur'bord'iĝ'is kaj ne est'is renkont'ebl'a. Nur je la 7-a hor'o vesper'e ni sukces'is trov'i li'n, kaj li ne nur don'is al ni permes'o'n kun'vojaĝ'i, sed ankaŭ konsent'is, ke ni hav'u sen'pag'a'n vojaĝ'o'n kaj sen'pag'a'n transport'o'n de tiom el ni'a ekip'o, kiom hav'os lok'o'n. Je la 12-a h. nokt'o'mez'e la ŝip'o est'is ek'ir'ont'a al Kamĉatko.
Mi ne bezon'as menci'i, ke est'is varm'eg'a'j hor'o'j por ni. Ni'a tut'a ekip'o, ĉ. 150 kest'eg'o'j, si'n trov'is en la dogan'a'j magazen'o'j, kiu'j est'is ferm'it'a'j por tiu tag'o. Ni dev'is lu'i pram'o'j'n por transport'i la kest'eg'o'j'n al la vapor'ŝip'o, kiu kuŝ'is mal'proksim'e sur la rod'o, kaj mult'eg'e da kuli'o'j est'is dung It'a'j por la krud'labor'o. La leg'ant'o pov'as imag'i, kiel est'is por ni, se mi rakont'as, ke ni'a pak'aĵ'o kuŝ'is plej intern'e de la dogan'a magazen'o, ke oni antaŭ ĝi amas'ig'is fer'fand'aĵ'o'j'n preskaŭ ĝis la plafon'o, ke ni dev'is uz'i stĉarinajn kandel'o'j'n por el'serĉ'i, kio'n ni bezon'is, ĉar la elektr'a lum'o ne funkci'is, kaj ke fin'e la kuli'o'j strik'is en la plej kriz'a moment'o kaj tut'e simpl'e ir'is hejm'e'n.
Dek minut'o'j'n antaŭ la 12-a h. tamen ĉio est'is en'ŝip'ig'it'a, kio hav'is lok'o'n, kaj est'is feliĉ'e por ni, ke ne est'is lok'o por la tut'a pak'aĵ'o.
La rest'aĵ'o est'is ir'ont'a per la sekv'a ŝip'o. Japan'o, kiu akompan'is ni'n kiel hund'o dum la antaŭ'a'j tag'o'j kaj gajn'is ni'a'n plen'a'n fid'o'n, ricev'is la komisi'o'n plu'e'n'send'i ni'a'j'n ceter'a'j'n kest'eg'o'j'n. Li tiel bon'e lud'is s I'a'n rol'o'n, ke li hav'is larm'o'j'n en la okul'o'j, kiam li dis'iĝ'is de ni ĉirkaŭ la nokt'o'mez'o. Tiom dolor'a la adiaŭ'o est'is por li. Post'e li montr'iĝ'is unu el la plej grand'a'j fripon'o'j de la mond'o.
Kiam ” Kommandor Bering ” en la stel'klar'a nokt'o lev'is la ankr'o'n kaj en plej rav'a lun'lum'o direkt'iĝ'is nord'e'n, ni ne tre suspekt'is, ke la elegant'a ŝip'et'o ek'ir'is por si'a last'a vetur'o en tiu'j ŝtorm'plen'a'j mar'o'j. Grav'a est'is por ni la moment'o, kiam ni nun for'las'is Japani'o'n, ĉar per tio ni ankaŭ dir'is adiaŭ al la civiliz'it'a mond'o por temp'o de tri somer'o'j kaj du vintr'o'j. Mi memor'as, ke mi long'e star'ad'is sur la ferdek'o en tiu nokt'o kaj vid'is, kiel mal'rapid'e for'iĝ'is la lum'o'j de Japani'o kaj de la civilizaci'o. La pens'o'j flug'is al la grand'a ne'kon'at'aĵ'o tie nord'e, sed ankaŭ hejm'e'n al patr'in'o, patr'o, ge'frat'o'j kaj al mult'a'j amik'o'j.
Laŭ sci'ig'o ni al'ven'os al Petropavlovsk post ses tag'o'j. La ŝip'o est'is proviz'it'a per du kanon'o'j kaj kun'port'is kun pasaĝer'o'j kaj ŝip'an'ar'o, 53 hom'o'j'n, ĉiu'j rus'o'j krom ni.
Divers'kolor'a ar'o da hom'o'j est'is sur'ŝip'e. La plej mult'a'j est'is part'o'pren'int'a'j la milit'o'n, kaj kiam ili rakont'is si'a'j'n sort'o'j'n, oni kompren'is, ke est'as vir'o'j, kiu'j pli ol unu foj'o'n rigard'is al la mort'o en la vizaĝ'o'n. Jen sid'is jun'a soldat'o kun la Georg'a kruc'o sur la brust'o, jen arme'aviad'ist'o en si'a uniform'o, kaj en angul'et'o ripoz'is mal'jun'ul'o ĉirkaŭ'it'a de kelk'a'j mal'pur'a'j kun'lig'aĵ'o'j. Li est'is sur'voj'e hejm'e'n al Petropavlovsk kaj volv'is si'a'n cigared'o'n, dum li rigard'e sekv'is la flug'ad'o'n de la mar'bird'o'j ĉirkaŭ la ŝip'o. Ĉiu'j ven'is el Vladivostok kiel plej proksim'a lok'o, kie ankoraŭ son'is la paf'il'a'j klak'o'j post la last'a revoluci'o, kaj ĉiu'j sopir'is al la trankvil'o kaj kviet'o en Kamĉatko.
Unu tag'o pas'is post la ali'a, dum ni vetur'is laŭ'long'e de la neĝ'o'kovr'it'a vulkan'insul'o'j de la Kuril'o'j, kaj ni sent'is, kiel la aer'o pli'mal'varm'iĝ'is je ĉiu tag'o. Balen'o'j ni'n akompan'is dum hor'o'j kaj de temp’al temp'o naĝ'is tut'e apud la ŝip'o.
Kiam ni ating'is unu el la last'a'j Kuril'insul'o'j, la estr'ar'o de la ŝip'o far'is decid'o'n fatal'a'n. La ŝip'o, anstataŭ ir'i rekt'e al Petropavlovsk, flank'e'n'ir'u en la Oĥotsk'a'n mar'o'n kaj sekv'u la okcident'a'n mar'bord'o'n de Kamĉatko kelk'a'n distanc'o'n por rigard'i, ĉu iu'j ekster'land'a'j ŝip'o'j si'n trov'as najbar'e de Kab'o lopatka, kie al'ir'o est'is mal'permes'it'a.
Oni pret'ig'is la kanon'o'j'n, kaj ” Kommandor Bering ” plen'vapor'e en'ir'is en la glaci'kel'o'n de la Oĥotsk'a mar'o. La lantern'o'j est'is esting'it'a'j, kaj sur la ŝip'o reg'is milit'em'a sent'o. La rus'o'j frot'is la man'o'j'n pro ekstaz'o, ke ili en la maten'krepusk'o ebl'e pov'os kapt'i iu'n skun'o'n. Mal'varm'a kaj krud'a nebul'o en'volv'is ĉio'n. Fal'is la mal'lum'o, kaj ni ek'kuŝ'is por dorm'i. Sed est'is mal'varm'e kaj mal'mol'e en la ne'teg'it'a sav'boat'o, kie mi'a edz'in'o kaj mi hav'is ni'a'n kajut'o'n.
La post'a'n maten'o'n je la 6-a h. kaj du'on'o ni'n vek'is terur'a bru'krak'o. Mi ek'salt'is pro la puŝ'eg'o kaj en la unu'a moment'o mi kred'is, ke la kanon'o'j est'is en aktiv'ec'o. Du nov'a'j puŝ'eg'o'j, unu tuj post la ali'a, tamen tuj konvink'is mi'n pri la serioz'ec'o de la moment'o.
La ŝip'o sur'ir'is sub'akv'a'n rok'o'n. Ĉiu'j sur'ŝip'e kur'eg'is sur la ferdek'o'n, kie est'iĝ'is konfuz'o ĝeneral'a. La akv'o komenc'is verŝ'iĝ'i en maŝin'o'j'n kaj hold'o'n. Ĉe la terur'a kolizi'o kontraŭ la rok'o'j tiu'j evident'e dis'ŝir'is la ŝip'fund'o'n. La ŝip'estr'o ordon'is al la ŝip'an'o'j, ke ili el'met'u la sav'boat'o'j'n.” Kommandor Bering ” komenc'is plen'iĝ'i je akv'o kaj dev'is est'i for'las'at'a.” Al la sav'boat'o'j ”, son'is la komand'o'kri'o'j.
Ĉiu prov'is rapid'eg'e kolekt'i si'a'j'n plej valor'a'j'n posed'aĵ'o'j'n, kaj ek'est'is terur'a kur'ad'o sur'ŝip'e. Kompren'ebl'e ni unu'e dev'is pens'i pri sav'o de ĉiu hom'viv'o, sed est'is dolor'e for'las'i ni'a'n alt'valor'a'n ekip'o'n.
Feliĉ'e est'is nur kvin kilo'metr'o'j al ter'o — la sud'okcident'a mar'bord'o de Kamĉatko. Kiam la boat'o'j est'is plen'ig'it'a'j de hom'o'j, kun'lig'aĵ'o'j kaj valiz'o'j, ili ek'ir'is al la bord'o. La mal'grand'a'j sav'boat'o'j fakt'e salt'is sur la ond'o'j, kaj la akv'o plen'e tra'mal'sek'ig'is ni'n. iom post iom ni ating'is la ter'o'n, kaj jen ni nun star'is sur la bord'o de Kamĉatko, ni'a sopir'it'a cel'o — kiel ŝip'romp'iĝ'ul'o'j.
La mar'bord'o est'is kalv'a kaj tut'e sen'arb'a. Grand'a'j neĝ'amas'o'j ating'is ĝis la akv'o, kvankam est'is la 14. juni'o. Lign'a kruc'o sur la tundr'o atest'is, ke ni ne est'as la unu'a'j sur la lok'o.
La sav'boat'o'j nun far'is nov'a'n vetur'o'n al la ŝip'o kaj al'port'is la rest'o'n da pasaĝer'o'j. La ŝip'estr'o kaj kelk'a'j ŝip'an'o'j daŭr'e rest'is, kaj la sav'boat'o'j far'is tri'a'n vetur'o'n tie'n. Tre feliĉ'e unu el ili est'is proviz'it'a per motor'o, kaj ĝi post'tren'is la ali'a'j'n. Ali'e cert'e est'us tre mal'facil'e re'e ating'i la ŝip'o'n, ĉar la vent'o est'is rekt'e kontraŭ'a. Kiam la motor'boat'o je la tri'a foj'o ating'is la bord'o'n, la ŝip'estr'o ordon'is al ni al'ven'i al la ŝip'o, por elekt'i ni'a'n plej valor'a'n ŝarĝ'o'n.
| ” Kommandor Bering ” post la akcident'o en la Oĥotsk'a mar'o vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Kiam ni al'ven'is al ” Kommandor Bering ” la akv'o jam lev'iĝ'is alt'e en la maŝin'ej'o kaj en la mal'mult'a'j kajut'o'j, kaj la ŝip'o komenc'is kuŝ'iĝ'i flank'e'n. La elekt'o de la plej valor'a'j kaj plej grav'a'j kest'eg'o'j est'is tre mal'facil'a, ĉar ni'a tut'a ŝarĝ'o en la ŝip'o ja est'is elekt'o el la plej grav'a'j part'o'j de ni'a ekip'o. La mal'pli grav'a'j kuŝ'is en hakodate atend'ant'e la sekv'ont'a'n ŝip'o'n.
Tragedi'a est'is la redukt'ad'o. Ni dev'is el'pren'i ĉ. dek kest'eg'o'j'n kaj tio dev'is ir'i rapid'e. Ni elekt'is tiu'j'n dek kest'eg'o'j'n, en kiu'j est'is pak'it'a la plej grav'a part'o de la scienc'a ekip'o. Oni konsil'is al ni tren'i tiu'j'n kest'eg'o'j'n sur la antaŭ'a'n ferdek'o'n. De tie ili est'is mal'lev'ot'a'j en la sav'boat'o'j'n. Kiam ni sukces'is al'tren'i tie'n ok kest'eg'o'j'n kaj est'is al'rul'ant'a'j la naŭ'a'n, ni est'is inter'romp'it'a'j de la kri'o'j:” Al la sav'boat'o'j ! La ŝip'o sub'akv'iĝ'as !” Ni pov'is neni'o'n far'i sed las'i la kest'eg'o'n kaj for'kur'i trans la ŝip'rand'o'n. La akv'o tiom alt'iĝ'is en ĉiu'j ĉambr'o'j, ke la ŝip'o ŝanĝ'is la ekvilibr'o'n, ĉar ĝi komenc'is rul'iĝ'i al unu flank'o.
Ni tim'is, ke ĝi kiam ajn pov'us renvers'iĝ'i tut'e kaj kun'tir'us ni'n en la profund'o'n. Kun mal'ĝoj'o en la kor'o ni dev'is for'las'i ” Kommandor Bering ” ne sav'int'e pli ol kelk'a'j'n rapid'e el'serĉ'it'a'j'n valor'aĵ'o'j'n, ekz.
mikroskop'o'n, kelk'a'j'n meteorologi'a'j'n instrument'o'j'n, kelk'a'j'n arm'il'o'j'n kaj kamer'o'j'n. La ŝip'estr'o tamen deklar'is, ke li kred'as, ke la ŝip'o rest'os kuŝ'ant'a sur la rok'o ĝis la sekv'ont'a tag'o, kondiĉ'e ke ne komenc'iĝ'os ŝtorm'o.
Kiam ni re'ven'is al la bord'o, komenc'is vesper'iĝ'i. Sur la dezert'a bord'o si'n trov'is 50 ŝip'romp'iĝ'ul'o'j, ĉirkaŭ'it'a'j de en'tuk'pak'aĵ'o'j, kest'o'j kaj valiz'o'j. Preskaŭ ĉiu vir'o ankaŭ hav'is paf'il'o'n, ĉar tio est'as nepr'e neces'a aparten'aĵ'o en Kamĉatko. Ĉiu'j'n tend'o'j'n kaj gudr'o'tuk'o'j'n, trov'iĝ'ant'a'j'n sur'ŝip'e, oni sav'is, kaj baldaŭ ili est'is star'ig'it'a'j kaj etend'it'a'j, kaj ĉiu aranĝ'is al si kiel ebl'e plej bon'e. Pli ne'komfort'a'n lok'o'n, ol est'as la sud'okcident'a mar'bord'o de Kamĉatko, oni apenaŭ pov'us trov'i intern'e de la du'on'insul'o. Ŝtorm'o, pluv'o kaj nebul'o hav'as tie hejm'o'n.
Dum la ven'ont'a nokt'o la sort'o de la ekspedici'o est'is decid'ot'a.
Ne trankvil'e mal'fru'e vesper'e ni ek'kuŝ'is por ripoz'i sur mal'sek'a ter'o aŭskult'ant'e la frap'ad'o'n de la pluv'o sur la tend'a tuk'o. Kun eĉ pli grand'a mal'trankvil'o ni aŭd'is la muĝ'ad'o'n de la vent'o, kaj ŝajn'is al ni, ke ĝi altern'e pli'fort'iĝ'as kaj mal'fort'iĝ'as. Ke neni'u el la part'o'pren'ant'o'j de la Sved'a Kamĉatka Ekspedici'o iom menci'ind'e dorm'is, est'as mem'kompren'ebl'e. Ni nur atend'is la maten'iĝ'o'n, kiam la sav'labor'o est'is daŭr'ig'ot'a — se rest'us io por sav'i. Mi mem est'is ekster'e plur'foj'e dum la nokt'o por prov'i esplor'i tra la du'on'mal'lum'o, ĉu la ŝip'o rest'as, sed nebul'o kaj pluv'o mal'help'is al mi i'o'n vid'i.
Kiam la nokt'o fin'e komenc'is ced'i al la tag'o, oni ankoraŭ pov'is disting'i la ŝip'o'n, kiu daŭr'e kuŝ'is sur la rok'o. Ankoraŭ do est'is esper'o. Post ne'long'a temp'o ĉiu'j est'is pret'a'j por la sav'ad'o.
Est'is mal'varm'a kaj mal'agrabl'a juni'maten'o, kiam ni ek'ir'is al ” Kommandor Bering ”. Sur la ŝip'o ni'n renkont'is tragedi'a vid'aĵ'o. La tut'a mal'antaŭ'o de la ŝip'o est'is sub'akv'iĝ'int'a kaj kun ĝi ĉ. 30 kest'eg'o'j, kiu'j aparten'is al la ekspedici'o. El tiu'j ni sukces'is el'serĉ'i dek, kiu'j dank'e ke ili est'as kovr'it'a'j per zink'o kaj lut'e ferm'it'a'j, ne menci'ind'e difekt'iĝ'is per la akv'o. Ĉirkaŭ 20 kest'eg'o'j est'is mal'aper'int'a'j. Tiu'j ok, kiu'j'n ni met'is sur la antaŭ'a'n ferdek'o'n, ankoraŭ star'is tie. Do ni nur pov'is sav'i tio'n, kio rest'is. Ni plen'ŝarĝ'is la sav'boat'o'j'n, kaj la direkt'ist'o pri'zorg'is, ke ĉio ven'is sur la bord'o'n.
Kiam ni sur'bord'iĝ'is, unu el la rus'o'j renkont'is ni'n kun la ĝoj'ig'a inform'o, ke kvin el la perd'it'a'j kest'eg'o'j al'naĝ'is al la bord'o kelk'a'j'n kilo'metr'o'j'n de la tend'ej'o. Ĉar la vent'o est'is al'bord'a dum la nokt'o.
Ni nun entrepren'is promen'ad'o'n laŭ la bord'o kaj efektiv'e trov'is kvin kest'eg'o'j'n kun blu'a'j-flav'a'j stri'o'j kaj laŭ la ekster'o ne'difekt'it'a'j'n.
Oni ankoraŭ pov'is klar'e leg'i la stamp'it'a'n adres'o'n:” swedish scientific Kamtchatka expedition ”( Sved'a Scienc'a Kamĉatka Ekspedici'o ).
Ili lok'iĝ'is kun nur kelk'metr'a inter'spac'o sur la sabl'o'bord'o. Ili prezent'is ver'e strang'a'n vid'aĵ'o'n, kie ili kuŝ'is, kaj pak'ant'e ili'n en Stockholm ni apenaŭ pens'is, ke la ond'o'j de la Oĥotsk'a mar'o pri'zorg'os ili'a'n al'bord'iĝ'o'n al Kamĉatko. Je pli detal'a pri'kalkul'o montr'iĝ'is, ke 15 kest'eg'o'j est'is tut'e perd'it'a'j. Nun ni komenc'is stud'i la list'o'j'n pri la en'hav'o. Unu moment'o'n oni aŭd'is ek'kri'o'n pro ĝoj'o, ke tiu aŭ tiu objekt'o est'as sav'it'a, ali'a'n moment'o'n pro mal'ĝoj'o pri iu ne'kompens'ebl'a aĵ'o, kiu perd'iĝ'is.
La plej grav'a'j perd'it'a'j objekt'o'j est'is la jen'a'j: la ekspedici'a medikament'uj'o, la stok'o de fotograf'a'j plak'o'j, kiu est'is tre grand'a kaj zorg'e elekt'it'a, ĉiu'j kinematograf'a'j film'o'j, 3 /4 de la munici'a proviz'o, kelk'a'j arm'il'o'j, unu kamer'o, grand'a part'o de la vest'a ekip'o krom sen'nombr'a'j et'aĵ'o'j de grand'a valor'o dum ekspedici'o.
| Ni'a loĝ'ej'o, post la ŝip'romp'iĝ'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Nun neces'is ia'manier'e akir'i help'o'n. Oni ek'brul'ig'is grand'a'n signal'fajr'o'n kaj his'is alarm'flag'o'j'n. Skun'o montr'iĝ'is ĉe la horizont'o sed ne rimark'is ni'n. La du'a'n tag'o'n ni ek'vid'is nov'a'n skun'o'n, sed ankaŭ ĝi ir'is en ali'a direkt'o. Tiam oni decid'is, ke oni prov'u ating'i ĝi'n per la motor'boat'o. Oni his'is alarm'flag'o'n sur ĝi, kaj ĝi for'rapid'is plen'maŝin'e, sekv'at'e de interes'at'a'j okul'o'j.
La ĝoj'o est'is grand'a, kiam la skun'o subit'e ŝanĝ'is direkt'o'n kaj renkont'is la motor'boat'o'n. La skun'o, mal'grand'a rus'a du'mast'ul'o, est'is sur'voj'e al iu lok'o kun la nom'o kambolnaja ĉe la okcident'a mar'bord'o de Kamĉatko, sed est'is em'a tuj re'ven'i de tie por ven'ig'i tiom da pasaĝer'o'j, kiom ĝi pov'is en'hav'i, sed neniom da pak'aĵ'o. La ŝip'estr'o supoz'is re'ven'i post tri-kvar tag'o'j. Ven'is la kvar'a, kvin'a, ses'a kaj sep'a tag'o sed neni'u skun'o. Post'e ni ek'sci'is, ke ankaŭ tiu ŝip'o sur'fund'iĝ'is.
Dum la temp'o de la atend'o unu'e neces'is viv'ten'i ni'n. Kelk'a'j sak'o'j da farun'o est'is sav'it'a'j el la proviz'o de la ŝip'o kaj mult'e da ali'a'j manĝ'ebl'aĵ'o'j, kaj ni hav'is unu kest'o'n da keks'o kaj unu kest'o'n da mal'mol'a pan'o krom iom da aven'gri'o'j kaj kondens'it'a lakt'o. Sed la tend'ej'o konsist'is el 53 hom'o'j, kiu'j ĉiu'j est'is dot'it'a'j per bon'a apetit'o.
Por komplet'ig'i la mal'feliĉ'o'n ni al'bord'iĝ'is ĉe la sen'arb'a, je ĉas'aĵ'o mal'riĉ'a sud'pint'o tut'e apud Kab'o lopatka. Nur ekzist'is fok'o'j kaj mar'bird'o'j en la mar'o kaj kelk'a'j marmot'o'j sur la ter'o sed ĉio avar'e krom fok'o'j, kiu'j tamen est'is mal'facil'e al'port'ebl'a'j, post kiam ili est'is paf'it'a'j.
Kun bon'a apetit'o ni manĝ'is viand'o'n el fok'o, kormoran'o * kaj marmot'o kaj dis'porci'ig'is zorg'e keks'o'j'n kaj mal'mol'a'n pan'o'n, kiu'j dank’al la bon'eg'a lut'ferm'ad'o de la kest'eg'o'j est'is sen'difekt'a'j kaj ĉiu'tag'e est'is laŭd'at'a'j. Efektiv'e ni sufer'is neni'a'n mizer'o'n, kvankam ni dev'is rezign'i ĉiu'n pretend'o'n pri sek'a'j vest'o'j kaj ŝu'o'j. Iom pli bon'e est'is, kiam ni per la kest'eg'o'j konstru'is dom'et'o'n, kiu'n ni kalfatr'is per musk'o.
La mal'grand'a rus'a-sved'a koloni'o aspekt'is sufiĉ'e strang'a je distanc'o (*). La tend'ar'o konsist'is el dek'o da tend'o'j, kaj super la tend'o de la bolŝevik'a komisar'o Volovnikoff flirt'is la ruĝ'a sovet'flag'o, sur kiu oni pov'is leg'i:” Viv'u la demokrat'a respublik'o !” La tend'ej'a viv'o ceter'e est'is tre interes'a. Ni kun'e divid'is dolĉ'o'n kaj mal'dolĉ'o'n. Ni prunt'is manĝ'aĵ'o'n unu de la ali'a, far'is ekskurs'o'j'n kun'e, vizit'is ni'n reciprok'e en la tend'o'j kaj far'is ĉio'n tiel agrabl'a, kiel permes'is la cirkonstanc'o'j. La ŝip'hund'o, kiu est'is sur la ŝip'o de kiam oni sur'akv'ig'is ĝi'n antaŭ 15 jar'o'j, kaj tri pork'et'o'j, kiu'j, met'it'a'j en sak'o'n, est'is ĵet'it'a'j en la sav'boat'o'n, kaj nun rajt'is ir'i tut'e liber'a'j, kontribu'is por gaj'ig'i la humor'o'n. Ĉiu tend'o hav'is si'a'n propr'a'n fajr'o'n, kaj tie oni kuir'is la manĝ'aĵ'o'n kaj varm'ig'is si'n, kiam est'is mal'varm'e, ĉar kvankam est'is somer'mez'o, la neĝ'o tamen ankoraŭ kuŝ'is kelk'a'j'n metr'o'j'n de la tend'ej'o.
(*) Vid'u la vort'klar'ig'o'j'n fin'e de la libr'o ! Preskaŭ ĉiu'j rus'o'j est'is bolŝevik'o'j, sed je ili'a honor'o mi dev'as dir'i, ke mi neniam kred'is, ke bolŝevik'o'j pov'as est'i tiel afabl'a'j hom'o'j.
Inter la ŝip'an'o'j ja ekzist'is mal'bon'a'j element'o'j, sed neni'u iel ofend'is ni'n, se oni escept'as kelk'a'j'n nokt'a'j'n eks'propriet'ad'o'j'n je munici'o kaj konserv'aĵ'o'j.
Post ok tag'o'j ek'vid'iĝ'is fum'o ĉe la horizont'o. Do est'is vapor'ŝip'o, kaj nun est'is neces'e akir'i inter'komunik'o'n. Ni ek'brul'ig'is grand'a'j'n signal'fajr'o'j'n el driv'lign'o kaj musk'o, sed sur la ŝip'o, kiu est'is tre mal'proksim'a, oni neni'o'n rimark'is. Tiam mi decid'is, ke la motor'boat'o el'vetur'u sur la mar'o'n kun alarm'flag'o ĉe la pru'o en esper'o, ke ĝi est'os ek'vid'at'a. Kun tre'eg'e streĉ'a atent'o ĝi'n sekv'is mult'a'j okul'o'j kaj grand'a est'is la ĝoj'o, kiam la grand'a vapor'ŝip'o subit'e ŝanĝ'is direkt'o'n kaj al'ir'is la mal'grand'a'n boat'o'n. La du ŝip'o'j renkont'iĝ'is tie ekster'e. Japan'a komerc'a ŝip'o est'is. La japan'o'j est'is ĝentil'a'j kaj afabl'a'j, sed ne pov'is kun'port'i la ŝip'romp'iĝ'ul'o'j'n al Petropavlovsk. Anstataŭ'e ili promes'is prov'i ni'n sav'i en ali'a manier'o.
| Ni for'las'as Kab'o'n lopatka sur la japan'a'j torped'ŝip'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La ŝip'o hav'is sen'faden'a'n telegraf'o'n kaj la japan'o'j kred'is, ke okaz'e si'n trov'us kelk'a'j japan'a'j milit'ŝip'o'j en la Oĥotsk'a mar'o. Se tiel est'us, ili pov'us garanti'i, ke tiu'j milit'ŝip'o'j tuj ven'us por ni'n sav'i. Ili promes'is prov'i inter'komunik'iĝ'i kun la milit'ŝip'o'j.
Do ni re'turn'e'n'ir'is kaj daŭr'ig'is ni'a'n viv'ad'o'n sur la dezert'a bord'o esperant'e, ke iu milit'ŝip'o ven'os por ni'n sav'i.
| Post du tag'o'j aŭd'iĝ'is de sur la nebul'a mar'o fajf'eg'ant'a'j siren'son'o'j, kaj kiam la nebul'o tuj post'e mal'dens'iĝ'is, ni ek'vid'is du ekstrem'e mal'larĝ'a'j'n kaj elegant'a'j'n torped'ŝip'o'j'n, kiu'j kuŝ'is ĉe ankr'o iom ekster la ŝip'ruin'o. La japan'a'j ofic'ist'o'j est'is tre'eg'e afabl'a'j kaj nun propon'is sur'ŝip'ig'i ĉiu'j'n ŝip'romp'iĝ'ul'o'j'n, sed nur mal'mult'e da pak'aĵ'o pro ne'sufiĉ'a lok'o. Ni tamen sukces'is kun'pren'i ĉiu'j'n ni'a'j'n aparten'aĵ'o'j'n, kaj en la Nokt'o de Sankt'a Johano ni sur'ir'is la du milit'ŝip'o'j'n, kiu'j kun grand'a zorg'em'o navigaci'is al la Pacifik'o. vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Baldaŭ la du torped'ŝip'o'j kun'iĝ'is kun ankoraŭ du, kaj post'e ĉiu'j kvar ŝip'o'j sekv'is en vic'o la rok'plen'a'n orient'a'n mar'bord'o'n de Kamĉatko, ĝis ili post unu tag'nokt'o en'naĝ'is en avaĉan Golf'o'n.
| La rok'plen'a sud'orient'a mar'bord'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Baldaŭ ek'vid'iĝ'is Petropavlovsk, la cel'o de ni'a long'a vetur'o. Mi ne vol'as ne'i, ke est'is iom strang'a sent'o nun per propr'a'j okul'o'j vid'i tiu'n lok'o'n, kiu'n mi tiom mult'foj'e rigard'is sur kart'o kaj opini'is kuŝ'ant'a ĉe la fin'o de la mond'o.
Est'is kvazaŭ ven'i en paradiz'o'n, kiam oni vid'is la verd'a'j'n kaj abund'a'j'n betul'arb'ar'o'j'n, kiu'j kovr'is la val'o'j'n kaj la mont'dekliv'o'j'n.
La neĝ'o'kovr'it'a'j vulkan'o'j tamen est'is en'volv'it'a'j de dens'a nebul'o.
Baldaŭ ni ĵet'is ankr'o'n sur la rod'o en Petropavlovsk, la ĉef'urb'o de Kamĉatko kaj la est'ont'a el'ir'punkt'o de ni'a'j esplor'a'j ekskurs'o'j en la land'o.
Jam antaŭ ol ni sur'bord'iĝ'is, ni'n ating'is la sci'ig'o, ke la kvar'mast'a skun'o en hakodate, per kiu ni preskaŭ vetur'is, eksplod'is kaj sub'akv'iĝ'is, ĝust'e kiam ĝi ek'ir'is al Kamĉatko. Ĉiu'j hom'o'j pere'is. Nun ŝajn'is al ni, ke ni hav'is grandioz'a'n feliĉ'o'n, kiu'j sufer'is ŝip'romp'iĝ'o'n kun ” Kommandor Bering ” anstataŭ ek'flug'i en la aer'o'n kun la skun'o.
La ruĝ'a reg'ist'ar'o, reprezent'at'a de la polic'estr'o, aper'is sur la torped'ŝip'o'j kaj don'is al ni permes'o'n sur'bord'iĝ'i. Do japan'a'j mar'ist'o'j rem'vetur'ig'is ni'n al la bord'o, kaj je la du'a foj'o ni sur'ir'is la bord'o'n de Kamĉatko. Ni komenc'e far'is promen'ad'o'n laŭ la ĉef'strat'o. La dom'o'j ĝeneral'e est'is unu'etaĝ'a'j dom'o'j el lign'o kaj ne'kolor'ig'it'a'j kun tegment'o el ond'um'it'a lad'o. Divers'a'j vend'ej'o'j sen abund'o je var'o'j border'is la strat'o'n. La plej mult'a'j est'is ĉin'a'j.
En la strat'o mal'dens'e ir'is hom'o'j. La rus'a lingv'o tranĉ'is ni'a'j'n orel'o'j'n, miks'it'a kun ĉin'a kaj japan'a. Ĉiu'j hom'o'j halt'is kaj gap'is al ni kaj ŝajn'is tre'eg'e mir'ig'it'a'j vid'ant'e ni'n. Mal'plen'a ĉar'o bru'ant'e al'rul'iĝ'is tir'at'a de ĉeval'o kun la tip'a rus'a grand'a lign'ark'o super la jung'il'o. La vetur'ig'ist'o nepr'e dev'is halt'ig'i la ĉar'o'n por rigard'i. Ver'ŝajn'e ni aspekt'is sen'mezur'e strang'a'j. Sed ebl'e ar'o da kamĉatk'an'o'j kaŭz'us sam'e grand'a'n sensaci'o'n en eŭrop'a urb'et'o.
Tiel ni daŭr'ig'is rigard'ant'e la urb'o'n, kaj baldaŭ ni jam vid'is la plej'mult'o'n. Fin'e ni halt'is en la sol'a kaf'ej'o, ses'a'klas'a tia, ĉar ni est'is tre mal'sat'a'j. Tiam ni est'is konstat'int'a'j, ke Petropavlovsk est'as mal'grand'a simpati'a urb'et'o kun tri strat'o'j kaj la komenc'o de la kvar'a, ke ĝi plej'part'e est'as loĝ'at'a de rus'o'j, ĉin'o'j, japan'o'j kaj kore'an'o'j, sed krom'e de divers'a'j ali'a'j popol'o'j, kiu'j ne est'is tre facil'e difin'ebl'a'j sen'prepar'e. Plu'e, ke la loĝ'ant'o'j est'as tre sci'vol'a'j kaj ke neni'u ŝajn'as rapid'em'a. Krom'e, ke pork'o'j ir'as liber'a'j ĉie kaj ke urs'id'o'j promen'as ekster kelk'a'j dom'o'j, kaj divers'a'j'n ali'a'j'n afer'o'j'n.
| Petropavlovsk vid'at'a de sur unu el la ĉirkaŭ'a'j mont'o'j.( Fot'is René malaise ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Kelk'a'j'n hor'o'j'n pli post'e ni sid'is ĉe la ĉin'a komerc'ist'o Sun-in-tun kaj trakt'is pri lu'ad'o de iu dom'o. Ni sukces'is lu'i la sol'a'n liber'a'n dom'o'n de la urb'o, tut'e eŭrop'a'n konstru'aĵ'o'n kun kvin ĉambr'o'j kaj kuir'ej'o, kuŝ'ant'a'n ĉe la tri'a strat'o kun bel'eg'a vid'o al avaĉa Golf'o.
Por kvin'dek'mil rubl'o'j ( laŭ tiam'a kurz'o kvin'dek kron'o'j ) la blank'barb'a mal'jun'ul'o Saĥaroff vetur'transport'is ni'a'j'n kest'eg'o'j'n, kaj post kiam ni aranĝ'is lot'um'ad'o'n pri la ĉambr'o'j, ĉiu komenc'is laŭ'pov'e ord'ig'i por si.
La plej grand'a'n ĉambr'o'n ni aranĝ'is je laboratori'o kun labor'ej'o'j por prepar'o de best'o'j kaj plant'o'j, ali'a ĉambr'o far'iĝ'is manĝ'ej'o, kaj la tri ceter'a'j far'iĝ'is privat'a'j labor-kaj dorm'ĉambr'o'j. Ni ĉarpent'is vigl'e kaj fervor'e, kaj ĉiu rigard'is kiel honor'o'n aranĝ'i la ĉambr'o'n kiel ebl'e plej plaĉ'e. Kelk'a'j port'aĵ'o'j da lign'o'tabul'o'j, kiu'j'n ni sukces'is akir'i, baldaŭ est'is trans'form'it'a'j je bret'o'j, tabl'o'j kaj benk'o'j, kaj dorm'et'ant'a'j ĉarpent'ist'a'j talent'o'j ek'hav'is bril'a'j'n ŝanc'o'j'n montr'i si'a'n efik'o'n. La sinjor'in'o'j kun'help'is laŭ plej'ebl'a kapabl'o kaj zorg'is pri la estetik'a ornam'ad'o.
Aranĝ'ant'e ni'a'n dom'o'n ni ankaŭ inter'kon'at'iĝ'is kun kelk'a'j el la eminent'ul'o'j de la urb'o. Kelk'a'j'n el ili, kiu'j lud'is pli grav'a'n rol'o'n por ni, mi pet'as permes'o'n prezent'i.
La plej grav'a trov'it'o en tiu rilat'o est'is la pastr'o de la urb'o, bon'vest'it'a sinjor'o kun long'a'j har'o'j, kiu subit'e atak'is ni'n en plej pur'a sved'a lingv'o. Li est'is nask'it'a de sved'a patr'in'o kaj rus'a patr'o kaj kresk'int'a en Finlando. Li far'iĝ'is unu el ni'a'j plej intim'a'j kon'at'ul'o'j kaj komenc'e li est'is valor'a kiel interpret'ist'o kaj konsil'ant'o. Kun mal'fals'e rus'a sincer'ec'o li sen'ceremoni'e regal'is ni'n per grand'a part'o de la histori'o de si'a viv'o, kiu est'is ekstrem'e vari'a. Li renkont'iĝ'is kun Sven Hedin* en Tibeto, viv'is dum dek jar'o'j en Kore'o ktp. Li post'e rigard'is kiel si'a'n natur'a'n dev'o'n kaj komisi'o'n ven'i al ni preskaŭ ĉiu'tag'e por don'i al ni resum'o'n de la last'a'j skandal'aĵ'o'j de la urb'o.
Li est'is help'em'a kaj afabl'a kaj volont'e kun'port'is fask'o'n da fiŝ'o'j aŭ i'o'n ali'a'n manĝ'ebl'a'n al ni'a mastr'um'ad'o kaj re'ir'is de ni kun pak'et'o da mal'mol'a pan'o, skatol'et'o kun anĉov'o'j aŭ io ali'a.
Li don'is al ni mult'a'j'n util'a'j'n inform'o'j'n pri la urb'o kaj la hom'o'j kies anim'o'j est'is pli nigr'a'j ol tiu'j de la plej nigr'a'j negr'o'j. Baldaŭ ni sci'is, ke la vir'o, kiu viv'is en tiu dom'o kutim'is fanfaron'i, ke li murd'is tiom kaj tiom da hom'o'j, ke li'a najbar'o for'kur'is el Saĥalin, ke tiu kaj tiu gajn'is mult'e da mon'o je mal'honest'a'j komerc'o'j, ke li'a bo'frat'o * Fam'a sved'a esplor'vojaĝ'ant'o.
est'is ŝtel'ist'o ktp. La resum'o de la tut'o est'is, ke plej mult'a'j urb'an'o'j est'is pli mal'pli grand'a'j fripon'o'j. Nur mal'mult'a'j hom'o'j trov'is plaĉ'o'n en li'a'j okul'o'j.
Ali'a eminent'ul'o est'is la estr'o de la super'a lern'ej'o en Petropavlovsk, kamĉatk'an'o stud'int'a en Tomsk. Li est'is inteligent'a hom'o kaj parol'is angl'e bon'eg'e. Antaŭ ĉio li hav'is natur'scienc'a'j'n interes'o'j'n kaj fervor'e si'n dediĉ'is al botanik'o kaj kompren'ebl'e bon'e kon'is la cirkonstanc'o'j'n de la land'o. Li far'is al ni plur'a'j'n valor'a'j'n serv'o'j'n en divers'a'j okaz'o'j.
| Vintr'a bild'o de Petropavlovsk vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Plu'e trov'iĝ'is veterinar'o en la urb'o, eston'o, kiu loĝ'is minimum'e dek jar'o'j'n en Kamĉatko. Li'a distrikt'o ampleks'is la tut'a'n Kamĉatk'an du'on'insul'o'n, la Anadyr-region'o'n, la ĉukĉo-du'on'insul'o'n, la insul'o'n de Wrangel ktp. Ĝi est'is tiel vast'a, ke jam je la komenc'o li kompren'is la sen'esper'ec'o'n pov'i far'i i'a'n util'o'n kaj tuj decid'is nur veget'i.
Li neniam for'las'is Petropavlovsk kaj ne hav'is labor'o'n dum mult'a'j jar'o'j, kvankam li est'is en ofic'o kaj akcept'is salajr'o'n. Li ankaŭ dir'is, ke li forges'is ĉio'n, kio'n li lern'is en si'a fak'o. Li parol'is german'e.
Tiu'j tri person'o'j est'is la sol'a'j kun iom da eduk'it'ec'o, kun kiu'j ni pli intim'e inter'kon'at'iĝ'is dum la unu'a somer'o.
Kiel est'as vid'ebl'e laŭ la bild'o, Petropavlovsk situ'as sur mont'dekliv'o. Ĉe la ĉef'strat'o ĉiu'j vend'ej'o'j est'as kolekt'it'a'j. Plej'part'e est'as ĉin'a'j sed ankaŭ kelk'a'j japan'a'j kaj rus'a'j kaj unu amerik'an'a. La last'a,” Seidenberg kaj Wittenberg ”, est'is sen'kompar'e la plej riĉ'e proviz'it'a. Tie oni pov'as aĉet'i sved'a'j'n Primus-kuir'il'o'j'n, kaliforniajn frukt'konserv'aĵ'o'j'n, japan'a'j'n alumet'o'j'n kaj plu'e ĉio'n, kio'n oni moder'e pov'as pretend'i en tia lok'o, kia Petropavlovsk, kaj mult'e krom tio.
Ĉe la sam'a strat'o kuŝ'as la poŝt-kaj telegraf'ofic'ej'o, okup'ant'a ĉ.
15 person'o'j'n, kvankam kutim'e ven'as nur po du-tri poŝt'ŝip'o'j ĉiu'jar'e, plu'e la preĝ'ej'o kaj mal'grand'a'n distanc'o'n de ĝi la Popol'a dom'o, kie oni kutim'as aranĝ'i tumult'a'j'n politik'a'j'n kun'ven'o'j'n variant'e kun amuz'a'j aranĝ'o'j en form'o de kin'o, danc'o k. a. Se mi plu'e menci'as japan'a'n raz'ej'o'n, mi kred'as, ke neni'o grav'a rest'as en la centr'o de la urb'o. En la orient'a part'o de la urb'o la reg'ist'ar'ej'o'j est'as lok'it'a'j, ĉiu'j konstru'it'a'j en sam'a stil'o, griz'kolor'a'j du'etaĝ'a'j dom'o'j kun lad'a'j tegment'o'j. Inter ili oni disting'as la dom'o'n de la eks'guberni'estr'o'j, antaŭ kiu kuŝ'as kelk'a'j kanon'o'j.
Iom ekster la urb'o en la sam'a direkt'o kuŝ'as la radi'o'staci'o, la sol'a komunik'il'o kun la ekster'a mond'o dum la long'a vintr'o. Post ĝi la sovaĝ'ej'o daŭr'iĝ'as en plej rimark'ebl'a manier'o. Nom'e far'iĝ'as abrupt'a halt'o, se oni dezir'as daŭr'ig'i la promen'ad'o'n, ĉar tie komenc'iĝ'as la ” alŝovniko ”( aln'us maximoviczi ), la sen'inter'romp'a tapiŝ'o de dens'ej'o, unu el la plag'o'j de Kamĉatko, tra kiu oni ebl'e pov'us ramp'i, se oni ne hav'as port'aĵ'o'j'n, sed ali'okaz'e dev'as el'hak'i si'a'n voj'o'n.
Laŭ la ekster'o Petropavlovsk pov'us est'i karakteriz'at'a kiel io inter tip'a rus'a urb'et'o kaj rapid'eg'e konstru'it'a or'serĉ'ist'a urb'o en Alasko. Tiu ar'o da griz'a'j lign'o'dom'o'j, el kiu'j konsist'as la urb'o, ŝajn'as pli mal'pli sen'zorg'e dis'ŝut'it'a'j ĉirkaŭ la tri strat'o'j. Escept'ant'e la ĉef'strat'o'n, kiu ŝajn'as iom'et'e civiliz'it'a, oni tie kaj ie ĉe la ali'a'j strat'o'j ek'trov'as dom'aĉ'o'j'n kaj kaban'o'j'n, kiu'j est'as kun'ig'it'a'j el lad'skatol'o'j, lign'aĵ'et'o'j, mal'nov'a'j pantalon'o'j kaj la plej ne'imag'ebl'a'j ingredienc'o'j.
Ili prem'iĝ'as pri la lok'o inter rub'ej'o'j kaj ter'pom'kamp'o'j. Se oni en'ir'as en la vestibl'o'n de tia dom'o post la mal'lum'iĝ'o, oft'e okaz'as, ke oni fal'puŝ'iĝ'as je dik'a pork'o, antaŭ ol oni trov'as tiu'n, kiu'n oni serĉ'as. Rilat'e la pork'o'j'n, ili est'as tiel mult'nombr'a'j en la urb'o, ke ili cert'a'manier'e karakteriz'as ĝi'n. Ĉie ili rajt'as ir'i liber'a'j kaj dev'as plej'part'e viv'ten'i si'n mem per veget'aĵ'o'j kaj bala'aĵ'o'j. Iam kaj tiam okaz'as ke iu pork'o subit'e mal'aper'as sen post'sign'o, aŭ en la faŭk'o'n de iu si'n el'ŝir'int'a sled'hund'o, aŭ kiel okaz'is kiam la pastr'o de la urb'o pro pur'a bon'far'em'o ek'ten'is mal'grand'a'n for'kur'int'a'n pork'id'o'n, kiu grand'iĝ'is tut'e konven'e ĝis Krist'nask'o.
La akv'o'liver'ej'o konsist'as el kelk'a'j petol'a'j mont'river'et'o'j kun la plej bon'gust'a akv'o, kiu'j salt'et'as mal'supr'e'n laŭ la mont'o kaj dis'branĉ'iĝ'as en mult'a'j flu'akv'et'o'j al la divers'a'j dom'o'j. La seren'a'n akv'o'n okaz'e mal'klar'ig'as iu pork'o, al kiu plaĉ'as kuŝ'i ban'ant'e si'n en la akv'o'konduk'il'o dum sun'lum'a antaŭ'tag'mez'o, aŭ iu ne'solidar'a urb'an'o, kiu lav'as vest'o'j'n aŭ met'as barel'o'n kun sal'a salm'o por sen'sal'ig'o en la river'et'o'n supr'e de la dis'branĉ'iĝ'o.
En tiu per si mem idili'a urb'o loĝ'as iom pli ol mil'o da hom'o'j. La plej mult'a'j est'as rus'o'j, sed japan'o'j, ĉin'o'j kaj kore'an'o'j konsist'ig'as bon'a'n tri'on'o'n. La du last'a'j popol'spec'o'j hak'fend'as brul'lign'o'n, al'port'as akv'o'n kaj far'as en'tut'e ĉiu'n pez'a'n labor'o'n en la urb'o. Al la rus'o'j nom'e ne plaĉ'as tia labor'o. Ĉiu rus'o kun iom'a mem'respekt'o ten'as ĉin'o'n, sur kiu'n li pov'as ŝut'i ĉiu'n pez'a'n kaj pen'ig'a'n labor'o'n.
La japan'o'j en Petropavlovsk plej'part'e est'as komerc'ist'o'j.
Se al la supr'e menci'it'a'j popol'spec'o'j krom kelk'a'j kamĉatk'an'o'j mi al'don'as la alud'it'a'j'n en la komenc'o de tiu ĉi ĉapitr'o individu'o'j'n el pli mal'pli mal'facil'e difin'ebl'a'j ras'o'j, aleut'o'j'n, jakut'o'j'n, tatar'o'j'n k. c., kiu'j prezent'as mult'nuanc'a'n miks'aĵ'o'n de flav'o kaj blank'o, jen la loĝ'ant'ar'o de la urb'o est'as komplet'a.
Kontrast'e al la or'serĉ'ist'a urb'o en Alasko, kie energi'o kaj sen'ripoz'a labor'ad'o met'as sign'o'n sur la viv'o'n, kuŝ'as super ĉi tiu et'a nord'a lok'o kvazaŭ vual'o de nenio'n'farad'o, mal'labor'em'o kaj sen'vigl'ec'o. La temp'o ĉi tie hav'as neni'a'n valor'o'n. Kio'n oni ne far'as hodiaŭ, oni sam'e bon'e far'os morgaŭ aŭ post'morgaŭ aŭ ven'ont'jar'e. Ĝust'e tio est'as la danĝer'o por eŭrop'an'o. Mal'rapid'e sed ne'evit'ebl'e li mal'vigl'iĝ'as pli kaj pli je ĉiu jar'o. Mi kred'as, ke hom'o loĝ'int'a en Kamĉatko dum dek jar'o'j est'as perd'it'a por la civilizaci'o kaj mal'taŭg'a por laŭ'ord'a labor'o.
La rus'a loĝ'ant'ar'o en Petropavlovsk est'as el tre miks'it'a spec'o. La karakteriz'o de la pastr'o pri ili akord'ig'as al grand'a part'o. Mi tre baldaŭ rimark'is, ke oni prefer'e ne demand'u ili'n, pri kio ili si'n okup'is, antaŭ ol ili ven'is al Kamĉatko. Ĉar oni pov'as est'i absolut'e cert'a pri tio, ke ili ne est'as nask'it'a'j en la land'o. Anstataŭ'e ili ven'is el ĉiu'j imag'ebl'a'j angul'et'o'j de la rus'a regn'o. Oni trov'is hom'o'j'n el Krimeo kaj Astraĥan'o, el Arĥangelsk kaj Jakutsk, el Leningrado kaj Moskvo kaj el ĉiu'j urb'o'j kaj vilaĝ'o'j de Siberio. Sed de kie ajn ili ven'is, la sam'a'n stamp'o'n ili port'is. La sam'a'n optimist'a'n rigard'o'n al la morgaŭ'a labor'kapabl'o kaj sam'a'j'n ” niĉevó ”-princip'o'j'n en ĉio, pri kio ili si'n okup'is. Se oni analiz'us tiu'n mult'spec'a'n popol'material'o'n kaj prov'us apart'ig'i la ŝaf'o'j'n for de la kapr'o'j, mi tim'as, ke la plej'mult'o aparten'us al la last'a'j. Ĉar cert'e est'as plej'part'e mal'bon'a'j element'o'j, kiu'j serĉ'is si'a'n voj'o'n ĉi tie'n, inter ili mult'a'j krim'ul'o'j for'kur'int'a'j el Saĥalin kaj Siberio.
Petropavlovsk, kiu est'as la ĉef'urb'o de Kamĉatko, kiel tia ankaŭ est'as la sid'ej'o de la land'a reg'ist'ar'o. En la bon'a mal'nov'a temp'o, t. e.
antaŭ la rus'a revoluci'o, guberni'estr'o hav'is la plej super'a'n potenc'o'n. Kiam la ond'o'j de la revoluci'o fin'e ating'is tie'n ĉi, li est'is eks'ig'it'a, kaj bolŝevik'a komitat'o est'is en'ofic'ig'it'a por estr'i la land'o'n. Tiu komitat'o do reg'is en Petropavlovsk, kiam ni al'ven'is tie'n. Ĝi port'is la glor'a'n nom'o'n ” La Kamĉatka Revoluci'a Komitat'o ”, sed malgraŭ tio akcept'is ni'n afabl'e. En la serv'o de la ruĝ'a reg'ist'ar'o star'is kelk'a'j cent'o'j da ofic'ist'o'j ĉia'spec'a'j. La tut'o aspekt'is kiel tut'a sistem'o de komision'o'j de la mond'milit'a temp'o, kie klak'et'ad'is skrib'maŝin'o'j kaj trov'iĝ'is sekci'o'j por ĉio. Pri kio ili ceter'e amuz'is si'n en tiu'j sekci'o'j, mi ne sci'as kaj ankaŭ ne hav'is em'o'n esplor'i tio'n.
Por konserv'i la ord'o'n en la urb'o ekzist'as polic'a korpus'o kun ĉ.
dek'du membr'o'j. Kelk'a'j el tiu'j ĉiam ir'is posten'e en la ĉef'strat'o. Ili ver'e aspekt'is tre respekt'ind'a'j kun si'a'j grand'a'j sabr'o'j, revolver'o'j kaj ruĝ'a'j zon'o'j. Ili'a plej grav'a komisi'o ŝajn'e est'is konfisk'i por propr'a konsum'o alkohol'o'n sur tiu'j rus'a'j ŝip'o'j, kiu'j al'ven'is. Pov'is est'i sukces'a'j kapt'o'j je cent'o'j da litr'o'j sur unu sol'a ŝip'o, sekv'e la ofic'o kiel polic'an'o cert'e est'is tre aspir'ind'a.
Dum la rest'ant'a part'o de la somer'o ni entrepren'is ekskurs'o'j'n en divers'a'j direkt'o'j tra la region'o'j ĉirkaŭ Petropavlovsk, stud'ad'is la best'ar'a'n kaj la plant'ar'a'n regn'o'j'n kaj far'is kolekt'o'j'n. Ĉar ĉiu el ni hav'is si'a'n special'a'n task'o'n, ni divid'is ni'n dum la vojaĝ'o'j en apart'a'j'n parti'o'j'n, kaj tiel okaz'is, ke mi'a edz'in'o, mi kaj Ernst Hedström en la aŭtun'o for'las'is Petropavlovsk per ŝip'o por vetur'i nord'e'n kaj dum monat'o stud'i la best'ar'a'n viv'o'n en la delt'a land'o ĉe la en'flu'ej'o de la plej grand'a river'o de Kamĉatko.
| Mi'a edz'in'o kun kelk'a'j kamĉatkaj flor'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ni'a'j kamarad'o'j eric kaj elsie Hultén kaj René malaise ĵus antaŭ'e start'is per motor'boat'o sud'e'n al Aĥomten golf'o por respektiv'e botanik'a'j kaj zoologi'a'j esplor'o'j.
Unu'e ni est'is vetur'ont'a'j per la rus'a milit'ŝip'o ” magnét ”, kiu dum kelk'a temp'o est'is kuŝ'ant'a en la haven'o de Petropavlovsk kaj ir'ont'a rekt'e al Ust-Kamĉatsk. Sed la tag'o'n antaŭ la ek'ir'o de la ŝip'o, mar'ist'o ven'is kun sci'ig'o de la ŝip'estr'o, ke li ricev'is ali'a'j'n ordon'o'j'n, kiel oni ŝajn'ig'is, kaj ke la ŝip'o nun ir'os al la Komandor'insul'o'j kaj post'e rekt'e al Vladivostok. Laŭ oni'dir'o la kaŭz'o est'is tut'e ali'a. Grand'a part'o de la ŝip'an'ar'o for'kur'is en Petropavlovsk kaj mult'a'j el la rest'ant'o'j minac'is far'i sam'e, se la ŝip'estr'o ne promes'is al ili ir'i tie'n, kie'n ili vol'is, nom'e al la Komandor'insul'o'j kaj post'e re'turn'e al Vladivostok. Li est'is dev'ig'it'a ced'i al ili'a postul'o por ne sen'iĝ'i je hom'o'j.
Bel'eg'a milit'ŝip'o ! Sur la Komandor'insul'o'j est'as facil'e inter'ŝanĝ'i al si blu'vulp'a'j'n fel'o'j'n por alkohol'o, el tio la dezir'o de la ŝip'an'o'j tie'n vetur'i.
Ni do est'is tromp'it'a'j je magnét. Ni'a esper'o nun est'is la last'a ŝip'o en la jar'o,” Jana ”, ankaŭ ĝi rus'a. Kiam ĝi fin'e al'ven'is mez'e de septembr'o, mi el'serĉ'is la ŝip'estr'o'n kaj sci'ig'is li'n, ke ni dezir'as vetur'i per la ŝip'o al Ust-Kamĉatsk, kondiĉ'e ke la ŝip'o en la re'vojaĝ'o de'nov'e halt'os en tiu lok'o por ven'ig'i ni'n. Tio'n la ŝip'estr'o konfirm'is per man'prem'o kaj si'a honor'a vort'o kaj ni en'ŝip'iĝ'is.
La estim'at'a leg'ant'o, kiu je vapor'ŝip'a'j vojaĝ'o'j al'kutim'iĝ'is sur'ir'i ĵus kolor'ŝmir'it'a'n kaj elegant'a'n ŝip'o'n, kie reg'as ord'o kaj pur'ec'o, ek'mir'us je la ek'vid'o de tia rus'a ŝip'o, kiu en'naĝ'as en la haven'o'n de Petropavlovsk. La tut'a ŝip'korp'o est'as rust'a kaj ne kolor'ŝmir'it'a dum jar'o'j. La ferdek'o est'as plen'ŝarĝ'it'a per ĉio inter ter'o kaj ĉiel'o. Tie star'as fiŝ'barel'o'j prem'iĝ'ant'a'j kun brasik'a'j kap'o'j kaj ajl'o'kest'o'j. Sen brasik'o kaj ajl'o rus'o nom'e ne pov'as viv'i long'e. Kelk'a'j mal'feliĉ'a'j bov'in'o'j star'as lig'it'a'j inter la rub'aĵ'o'j, aŭ destin'it'a'j por est'i manĝ'at'a'j dum la vojaĝ'o aŭ kun'port'at'a'j de iu nov'kultur'ont'o. En la last'a kaz'o ili est'as plej bedaŭr'ind'a'j, ĉar ili dev'as est'i sen stal'o, eĉ se li tra'vintr'os ĉe la bord'o de la Nord'polus'a mar'o. Pork'o'j kutim'e aparten'as al la viv'ant'a proviant'o sur'ŝip'e kaj kelk'a'temp'e rajt'as ir'i liber'a'j. Ili ja ne preciz'e kontribu'as al la pur'ig'ad'o.
Sed ankoraŭ mi ne parol'is pri la pasaĝer'o'j. Tiu'j tamen mal'ornam'is plej mult'e. Se oni elekt'us la plej aĉ'a'j'n vagabond'a'j'n tip'o'j'n el la eŭrop'a'j haven'kvartal'o'j, rezult'us proksim'um'e tia kolekt'o da hom'o'j el ne'kred'ebl'e miks'it'a de'ven'o, kiu'j inter'batal'as tie ĉi pri lok'o, fiŝ'barel'o'j kaj best'aĉ'o'j.
La permes'at'a nombr'o da pasaĝer'o'j est'is ne'lim'ig'it'a, kaj io ali'a ceter'e est'as ne'ebl'e en ĉi tiu'j region'o'j, kiam ankoraŭ ir'as nur kelk'a'j mal'mult'a'j ŝip'o'j en ĉiu sezon'o. Kelk'foj'e la ŝip'estr'o rifuz'as ar'o'n da hom'o'j en'ŝip'iĝ'i. Li deklar'as, ke est'as plen'plen'e. Tiam ek'est'as tumult'o. La vir'in'o'j plor'as kaj kri'as, la vir'o'j blasfem'as. La fin'o est'as, ke li el'ĵet'as ŝnur'ŝtup'et'ar'o'n kaj las'as ili'n grimp'i la ŝip'o'n, dum ben'o'j kaj blasfem'o'j tranĉ'as la aer'o'n. Oni pren'as hom'o'j'n sam'kvant'e kiel ordinar'a'n ŝarĝ'o'n. Kaj preskaŭ ĉiu'j est'as vag'ul'o'j, kiu'j kun'port'as ĉio'n, kio'n ili posed'as. Tio tamen ordinar'e trov'as lok'o'n en kelk'a'j fok'fel'a'j sak'o'j, la kutim'a'j valiz'o'j en ĉi tiu'j region'o'j. Ĉiu'j tia'j ferdek'a'j pasaĝer'o'j dev'as mem serĉ'i al si kuŝ'ej'o'n, kie ili nur pov'as. Se ekzist'as, lok'o en la hold'o, ĝi unu'e est'iĝ'as okup'it'a, post'e ven'as la sav'boat'o'j kaj fin'e la liber'a ferdek'o. Oni kuŝ'as kaj dorm'as kie ajn inter si'a'j ĉifon'o'j kaj kun'lig'aĵ'o'j.
Se la ŝip'o ven'as de nord'e, oni ordinar'e hav'as fel'a'n sak'o'n, dis'ŝir'it'a'n boac'a'n fel'o'n aŭ iu'n urs'fel'o'n, sur kiu oni pov'as kuŝ'i, se ĝi ven'as de sud'e oni dev'as kontent'iĝ'i je kelk'a'j sak'ĉifon'aĵ'o'j. Se pluv'as oni ramp'as sub gudr'o'tuk'o'n. Kia'j aspekt'as la neces'ej'o'j, pri tio oni ne parol'u.
Oni pov'us kred'i, ke la manĝ'a demand'o inter tiel mult'a'j hom'o'j est'us iom mal'facil'e aranĝ'ebl'a. Sed ĝi efektiv'e est'as tre simpl'a. La tut'a demand'o est'as solv'it'a, se nur kun'est'as la te'kruĉ'o. Ven'ant'e el Vladivostok oni ĉiam kun'hav'as kelk'a'j'n dik'a'j'n bulk'o'j'n. Iom da ajl'o oni ankaŭ ĉiam pov'as akir'i, se oni nur si'n ten'as en amik'a rilat'o kun la ĉin'o'j en la kuir'ej'o, kaj io plu'a ne est'as neces'a.
Tia est'as la viv'o sur tiu'j ŝip'o'j, kiu'j kelk'a'j'n foj'o'j'n dum la somer'o vizit'as ĉi tiu'j'n mal'proksim'a'j'n bord'o'j'n. Ili el'ir'as de Vladivostok.
Oni facil'e pov'as imag'i tiu'n sen'nom'a'n mizer'o'n, kiu est'iĝ'as, kiam tia ŝip'o en nebul'o, vent'eg'o aŭ mal'lum'o ĵet'iĝ'as sur la rok'a'n kaj mal'bon'e kartograf'it'a'n mar'bord'o'n, kio okaz'as ĉiu'n somer'o'n.
Jana ĝust'e est'is ŝip'o el la supr'e pri'skrib'it'a tip'o. Ĝi est'is ir'ont'a al la Golf'o de Baron'o Korff por ven'ig'i hom'o'j'n kaj fiŝ'o'j'n laŭ'long'e de la bord'o en tre mult'a'j lok'o'j. Petropavlovsk est'is tia unu'a haven'o de'post Vladivostok. Tial ĝi ankoraŭ ne est'is tiom plen'ŝarĝ'it'a, ke ni ne pov'is akir'i lok'o'n en la hold'o. Ali'e ni kutim'is special'ig'i ni'n pri la sav'boat'o'j dum ni'a'j vojaĝ'o'j. Tie oni ordinar'e pov'is aranĝ'i tre hejm'ec'e, kaj krom'e oni hav'is avantaĝ'o'n ĉe ŝip'romp'iĝ'o. En la hold'o ni dev'is loĝ'i sur bret'o. Est'is proksim'um'e 3 /4 metr'a alt'o ĝis la plafon'o, kiu est'as el fer'o, pri kio oni ricev'is dolor'a'n memor'ig'o'n ĉiu'foj'e, kiam oni lev'iĝ'is rapid'e.
Ni'a akompan'ant'ar'o tie sub'e est'is amas'o da rus'o'j, sed ankaŭ grup'o da ĉin'a'j kuli'o'j. La last'a'j kun'est'is por serv'i kiel haven'labor'ist'o'j, t. e. por pri'zorg'i la en-kaj el'ŝarĝ'ad'o'n en la haven'o'j. Dum tiu'j tri tag'o'j, kiom daŭr'is la vojaĝ'o, ni hav'is okaz'o'n stud'i la du popol'spec'o'j'n. Est'is tre'eg'e interes'e.
La rus'o'j trink'is te'o'n, fum'is cigared'o'j'n, diskut'is politik'o'n kaj mal'laŭd'is Kamĉatkon, kiu pov'us est'i konven'a rest'ad'ej'o por sovaĝ'ul'o'j sed ne por civiliz'it'a'j hom'o'j. Ili tamen dorm'is dum la plej'part'o de la tag'o.
La ĉin'o'j est'is la pli'mult'o tie sub'e. Kiam ili ne est'is komandit'a'j je iu labor'o, ili kutim'e lud'is kart'o'j'n. Tiam ili sid'is en rond'o sur bret'o kun la krur'o'j kruc'ig'it'a'j en ĉin'a manier'o. Renvers'it'a tin'o serv'is kiel lud'tabl'o. Sur ĝi star'is stĉarina² kandel'o. La lud'kart'o'j konsist'is el karton'a'j slip'o'j, proksim'um'e du cm. larĝ'a'j kaj dek cm. long'a'j, sur kiu'j est'is pres'it'a'j ĉin'a'j sign'o'j. Tuj'tuj'e ni'n frap'is la mort'simil'a serioz'ec'o, kiu'n montr'is la lud'ant'o'j. Grup'o de sved'a'j haven'labor'ist'o'j, lud'ant'e kart'o'j'n, bat'as la tabl'o'n per la pugn'o, blasfem'as kaj diskut'ad'as, ke est'as aŭd'ebl'e long'a'n distanc'o'n. La ĉin'o'j sid'ad'is silent'e kaj ŝanĝ'is si'a'j'n kart'o'j'n, met'is kaj ord'ig'is. Alumet'o'j ver'ŝajn'e serv'is kiel lud'mark'o'j. Mal'laŭt'e oni inter'parol'is. La plej mult'a'j fum'is si'a'j'n tip'a'j'n pip'o'j'n kun mal'grand'a'j kap'o'j, kiu'j'n ili sen'ĉes'e plen'ŝtop'is kaj brul'ig'is per la kandel'o.
Kiam ili daŭr'ig'is dum du'on'a hor'o, kelk'a'j el ili komenc'is far'iĝ'i laŭt'voĉ'a'j unu al la ali'a. Kvankam ne kompren'ant'e eĉ unu vort'o'n el ili'a'j dir'o'j, oni ne pov'is erar'i pri tio, kio'n ili opini'is. En moment'o ĉiu'j konfuz'e inter'babil'ad'is, tiel ke neni'u pov'is aŭd'i eĉ unu vort'o'n el la dir'o'j de la ali'a. Sed tio ne daŭr'is long'e. Unu el ili ek'kapt'is ĉiu'j'n kart'o'j'n, kiu'j kuŝ'is sur la tin'o, kaj furioz'e dis'ĵet'is ili'n en ĉiu'j direkt'o'j.
La brul'ant'a'n kandel'o'n li for'ĵet'is en la hold'o'n. Ĉiu'j inter'atak'iĝ'is kiel ar'o da koler'a'j kok'o'j kaj evident'e super'ŝut'is unu la ali'a'n per ĉiu'j insult'a'j vort'o'j de Ĉini'o. Sed far'iĝ'is ali'a lud'o. Rus'o, sur kies kap'o'n fal'is la brul'ant'a kandel'o, ven'is furioz'a kiel furi'o kaj inter'miks'iĝ'is en la lud'o'n. Li prov'is apart'ig'i la batal'ant'o'j'n por kapt'i tiu'n, kiu ĵet'is la kandel'o'n, sed li ne sukces'is. Kelk'a'j ali'a'j rus'o'j ven'is por help'i, sed nur al'vok'int'e la ŝip'a'n sub'estr'o'n, oni per komun'a'j fort'o'j sukces'is apart'ig'i la flav'ul'o'j'n. Ne far'iĝ'is plu kart'lud'ad'o en tiu vesper'o.
Ankaŭ est'is interes'e vid'i, kiam la ĉin'o'j ricev'is manĝ'aĵ'o'n. Unu el ili est'is iu'spec'a estr'o de la ali'a'j. Kelk'a'j'n foj'o'j'n dum la tag'o li ven'is el la kuir'ej'o kun du grand'a'j sitel'o'j plen'a'j de manĝ'aĵ'o. Unu ordinar'e en'hav'is riz'o'n, la ali'a sup'o'n. Ĉiu ĉin'o al'ven'is kun si'a gamel'o kaj si'a'j baston'et'o'j por plen'ig'o. Kiam ĉiu'j kun'e en'sorb'is la manĝ'aĵ'o'n, son'is kvazaŭ kiam pork'o'j manĝ'as. Oni nur aŭd'is unison'a'n sorb'ad'o'n.
La riz'o'n ili manĝ'is per la baston'et'o'j.
Maten'e ili si'n lav'is tre zorg'e kaj la plej'mult'o bros'is la dent'o'j'n.
Tag'e ili kun'kudr'is tru'o'j'n en si'a'j vest'o'j aŭ inter'babil'is, sed supoz'ebl'e ne pri politik'o. Ili ŝajn'is feliĉ'a'j kaj kontent'a'j je la ekzist'ad'o kaj oft'e rid'is.
Dum la vojaĝ'o al Ust-Kamĉatsk, kiel nom'iĝ'as la lok'o ĉe la en'flu'ej'o de la Kamĉatka river'o, ni dum la tut'a temp'o ten'is ni'n sufiĉ'e ekster'e sur la mar'o, tamen ne je pli long'a distanc'o ol ke ni pov'is vid'i la vulkan'o'j'n kaj la neĝ'mont'eg'o'j'n laŭ'long'e de la mar'bord'o.
Post unu tag'nokt'o ni ating'is fiŝ'kapt'a'n lok'o'n, Semljaĉik, kie halt'ad'is la rus'a ŝip'o ” Tomsk ” ŝarĝ'ant'e fiŝ'o'n. La lok'o ali'e est'is plej kon'at'a pro varm'a font'o, kiu hav'as grand'a'n fam'o'n pov'i kurac'i sifilis'o'n. Tra la tut'a jar'o hom'o'j rest'ad'as tie por ban'i.
Ŝajn'as ne'ebl'e por du rus'a'j ŝip'o'j, kiu'j est'as dis'pel'it'a'j, tiel renkont'iĝ'i sen pli intim'a inter'rilat'o. La rus'o'j est'as societ'em'a'j hom'o'j. Ĉiu ja hav'is ” snakomi ”, kon'at'ul'o'j'n, sur Tomsk. Tio ja dev'as est'i sufiĉ'a kaŭz'o por halt'ad'o. Sekv'e Jana ĵet'is ankr'o'n apud Tomsk, kaj boat'et'o'j naĝ'is ripet'foj'e inter la du ŝip'o'j. La ŝip'estr'o kaj amas'o'j da pasaĝer'o'j trans'vetur'is al Tomsk kaj trink'is te'o'n. Neniam mi pov'us rev'i, ke ŝip'o pov'us est'i tiom plen'ŝarĝ'it'a per hom'o'j kiel tiu. La hom'o'j star'is kiel prem'pak'it'a'j haring'o'j sur la ferdek'o.
Nur post ses plen'a'j hor'o'j oni fin'babil'is kaj Jana lev'is la ankr'o'n.
La temp'o ne mult'e valor'as ĉi tie mal'proksim'e en la sovaĝ'a Orient'o. Sur tiu sved'a ŝip'o, per kiu ni vojaĝ'is al Japani'o, oni kalkul'is ĉiu'n minut'o'n en la haven'o'j kaj ĉio ir'is en febr'a rapid'ec'o.
La proksim'a'n tag'o'n la sensaci'o por ni est'is rigard'i la plej grand'a'n vulkan'a'n konus'o'n de la mond'o, la sen'kompar'e bel'eg'a'n kluĉevskaja. Ĝi tamen ankoraŭ est'is proksim'um'e 150 km mal'proksim'a kaj nur est'is vid'at'a kvazaŭ en nebul'o.
Nur en la maten'o de la tri'a tag'o la ŝip'o ĵet'is ankr'o'n kelk'a'j'n kilo'metr'o'j'n ekster la en'flu'ej'o de la grand'a Kamĉatka river'o. La land'o intern'a est'is nud'a kaj sen'arb'ar'a — la grand'a delt'a land'o de la river'o. Per lorn'o oni pov'is disting'i ar'o'j'n da griz'a'j dom'o'j. Kelk'lok'e ankaŭ du-tri fum'tub'eg'o'j'n. La grand'a'j japan'a'j konserv'aĵ'a'j fabrik'ej'o'j est'is.
Nur post balanc'iĝ'ad'o sur la ond'o'j dum unu tag'nokt'o kaj du'on'o ekster la river'a en'flu'ej'o, la veter'o trankvil'iĝ'is tiom, ke al'bord'iĝ'o est'us pri'pens'ebl'a. Sur'ir'i la bord'o'n en Ust-Kamĉatsk ĉiam est'as tre risk'a entrepren'o. La bord'o est'as tut'e liber'a kaj sen ia ajn haven'o. La gigant'a river'o, kiu post kurb'iĝ'ant'a kaj torent'a flu'ad'o tra la land'o nun larĝ'a kaj potenc'a el'verŝ'as si'a'n akv'o'n en la mar'o'n de Bering, form'as la en'ir'ej'o'n al la al'bord'iĝ'a lok'o. Intern'e'n tra la river'a en'flu'ej'o do ni dev'as ir'i. Kie la ond'o'j kaj hul'o'j de la mar'o renkont'as la amas'iĝ'int'a'j'n akv'o'j'n el intern'e de la land'o, la tut'o prezent'as vid'aĵ'o'n de nur'a bol'ant'a sorĉ'kaldron'o. Kiam la motor'boat'o'j tra'ir'os tiu'n danĝer'a'n lok'o'n, oft'e okaz'as, ke ili ne obe'as la direkt'il'o'n, renvers'iĝ'as kaj mal'aper'as kun hom'o'j kaj ĉio en la ond'o'j.
Jam est'is ĉirkaŭ vesper'o, kiam ni fin'e kun'e kun ĉiu'j pasaĝer'o'j kaj en'tuk'pak'aĵ'o'j sur'bord'ig'ot'a'j ni'n trov'is en grand'a pram'o, kiu tren'at'a de la motor'boat'o de Jana, direkt'iĝ'is al la incit'it'a en'flu'ej'o de la river'o. Al ĉiu'j hom'o'j oni dis'don'is naĝ'a'n zon'o'n por la tra'pas'o. Kun streĉ'it'a sent'o ni al'proksim'iĝ'is al la danĝer'a punkt'o. La ond'o'j est'is mal'long'a'j kaj alt'a'j kaj la flu'o tre fort'a. La pez'a pram'o mal'pli'ig'is la rapid'o'n de la motor'boat'o tiom, ke ĝi nur ramp'ad'is antaŭ'e'n en la kontraŭ'flu'o. Efektiv'e est'is terur'a situaci'o dum kiam ni antaŭ'e'n'klopod'is tra la en'flu'ej'o de la river'o. Se la motor'o halt'us, ni cert'e est'us perd'it'a'j. Sed la afer'o ir'is feliĉ'e, kaj ni en'spir'is pro trankvil'iĝ'o, kiam ni est'is intern'e sur la river'o. Neniam dum mi'a viv'o mi vid'is tiom da fok'o'j, kiom en ĉi tiu river'a en'flu'ej'o. Ili supr'e'n'ig'is si'a'j'n kap'o'j'n ĉie kaj sci'em'e rigard'is ni'n.
Sur la sud'a river'bord'o situ'as la grand'a vilaĝ'o Ust-Kamĉatsk. Ĝi konsist'as el amas'iĝ'o da griz'a'j dom'o'j kaj konstru'aĉ'o'j krom mult'eg'e da ter'kaban'o'j kaj sur'fost'a'j dom'o'j. La tut'o far'is ekstrem'e mal'agrabl'a'n impres'o'n, kiu'n pli'fort'ig'is tiu amas'o da vilaĝ'an'o'j, kiu'j rapid'is al la bord'o por renkont'i. Efektiv'e ni intenc'is tend'um'i sur ĉi tiu flank'o de la river'o, sed la ek'vid'o de ĉiu'j, kiu'j far'iĝ'us ni'a'j najbar'o'j, kaŭz'is, ke ni tuj decid'is tend'um'i sur la ali'a flank'o.
Post kiam la pram'o est'is sen'ig'it'a je si'a en'hav'o kaj post'las'it'a, ni do per la motor'boat'o trans'vetur'is al la ali'a flank'o, kie situ'as la grand'a'j konserv'aĵ'a'j fabrik'ej'o'j. Komenc'is krepusk'iĝ'i kaj pluv'i kaj est'is mal'varm'a, ne'agrabl'a aŭtun'a vesper'o. Ni el'ŝarĝ'is ni'a'j'n hav'aĵ'o'j'n kaj sur'bord'iĝ'is por serĉ'i konven'a'n lok'o'n, kie ni pov'os konserv'i ili'n.
Kelk'a'j sci'vol'a'j hom'o'j kolekt'iĝ'is ĉirkaŭ ni, inter ili alt'kresk'a kaj dik'a vir'o en blu'a vest'o kaj kun ŝraŭb'ten'il'o en la man'o. Vir'bov'o minac'e al'proksim'iĝ'is al la societ'o.” Look out for the bull, Madam !”( Atent'u la vir'bov'o'n, sinjor'in'o ) la alt'kresk'a vir'o kri'is al mi'a edz'in'o. Pret'ig'ant'e la voj'o'n por la koler'eg'a vir'bov'o, ni inter'ŝanĝ'is kelk'a'j'n vort'o'j'n.
” va fand'e'n hör jag, taler di svenska ?”( Diabl'e, kio'n mi aŭd'as, ĉu vi parol'as sved'e ?) aŭd'iĝ'is de la blu'vest'a vir'o,” Mi nom'iĝ'as Anderson kaj est'as el Kristiani'a ( Oslo )”. Est'is ne'atend'it'a kaj agrabl'a surpriz'o kaj krom tio kon'at'iĝ'o, per kiu ni hav'os kaj util'o'n kaj amuz'o'n.
Anderson nun al'vok'is kelk'a'j'n ĉin'o'j'n, kiu'j dev'is pri'zorg'i, ke ni'a pak'aĵ'o est'u met'at'a sub bon'a gard'o dum la nokt'o, kaj li tuj invit'is ni'n al vesper'manĝ'o en si'a dom'o. Tie ni sen'prokrast'e est'is prezent'at'a'j al sinjor'in'o Anderson, et'a bon'vol'a japan'in'o, kiu tuj ricev'is ordon'o'n sur'tabl'ig'i ĉiom, kiom kapabl'is la dom'o, kaj tio ne est'is mal'mult'e, malgraŭ ke la famili'o vojaĝ'os al Japani'o la sekv'ont'a'n tag'o'n kaj hav'is preskaŭ ĉio'n en'pak'it'a.
Kiam Anderson prezent'is si'a'n edz'in'o'n al ni, li ekskuz'e al'dir'is:” Jes, mi ja lac'iĝ'is ĉiam manĝ'i en restoraci'o, tial mi pren'is edz'in'o'n.
Ŝi kuir'as tiel bon'a'n manĝ'aĵ'o'n.” Pri tio last'a ni baldaŭ vid'is pruv'o'n kaj ni pov'is konsent'i tut'kor'e.
La ge'sinjor'o'j Anderson pas'ig'is la somer'o'j'n ĉi tie en Ust-Kamĉatsk kaj la vintr'o'j'n en Japani'o. Anderson tie est'is ek'de la komenc'o de la fabrik'ej'o'j kaj pri'rigard'is, ke la maŝin'o'j ne mal'funkci'u. Li est'is iu'spec'a maŝin'estr'o kaj per daŭr'a kaj fidel'a serv'ad'o li akir'is grand'a'n estim'o'n kaj bon'a'j'n en'spez'o'j'n. Li dir'is, ke li nun ne tre aktiv'e part'o'pren'as la labor'o'n, sed plej'part'e ĉirkaŭ'ir'as kun ŝraŭb'ten'il'o riproĉ'ant'e si'a'j'n japan'a'j'n sub'ul'o'j'n.
Anderson montr'iĝ'is grand'a ŝerc'em'ul'o kaj rakont'is dum la pas'o de la vesper'o pri si'a'j sort'o'j kaj spert'o'j. Li tra'viv'is mult'o'n kaj i. a.
serv'is kiel maŝin'ist'o dum tri jar'o'j sur rus'a'j ŝip'o'j. Sed li ĉes'ig'is tio'n.
Ŝajn'is al li, ke la rus'o'j est'as tro mal'bon'a'j mar'ist'o'j kaj tro oft'e ” ankr'as per la kil'o ”. Li trov'is, ke la deviz'o de la rus'o'j tie ĉi en Kamĉatko est'as:” Skóro ni náda ”( est'as neni'a urĝ'o ) kaj ” Niĉevó, patôm...”( ne grav'as, post'e...). Bedaŭr'ind'e tiu'j esprim'o'j perd'as si'a'n amuz'a'n pint'o'n en la traduk'o, sed tiu'j inter la leg'ant'o'j, kiu'j kompren'as la rus'a'n lingv'o'n, cert'e ŝat'os ili'n. Pli post'e ni pov'is ĉiel konstat'i ili'a'n ĝust'ec'o'n. Ni dev'is rid'i ĝis mal'san'iĝ'o dum la vesper'o je ĉiu'j sprit'aĵ'o'j de Anderson. Pli mal'fru'e en la vesper'o li komenc'is deklam'i kant'o'j'n el ” Fritjofs sag'a ”( La legend'o pri Fritjof ) *, kiu'n li sci'is parker'e de komenc'o ĝis fin'o, kaj li kant'is kelk'a'j'n sved'a'j'n kanzon'et'o'j'n, kiu'j'n li prezent'is kun grand'a entuziasm'o. Bedaŭr'ind'e sinjor'in'o Anderson ne pov'is taks'i la koncert'o'n, sed ni des pli ĝu'is.
Ni'a bon'a mastr'o, kiu rigard'is ni'n kiel sam'land'an'o'j'n, nun hav'ig'is al ni loĝ'ej'o'n por la nokt'o kaj la sekv'ont'a'n tag'o'n li pri'zorg'is ke * Romantik'a epos'o de la fam'a sved'a poet'o esaias Tegnér ( 1782-1846 ).
kelk'a'j ĉambr'o'j sen'pag'e est'is met'at'a'j je ni'a dispon'o por tiu temp'o, kiam ni intenc'is loĝ'i en Ust-Kamĉatsk.
| Ge'sinjor'o'j Anderson.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Feliĉ'e la vojaĝ'o de Anderson al Japani'o prokrast'iĝ'is kelk'a'j'n tag'o'j'n pro vent'eg'o, kaj ni hav'is okaz'o'n dum ankoraŭ kelk'a'j vesper'o'j ĝu'i li'a'n bon'humor'o'n. Sed kiam kviet'iĝ'is la vent'eg'o, Anderson kun edz'in'o ir'is en pram'o'n, kiu est'is tren'at'a al la atend'ant'a japan'a ŝip'o, kaj post'e ni neniam plu vid'is ili'n.
Sinjor'in'o Anderson tim'eg'is antaŭ la mar'vojaĝ'o, kaj ĝi far'iĝ'is pli terur'a ol ŝi pov'is imag'i. Post kelk'a'j tag'o'j la ŝip'o nom'e dum tifon'o ĵet'iĝ'is sur iu'n el la rok'a'j Kuril'insul'o'j kun si'a'j pli ol 500 pasaĝer'o'j.
Ili tamen hav'is la unik'a'n feliĉ'o'n al'bord'iĝ'i ĉe insul'o, kie la japan'o'j tut'e ĵus instal'is radi'o'staci'o'n, kaj per help'o de tiu oni al'vok'is ŝip'o'n, kiu sav'is ili'n post 15 terur'plen'a'j tag'nokt'o'j.
| Japan'a konserv'aĵ'a fabrik'ej'o apud Ust-Kamĉatsk ( The Nichiro Co.). vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La konserv'aĵ'a'j fabrik'ej'o'j, kiu'j kuŝ'as sur la nord'a bord'o de la river'o, aparten'as al la rus'a-japan'a societ'o Denbigh & K-io. Ili konsist'as el du kompleks'o'j, situ'ant'a'j je inter'spac'o de du kilo'metr'o'j laŭ la mar'bord'o. Ili okup'as du mil'o'j'n da japan'a'j labor'ist'o'j en la somer'o kaj est'as funkci'ig'at'a'j en plej modern'a manier'o. Sud'e de la river'o est'as plu'e du gigant'a'j fabrik'ej'o'j je inter'spac'o de 15 kilo'metr'o'j, nun'temp'e aparten'ant'a'j al la sam'a japan'a societ'o, nom'e ” The Nichiro Co, ankaŭ ili okup'ant'a'j du mil'o'j'n da labor'ist'o'j. En la vintr'o la fabrik'ej'o'j est'as sen'hom'a'j.
| Salm'o'j ĉe la konserv'aĵ'a fabrik'ej'o de Denbigh.( Fot'is A. Sandberg ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Intern'e de kelk'mejl'a radi'o de la river'a en'flu'ej'o kresk'as neni'u arb'ar'o. Tie etend'ig'as marĉ'a mal'alt'aĵ'o, dis'tranĉ'it'a de sen'nombr'a'j river'branĉ'o'j. Grand'a part'o est'as ne'kovr'it'a tundr'o, la rest'aĵ'o maksimum'e sur'kresk'it'a de salik'a'j aŭ aln'a'j dens'arb'et'aĵ'o'j, sed ekzist'as neni'u efektiv'a arb'o. La grand'a lag'o nerpiĉe ozero, kiu hav'as iom sal'ec'a'n akv'o'n kaj est'as sam'e grand'a kiel avaĉa Golf'o, ampleks'as grand'a'n part'o'n de la mal'alt'aĵ'o. Sed ĉiu'flank'e krom orient'e al la mar'o tiu marĉ'ej'o est'as lim'ig'it'a de la mont'eg'o'j, kiu'j kuŝ'as je distanc'o de 30 ĝis 40 kilo'metr'o'j, kaj se est'as klar'a veter'o, oni vid'as kluĉevskaja je 120-kilo'metr'a distanc'o.
Apud la du grand'a'j fabrik'ej'o'j de Denbigh kuŝ'as super'modern'a kaj tre fort'a japan'a sen'faden'a telegraf'staci'o, fin'konstru'it'a kelk'a'j'n semajn'o'j'n antaŭ ni'a al'ven'o. La intenc'o est'as, ke ĝi gard'u la japan'a'j'n fabrik'ej'o'j'n kontraŭ la bolŝevik'o'j kaj en okaz'o de atak'o dum la vintr'o ĝi pov'u al'vok'i la japan'a'j'n milit'ŝip'o'j'n, kiu'j posten'as en Petropavlovsk. La pas'int'a'n jar'o'n okaz'is el'rab'ad'o'j de la flank'o de la rus'o'j, sed nun la japan'o'j si'n sufiĉ'e arm'is kontraŭ la ebl'o de nov'a rab'ad'o.
En tiu inter'rilat'o est'as menci'ind'e, ke la japan'o'j post la fin'o de la rus'a-japan'a milit'o per'fort'e hav'ig'is al si rajt'o'n je salm'o'kapt'ad'o laŭ'long'e de la bord'o'j de Kamĉatko. Tamen ili ne rajt'as fiŝ'kapt'i en la river'o'j, nur en la mar'o, pro kio la japan'o'j dung'is rus'o'n kiel ĉef'o'n por la fabrik'ej'o'j apud'river'a'j.
Per help'o de Anderson, kiel dir'it'e, ni sukces'is akir'i bon'eg'a'n loĝ'ej'o'n. Ni tuj komenc'is la ekskurs'o'j'n kaj kolekt'ad'o'j'n. Est'is jam en la fin'o de septembr'o, kaj ĉio port'is la sign'o'n de la aŭtun'o. Sur la tundr'o empetr'o'j kaj vakcini'o'j est'is matur'iĝ'int'a'j, kaj ar'o'j da migr'ant'a'j bird'o'j strek'flug'is de nord'e. Sur la tundr'o rest'is karadri'o'j kaj numeni'o'j. Mal'grand'a'j stilz'bird'o'j divers'spec'a'j loĝ'ad'is laŭ'long'e de la river'a'j kaj lag'a'j bord'o'j. Krom la mev'o'j tamen kolimb'o'j kaj anas'o'j el divers'a'j spec'o'j est'is la plej karakteriz'a'j bird'o'j. Inter la anas'o'j la pomp'a histrioniko est'is unu el la plej oft'a'j.
Urs'o'j trov'iĝ'is apud nerpiĉe ozero, je kelk'hor'a voj'ir'o de ni'a bivak'ej'o. Ni ĉirkaŭ'vag'is vast'e sur la tundr'o'j kaj vetur'is per boat'o kaj kanot'o en la sen'nombr'a'j river'branĉ'o'j. La rezult'o de ni'a'j esplor'o'j est'is kontent'ig'a, kaj ni ĝoj'is, ke ni ankoraŭ dum kelk'a temp'o hav'os okaz'o'n ek'kon'i tiu'n unik'a'n pejzaĝ'o'n kaj ĝi'a'j'n loĝ'ant'o'j'n.
Tiam subit'e ating'is ni'n la sci'ig'o de la ŝip'estr'o de Jana, kiu halt'ad'is dum du semajn'o'j por ŝarĝ'ad'o kaj nun est'is pret'a por ek'vetur'o, ke ni dev'as tuj sur'ŝip'iĝ'i, ĉar la ŝip'o ver'ŝajn'e ne halt'os en Ust-Kamĉatsk dum la re'vetur'o de nord'e. Ni ricev'is la sci'ig'o'n tuj antaŭ la ek'ir'o de motor'boat'o al la ŝip'o kun kelk'a'j pasaĝer'o'j. En'pak'i ĉiu'j'n ni'a'j'n kolekt'o'j'n en kelk'a'j minut'o'j est'is ne'ebl'e. Anstataŭ'e mi kun'vetur'is en la motor'boat'o kaj demand'is la ŝip'estr'o'n, kio'n li kompren'as sub si'a honor'a vort'o. Li sen'kulp'ig'is si'n laŭ'ebl'e, sed tamen asert'is, ke li ne pov'as plen'um'i si'a'n promes'o'n. Se far'iĝ'us vent'eg'o, li ek'ir'us jam dum la nokt'o, se rest'us kviet'o, li halt'ad'us ankoraŭ du tag'o'j'n por ŝarĝ'ad'o. Ĉagren'it'a'j pro tio ke ni est'as tromp'it'a'j, ni tamen dev'is ni'n prepar'i por ek'vojaĝ'o. Ni mend'is motor'boat'o'n por la 6-a h. de la ven'ont'a maten'o kaj en'pak'is ni'a'j'n kolekt'o'j'n kaj ceter'a'j'n aparten'aĵ'o'j'n dum la nokt'o.
Streĉ'a nokt'o est'is por ni. Ni sci'is, ke ni est'us for'tranĉ'it'a'j de la re'vojaĝ'o al Petropavlovsk, se ni mal'traf'us la ŝip'o'n Jana, kiu est'is la last'a ŝip'o de la jar'o. Tio signif'us tra'vintr'ad'o'n ĉi supr'e, ĉar la sol'a vetur'ebl'a voj'o al Petropavlovsk tra la intern'o de la land'o est'is 800 km long'a, kaj ni mal'hav'is vintr'a'n ekip'o'n.
Ĉirkaŭ nokt'o'mez'o komenc'iĝ'is la vent'eg'o. Ĝi ven'is muĝ'ant'e de la mar'o, kiu en moment'o lev'iĝ'is ŝaŭm'ant'e blank'a. Almenaŭ du-tri foj'o'j'n ĉiu'hor'e dum la nokt'o mi el'ir'is por rigard'i, ĉu la ŝip'o rest'as.
Dum la tut'a nokt'o la lantern'o'j est'is vid'ebl'a'j tie ekster'e tra la mal'lum'o. Ili mov'iĝ'is supr'e'n kaj sub'e'n, mal'aper'is kaj ek'vid'iĝ'is de'nov'e, tut'e laŭ la rul'iĝ'ad'o'j de la ŝip'o en fort'a'j ond'o'j. Sed ĝi kuŝ'is ĉe ankr'o. Sen'diskut'e la situaci'o cert'a'manier'e simil'is al la nokt'o post la ŝip'romp'iĝ'o apud Kab'o lopatka.
Fin'e tag'iĝ'is, kaj tiam far'iĝ'is klar'e al ni, ke ne pov'as est'i pens'o pri tio, ke ni prov'u el'vetur'i al la ŝip'o. La tut'a mar'o rul'iĝ'ad'is blank'a, kaj de la river'a en'flu'ej'o la gigant'a'j ond'o'j lev'iĝ'is ĝis terur'a alt'o. Est'is tim'ig'a kaj tragedi'a vid'aĵ'o. Ĉirkaŭ la 6-a h. ven'is la japan'a maŝin'estr'o, kiu konduk'os ni'n al la ŝip'o, kaj deklar'is, ke est'us cert'a mort'o por ni kaj la motor'boat'o, se ni prov'us el'vetur'i al Jana.
Sed kial rest'as Jana ? Ĉu pro ni ? Ĉu la ŝip'estr'o ebl'e pent'is kaj intenc'as plen'um'i si'a'n promes'o'n kaj rest'i, ĝis kiam ni pov'os en'ŝip'iĝ'i ? Sed ĉirkaŭ la 8-a h. ĝi komenc'is mov'iĝ'i, kaj kun terur'o ni vid'is ĝi'n ir'i al la mar'o en nord'a direkt'o.
Ni nun star'is 800 km de Petropavlovsk, for'tranĉ'it'a'j de la re'ir'o.
Sovaĝ'a mont'eg'a region'o kaj arkt'a vintr'o ni'n apart'ig'is de la ĉef'rest'ad'ej'o. Sed ni decid'is streĉ'i ĉiu'j'n fort'o'j'n por venk'i ili'n ambaŭ.
| Urs'id'o'j tren'as rel'vetur'il'o'n apud Ust-Kamĉatsk.( Fot'is A. Sandberg ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ir'us ali'a ŝip'o al Petropavlovsk ĵus antaŭ'e, se ne est'us okaz'int'a akcident'o. Ĝi est'is la bel'a tri'mast'a komerc'a skun'et'o ” avaĉa ”. La tag'o'n post ni'a al'ven'o al Ust-Kamĉatsk mi vid'is skun'o'n lukt'ant'a kontraŭ la vent'eg'o ekster'e sur la mar'o. Mi ne pli atent'e pens'is pri la afer'o, sed la post'a'n tag'o'n ĝi kuŝ'is supr'e'n'ĵet'it'a sur la tundr'o'n. Ĝi ven'is de la ĉukĉo-du'on'insul'o kaj Alasko kaj est'us el'ŝarĝ'int'a iom da var'o'j en Ust-Kamĉatsk kaj post'e ir'int'a al Petropavlovsk.
| La kluĉevskaja vulkan'o vid'at'a de Ust-Kamĉatsk.( Fot'is Osorlin.) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La situaci'o est'is tre sen'esper'ig'a. Ski'o'j'n kaj ceter'a'n vintr'a'n ekip'o'n ni hav'is en Petropavlovsk. Jam est'is en la komenc'o de oktobr'o, kaj al'proksim'iĝ'is la kamĉatka vintr'o. La dom'o, en kiu ni loĝ'is, est'is somer'a dom'et'o konstru'it'a en japan'a stil'o kun ŝov'fenestr'o'j. Nun komenc'is la neĝ'ad'o, kiu stern'is si'a'n blank'a'n kovr'aĵ'o'n sur la tundr'o. Sed ĝi ne ven'is kviet'e kaj bon'kondut'e kiel hejm'e en Sved'land'o, sed en ŝtorm'o vip'ant'a. Ĝi kirl'e penetr'is tra la fend'o'hav'a'j fenestr'o'j en ni'a'n loĝ'ej'o'n kaj met'iĝ'is amas'e sur la plank'o. La temperatur'o intern'e iĝ'is la sam'a kiel ekster'e, tuj kiam oni ĉes'is hejt'i. La lav'akv'o ĉiam est'is glaci'iĝ'int'a en la maten'o'j. Pas'is mult'a'j monat'o'j, antaŭ ol ni sukces'is akir'i dorm'sak'o'j'n el fel'o.
Ni tamen plej'ebl'e bon'e el'uz'is la situaci'o'n. Unu el ni'a'j pli long'a'j kaj interes'a'j ekskurs'o'j est'is tiu al la nord'a bord'o de nerpiĉe ozero, kie ni hav'is bivak'o'n dum unu semajn'o. Tie ni far'is plur'a'j'n nov'a'j'n kaj interes'a'j'n kon'at'iĝ'o'j'n en la best'ar'a regn'o.
Je la unu'a foj'o mi tie renkont'is la blank'a'n akcipitr'o'n de Kamĉatko. Est'as impon'a bird'o. Ĝi est'as tut'blank'a je la kolor'o kaj sam'e grand'a kiel asturo. Mi tre bon'e memor'as, kiam mi renkont'is ĝi'n unu'a'foj'e. Est'is pluv'a oktobr'a maten'o. Mi ir'ad'is ekster'e sur la tundr'o. Jen for'lev'iĝ'is lagop'o, jen karadri'o. Subit'e mi ek'vid'is ar'o'n da lagop'o'j flug'ant'a'n. Terur'it'e ili si'n ĵet'is mal'supr'e'n en kelk'a'j'n arbust'aĵ'o'j'n. Tiam mi ek'vid'is, ke grand'a blank'a bird'o sibl'ant'e ven'as tuj post ili. Sed ĝi ne pov'is sekv'i ili'n en la arbust'aĵ'o'n, sed alt'iĝ'is kaj far'is kelk'a'j'n cirkl'o'j'n en la aer'o, rigard'ant'e por kapt'ot'aĵ'o. Post'e ĝi rezign'is la ĉas'o'n kaj direkt'iĝ'is al mi'a lok'o. Mi en'ramp'is sub arbust'o'n.
Ĝi daŭr'ig'is rekt'e al mi, ricev'is kontraŭ'paf'o'n kaj rul'fal'is ter'e'n. Post'e mi plur'foj'e vid'is la blank'a'n akcipitr'o'n ĉas'ant'a'n lagop'o'j'n en la tundr'a region'o, sed ĝi est'is mal'oft'e vid'at'a.
iom post'e renkont'is mi'n strang'a ĉas'aventur'o tut'e apud la akcipitr'a lok'o. Mal'fru'a vesper'o est'is kaj tiel mal'lum'e, kiel pov'as est'i, kiam la ter'o est'as neĝ'o'kovr'it'a. Mi est'is sur'voj'e hejm'e'n post long'a ir'ad'o kaj tre lac'a. En la arbust'ar'o okaz'is. Mi ir'is en'pens'e kun la paf'il'o sur'dors'e. Subit'e mi preskaŭ fal'puŝ'iĝ'is je grand'a best'o, kiu kur'lev'iĝ'is kun muĝ'a son'o kaj preskaŭ mort'tim'ig'is mi'n, tiel ne'prepar'it'a mi est'is. Mi salt'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n mal'antaŭ'e'n, al'ŝultr'ig'is la paf'il'o'n kaj mal'ŝarĝ'is ĉiom, kiom est'is en ĝi, nom'e du kugl'et'aĵ'o'j'n, kontraŭ la monstr'o, ne sci'ant'e kio ĝi est'as. La fajr'o ŝpruc'is el la tub'o'j en la mal'lum'o, kaj la best'o silent'iĝ'is. Kun du nov'a'j kartoĉ'o'j en la paf'il'o mi nun si'n'gard'e al'proksim'iĝ'is. Grand'a nigr'a objekt'o est'is vid'at'a sur la neĝ'o, sed ĝi ne mov'iĝ'is. Ven'int'e ĝis kelk'metr'a distanc'o de ĝi, mi frot'brul'ig'is alumet'o'n por pri'rigard'i, kio ĝi est'as. Imag'u mi'a'n surpriz'o'n, kiam montr'ig'is grand'a fok'o.
| Hatasawa kaj koike, du japan'a'j ĝentil'hom'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La klar'ig'o de la mister'o est'as jen'a. La grand'a nerpiĉe ozero star'as en komunik'o kun la mar'o per dek verst'o'j'n ( unu verst'o=1. 060 m.) long'a river'o. La fok'o'j oft'e supr'e'n'ir'as tra tiu river'o al la lag'o, el tio la nom'o, kiu signif'as ” La fok'lag'o ”. Sed nun kelk'foj'e okaz'as, ke la river'o kovr'iĝ'as per glaci'o, kiam ankoraŭ ekzist'as grand'a'j glaci'tru'o'j en la lag'o, kie la vent'o facil'e dis'ŝir'as la glaci'o'n. La fok'o'j tiam rest'as en la lag'o, ĝis kiam ankaŭ ĝi frost'ig'as. Kaj jen ili si'n trov'as en bel'a situaci'o. La ŝvel'ond'ad'o de la mar'o est'as ĉiam aŭd'at'a, kaj la ter'lang'o, kiu dis'ig'as de la mar'o la lag'o'n, ne est'as tre larĝ'a. Al'log'at'e de la bru'ad'o ili komenc'as ramp'ad'i tra la arbust'ar'o kaj trans la tundr'o'n por ating'i la mar'o'n. Ĝust'e tia'n frost'el'ig'it'a'n fok'o'n mi renkont'is. Ĝi nur iom de'voj'iĝ'is. Sed cert'e ne est'as amuz'e, est'i fok'o en arb'ar'o.
La best'ar'a viv'o ceter'e est'is mal'riĉ'a sur tiu'j tundr'o'j. Kelk'a'j mal'grand'a'j brun'a'j mus'o'j loĝ'is sub la neĝ'o. Inter'temp'e ili supr'e'n'ven'is sur ĝi'n, kie ili kelk'foj'e perd'is si'a'j'n tru'o'j'n, tiel ke ili ĉirkaŭ'vag'ad'is sur la mal'mol'a krust'o kaj far'iĝ'is facil'a kapt'aĵ'o al la nikte'o kaj la blank'a ĉas'falk'o, kiu'j krom la blank'a akcipitr'o reg'ad'is super la tundr'o'j, la unu'a nokt'e, la du last'a'j tag'e. La unu'a'n ekzempler'o'n de tiu impon'a blank'a falk'o mi paf'is sur la mast'pint'o de la skun'ruin'o.
Kelk'a'j korv'o'j kutim'is ĉiu'tag'e flug'ad'i laŭ'long'e de la mar'a kaj river'a'j bord'o'j, avid'e pri'rigard'ant'e, kio'n la bord'o'j pov'us propon'i. Mev'o'j, kolimb'o'j kaj unu'op'a'j anas'o'j ankaŭ aparten'is al la ĉiu'tag'a'j gast'o'j, sed ceter'e ni dev'is etend'i la ekskurs'o'j'n trans la lim'o'j'n de la tundr'o kaj de la delt'a land'o por ek'vid'i i'o'n nov'a'n.
La tut'a'n monat'o'n de oktobr'o kaj part'o'n de novembr'o ni ankoraŭ loĝ'is en ni'a somer'a dom'o. Sed post'e far'iĝ'is tro mal'facil'e.
Kiam ni vek'iĝ'is maten'e, ni dev'is komenc'i el'ŝovel'ant'e la neĝ'o'n el la ĉambr'o kaj dis'hak'ant'e la glaci'o'n en la akv'o'sitel'o. Fin'e sukces'is al ni trov'i loĝ'ej'o'n iom pli ind'a'n al hom'o'j en la japan'a radi'o'staci'o, kie du ĉambr'o'j est'is ne'loĝ'at'a'j. Tie kiel najbar'o'j'n ni hav'is kvar japan'a'j'n radi'o'telegraf'ist'o'j'n kun ili'a'j serv'ant'o'j. Inter la unu'a'j masahiko koike far'iĝ'is ni'a special'a amik'o. Krom'e en la sam'a dom'o loĝ'is la rus'o Arkad'i Miĥajloviĉ kun edz'in'o, ĉiu'rilat'e tip'a rus'o kun apart'e vari'a est'int'ec'o ( polic'an'o, or'serĉ'int'o, fel'komerc'ist'o, barbir'o-ĥirurg'o ).
En la rus'a vilaĝ'o trans'e de la river'o ni'a'j special'a'j kon'at'o'j est'is la norveg'o Hans'e'n kaj li'a jun'a rus'a edz'in'o kaj la rus'o N. P. Sokolnikoff, eks'guberni'estr'o super la ĉukĉo-du'on'insul'o kaj la Anadyr-region'o kaj pli post'e super la komandor-insul'o'j. Nun'e la bolŝevik'o'j eks'ig'is li'n de li'a ofic'o. Tiu last'a est'is la plej kler'a kaj simpati'a rus'o, kun kiu mi kon'at'iĝ'is dum la tut'a ekspedici'o. Hans'e'n ankaŭ est'is tre afabl'a hom'o, kiu montr'is al ni grand'a'n bon'vol'o'n. Li akir'is riĉ'ec'o'n kiel komerc'ist'o, sed perd'is ĉiu'n si'a'n mon'o'n, kiu'n li hav'is en rus'a'j bank'o'j.
Iu'n tag'o'n en novembr'o unu el la radi'o'telegraf'ist'o'j en'kur'eg'is al ni preskaŭ perd'int'e la spir'o'n kaj rakont'is, ke li ek'aŭd'is alarm'signal'o'j'n de sur la mar'o kun la jen'a en'hav'o:” S. O. S. Jana helpless, rudder lost.”( S. O. S. Jana sen'help'a, direkt'il'o perd'it'a.) La lok'o de la akcident'o ankaŭ est'is sci'ig'at'a, kaj ni konstat'is, ke tio est'as apud unu el la nord'a'j kuril-insul'o'j, la ordinar'a lok'o, kie la tifon'o'j furioz'as plej sever'e. Post long'e ni ek'sci'is, ke ĝi dev'is ĉirkaŭ'driv'i sen'help'e en 11 tag'nokt'o'j, ĝis kiam amerik'a ŝip'o al'ven'is kaj post'tren'is ĝi'n.
” Tio'n spert'is la ŝip'estr'o pro tio, ke li tromp'is vi'n ”, al'dir'is la japan'o.
Ali'a'n tag'o'n ni ek'vid'is la unu'a'n hund'sled'o'n. Est'is grand'a sensaci'o, kaj ni ĉiu'j kur'is ekster'e'n por rigard'i ĝi'n. La vetur'o ir'is rapid'e kiel sag'o.
El klimat'a vid'punkt'o Ust-Kamĉatsk est'as tre'eg'e mal'bon'a lok'o, kompar'e al Kab'o lopatka kaj la tut'a okcident'a mar'bord'o. De oktobr'o ĝis april'o neĝ'o'ŝtorm'o, la tim'at'a ” purgo ” de Kamĉatko, est'as preskaŭ ĉiu'tag'a gast'o sur tiu'j tundr'o'j. Kelk'foj'e la neĝ'o'mult'o'j kirl'iĝ'as tiel dens'e, ke oni ne pov'as vid'i unu metr'o'n antaŭ si, kaj la vent'eg'o est'as tiel fort'a, ke oni ne pov'as spir'i kontraŭ ĝi, eĉ ne ten'i si'n star'e. Kelk'foj'e la neĝ'o est'as subtil'e dis'er'ig'it'a kiel farun'o kaj kirl'e en'iĝ'as ĉie, foj'e sent'at'a kiel akr'a'j pingl'o'j, tiel ke oni ne pov'as ten'i mal'ferm'e la okul'o'j'n. Ordinar'e est'as 10 ĝis 15 grad'o'j sub nul'o dum la neĝ'o'ŝtorm'o'j, sed preskaŭ pli terur'a est'as la ” mal'sek'a purgo ”, kiam la temperatur'o si'n ten'as ĉirkaŭ la frost'punkt'o. Feliĉ'e tio ne est'as tre ordinar'a. Ve al tiu, kiu'n traf'as tia mal'sek'a purgo mal'proksim'e de hom'ej'o. Ĉiu vest'aĵ'o tra'plen'iĝ'as per mal'sek'a neĝ'o. Oni sent'as si'n ĝis'ost'e mal'sek'a. Sed kiam ĉes'is la neĝ'o'ŝtorm'o, ĉiam ven'as la mal'varm'eg'o, kaj kiom glaci'ig'a ĝi tiam est'as sent'at'a, ne est'as ebl'e pri'skrib'i. Oni fakt'e rigid'iĝ'as pro mal'varm'o, eĉ se ne est'as pli ol 20 ĝis 30 grad'o'j sub la frost'punkt'o.
La neĝ'o'ŝtorm'o'j oft'e dum plur'a'j tag'o'j sen'inter'romp'e mal'help'is al ni far'i ekskurs'o'j'n aŭ pli long'a'j'n vojaĝ'o'j'n.
| La japan'a radi'o'staci'o post la glaci'a bombard'ad'o de la mar'o. ( Fot'is la aŭtor'o vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
)
La radi'o'staci'o ek'est'is ĉirkaŭ'it'a de tiel alt'a'j neĝ'amas'o'j, ke la hund'o'j oft'e promen'is rekt'e sur la tegment'o'n. Kelk'foj'e la tut'a front'o de la dom'o pov'is est'i plen'e neĝ'o'kovr'it'a, tiel ke oni dev'is el'fos'i la pord'o'j'n.
Dum la tut'a temp'o ni port'ad'is plan'o'j'n, ke en la pas'o de la vintr'o ni prov'os penetr'i al Petropavlovsk. Sed dum est'is neĝ'o'ŝtorm'o ĉiu'n kaj ĉiu'n du'a'n tag'o'n, la ŝanc'o'j pri sukces'o est'is tre mal'grand'a'j.
Ni tial decid'is atend'i ĝis la post'vintr'o, kiam la tag'o'j pli'long'iĝ'os kaj la neĝ'o'ŝtorm'o'j laŭ'dir'e pli'mal'oft'iĝ'os.
La frap'ond'o'j kelk'foj'e super'verŝ'is la tut'a'n ter'lang'o'n.
| Kompar'u ĝi'a'n grand'ec'o'n kun tiu de la hom'o'j ! Mal'dekstr'e ni'a vintr'a loĝ'ej'o. vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
( Fot'is A. Sandberg.)
En sol'ec'o ni fest'is ni'a'n unu'a'n krist'nask'o'n en Kamĉatko. Mi dev'is kur'i pli ol dek kilo'metr'o'j'n por hav'ig'i mal'grand'a'n salik'arbust'o'n, kiu far'iĝ'is surogat'o por krist'nask'a abi'o. Ni vest'is ĝi'n per koton'o kaj sukces'is akir'i kelk'a'j'n kandel'et'o'j'n. Mi'a edz'in'o bak'is krist'nask'a'j'n kuk'o'j'n per tiu'j mal'grand'a'j rimed'o'j, kiu'j est'is je dispon'o. Riz'kaĉ'o'n ni hav'is, sed la lesiv'it'a'n gadon ni dev'is anstataŭ'ig'i per salm'o. Krist'nask'a'n atmosfer'o'n ni tamen est'ig'is. Sed est'is strang'a krist'nask'o, kiu'n ni fest'is en japan'a radi'o'staci'o sur la sen'hom'a tundr'o ĉe la bord'o de la Mar'o de Bering.
La pens'o'j flug'is kaj hejm'e'n al Sved'land'o kaj al la kamarad'o'j en Petropavlovsk. La last'a'j almenaŭ pov'is hav'i pin'o'n kiel krist'nask'a'n arb'o'n. Dank’al la komplez'em'o de la japan'o'j ni rajt'is parol'i kun ili per la ” sen'faden'a ” en la sam'a ĉambr'o kaj tiu de la kroz'ŝip'o Iwami en avaĉa Golf'o. Ni reciprok'e dezir'is bon'a'n krist'nask'o'n ĉiu en si'a ekstrem'o de la land'o kaj bedaŭr'is, ke ni ne pov'is ĝi'n fest'i kun'e.
La nov'jar'o'n, kiu est'as la plej grand'a fest'o de la japan'o'j, la ĝis ses'dek'o ating'ant'a japan'a koloni'o, kiu tra'vintr'is sur la tundr'o, solen'is per bru'a festen'o. Al ĝi mult'a'j rus'o'j el la vilaĝ'o est'is invit'it'a'j, kaj ili ven'is mult'nombr'e, ĉiu'j vetur'ant'a'j per si'a'j hund'sled'o'j. La festen'o konsist'is plej'part'e el manĝ'o kaj trink'o kaj hura-kri'o'j kaj fin'iĝ'is tiel ke preskaŭ ĉiu'j ramp'is aŭ ŝancel'iĝ'is ekster'e'n al si'a'j atend'ant'a'j hund'jung'it'aĵ'o'j, kiu'j dev'is pri'zorg'i, ke ili'a'j posed'ant'o'j al'ven'u hejm'e'n. Ke ne al pli ol kelk'a'j unu'op'a'j hom'o'j frost'difekt'iĝ'is brak'o'j kaj pied'o'j en tiu nokt'o, est'is grand'a mirakl'o, kiu tre honor'as la hund'o'j'n.
Iom post'e en la nov'jar'o ni komenc'is la prepar'o'j'n por la long'a vojaĝ'o al Petropavlovsk, kiu'n ni decid'is entrepren'i per ski'o'j. Unu hund'sled'o'n kun mal'mult'o da hund'o'j ni intenc'is kun'hav'i por neces'a pak'aĵ'o, kiel tend'o, dorm'sak'o'j, scienc'a ekip'o, arm'il'o'j, proviant'o ktp. Sed ne est'is facil'e hav'ig'i tiu'j'n objekt'o'j'n, kiu'j'n ni ne'evit'ebl'e bezon'is por la vojaĝ'o.
Ni'a'j'n ski'o'j'n ni hav'is en Petropavlovsk kaj tial ni est'is dev'ig'at'a'j mem far'i tia'j'n. Sed la plej grand'a mal'facil'aĵ'o est'is akir'i lign'o'n. Ne ekzist'is uz'ebl'a arb'o en distanc'o de kelk'a'j mejl'o'j. Fin'e mi ek'vid'is sur la skun'a romp'ig'aĵ'o kelk'a'j'n difekt'it'a'j'n kajut'pord'o'j'n kaj sukces'is el'pren'i kelk'a'j'n tabul'o'j'n el ili, kiu'j est'is uz'ebl'a'j. Feliĉ'e ili ne neces'is est'i tre long'a'j, ĉar ni intenc'is far'i kamĉatk'an'a'j'n ski'o'j'n, konsider'ant'e ili'n plej konven'a'j por ni'a cel'o.
| La skun'a ruin'o, kiu'n ni el'rab'is je ski'o-lign'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Tiu'j ski'o'j hav'as long'o'n de proksim'um'e unu metr'o kaj du'on'o kaj larĝ'o'n de du deci'metr'o'j, kaj sur la sub'a flank'o ili est'as kovr'it'a'j per fok'a fel'o kun post'e'n direkt'it'a'j har'o'j. Kompar'e al la sved'a'j ski'o'j ili hav'as la mal'konven'ec'o'n, ke ili ne glit'as tiel rapid'e, sed ili ankaŭ ne glit'as mal'antaŭ'e'n sur dekliv'o'j, eĉ se oni ne uz'as baston'o'j'n. Ili plu'e hav'as la avantaĝ'o'n, ke ili ne al'glu'iĝ'as en degel'a veter'o kaj est'as special'e konven'a'j, kiam oni vol'as antaŭ'e'n'ŝov'i hund'sled'o'n, pro tio ke ili ne glit'as mal'antaŭ'e'n. Ili ankaŭ est'as pli bon'a'j, kiam oni dev'as far'i voj'o'n al la hund'o'j en mal'firm'a neĝ'o. Ili est'as neces'a aparten'aĵ'o al hund'sled'o, sur kiu ili okup'as mal'grand'a'n lok'o'n dank’al si'a ne'long'ec'o. Ĉe vojaĝ'o'j per hund'sled'o'j ili do est'as konsider'ind'e super'a'j al sved'a'j ski'o'j. Sed kiam tem'as pri nur'a ir'ad'o de unu lok'o al ali'a, sved'a'j ski'o'j sen'dub'e est'as pli konven'a'j.
Per la plej simpl'a'j il'o'j ni nun ĉarpent'is tri par'o'j'n da ski'o'j. Ne est'is facil'a task'o, precip'e por mi, kiu dev'is far'i du par'o'j'n, al mi'a edz'in'o kaj al mi. Sed kiam ni fin'e pret'ig'is ili'n, ni opini'is, ke la rezult'o est'as tre bon'a. Sed nun ven'is la konsider'ind'e pli mal'facil'a ĉarpent'a prov'o: konstru'i hund'sled'o'n.
De'nov'e ni vizit'is la skun'a'n romp'ig'aĵ'o'n, kaj rab'is la plej bon'a'j'n pec'o'j'n kun rajt'ig'a permes'o de ĝi'a posed'ant'o, kiu don'is al ni plen'a'n liber'ec'o'n el'rab'ad'i la ŝip'romp'ig'aĵ'o'n. Tio'n li tiom pli facil'e pov'is far'i, ĉar post la glaci'a bombard'ad'o de la mar'o la ŝip'o est'is plen'e frakas'it'a en rub'o'j'n kaj nun tut'e sen'valor'a.
Post kiam est'is solv'it'a la mal'facil'a demand'o kolekt'i lign'o'n, ni prunt'is hejm'e'n hund'sled'o'n kiel model'o'n. La intenc'o est'is far'i ĝi'n laŭ preciz'e sam'a tip'o kiel tiu de la kamĉatk'an'o'j. La kamĉatk'an'a hund'sled'o (” narta ”) est'as geni'e konstru'it'a vetur'il'o, se oni escept'as, ke mank'as bon'a brems'aranĝ'o. Ĝi est'as tip'a arb'ar'a sled'o kontrast'e al tiu'j de korjakoj kaj lamutoj, kiu'j est'as tundr'a'j sled'o'j. Kiel est'as vid'ebl'e laŭ la bild'o'j, ĝi est'as long'form'a kaj mal'larĝ'a kaj tre mal'alt'a, destin'it'a serpent'um'i antaŭ'e'n laŭ ne'ir'ebl'a'j voj'o'j tra arb'ar'o. Sed plej kurioz'e rilat'e la sled'o'n est'as ke ekzist'as eĉ ne unu najl'o aŭ ŝraŭb'o en ĝi. Ĉiu'j artik'o'j anstataŭ'e est'as kun'lig'it'a'j per rimen'o'j el krud'a fok'fel'o, kiu far'as ĝi'n fleks'ebl'a laŭ ĉiu direkt'o. Sur la du long'a'j glit'il'o'j si'n trov'as ĉe ĉiu flank'o po kvar vertikal'a'j fost'o'j, sur kiu'j la sled'fund'o kaj la ĉirkaŭ'a korb'o si'n apog'as. La unu'a ark'o, kiu antaŭ'e kun'ten'as la du glit'il'o'j'n, est'as destin'it'a por flank'e'n'ig'i arbust'o'j'n k.
s. kaj por akcept'i kaj mild'ig'i puŝ'o'j'n kontraŭ arb'o'j kaj ali'a'j objekt'o'j. La du'a ark'o, kun'ig'ant'a la unu'a'n par'o'n de la fost'o'j super la sled'o, tut'e simpl'e est'as la ten'il'o de la sled'o. Tiu vetur'il'o pri'zorg'as la tut'a'n vintr'a'n komunik'ad'o'n en Kamĉatko, se ni escept'as la boac'sled'o'n de la nomad'a'j popol'o'j.
Ni bezon'is mult'a'j'n tag'o'j'n antaŭ ol est'is pret'ig'it'a la sled'o, sed la vintr'a'j tag'o'j ne est'is tre valor'a'j en tiu neĝ'o'ŝtorm'e mord'at'a lok'o.
Nun ven'is la plej grand'a mal'facil'o de ĉiu'j, hav'ig'i tir'best'o'j'n al la sled'o. Ordinar'a hund'jung'it'ar'o est'is ekstrem'e mult'e'kost'a je tiu temp'o en Ust-Kamĉatsk.
| La vilaĝ'o Ust-Kamĉatsk kun kore'an'o'j ekster si'a sub'ter'a kaban'o. ( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Antaŭ mal'long'a temp'o ni far'is tre agrabl'a'n kaj valor'a'n kon'at'iĝ'o'n, nom'e la japan'a vintr'a ĉef'o en unu el la grand'a'j japan'a'j fabrik'ej'o'j sud'e de la river'o. Li'a nom'o est'is minor'u Hatasawa. Li oft'e invit'is ni'n al si'a rest'ad'ej'o per la plej kor'tuŝ'e afabl'a'j leter'o'j en angl'a lingv'o, miks'it'a kun rus'a kaj japan'a, kaj send'is si'a'n hund'ekspres'o'n por ven'ig'i ni'n. Ni akcept'is la invit'o'j'n kaj rest'is plur'foj'e dum kelk'a'j tag'o'j ĉe li. Ni inter'konsent'iĝ'is ke li est'as ” la plej afabl'a gast'ig'ant'o de l’mond'o ”. Li ne sci'is lim'o'j'n de si'a bon'vol'o. Li regal'is ni'n per la plej delikat'a'j konserv'aĵ'o'j, kaj se ni esprim'is ni'a'n plaĉ'o'n pri io, li tuj don'is al ni pli grand'a'n kvant'o'n el ĝi. Se ni interes'at'e rigard'is i'o'n en li'a ĉambr'o, li tuj vol'is donac'i ĝi'n. En'tut'e li vol'is for'donac'i ĉio'n al ni. Fin'e ni nek kuraĝ'is rigard'i nek montr'i al io kaj dev'is ek'ir'i hejm'e'n, por ke li ne donac'u al ni la tut'a'n fabrik'ej'o'n.
Mi rakont'is al li pri ni'a decid'o prov'i per ski'o'j vetur'i la 800 km long'a'n voj'o'n al Petropavlovsk. Li ek'tim'is antaŭ la plan'o kaj konsider'is ĝi'n egal'a al mort'o, precip'e por ” madame ”. Li far'is ĉio'n por ni'n avert'i. Ni rajt'us loĝ'i sen'pag'e dum la tut'a vintr'o en li'a fabrik'ej'o.
Por'viv'aĵ'o'n inkluziv'e brul'lign'o'n kaj serv'ist'o'j'n, ja, kio'n ajn ni postul'us, ni ricev'us sen'pag'e. Li nur bezon'os send'i sen'faden'a'n telegram'o'n al si'a ĉef'o en Japani'o, kaj la afer'o est'os aranĝ'it'a. Li tuj vol'is ek'sid'i por skrib'i la telegram'o'n. Ni sincer'e dank'is li'n pro li'a afabl'ec'o sed dir'is, ke ni'a decid'o est'as ne'sku'ebl'a. Ni tamen trankvil'ig'is li'n per tio, ke ni ankoraŭ ne start'os en kelk'a'j semajn'o'j. Kiam li konsci'is, ke ĉiu'j persvad'o'j est'as van'a'j, li kompren'is, ke li far'us al ni la plej grand'a'n util'o'n help'ant'e ni'n pri la ekip'o. Li nun ek'ir'is por el'trov'i tir'hund'o'j'n, kaj ne pas'is long'a temp'o, antaŭ ol li kolekt'is ses hund'o'j'n, kiu'j'n li donac'is al ni. Tio est'is tre valor'a help'o, sen kiu ni ebl'e ne est'us pov'int'a'j start'i.
Kun la plej grand'a'j mal'facil'o'j mi sukces'is hav'ig'i dorm'sak'o'j'n, pelt'o'j'n, boac'fel'a'j'n bot'o'j'n kaj ali'a'j'n neces'aĵ'o'j'n por vintr'a vojaĝ'o en Kamĉatko. Ni'a'j'n kolekt'o'j'n kun'ig'it'a'j'n dum la aŭtun'o kaj la vintr'o ni en'pak'is en zink'a'j'n kest'o'j'n kaj depon'is en magazen'o.
| Hedström en si'a plej sovaĝ'a stadi'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Post'e ni telegraf'is al la kamarad'o'j, ke ni intenc'as start'i per ski'o'j al Petropavlovsk. En la vesper'o antaŭ la start'o, Hatasawa mobiliz'is ĉiu'j'n ni'a'j'n japan'a'j'n amik'o'j'n, kaj deput'it'ar'o el japan'o'j ven'is al ni por far'i last'a'n prov'o'n ig'i ni'n rezign'i la entrepren'o'n. Ili promes'is ĉio'n, se ni nur rest'os. Ili ankaŭ pri'zorg'os, ke ni ricev'u sen'pag'e nutr'aĵ'o'n al ĉiu'j tir'hund'o'j dum la rest'o de la vintr'o, se ni nur rest'os. Hatasawa kaj koike hav'is larm'o'j'n en la okul'o'j, kaj est'is kor'tuŝ'e vid'i ili'a'j'n mal'ego'ist'a'n bon'vol'o'n kaj amik'ec'o'n. Ili fakt'e kred'is, ke ni nepr'e pere'os en neĝ'o'ŝtorm'o kaj mal'varm'eg'o, est'os for'manĝ'it'a'j de sovaĝ'a'j best'o'j aŭ atak'at'a'j de sovaĝ'a'j hom'o'j. Kaj ili tim'trem'is aŭd'ant'e ke ni dev'os dorm'i ekster'e en la neĝ'o. Hatasawa vol'is donac'i al ni ĉio'n, por ke est'u komfort'e al ni dum la vojaĝ'o. I. a. li vol'is don'i al ni tri kamp'a'j'n lit'o'j'n kaj propon'is, ke li'a ĉarpent'ist'o far'u tabl'o'n kun tri metr'o'j'n alt'a'j krur'o'j por met'i en la profund'a'n neĝ'o'n, sur kiu ni komfort'e pov'os manĝ'i. Nur kun mal'facil'o mi ig'is li'n las'i tio'n kiel ankaŭ send'i barel'o'n kun petrol'o, kiu ŝajn'is al li bon'a por verŝ'i sur la brul'lign'o'n, kiam ĝi est'as mal'sek'eg'a en la arb'ar'o.
La last'a'n tag'o'n de februar'o ni sur'pak'is la sled'o'n kaj adiaŭ'salut'is al ni'a'j amik'o'j en Ust-Kamĉatsk. La japan'o'j kred'is, ke ni ir'os rekt'e en la faŭk'o'n de la mort'o, la rus'o'j sku'is la kap'o'n, sed kelk'a'j kamĉatk'an'o'j ĉe'est'ant'a'j kred'is, ke ni sukces'os. Ĉirkaŭ la 12-a h. ni jung'is la hund'o'j'n al la sled'o kaj lig'is la ski'o'j'n al la pied'o'j, kaj la 800 km. long'a kaj sort'o'vari'a vojaĝ'o komenc'iĝ'is. Ni vetur'os sur krud'a'j voj'et'o'j kaj sen indiĝen'a akompan'ant'o ni tra'kroz'os grand'a'n part'o'n de land'o, kies intern'o'n ni ne kon'as. Ni inter'rilat'iĝ'os kun indiĝen'o'j, kies lingv'o'n ni nur supr'aĵ'e kompren'as, dev'os fid'i al hund'o'j, al kiu'j ni ankoraŭ ne kutim'iĝ'is, kaj antaŭ ĉio batal'os kontraŭ la neĝ'o'ŝtorm'o'j kaj la mal'varm'o de la kamĉatka vintr'o. En la adiaŭ'a moment'o ni ja sent'is la super'potenc'a'n opini'o'n de la komun'um'o pri la ne'ebl'ec'o efektiv'ig'i la entrepren'o'n, sed decid'em'o kaj energi'o cert'e ankaŭ pov'os i'o'n far'i, mi pens'is.
Hatasawa last'moment'e pet'is, ke mi send'u al li kurier'o'n per la plej rapid'a'j hund'o'j, se ni'n atak'us sovaĝ'a'j hom'o'j, tiam li tuj send'os ĉiu'j'n si'a'j'n japan'o'j'n kun fort'a arm'il'ar'o al ni'a help'o.
Ni direkt'is la vojaĝ'o'n al la frost'iĝ'int'a Kamĉatka river'o, kaj ni man'sign'is adiaŭ'o'n al ni'a'j amik'o'j. La radi'o'telegraf'ist'o koike signal'is ” feliĉ'a'n vojaĝ'o'n ” al ni. Kaj per tio ni'a long'a kaj ne'vol'a tra'vintr'ad'o en Ust-Kamĉatsk fin'iĝ'is. Nov'a'j sort'o'j kaj spert'o'j ni'n atend'is.
Dum long'a temp'o est'ad'is mal'bon'a veter'o tie mal'supr'e sur la tundr'o apud la mar'o. Sed en tiu tag'o, kiam ni start'is, la sun'o radi'is bel'eg'e, kaj est'is bril'a tag'o kun nur 15-grad'a mal'varm'o. Ni nun vid'is la mar'o'n je la last'a foj'o dum'long'e. Blank'a'j glaci'mont'o'j lum'is mal'proksim'e sur la mar'o. Sur la frost'ig'int'a river'o ir'is vetur'it'a hund'voj'o, kaj tiu'n ni sekv'is.
La tir'hund'o'j dev'as ĉiam dorm'i ekster'dom'e en la neĝ'o.
| Rimark'u ke kelk'a'j est'as tut'e super'neĝ'it'a'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Mi do unu'e pet'as prezent'i ni'a'j'n kvar'pied'a'j'n akompan'ant'o'j'n. Ok hund'o'j est'is, el kiu'j du tamen ne aparten'is al ni, sed est'is las'ot'a'j en vilaĝ'o, kiu'n ni tra'pas'os. Ili tamen post'e ven'is en ni'a'n posed'o'n. Kiel gvid'ant'o'n ni hav'is ” Kapitan'o'n ”, nigr'a'n kaj serioz'a'n hund'o'n, kiu evident'e hav'is pli sud'a'n de'ven'o'n ol Kamĉatkon, ĉar ĝi hav'is pend'ant'a'j'n orel'o'j'n kaj tre mal'long'a'n har'ar'o'n. Ĝi aspekt'is kiel sved'a buĉ'ist'a hund'o. Plu'e est'is Griz'a, kiu est'is mal'sukces'int'a miks'aĵ'o inter vertag'o kaj kamĉatka hund'o. Ĝi kun'ig'is la persist'ec'o'n de vertag'o kun fenomen'a fort'ec'o, kiu last'a ec'o ig'is ni'n indulg'i al ĝi la mal'long'a'j'n krur'o'j'n. Post ĝi ven'is Ser'a, mal'jun'a veteran'o, kiu est'is el'uz'it'a kaj mal'bon'e trakt'it'a. Ĝi est'is tim'em'a kaj labor'is ne'bon'e.
Par'e kun ĝi ir'is muŝika, la plej honest'a, el ili ĉiu'j, grand'a kaj fort'a hund'o, al kiu la labor'o est'is ĉio. Ĝi neniam fuĝ'is kaj ĉiam est'is eksces'e afabl'a. Jen ven'is Tommik, tre mal'dik'ec'a hund'o, kiu hav'is neniu'j'n special'a'j'n ec'o'j'n. Sed post'e ven'is unu, pri kiu ni ĉiam hont'is, renkont'ant'e hund'jung'it'ar'o'n. Ĝi nom'e est'is nur du'on'e tiel grand'a kiel la ali'a'j kaj hav'is ankaŭ ĝi vertag'a'j'n krur'o'j'n. Ĝi ĉiam aspekt'is tre riproĉ'ant'a, kiam oni sur'met'is la jung'il'o'n, kio ja ne est'is tre strang'a.
Ĝi est'is la plej manĝ'avid'a el ĉiu'j kaj fulm'rapid'e en'glut'is ĉiu'n manĝ'aĵ'o'n. Ĝi implik'iĝ'is en jung'il'ar'o'n kaj tir'ŝnur'o'n pli ol iu ali'a kaj okaz'ig'is mult'a'j'n halt'o'j'n kaj mal'bel'a'j'n vort'o'j'n.
Kiam ĝi implik'iĝ'is kaj ni dev'is halt'i por re'met'i ĝi'n en ĝust'a'n lok'o'n, post kiam ĝi ricev'is kelk'a'j'n vip'o'bat'o'j'n pro si'a mal'lert'ec'o, la gvid'hund'o preskaŭ ĉiam si'n ĵet'is sur ĝi'n kaj don'is al ĝi efektiv'a'n pun'admon'o'n, tiel ke mi oft'e dev'is defend'i la vertag'o'n. La gvid'hund'o ne vol'is spert'i i'a'n ĉikan'o'n. La ses'a est'is karb'o'nigr'a, el'uz'it'a hund'o de ekstrem'e mal'bon'a karakter'o, kiu oft'e est'is ŝanĝ'int'a posed'ant'o'n. Ĝi ĉiam prov'is el'turn'iĝ'i kaj labor'is nur, kiam ĝi sci'is, ke ĝi est'as observ'at'a. Ĝi eĉ ne hezit'is ŝtel'i el la manĝ'aĵ'o de la kamarad'o'j, kiel oft'e ĝi nur pov'is. Se ĝi pov'is ŝtel'i el la sled'o, kiam neni'u tio'n vid'is, ĝi ankaŭ tio'n far'is sen hezit'o. Kiam oni post'e ĝi'n renkont'is, ĝi sving'is la vost'o'n kaj montr'is si'n afekt'e si'n'don'em'a. Ĝi ĉiam hav'is mal'bon'a'n konscienc'o'n kaj est'is disting'e krim'ul'a tip'o. Se ĝi est'us hom'o, ĝi est'us kon'at'a polic'a klient'o. La hund'o'j est'is jung'it'a'j antaŭ la sled'o en Kamĉatka manier'o, t. e. du'op'e laŭ'long'e de komun'a mez'a ŝnur'o. Kaj tir'ŝnur'o'j kaj jung'il'o'j est'is far'it'a'j el ne'tan'it'a fok'fel'o. En la land'o ekzist'ant'a'j du tip'o'j de hund'jung'il'aĵ'o est'as vid'ebl'a'j sur la apud'a bild'o.
Dum la unu'a tag'o ni ne kalkul'is pri pli long'a vojaĝ'o ol ĝis la rus'a vilaĝ'o ” Ĉornij Jarr ”( La Nigr'a Sabl'o'dekliv'o ), situ'ant'a je 15 verst'o'j de Ust-Kamĉatsk. La plej grand'a'n part'o'n de la vojaĝ'o ni vetur'is sur la neĝ'o'kovr'it'a glaci'o de la Kamĉatka river'o. Kiel gvid'stel'o'n ni hav'is antaŭ ni la kluĉevskajan vulkan'o'n, kies pied'o'n ni baldaŭ ating'os.
La sled'o est'is iom tro pez'a kaj la hund'o'j ankoraŭ ne kun'ekzerc'it'a'j, tiel ke la vetur'o ne ir'is tre bril'e la unu'a'n tag'o'n. Sed en la mal'lum'iĝ'o ni tamen al'ven'is al la vilaĝ'et'o, kie loĝ'as ekskluziv'e ” starovjeri ”, t. e. mal'nov'kred'ant'o'j. Tio est'as rus'o'j, kiu'j aparten'as al sekt'o hav'ant'a, krom si'a'j religi'a'j opini'o'j diferenc'a'j al tiu'j de la ortodoks'ul'o'j, ankaŭ mult'a'j'n strang'a'j'n kutim'o'j'n. La mal'nov'kred'ant'o'j ekz.
salut'ant'e neniam prem'as la man'o'n de hom'o'j, ili neniam fum'as nek permes'as al ali'a'j tio'n far'i en si'a dom'o. Kvankam ili est'as rus'o'j, ili neniam trink'as te'o'n nek manĝ'as kun'e kun ali'a'j kaj el sam'a vaz'o, el kiu'j ali'a'j manĝ'is. Hund'o'j neniam rajt'as ven'i en ili'a'j'n dom'o'j'n.
Kontraŭ'e brut'o'j kaj kat'o'j ŝajn'as hav'i vizit'permes'o'n, ĉar en tiu dom'o, kie ni hav'is nokt'loĝ'ej'o'n, bov'id'o est'is la unu'a, kiu'n ni renkont'is mal'ferm'ant'e la pord'o'n. Proksim'um'e du'on'a dek'du'o da kat'o'j ankaŭ si'n trov'is en ĝi. La vilaĝ'o hav'is tre mal'bon'a'n reputaci'o'n. Laŭ oni'dir'o ĝi est'us loĝ'at'a de amas'o da for'kur'int'a'j krim'ul'o'j. Sed el tio ni neni'o'n rimark'is kaj est'is akcept'at'a'j gast'am'e kaj afabl'e kaj dorm'is bon'eg'e sur la plank'o kun'e kun la ge'mastr'o'j, ili'a'j infan'o'j, la bov'id'o kaj la kat'o'j. Sed por sekur'o ni hav'is la ŝarĝ'it'a'j'n Browning-pistol'o'j'n en dors'poŝ'o.
| Tir'hund'o, kiu lev'iĝ'as el si'a mal'varm'a lit'o, kiam mi vok'as ĝi'n. vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
( Fot'is la aŭtor'o )
Neni'u vojaĝ'ant'o en Kamĉatko, ĉu li est'as indiĝen'o aŭ ekster'land'an'o, ĉu eŭrop'an'o aŭ azi'an'o, bezon'as tim'i ne ricev'i nokt'loĝ'ej'o'n en vilaĝ'o. Eĉ se li est'us tut'e ne'kon'at'a en la vilaĝ'o kaj en'ir'as dom'o'n hazard'e kaj pet'as permes'o'n rest'i ĝis la ven'ont'a tag'o, est'us ne'pens'ebl'e, ke oni rifuz'us al li, kondiĉ'e ke la dom'o ne est'as jam plen'a de gast'o'j. Sed oni dev'as memor'i, ke tia gast'vizit'o ne kaŭz'as grand'a'n ĝen'o'n al la gast'ig'ant'o'j. Ĉiu vojaĝ'ant'o kun'port'as si'a'n lit'o'n t. e. la dorm'sak'o. Tiu est'as konstru'it'a kiel long'form'a sak'o kaj konsist'as el tri tan'it'a'j kaj kun'kudr'it'a'j boac'a'j fel'o'j. Ankoraŭ pli varm'a ĝi far'iĝ'as, se oni uz'as mont'ŝaf'a'n fel'o'n. Lup'fel'o'j ankaŭ est'as bon'eg'a'j, nur tro mult'e'kost'a'j, kaj fel'o'j de jun'urs'o'j ankaŭ taŭg'as. La har'ar'a flank'o est'as al intern'e. La plej uz'at'a dorm'sak'o est'as el boac'a fel'o, ĉar ĝi est'as plej facil'e akir'ebl'a el la grand'a'j boac'greg'o'j de la nomad'o'j. En tia sak'o oni sen'ĝen'e pov'as ek'kuŝ'i por dorm'i en 40-grad'a mal'varm'o sen mort'frost'iĝ'o. La dorm'sak'o est'as la plej grav'a ekip'aĵ'o dum vintr'a vojaĝ'o tra Kamĉatko. Sen ĝi oni est'us perd'it'a, se subit'e. la neĝ'o'ŝtorm'o far'as abrupt'a'n halt'ig'o'n por la penetr'ad'o antaŭ'e'n kaj dev'ig'as al tra'nokt'ad'o, kie oni tio'n tut'e ne dezir'as.
Se la mastr'o de iu dom'o rifuz'us al fremd'ul'o loĝ'ej'o'n, li post'e est'us komplet'e skandal'it'a, tio est'us konsider'at'a kiel io tre mal'bon'a, kaj la nov'aĵ'o est'us rakont'at'a vast'e ĉirkaŭ'e. Se komenc'iĝ'as neĝ'o'ŝtorm'o, dum oni si'n trov'as kiel gast'o en iu dom'o, oni nur rest'as ĝis kiam ĝi pas'is. eĉ se ĝi daŭr'us unu aŭ kelk'a'j'n semajn'o'j'n. Oni est'as regal'at'a per manĝ'aĵ'o kaj trink'aĵ'o kaj divid'as la plank'a'n are'o'n kun la dom'an'ar'o dum la nokt'o'j. Kiam oni post'e daŭr'ig'as la vojaĝ'o'n, oni dank'as kaj ek'ir'as. Pag'o'n la gast'ig'int'o'j ordinar'e ne vol'as akcept'i.
Sed se oni vol'as aĉet'i et'aĵ'o'n aŭ dezir'as i'a'n labor'o'n far'it'a, tiam ili sci'as postul'i pag'o'n tiel ke sufiĉ'as. La kamĉatk'an'o'j kaj la rus'o'j oft'e kontent'iĝ'as dir'i adiaŭ, eĉ se ili loĝ'is en la dom'o kelk'a'j'n semajn'o'j'n.
Dank'i pro tiel natur'a afer'o ŝajn'as al ili ne'neces'e.
Tia est'as la gast'am'o en Kamĉatko. Ĝi est'as unu el la plej bel'a'j ec'o'j de la kamĉatk'an'o'j. La klar'ig'o al tiu sen'lim'a gast'am'o kuŝ'as en tio, ke la gast'ig'ant'o sci'as, ke ven'ont'foj'e est'os li, kiu vojaĝ'os kaj bezon'os loĝ'ej'o'n. Kred'ebl'e ankaŭ kuŝ'as en la hom'a natur'o, ke oni ne el'pel'as fremd'ul'o'n, kiu en neĝ'o'ŝtorm'o ven'as sent'ant'e mal'varm'o'n kaj mal'sat'o'n kaj serĉ'as rifuĝ'o'n.
La manĝ'aĵ'o, per kiu oni est'as regal'at'a en tia dom'et'o, ĉiam est'as la sam'a. Maten'e, tag'mez'e kaj vesper'e est'as salm'o, en la plej simpl'a'j kaz'o'j sun'sek'ig'it'a ( jukolo ), ali'e sal'it'a aŭ du'on'e putr'iĝ'int'a kaj tia'okaz'e kuir'it'a aŭ frit'it'a en urs'a gras'o. Kelk'foj'e oni ankaŭ en la vintr'o pov'as ricev'i freŝ'a'n fiŝ'o'n, kie trov'iĝ'as vintr'e ne'glaci'kovr'it'a river'o en la proksim'o aŭ se oni klopod'as vetur'i al mal'proksim'a river'o. Viand'o kelk'foj'e ankaŭ trov'iĝ'as sur la menu'o, kvankam ne oft'e en la vintr'o, se la vilaĝ'o ne kuŝ'as proksim'e de la rest'ad'ej'o de la boac'bred'ant'a'j popol'o'j.
Kiel trink'aĵ'o'n ĉiu'j popol'o'j de Kamĉatko uz'as te'o'n, ordinar'e la plej simpl'a'n spec'o'n de brik'te'o, kiu'n oni ja ne pov'as nom'i bon'gust'a, ankaŭ se ĝi ne konsist'as el infuz'aĵ'o'j kaj bala'aĵ'o'j el la restoraci'o'j de Ruslando kaj Ĉini'o, kiel asert'as konkur'ant'a'j komerc'ist'o'j de ali'a'j te'spec'o'j. Tiu te'o, kiu est'as kun'prem'it'a en mal'mol'a'j'n tavol'o'j'n je la grand'o de brik'o, kvankam rimark'ind'e pli mal'dik'a'j'n, est'as 1a sol'a sav'ant'o inter la natur'popol'o'j de tiu land'o. Ĝi est'as tre grand'a komerc'aĵ'o, kiu el la depon'ej'o'j de la komerc'ist'o'j est'as distribu'at'a tra la tut'a land'o per hund'sled'o'j, motor'boat'o'j kaj kanot'o'j. Unu tavol'o da brik'te'o est'as unu'o kon'at'a de ĉiu kaj est'as uz'at'a en grand'a ampleks'o kiel mon'o en Kamĉatko. Te'o'n oni trink'as en terur'a'j kvant'o'j.
Kiel tremp'aĵ'o'n oni ĉe la kamĉatk'an'o'j, special'e en la orient'a flank'o de Kamĉatko, ordinar'e ricev'as pan'o'n. En la okcident'a flank'o oni oft'e dev'as kontent'iĝ'i je sek'ig'it'a salm'o. Ĉe tiu'j, kiu'j hav'is bon'a'n ĉas'o'n, oni ordinar'e ricev'as suker'o'n al la te'o, sed la grand'a plej'mult'o el la indiĝen'o'j de Kamĉatko ne uz'as ĝi'n, kvankam ĉiu'j ŝat'as ĝi'n.
Ĝi est'as konsider'at'a kiel luks'o.
Ni jam dir'is adiaŭ al ni'a'j gast'ig'ant'o'j kaj est'is komenc'ont'a'j la du'a'n migr'o'tag'o'n. Rekompenc'e por la gast'am'o mi fotograf'is la famili'o'n ekster la kaban'o kaj promes'is pli post'e send'i al ili la fot'o'j'n.
Sed tio'n mi neniam est'u far'int'a. Kiel fajr'o tiu fakt'o dis'vast'iĝ'is antaŭ ni ĝis Petropavlovsk, kaj en ĉiu ven'ont'a vilaĝ'o preskaŭ ĉiu kamĉatk'an'o atak'is mi'n pet'ant'e ke mi fotograf'u li'n kun edz'in'o, infan'o'j kaj hund'o'j. Sed mi'a proviz'o de plak'o'j kaj film'o'j est'is tre lim'ig'it'a, kaj mi for'ĵet'is neniu'n ne'neces'e. Krom la gast'ig'ant'o en la plej mult'a'j vilaĝ'o'j neni'u el la aspir'ant'o'j est'is ” etern'ig'it'a ”, kiu ne merit'ig'is si'n ia'manier'e, ekz. kontribu'is al la kolekt'o'j aŭ don'is al mi hund'nutr'aĵ'o'n, Kelk'a'j tamen merit'iĝ'is si'n nur per si'a aspekt'o. Ke ili ne ricev'is promes'o'n pri la bild'o pli fru'e ol post unu jar'o neniom influ'is. La temp'o hav'as, kiel mi jam menci'is, neni'a'n valor'o'n en tiu land'o. La indiĝen'o'j ĉiam al'kutim'iĝ'is dev'i atend'i minimum'e unu jar'o'n, kiam ili mend'as i'o'n de komerc'ist'o, kio'n li ne hav'as en si'a stok'o. Se li tiam iel mis'kompren'is la mend'o'n, daŭr'as ankoraŭ unu jar'o'n. Sed tio absolut'e neni'o'n signif'as.
Ni nun daŭr'ig'is la vojaĝ'o'n kun direkt'o al la proksim'a vilaĝ'o, la mal'nov'eg'a Niĵne Kamĉatsk, kiu antikv'a'temp'e est'is la ĉef'urb'o de Kamĉatko. Sed en tiu tag'o la mal'facil'aĵ'o'j komenc'iĝ'os. Kiam ni vek'iĝ'is maten'e, ne'ĝet'is iom kun mal'fort'a vent'o. Tamen sub neni'u kondiĉ'o ni vol'is est'i halt'ig'at'a'j en la komenc'o kaj eĉ ne pri'pens'is sekv'i la bon'vol'a'n konsil'o'n de ni'a'j gast'ig'ant'o'j, ke ni rest'u ĉe ili ĝis kiam ĉes'os la neĝ'ad'o. Anstataŭ'e ni start'is kun bon'a humor'o esperant'e ke ni ating'os al Niĵne Kamĉatsk, antaŭ ol la hund'pied'sign'o'j est'os for'viŝ'it'a'j, ĉar kelk'a'j sled'o'j vetur'is tie'n post kiam fal'is la last'a neĝ'o.
Ni ne vetur'is pli ol kelk'a'j'n verst'o'j'n, kaj la neĝ'o komenc'is kirl'iĝ'i ĉiam pli dens'e kaj la vent'o pli'fort'iĝ'is. Est'is evident'e, ke far'iĝ'os neĝ'o'ŝtorm'o. La sled'sulk'o'j, kiu'j la pas'int'a'n tag'o'n est'is glat'a'j kaj vetur'it'a'j, nun est'is mal'aper'int'a'j sub futealta neĝ'o, kiu pli kaj pli alt'iĝ'is.
La hund'o'j spir'eg'is kaj labor'ad'is, sed lac'iĝ'is rimark'ebl'e laŭ ĉiu moment'o kaj foj'o'n post foj'o vol'is halt'i kaj ripoz'i. Hodiaŭ Hedström est'is en vic'o vetur'ig'i. Ni nom'e altern'is. Iom pli bon'e ir'is, kiam mi'a edz'in'o kaj mi per la ski'o'j prepar'is sulk'o'j'n por la hund'o'j. Tiam nek la sled'o nek ili en'iĝ'is tiom profund'e. Sed pas'is la du'on'a tag'o, ni nur vetur'is dek kilo'metr'o'j'n, kaj la neĝ'o ankoraŭ ŝut'iĝ'is ter'e'n kun ne'mal'pli'ig'it'a rapid'o. La mal'nov'a'j sled'sulk'o'j, kiel dir'it'e, est'as for'viŝ'it'a'j, sed ni sci'is, ke la vilaĝ'o kuŝ'as apud la Kamĉatka river'o. Tial est'is neces'e sekv'i tiu'n, kaj feliĉ'e ĉes'is la sen'esper'ig'a tundr'o kaj komenc'iĝ'is la betul'a arb'ar'o, sam'a nod'ec'a kaj tuber'plen'a betul'arb'ar'o, kia en la ĉirkaŭ'o de Petropavlovsk. Pro tio ni ne pov'is perd'i la direkt'o'n.
Sed komenc'is krepusk'iĝ'i kaj la neĝ'o'ŝtorm'o kresk'is. Neni'u vilaĝ'o est'is aŭd'ebl'a — en Kamĉatko oni nom'e ĉiam aŭd'as vilaĝ'o'n, antaŭ ol oni ĝi'n vid'as. Ĉiu'j ni est'is blank'a'j kiel neĝ'hom'o'j. Aspekt'is sen'esper'e, kaj Petropavlosk preskaŭ ŝajn'is kvazaŭ io ne'real'a kaj ne'ating'ebl'a. Sed ni est'is prepar'it'a'j ke ven'os kontraŭ'aĵ'o'j kaj mal'facil'aĵ'o'j, kaj ni decid'is ke ni ne perd'u la kuraĝ'o'n.
Do ni ankoraŭ pli instig'is la hund'o'j'n prov'ant'e kaj bat'o'j'n kaj bon'a'j'n vort'o'j'n. La last'a'j cert'e ne efik'is. La hund'o'j ankoraŭ ne hav'is sufiĉ'e da temp'o por kor'lig'iĝ'i al ni. La et'a vertag'aĉ'o plej'e ni'n incit'is. Ne util'is est'i afabl'a nek sever'a al ĝi.
Fin'e la hund'o'j ne plu kapabl'is. Ili nur ek'kuŝ'is kaj vol'is dorm'i. Ni las'is ili'n ripoz'i sufiĉ'e long'a'n temp'o'n, pli'vigl'ig'is ili'n per unu pec'et'o da fiŝ'o kaj de'nov'e pel'is antaŭ'e'n. Mi'a edz'in'o ir'is unu'a kaj far'is sulk'o'j'n. Hedström kaj mi ŝov'is la sled'o'n al la hund'o'j. Post cent metr'o'j ni de'nov'e dev'is ili'n ripoz'ig'i. Est'is nun preskaŭ sen'lum'e, kaj je ĉiu minut'o pli'grand'iĝ'is la neĝ'amas'o'j. Jen re'e ek'ir'i kaj nov'a'j'n cent metr'o'j'n. La hund'o'j ver'dir'e vad'is tra la neĝ'o, kaj ni dev'is streĉ'i ĉiu'n fort'o'n por antaŭ'e'n'ig'i la sled'o'n. La demand'o nun sol'e est'is: ĉu ni dev'os tra'nokt'i en la neĝ'o aŭ ĉu la fort'o'j sufiĉ'os ĝis la vilaĝ'o. Kiam ni preskaŭ rezign'is la esper'o'n ven'i plu antaŭ'e'n, subit'e aŭd'iĝ'is mal'proksim'a hund'boj'o. Ni aŭskult'is kiom ni pov'is en la neĝ'o'ŝtorm'o, sed neni'o plu est'is aŭd'ebl'a. Sed la hund'o'j percept'is la ton'o'n, kaj tio est'is plej grav'a. Ili sam'e bon'e kiel ni sci'is, ke ĝi signif'as ripoz'o'n kaj manĝ'aĵ'o'n kaj mult'a'j'n hund'kamarad'o'j'n, kaj ili nun klopod'is pli ol antaŭ'e. Sed sen ni'a help'o ili ne kapabl'is tren'i la sled'o'n, kiu preskaŭ efik'is kiel neĝ'o'for'ŝov'il'o en la mal'firm'a neĝ'o. Kaj ni kaj la hund'o'j est'is plen'e el'ĉerp'it'a'j de klopod'o, kiam fin'e kelk'a'j lum'o'j ek'vid'iĝ'is.
La cent'o'j da sled'hund'o'j de la vilaĝ'o ek'aŭd'ig'is akcept'a'n boj'ad'o'n, kaj per la last'a'j fort'o'j ni ating'is la vilaĝ'o'n. Ĝis'mort'e lac'a'j ni el'serĉ'is la loĝ'ej'o'n de la eston'o Norrit kaj en'loĝ'iĝ'is en li'a bon'konstru'it'a dom'et'o. Nur kelk'a'j'n foj'o'j'n post'e te'o gust'is tiel bon'e kiel en ĉi tiu vesper'o. Ni el'trink'is unu glas'o'n post la ali'a, kaj ankoraŭ hodiaŭ mi memor'as la bon'gust'a'j'n freŝ'a'j'n tritik'bulk'o'j'n, kiu'j'n la dom'mastr'in'o bak'is por ni'a al'ven'o.
La edz'o est'is grand'kresk'a kaj fortik'a vir'o, kiu iam est'is mar'ist'o kaj ankaŭ ĉirkaŭ'vel'is la bord'o'j'n de Sved'land'o kaj sufer'is ŝip'romp'iĝ'o'n ekster Helsingborg. Tie li hav'is mult'e da plezur'o'j kaj i. a. post'las'is kelk'a'j'n fianĉ'in'o'j'n. La sved'o'j pri'zorg'is li'n kaj li ĝu'is grand'a'n gast'am'o'n, kiu'n li nun vol'is re'pag'i al ni. Kaj por tio li efektiv'e hav'is okaz'o'n, ĉar la neĝ'o'ŝtorm'o daŭr'is dum tri tag'o'j, dum kiu'j li nutr'is ni'n kaj ni'a'j'n hund'o'j'n en ne'riproĉ'ebl'a manier'o.
| La pastr'o, kiu lud'is al ni per gramofon'o sved'a'j'n vulgar'kant'o'j'n. ( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Dum la rest'ad'o en la vilaĝ'o ni ankaŭ vizit'is 80-jar'a'n, indiĝen'a'n kamĉatk'an pastr'o'n, kiu sci'is mult'e por rakont'i pri Kamĉatko en antikv'a'j temp'o'j. La mult'aĝ'a blank'har'a mal'jun'ul'o hav'is gramofon'o'n por si'n amuz'i kaj rakont'is kun ĝoj'eg'o ke li posed'as kelk'a'j'n sved'a'j'n disk'o'j'n. Ni ne tre mult'e kred'is je tio, sed tamen ek'sid'is por aŭd'i, kio pov'us ven'i. Ni preskaŭ fald'iĝ'is pro rid'o, kiam ni ek'aŭd'is kelk'a'j'n sved'a'j'n vulgar'kant'o'j'n. La pastr'o sid'is atent'e aŭskult'ant'e kaj kred'is ver'ŝajn'e, ke est'as io efektiv'e ekstr'a'kvalit'a. Iu dan'o, kiu est'is mekanik'ist'o ĉe unu el la grand'a'j konserv'aĵ'a'j fabrik'ej'o'j apud Ust Kamĉatsk, donac'is ili'n al la pastr'o.
Nur kiam la neĝ'o'ŝtorm'o post kelk'a'j tag'o'j ĉes'is furioz'i, oni pov'is vid'i, kiel aspekt'as la vilaĝ'o. En neni'a rilat'o ĝi diferenc'iĝ'is de ali'a'j kamĉatk'an'a'j vilaĝ'o'j. Kun'prem'aĵ'o da griz'a'j trunk'dom'o'j, dis'ŝut'it'a'j sen'ord'e ĉirkaŭ mont'et'o. Mal'grand'a preĝ'ej'o mez'e de la vilaĝ'o.
Apart'e en grup'o por si apud la river'o la balaganoj, t. e. sek'ig'ej'o'j por salm'o. Ĉie sled'hund'o'j est'is lig'it'a'j, kaj kelk'a'j long'har'a'j bov'in'o'j kaj ĉeval'o'j ĉirkaŭ'ir'is liber'e.
La preĝ'ej'o en la mal'grand'a vilaĝ'o est'as rest'aĵ'o el la grand'epok'o de la lok'o kaj pro tio ornam'it'a per grand'a nombr'o da or'um'it'a'j ikon'o'j, bild'o'j ktp. Okaz'e est'is fest'o'tag'o dum ni'a vizit'o, kaj la blank'har'a pastr'o far'is di'serv'o'n. Strang'a'n impres'o'n far'is vid'i la indiĝen'o'j'n de la vilaĝ'o, tamen plej'part'e vir'in'o'j'n kaj infan'o'j'n, vest'it'a'j'n per si'a'j fel'o'j star'ant'e aŭskult'i la di'serv'o'n. Ĝi konsist'is el tio, ke la pastr'o, kiu est'is vest'it'a per la plej bel'a or-kaj arĝent'brod'it'a kapuĉ'o, kun fenomen'a rapid'ec'o leg'is el libr'o kun iu mal'nov'e'rus'a tekst'o tiel rapid'e ke li'a lang'o ” fal'ŝancel'iĝ'is ” preter la vort'o'j'n. Dum li de temp’al temp'o ek'spir'is, li'a help'ant'o, la t. n.” psalomŝĉiko ”, kant'is kelk'a'j'n monoton'a'j'n kant'o'j'n. Post'e la pastr'o daŭr'ig'is de'nov'e kun sam'a rapid'ec'o. Kelk'foj'e li far'is paŭz'o'n kaj asperg'is iom da incens'o sur la indiĝen'o'j. Tiam tiu'j kruc'e'sign'is kaj klin'iĝ'is. Kelk'a'j genu'fleks'is. Post iom pli ol unu hor'o la di'serv'o est'is fin'it'a, kaj la indiĝen'o'j rapid'is ekster'e'n al si'a'j hund'o'j. Tie ili cert'e sent'is si'n pli hejm'e. Mi est'as konvink'it'a, ke nek la pastr'o nek iu el la aŭskult'ant'o'j kompren'is i'o'n el la leg'it'a. La kamĉatk'an'o'j est'as laŭ'nom'e grek'e katolik'a'j, kaj do est'is di'serv'o en tiu spirit'o, kiu okaz'is ĉi tie. El la ali'a'j du natur'popol'o'j, korjakoj kaj lamutoj — la unu'e menci'it'a'j est'as idol'an'o'j kaj la last'a'j laŭ'nom'e grek'e katolik'a'j, kvankam ili efektiv'e konserv'ad'as mult'e el si'a ŝaman'ism'o.
En la vilaĝ'o ankaŭ loĝ'is kelk'a'j kore'an'o'j kaj kompren'ebl'e ankaŭ kelk'a'j ĉin'o'j. Tiu last'a strang'a popol'o ŝajn'as fart'i egal'e bon'e sub la ekvator'o kiel sub la polus'a cirkl'o. Ankoraŭ mi ne trov'is grand'a'n lok'o'n en Kamĉatko, kie ne trov'iĝ'as ĉin'o.
Nur en la kvar'a tag'o ni pov'is daŭr'ig'i ni'a'n vojaĝ'o'n al la etap'a cel'o, la 40 verst'o'j'n mal'proksim'a kamĉatk'an'a vilaĝ'o Kamaki. La hund'o'j kaj ni est'is sufiĉ'e ripoz'int'a'j. Kore'an'o est'is vetur'int'a tuj antaŭ ni kaj far'int'a sled'sulk'o'n, kiu'n ni sekv'is. Inter Niĵne Kamĉatsk kaj Kamaki la grand'a Kamĉatka river'o flu'as part'e larĝ'a kaj mal'rapid'a tra mal'alt'a land'o, part'e ĝi tra'penetr'as alt'a'n mont'ar'o'n en long'a kaj mal'larĝ'a inter'krut'ej'o. Tie la river'o est'as rapid'flu'a kaj mal'fru'e kovr'iĝ'as per glaci'o, kaj tre mult'a'j person'o'j avert'is ni'n, ke sol'a'j ni ne tra'vetur'u tiu'n inter'krut'ej'o'n. La mont'a'j mur'o'j abrupt'e krut'as ĉe ambaŭ flank'o'j, kaj kelk'foj'e lavang'o'j kutim'as for'bala'i de la mont'eg'a krut'aĵ'o dik'a'j'n arb'o'j'n kaj pere'ig'i preter'pas'ant'a'j'n hund'sled'o'j'n kun hom'o'j kaj ĉio. Tio'n ni aŭd'ad'is ĝis ted'o, kaj kiam ni pen'ad'is antaŭ'e'n tra la inter'krut'ej'o, kun cert'a respekt'o ni ten'is ni'n mez'e sur la river'o. En la tag'mez'o ni aranĝ'is al ni te'paŭz'o'n ĉe la bord'o. La hund'o'j tuj kurb'ig'is si'n ring'e kaj ek'dorm'is, dum ni kolekt'is brul'lign'o'n, kaj baldaŭ ni hav'is varm'ig'a'n fajr'o'n. Je te'akv'o ni degel'is neĝ'o'n. Tio est'as unu el la oportun'aĵ'o'j ĉe la vintr'a'j vojaĝ'o'j en la tie'a land'o, ke oni neniam bezon'as embaras'iĝ'i pri akv'o, kie ajn oni tend'um'as. La te'sak'et'o, en'ten'ant'a te'o'n, emajl'a'j'n tas'o'j'n, biskvit'o'j'n kaj suker'o'n, ĉiam kuŝ'as facil'e al'lig'it'a supr'e de ĉio en la sled'o, por ke oni ne bezon'u mal'laĉ'i tiu'n je la te'paŭz'o. La te'kruĉ'o, la ” ĉajnik ”, ĉiam hav'as si'a'n special'a'n lok'o'n, pend'ant'e en la mal'antaŭ'a part'o de la sled'o. Mi ankoraŭ ne menci'is tiu'n mem'kompren'ebl'a'n fakt'o'n, ke oni hav'as la tut'a'n pak'aĵ'o'n fortik'e firm'lig'it'a sur la sled'o, tiel ke neni'o pov'as de'fal'i, kiam la sled'o renvers'iĝ'as aŭ rul'turn'iĝ'as du-tri foj'o'j'n sur krut'a dekliv'o. Tio ordinar'e okaz'as plur'foj'e dum la tag'o, sed neni'o'n signif'as por la sled'o nek por la hund'o'j. Oni ricev'as nur neĝ'o'ban'o'n, se oni ne sukces'as de'salt'i en ĝust'a temp'o.
La te'paŭz'o en la tag'mez'o est'as unu el la plej agrabl'a'j inter'romp'o'j. Trink'int'e du-tri du'on'litr'a'j'n tas'o'j'n da bol'ant'a te'o, oni sent'as si'n kvazaŭ nov'a hom'o. Se oni est'is frost'rigid'a kaj el'ĉerp'it'a pro pen'o, oni far'iĝ'as varm'a kaj vigl'a. De la bon'vol'a mastr'in'o en ni'a last'a rest'ad'ej'o ni ricev'is ĵus'bak'it'a'n tritik'pan'o'n kiel voj'manĝ'aĵ'o'n. Ĝi nun est'is frost'iĝ'int'a kiel glaci'bul'o kaj tiel mal'mol'a, ke oni pov'us mort'bat'i per ĝi bov'o'n. Hedström kaj mi ni'n disting'is frap'tranĉ'ant'e per la hak'il'o elegant'a'j'n pan'tavol'o'j'n, kiu'j'n ni mol'ig'is antaŭ la fajr'o, kaj kiu'j post'e gust'is tut'e kiel freŝ'bak'it'a'j. Ili ja est'is eĉ varm'a'j. Se oni hav'as lok'o'n kaj em'o'n, oni do pov'as kun'port'i kelk'a'j'n sak'o'j'n da tritik'pan'o'j, bak'it'a'j en novembr'o, kaj post'e manĝ'i freŝ'a'n kaj ĵus'bak'it'a'n pan'o'n ĝis en april'o, kiam komenc'iĝ'as la degel'ad'o.
Kiam mal'lum'iĝ'is, ni nur ating'is du'on'voj'e por Kamaki, kaj la hund'o'j est'is lac'eg'a'j. Do nur est'is neces'e elekt'i konven'a'n tend'lok'o'n.
Ni tiam trov'iĝ'is iom intern'e de la inter'krut'ej'o kaj baldaŭ trov'is, kio'n ni serĉ'is. Ni for'ŝovel'is la neĝ'o'n per ni'a lign'a fos'il'o, pens'ant'e ke ni ating'os mal'supr'e'n ĝis la ter'o, sed la ski'baston'o montr'is du'metr'a'n profund'o'n, do tio ne est'is pen'ind'a. Ni el'pren'is la tend'o'n el la sled'o, hak'is tend'o'stang'o'j'n, kaj baldaŭ la tend'o est'is star'ig'it'a.
Post tio ni munt'is la tend'forn'o'n, mal'grand'a'n, hejm'e'far'it'a'n, kiu pez'is unu kilo'gram'o'n kaj hav'is la sam'a'n model'o'n kiel tiu, kiu'n uz'as ĉiu'j zibel'ĉas'ist'o'j dum la vintr'o en la tie'a land'o. Ĝi est'is aranĝ'it'a kun dis'pren'ebl'a tub'o, kiu en kun'pak'it'a stat'o est'is en'ŝov'at'a en la forn'o'n kaj ali'e est'is kun'met'at'a kaj el'star'is tra tru'o en la tend'a vand'o. Ni met'is iom da branĉ'et'aĵ'o sur la neĝ'o'n en la tend'o kaj sur ĝi'n la dorm'sak'o'j'n. Hak'int'e sufiĉ'e da brul'lign'o kaj lig'int'e la hund'o'j'n al la ĉirkaŭ'a'j arb'o'j, ni en'ramp'is en ni'a'n bon'eg'a'n tend'o'n. Jen ni brul'ig'is stĉarinan kandel'o'n, pinĉ'fiks'it'a'n en supr'e fend'it'a baston'et'o, kiu'n ni en'ig'is en la neĝ'o'n. Jen kandel'ing'o, kiu neniam renvers'iĝ'is kaj est'is lok'ebl'a kie'n ajn en la tend'o. La forn'o baldaŭ far'iĝ'is brul'ruĝ'a kaj pli kaj pli profund'iĝ'is en la neĝ'o, eĉ kiam ni met'is du long'a'j'n transvers'a'j'n trab'o'j'n sub ĝi'n. Far'iĝ'is varm'e kiel en ĉambr'o, kaj oni de'met'is la pelt'o'j'n. Ekster'e la temperatur'o montr'is – 16 grad'o'j'n C. Ni gratul'is ni'n ke ni ne hav'as 40-grad'a'n mal'varm'o'n en la unu'a nokt'o. Sur la forn'o, kiu sam'temp'e est'is kuir'forn'o, mi'a edz'in'o nun kuir'is kaf'o'n, mal'fals'a'n kaj fort'a'n, ĉar tio est'is ni'a unu'a tend'ej'o en la long'a vic'o al Petropavlovsk kaj sam'temp'e ni'a unu'a vintr'a tend'ej'o. Antaŭ'e ni ĉiam uz'is ni'a'j'n japan'a'j'n krud'silk'a'j'n tend'o'j'n, sed ni tim'is, ke tia ne pov'us el'ten'i en la neĝ'o'ŝtorm'o'j, kaj tial ni kun'pren'is la sved'a'n por tiu vojaĝ'o.
Est'is varm'e kaj agrabl'e en la tend'o, kaj oni pov'is sid'i vest'it'a kiel en ordinar'a ĉambr'o, skrib'i tag'libr'o'n en kviet'o kaj trankvil'o ktp.
Nur la mal'dik'a ŝtof'vand'o apart'ig'is ni'n de la mal'varm'o ekster'a, sed tio'n ĝi far'is bon'e, tiom long'e kiom oni hejt'is. Tuj kiam oni ĉes'is hejt'i, far'iĝ'is kiel ekster'e.
Post kelk'a'j hor'o'j est'is temp'o el'ir'i por manĝ'ig'i la hund'o'j'n. La sled'hund'o'j en Kamĉatko nur ricev'as nutr'aĵ'o'n unu foj'o'n en ĉiu tag'nokt'o kaj ordinar'e en la vesper'o post fin'it'a labor'o. Sed oni ne don'u la manĝ'aĵ'o'n al ili pli fru'e ol kelk'a'j'n hor'o'j'n post la fin'o de la labor'o. Se ili ricev'as la manĝ'aĵ'o'n tuj, kiam ili spir'eg'ant'a'j kaj lac'ig'it'a'j ating'is la cel'o'n de la tag'a vojaĝ'o, ili ja en'glut'as ĝi'n sam'e avid'e kiel pli post'e, sed tiam ili ordinar'e el'vom'as ĝi'n. La nutr'aĵ'o de la tir'hund'o'j tra la tut'a jar'o konsist'as el preciz'e la sam'a por ĉiu'j manĝ'o'j, nom'e salm'o. Est'as mir'ind'e, ke ĝi pov'as viv'ten'i si'n per tiu sen'vari'a manĝ'aĵ'o. Dum la vintr'o la plej'mult'o ricev'as absolut'e neni'o'n krom salm'o kaj neĝ'o, la salm'o ordinar'e sek'ig'it'a kaj kelk'foj'e putr'a. Dum la somer'o pov'as okaz'i, ke ili hazard'e trov'as rat'o'n aŭ i'o'n ali'a'n, se ili okaz'e liber'iĝ'us, sed tio est'as mal'oft'a. Ĉiu hund'o dev'as dum labor'o hav'i tut'a'n salm'o'n ĉiu'tag'e.
| Fojn'ŝarĝ'aĵ'o en Kamĉatko.( Fot'is eric Hultén.) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ni kun'port'is en la sled'o fiŝ'o'j'n por kelk'a'j tag'o'j. Nom'e oni dev'as est'i ĉiam prepar'it'a por neĝ'o'ŝtorm'o. Kiam mi al'ir'is al la sled'o, kaj la hund'o'j rimark'is, ke mi komenc'as el'pren'i la jukolon, ek'est'is terur'a tumult'o. Ĉiu'j hund'o'j est'is mal'sat'a'j kiel lup'o'j kaj ili boj'is kaj ŝir'is sovaĝ'e si'a'j'n ĉen'o'j'n. Agrabl'a labor'o est'as manĝ'ig'i ili'n, kaj pli dank'a'j'n manĝ'o'gast'o'j'n oni cert'e ne pov'as trov'i. La plej ordinar'a manier'o est'as, ke oni star'iĝ'as mez'e inter ili kaj ĵet'as po unu fiŝ'o'n al ĉiu hund'o. Ordinar'e ili kapt'as ĝi'n jam en la aer'o kaj en'glut'as ĝi'n en fenomen'e mal'long'a temp'o kun ost'o'j kaj ĉio. Rest'as absolut'e neni'o. Se hund'o post'las'us iom el si'a porci'o, ĝi est'as mal'san'a. Oni ĉiam dev'as lig'i ili'n tiel, ke ili ne ating'as unu la ali'a'n, ali'e ek'est'as sang'a'j inter'batal'o'j por la manĝ'aĵ'o.
Post kiam ni ĝis'sat'e manĝ'is je kaf'o kaj ĵus'bak'it'a pan'o kaj jukolo, kiu est'as la ordinar'a vojaĝ'a proviant'o kaj el sam'a spec'o por hund'o'j kaj hom'o'j, ni en'ramp'is en la dorm'sak'o'j'n. Kiel dir'it'e, est'is la unu'a vintr'a nokt'o, ke ni dorm'os sur la neĝ'o, kaj ni dir'is bon'a'n nokt'o'n unu al la ali'a ne sen ia sci'em'a anim'streĉ'o, ĉu ni vek'iĝ'os en la proksim'a maten'o frost'mort'int'a'j aŭ ne. Ni hav'is la tend'o'n proksim'um'e tie, kie la kamĉatk'an'o'j plej mult'e kri'is pri lavang'o'j, kaj ni ankaŭ ek'dorm'is kun esper'o, ke ni ne bezon'os est'i for'viŝ'at'a'j dum la nokt'o. Kred'ebl'e mi ne bezon'as atent'ig'i pri tio, ke oni kuŝ'as tut'e vest'it'a kaj plu'e volont'e sur'met'as ĉiom da unu'op'a'j vest'aĵ'o'j, kiu'j'n oni hazard'e kun'hav'as.
La sort'o est'is al ni tre bon'a, kaj ni vek'iĝ'is viv'a'j, eĉ se tre'eg'e frost'rigid'a'j. La termo'metr'o en la tend'o montr'is – 22 grad'o'j'n C. Post kiam unu el ni si'n ofer'is kaj el'ramp'is la unu'a el la dorm'sak'o — ver'a ” hund'labor'o ” en la mal'varm'eg'o — kaj ek'brul'ig'is fajr'o'n en la forn'o per split'o'j kaj lign'o pret'ig'it'a'j en la antaŭ'a vesper'o, ni hav'is ordinar'a'n ĉambr'o'temperatur'o'n post 20 minut'o'j kaj pov'is ĝu'i varm'a'n te'o'n kaj la last'a'n freŝ'a'n pan'o'n.
Jen ni unu'e kun'met'is la kuir'il'o'j'n, jen la dorm'sak'o'j'n. Post'e ni el'ĵet'is la brul'ruĝ'a'n forn'o'n en la neĝ'o'n, kie la mal'dik'a lad'o mal'varm'iĝ'is en kvin minut'o'j, ni mal'konstru'is kaj kun'volv'is la tend'o'n, kaj ŝarĝ'is ĉio'n sur la sled'o'n. Post tio ni jung'is la hund'o'j'n, al'lig'is ili'n al la tir'ŝnur'o, kaj fin'e ni sur'met'is la ski'o'j'n. Se la hund'o'j est'as bon'a'j kaj sufiĉ'e ripoz'int'a'j, ili ĉiam boj'as pro fervor'o kaj kur'as kun verv'o, kiam oni konduk'as ili'n al la sled'o. Post'e ili star'as boj'ant'e kaj ŝir'ant'e la tir'ŝnur'o'n, pro kio oni dev'as cert'e fiks'lig'i la sled'o'n, ĝis kiam oni est'os pret'a por start'o. La vertag'o kaj Ser'a montr'is neni'a'n entuziasm'o'n en ĉi tiu proced'o, sed la ali'a'j est'is vigl'a'j, kiam ni komand'is la start'vort'o'n ” nuká ”.
Neĝ'is iom dum la nokt'o, tamen ne tiom, ke konsider'ind'e mal'help'is. Tial la vetur'o ir'is sufiĉ'e bon'e en la komenc'o, sed divers'lok'e la neĝ'o kun'blov'iĝ'is amas'e, kie la pez'a sled'o fiks'iĝ'is.
La pejzaĝ'o est'is sovaĝ'a kaj bel'a. La alt'a'j mont'o'j ambaŭ'flank'e de la river'o, est'is kovr'it'a'j de betul'arb'ar'o. Grand'a blank'ŝultr'a mar'agl'o al'flug'is kaj ek'sid'is sur mal'jun'a'n arb'o'n sur la mont'eg'a krut'aĵ'o rigard'ant'e ni'n. El ĝi'a alt'a vid'punkt'o ni cert'e aspekt'is kvazaŭ et'a'j formik'o'j, ramp'ant'a'j antaŭ'e'n jen mal'supr'e sur la neĝ'o.
Oft'e ni dev'is help'i al la hund'o'j tren'i la sled'o'n, kie la neĝ'o kun'blov'iĝ'is amas'e. Ni pren'is la ordinar'a'n te'paŭz'o'n mez'e de la tag'o. En la krepusk'o mi ek'vid'is mal'proksim'e post ni kvar nigr'a'j'n punkt'o'j'n, kiu'j mov'iĝ'is en direkt'o al ni. Per la lorn'o mi pov'is konstat'i, ke est'as hund'sled'o'j. Mi konjekt'is, ke est'as kvar japan'a'j oficir'o'j de la kroz'ŝip'o Iwami, kiu'j vojaĝ'is de Petropavlovsk tra la land'o al Ust Kamĉatsk kaj nun est'as re'vojaĝ'ant'a'j. Ili al'proksim'iĝ'is rapid'e per si'a'j unu'a'klas'a'j hund'o'j, kaj post du'on'hor'o ili ni'n ating'is. Ĝust'e est'is la japan'o'j kaj ili'a gvid'ant'o. Ni renkont'iĝ'is en Ust-Kamĉatsk, tial far'iĝ'is halt'o ambaŭ'flank'e. La japan'o'j sid'is en'volv'it'a'j per tiom da pelt'aĵ'o'j, ke nur kun plej grand'a pen'o ili pov'is si'n mov'i. Ili vid'is ni'a'j'n ski'sulk'o'j'n kaj esper'is renkont'i ni'n. Kun japan'a ĝentil'ec'o ili esprim'is si'a'n admir'o'n pri ni'a sen'tim'a decid'o tra'vetur'i Kamĉatkon per ski'o'j, kio'n ili antaŭ'e kred'is ŝerc'o, sed nun vid'is serioz'o'n. Precip'e ili admir'is ” madame ” kaj asert'is, ke japan'a vir'in'o neniam pov'us el'ten'i tia'j'n pen'ad'o'j'n. Tio'n last'a'n mi ankaŭ kred'as ver'a, ĉar la japan'in'o'j ĝeneral'e est'as fremd'a'j je ĉia sport'o.
La japan'o'j ĝentil'e propon'is al mi'a edz'in'o anticip'e vojaĝ'i per unu el ili'a'j sled'o'j, sed malgraŭ ke ŝi est'is lac'a, ŝi rezign'is tio'n favor'e por la hund'o'j. Anstataŭ'e ni trans'met'is kelk'a'j'n pud'o'j'n el ni'a ŝarĝ'o ( 1 pud=16 kg.) sur ili'a'j'n sled'o'j'n kaj pli'facil'ig'is tia'manier'e la labor'o'n al ni'a'j hund'o'j. Ni dis'iĝ'is, inter'konsent'int'e, ke ni renkont'iĝ'os pli mal'fru'e vesper'e ĉe la kamĉatk'an'o Step'a'n Andrejanoviĉ, kies dom'o'n ni intenc'is ” inund'i ” ĉiu'j kun'e.
Fin'e ni tra'pas'is la inter'krut'ej'o'n kaj ven'is en arb'ar'a'n region'o'n.
Nun ni ankaŭ for'las'is la river'o'n, kiu tie far'as mult'e da kurb'o'j, kaj en'vetur'is en la arb'ar'o'n por rekt'e tranĉ'i tiu'j'n kurb'o'j'n. Nun ni pov'is sekv'i la freŝ'a'j'n post'sign'o'j'n de la japan'o'j. Kiam ni dis'iĝ'is de ili, ni konjekt'is, ke rest'os dek verst'o'j al Kamaki. Sed ni labor'ad'is antaŭ'e'n hor'o'n post hor'o, kaj neni'u vilaĝ'o est'is vid'ebl'a. La hund'o'j est'is lac'eg'a'j kaj nur vol'is halt'i. Aspekt'is mal'lum'e en du'obl'a senc'o.
Subit'e montr'iĝ'is lum'o tre mal'proksim'e, kaj kun ĝoj'o ni pens'is pri te'o kaj varm'o, kiu'j ni'n atend'is. Sed kiel ni vetur'is kaj labor'is, ni neniam proksim'iĝ'is al la lum'o. Tiam je unu foj'o ĝi lev'iĝ'is super la arb'o'pint'o'j'n, kaj je ni'a sen'lim'a mal'esper'o ni konstat'is, ke est'as stel'o. Fin'e ni est'is tut'e konvink'it'a'j, ke ni dev'os dorm'i ekster'e ankaŭ en tiu nokt'o, kiam subit'e mal'proksim'a hund'boj'o aŭd'iĝ'is. Sed est'is jam la dek'unu'a hor'o, kiam ni fin'e est'is akcept'at'a'j de la komun'a boj'ad'o de ĉiu'j hund'o'j en la vilaĝ'o.
Ni en'paŝ'is al Step'a'n kaj trov'is, ke li est'as afabl'a, kamĉatk'an'a mal'jun'ul'o. Ankaŭ gast'am'a li est'is, kaj ni est'is regal'at'a'j per te'o kaj bon'ord'a porci'o da viand'o.
La japan'o'j ĵus ek'kuŝ'is por dorm'i sur la plank'o en unu el la ĉambr'o'j. Ĉe la kap'kusen'o ĉiu hav'is si'a'n revolver'o'n. Ĉar ili est'is al'ven'ont'a'j al Petropavlovsk konsider'ind'e pli fru'e ol ni, mi kapt'is la okaz'o'n send'i per ili leter'o'n al la kamarad'o'j.
Kamaki est'is la unu'a efektiv'e kamĉatk'an'a vilaĝ'o, kiu'n ni renkont'is, kaj ni rest'is la post'a'n tag'o'n por rigard'i ĝi'n pli detal'e. De la vilaĝ'o oni hav'as liber'a'n vid'o'n al la grand'a kluĉevskaja vulkan'o, kiu nun, kiam ni ven'is sep'dek kilo'metr'o'j'n pli proksim'e al ĝi, kresk'is je impon'a aper'aĵ'o, kiu super'reg'is la tut'a'n region'o'n. Ek'de la pied'o ĝis la vert'o ĝi est'is neĝ'o'kovr'it'a, kaj la fum'kolon'o kiel pint'o alt'iĝ'is ĉiel'e'n. La ali'a grand'a vid'ind'aĵ'o est'is la esting'ig'int'a gigant'a vulkan'o Ŝiveljuĉ. Ĝi ne hav'as sam'e nobl'a'n form'o'n, kiel ĝi'a alt'a najbar'o, sed kuŝ'as tie kiel grand'a kaj sen'ord'a mas'o, dis'fend'it'a kaj romp'iĝ'int'a, terur'a monument'o en laf'o super la mort'o de gigant'o.
| Kamĉatk'an'a'j infan'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Pri la vilaĝ'o mi ne perd'os mult'a'j'n vort'o'j'n. Ĝi est'is preciz'e simil'a al Niĵne Kamĉatsk kaj la ceter'a'j vilaĝ'o'j kun mal'bon'e konstru'it'a'j dom'et'o'j, balaganoj, long'har'a'j bov'in'o'j kaj sen'nombr'a'j koler'eg'a'j hund'o'j. La last'a'j en vilaĝ'o de 15 ĝis 20 dom'et'o'j kutim'e ating'as la nombr'o'n de du ĝis tri cent. Ĉiu vir'a individu'o super 15 jar'o'j hav'as si'a'n propr'a'n jung'it'ar'o'n de dek hund'o'j.
La plej'mult'o de la vir'a'j vilaĝ'an'o'j for'est'is kiel ordinar'e dum la vintr'o. Ili est'as en la arb'ar'o'j ĉas'ant'e zibel'o'j'n. Krom vir'in'o'j kaj infan'o'j nur la mal'jun'ul'o'j est'is hejm'e. Ili kun'help'as je divers'a'j afer'et'o'j, sed prefer'e plej'ebl'e mal'mult'e, ĉar ili est'as tre mal'diligent'a'j.
Oft'e ili'a labor'o est'as lim'ig'it'a je tio, ke ili hejm'e'n vetur'ig'as lign'o'n kaj fojn'o'n. Kontraŭ'e la vir'in'o'j ne dev'as est'i mal'labor'em'a'j. Ili kuir'as manĝ'aĵ'o'n, port'as akv'o'n, pri'zorg'as la best'o'j'n kaj far'as en'tut'e ĉiu'n pen'ig'a'n labor'o'n. Sur ili'n ja ankaŭ fal'as la tut'a pez'o de la gast'am'o. Cert'e ne est'as tre ĝoj'ig'e kuir'i manĝ'aĵ'o'n al dom'o, kiu ĉiam est'as plen'a de gast'o'j, kiu'j pov'as rest'i sen'inter'romp'e du semajn'o'j'n kaj pli, se la hazard'o malic'e vol'as. Kaj kiam ili for'vojaĝ'is, ebl'e tuj ven'as nov'a'j sled'o'j kun hom'o'j. Se la gast'o'j jen ne est'as bon'e regal'at'a'j en iu dom'o, baldaŭ tut'a Kamĉatko tio'n sci'as. Sed est'as la plej grand'a fier'o de kamĉatk'an'o, ke li'a dom'o oft'e est'as vizit'at'a de gast'o'j. Li volont'e fanfaron'as pri tio, kaj oft'e mi aŭd'is mi'a'j'n kamĉatk'an'a'j'n gast'ig'ant'o'j'n esprim'i si'n proksim'um'e jen'e:” Mi hav'as gast'o'j'n sen inter'romp'o dum la tut'a vintr'o. Ili kuŝ'as tiel dens'e kiel salm'o'j sur mi'a plank'o en la nokt'o'j, kaj ĉirkaŭ la dom'o ĉiam star'as hund'o'j amas'e. Ne sci'as mi kial ĉiu'j en'loĝ'iĝ'as ĉe mi. Apud ali'a'j dom'o'j oni mal'oft'e vid'as hund'o'j'n.” Cert'e li sci'is sam'e bon'e, kiel mi, ke ili en'loĝ'ig'as ĉe li, ĉar li manĝ'ig'as ili'n pli bon'e kaj hav'as pli grand'a'n plank'o'n.
La kamĉatk'an'o'j ordinar'e sent'is si'n tre flat'it'a'j, kiam ni en'loĝ'iĝ'is ĉe ili. Est'is pruv'o de aprob'o al ili'a'j bon'a'j manĝ'aĵ'o kaj mastr'ec'o, kiam ĉe kamĉatk'an'o loĝ'is ” Expedizia ”, kio est'is la kutim'a nom'o de ni, ĉu ni aper'is sol'a'j aŭ plur'a'j kun'e. Kaj ve al ni, se ni je unu okaz'o en'loĝ'iĝ'is en unu dom'o kaj je post'a vizit'o en ali'a. Tiam la unu'a gast'ig'int'o ek'est'is ĝis'mort'e ofend'it'a.— Kio'n mal'bon'a'n li pov'as est'i far'int'a, ĉar Expedizia ne vol'as loĝ'i ĉe li ? Li ja hav'is freŝ'a'n urs'viand'o'n kaj salm'o'trut'o'j'n kaj ter'pom'o'j'n je desert'o. Kaj li ja don'is nutr'aĵ'o'n al ili'a'j hund'o'j.” Kaj kial ili en'loĝ'iĝ'as ĝust'e ĉe Gregori'j ? Li ja kutim'e manĝ'as fiŝ'o'n kaj hav'as pli da blat'o'j ol ni. Mi tut'e ne sci'as, kio'n mi far'is.” Tia'j'n ĉagren'o'j'n oni pov'is ekscit'i, se oni pro ia kaŭz'o ŝanĝ'is loĝ'ej'o'n je du si'n'sekv'a'j vizit'o'j. Ŝanĝ'i de unu dom'o al ali'a dum sam'a vizit'o en la vilaĝ'o est'as ne'pens'ebl'e. Tiam la gast'ig'int'o'j mort'us pro ĉagren'o. Tamen ni ne ŝanĝ'is loĝ'ej'o'n mult'foj'e kaj neniam sen efektiv'a kaŭz'o. Sed kiam oni ripet'foj'e ricev'is te'o'n kun cim'o'j kaj blat'o'j en la feĉ'o, tiam ni komenc'is parol'i pri ŝanĝ'o.
La balaganoj en Kamaki est'is el ali'a tip'o ol tiu'j, kiu'j'n mi vid'is antaŭ'e. Ili aparten'is al tip'o, kiu'n mi post'e trov'is la plej ĝeneral'a en la val'o de la Kamĉatka river'o, sed kontraŭ'e fort'e diferenc'iĝ'is de tiu de la okcident'a mar'bord'o. Unik'e por tiu'j est'as, ke la proviz'ej'o nur ampleks'as part'o'n de la supr'a are'o de la sur'fost'a konstru'aĵ'o kaj ne la tut'a'n kiel ĉe la okcident'a mar'bord'o.
De Kamaki al Kluĉ'i, la grand'a vilaĝ'o ĉe la pied'o de la vulkan'o, est'is 60 verst'o'j. Kompren'ebl'e ni ne pov'is per ni'a'j hund'o'j kaj kun ni'a pez'a ŝarĝ'o far'i tiu'n vetur'o'n en unu tag'o. La plej mal'long'a voj'o tie'n ne ir'as sur la river'o, kiu serpent'um'as en grand'a'j kurb'o'j, sed tra tundr'o'j kaj betul'arb'ar'o'j. Kiel ŝirm'o'n kontraŭ neĝ'o'ŝtorm'o'j oni konstru'is du mal'grand'a'j'n kaban'o'j'n por voj'ir'ant'o'j inter tiu'j vilaĝ'o'j. Tia'j kaban'o'j, kiu'j trov'iĝ'as ĉi tie kaj tie inter mal'proksim'a'j vilaĝ'o'j, oft'e konsist'as el ter'nest'o'j. Ili ĉiam est'as nom'at'a'j ” jurt'o'j ”, eĉ se ili trans'form'iĝ'is je mal'grand'a'j trunk'dom'o'j. Antaŭ la rus'a revoluci'o, kiam guberni'estr'o kaj li'a'j ofic'ist'o'j pri'zorg'is la land'o'n, ĉiu vilaĝ'o dev'is sub'ten'ad'i cert'a'j'n jurt'o'j'n, kaj en kelk'a'j lok'o'j, kiu'j est'is special'e el'met'it'a'j al la neĝ'o'ŝtorm'o'j, eĉ tie'n vetur'ig'i brul'lign'o'n kaj jukolon.
Nun'temp'e, kiam for'iĝ'is la tim'o pro pun'o, neni'u zorg'as pri tiu'j jurt'o'j, kvankam ili est'as sam'e bezon'at'a'j nun kiel antaŭ'e. Kelk'a'j dis'putr'iĝ'is, ali'a'j'n oni pec'o'n post pec'o dis'hak'is je brul'lign'o. Kelk'a'j mal'mult'a'j vilaĝ'o'j, kiu'j prudent'iĝ'is, tamen sub'ten'ad'as ili'n. Ni esper'is, ke ni pov'os tra'nokt'i en iu el la jurt'o'j sur la voj'o al Kluĉ'i.
En bril'a sun'lum'o ni for'las'is Kamaki kun hund'nutr'aĵ'o por tri tag'o'j. La vojaĝ'o ir'is trans tundr'o'j'n kaj frost'ig'int'a'j'n marĉ'ej'o'j'n. Foj'o'n post foj'o ni fiks'iĝ'is en profund'a neĝ'o. Hedström kaj mi help'is al la hund'o'j antaŭ'e'n'ig'i la sled'o'n, mi'a edz'in'o ir'is antaŭ'e kaj far'is sulk'o'j'n per si'a'j ski'o'j. Ni admir'is la konven'ec'o'n de la kamĉatkaj ski'o'j, kiam oni dev'is puŝ'i la sled'o'n. Dum la pas'o de la tag'o ni renkont'is du hund'sled'o'j'n, kiu'j ven'is de Kluĉ'i. Bon'eg'e ! Ni ricev'is vetur'it'a'j'n sled'sulk'o'j'n. Kiam du sled'o'j tiel renkont'iĝ'as en la dezert'o, est'as tut'e ne'pens'ebl'e, ke oni nur preter'pas'as unu la ali'a'n kaj daŭr'ig'as. Se iu far'us tiel, li cert'e est'us rigard'at'a frenez'ul'o. Ne, ambaŭ sled'o'j halt'as, kaj la du vetur'ig'ist'o'j babil'as iom'et'e. Est'as mult'o, kio pov'as est'i interes'a por sci'i. Antaŭ ĉio est'as ” kuda ?” kaj ” otkuda ?”( Kie'n ? kaj De kie ?). Est'as ja ne'ebl'e daŭr'ig'i la vetur'o'n, ne sci'ant'e, kie'n la renkont'ant'o vojaĝ'os. Ĉu oni ir'os por ĉas'i zibel'o'n, ĉu oni trov'is urs'a'n nest'o'n, ĉu vetur'i por farun'o, aĉet'i paf'il'o'n aŭ i'o'n ali'a'n interes'a'n. La hund'o'j ordinar'e ek'atak'as si'n reciprok'e, kaj far'as tio'n sen'escept'e, se oni ne minac'as ili'n per la fer'pint'a brems'baston'o, la ” ostol ”, ĝust'e kiam oni renkont'iĝ'as. Antaŭ ol oni halt'as kaj babil'as, oni ĉiam vetur'ig'as la du hund'sled'o'j'n unu preter la ali'a'n, tiel ke la hund'o'j ne pov'as inter'batal'i. Ambaŭ renkont'ant'o'j est'is kamĉatk'an'o'j kaj aspekt'is tre'eg'e sovaĝ'a'j kun si'a'j vent'mord'it'a'j vizaĝ'o'j kaj vil'a'j fel'vest'o'j.
Vesper'e, kiam komenc'is krepusk'iĝ'i, ni star'is kun ni'a'j hund'o'j kaj ski'o'j mez'e sur grand'a tundr'o. Nigr'a'j nub'o'j lev'iĝ'is sur la ĉiel'o'n, kaj est'is neces'e trov'i konven'a'n tend'lok'o'n. Sur la liber'a tundr'o ni ne pov'is hav'ig'i brul'lign'o'n, tial ni dev'is plu'ir'i. Mal'proksim'e ne'klar'e vid'et'iĝ'is mal'hel'a makul'o, kiu en la lorn'o montr'iĝ'is mal'grand'a aln'arb'ar'et'o. Tie'n ni direkt'is la vetur'o'n.
Sed est'is mal'facil'e por la hund'o'j el'ten'i ĝis la cel'o. La vertag'o kaj Ser'a komplet'ig'is la ĉagren'o'n, nun kiel mult'a'j'n ali'a'j'n foj'o'j'n. Ser'a, la mal'jun'a el'uz'it'a hund'o, labor'is bon'ord'e maksimum'e dek minut'o'j'n post kiam ĝi est'is pun'it'a kaj post'e fuŝ'is, sed tiel lert'e, ke daŭr'is long'e ĝis kiam mi mal'kovr'is ĝi'n. Ĝi est'is tiel ruz'a, ke ĝi ir'is kun la tir'ŝnur'o, streĉ'it'a, sed ne tir'ant'e pli fort'e ol kiom est'is neces'e por streĉ'i la ŝnur'o'n. Sed tio ne est'as sufiĉ'e. Kelk'foj'e ĝi ŝajn'ig'is tiel lert'e, ke ĝi ir'is klin'ant'e si'n mal'rekt'e, kiel far'as hund'o, kiam ĝi labor'as tre fort'e. Sed kiam ni far'is paŭz'o'n, kaj ĉiu'j ali'a'j hund'o'j est'is sen'spir'a'j kaj anhel'is kun la lang'o pend'ant'a el la buŝ'o, ĝi spir'is kviet'e kiel post ordinar'a promen'o, Pri la vertag'o ni ne parol'u. Ni tamen decid'is mort'paf'i ili'n ambaŭ, kiam ni al'ven'os al Kluĉ'i, kaj hav'ig'i du pli bon'a'j'n. Ili tut'e detru'is al ni la pacienc'o'n, kaj mi'a edz'in'o dir'is, ke Al neniam kred'is, ke mi pov'us dir'i tiom da mal'bel'a'j vort'o'j, kiom mi far'is, kiam mi ĉiu'n du'a'n tag'o'n gvid'is la hund'o'j'n. Sed mi konsol'is mi'n, ke ankoraŭ est'as ne'decid'it'e, kiu est'is la unu'a en tiu rilat'o, ĉu Hedström aŭ mi.
En la aln'arb'ar'et'o ni ripet'is la sam'a'n tend'manovr'o'n kiel ĉe la river'a tra'flu'ej'o kaj tra'viv'is ankaŭ tiu'n nokt'o'n. Tamen ni hav'is la mal'ĝoj'o'n vek'iĝ'ant'e trov'i pli ol unu fut'o'n da nov'a neĝ'o, kio esting'is la esper'o'n ating'i al Kluĉ'i antaŭ la vesper'o. Kiam mi el'ir'is en la maten'o, neni'o est'is vid'ebl'a de la hund'o'j. Ĉiu'j est'is mal'aper'int'a'j, sed mi sci'is, kie mi ili'n hav'as. Kiam mi vok'is ili'n, la neĝ'o'kovr'aĵ'o ĝib'iĝ'is en ok lok'o'j, kaj sving'ant'e la vost'o'n ili de'sku'is al si la neĝ'o'n. La hund'o'j ĉiam fos'as al si kav'aĵ'o'n, kiam ili ek'kuŝ'as por dorm'i. Jen ne est'as bezon'at'a tre mult'e da neĝ'o, por ke ili est'os tut'e en'tomb'ig'it'a'j. Est'as al ili varm'e kaj agrabl'e sub la neĝ'o kaj ili si'n ŝirm'as kontraŭ la glaci'a vent'o.
Baldaŭ ĉio kuŝ'is sur la sled'o, la hund'o'j est'is al'jung'it'a'j kaj la ski'o'j sur'est'is. Sed la hund'o'j ek'hav'is sever'a'n pen'o'n por antaŭ'e'n'ig'i la sled'o'n en la profund'a neĝ'o. Hedström est'is en vic'o vetur'ig'i. La leg'ant'o tut'e ne kred'u, ke tio est'is la plej facil'a. Kontraŭ'e. Kiu vetur'ig'is, tiu hav'is du'obl'a'n pen'o'n ol la ali'a'j. Li hav'is ver'a'n ” hund'labor'o'n ” en du'obl'a senc'o. Krom tio ke li neniam pov'is sid'i sur la sled'o, kiu est'is tre pez'e ŝarĝ'it'a, li dev'is ripet'foj'e puŝ'i la sled'o'n, evit'ig'i ke ĝi renvers'iĝ'u, mal'implik'i la hund'o'j'n, kaj krom'e kri'i ĝis raŭk'iĝ'o al la plej mal'diligent'a'j. Cert'e ekzist'as mal'mult'a'j afer'o'j, kiu'j tiom tent'as la pacienc'o'n, kiom vetur'ig'ad'o per mal'bon'a'j hund'o'j. En la proksim'a vilaĝ'o la jung'it'ar'o dev'os est'i pli'bon'ig'it'a per du bon'a'j best'o'j, pri tio ni est'is firm'e decid'int'a'j. Ĉia honor'o al la bon'a Hatasawa, sed li est'is ĝis'fund'e tromp'it'a de si'a'j rus'a'j kon'at'ul'o'j. Met'i hund'o'j'n ankaŭ est'as inter la plej mal'facil'a'j afer'o'j, kiu'j'n oni pov'as entrepren'i.
Se oni aĉet'as unu'op'e, oni preskaŭ sen'escept'e est'as tromp'at'a. Kompren'ebl'e oni tiam ricev'as la plej mal'bon'a'n, kiu'n hav'as la vend'ant'o. Se oni kontraŭ'e aĉet'as tut'a'n jung'it'ar'o'n en unu foj'o, oni ĉiam hav'as ŝanc'o'n ricev'i almenaŭ kelk'a'j'n bon'a'j'n hund'o'j'n. Neni'u ” kajur ”, gvid'ant'o, nom'e pov'as daŭr'e el'ten'i posed'ant'e mal'bon'a'j'n tir'hund'o'j'n, kaj se li vend'as si'a'n tut'a'n jung'it'ar'o'n, kun plej bon'a vol'o li ne pov'as tromp'i la aĉet'ant'o'n pri ĉiu'j.
La pejzaĝ'o konsist'is plej'part'e el tundr'o'j, altern'e kun mal'grand'a'j salik'a'j kaj aln'a'j arb'ar'et'o'j. Subit'e la silent'o'n romp'is son'o, kiu'n oni tut'e ne atend'us ek'aŭd'i en tiu dezert'a mont'eg'a kaj tundr'a region'o.
Est'is la son'o de la kant'cign'o. Ĝi ven'is el la aer'o. Mi baldaŭ ek'vid'is la cign'o'j'n el kiu'j ok mal'lev'iĝ'is sur la tundr'o'n. Ke ili ne met'iĝ'is sur la neĝ'o'n, mi est'is tre cert'a. Dev'as trov'iĝ'i iu sen'glaci'a akv'o tie. Mi kur'is tie'n per ski'o'j kaj trov'is sen'glaci'a'n branĉ'o'n de la Kamĉatka river'o. En ĝi kuŝ'is minimum'e kvin'dek kant'cign'o'j. Ver'e est'is strang'e vid'i la blank'a'j'n bird'o'j'n en tiu neĝ'a pejzaĝ'o. Ili tre bon'e akord'is kun la neĝ'o ĉirkaŭ ili. Kiam ili ek'vid'is mi'n, la kol'o'j rekt'iĝ'is kvazaŭ baston'o'j, kaj ili naĝ'is tie'n kaj re'e'n. Mi al'proksim'iĝ'is ankoraŭ pli. Tiam unu post unu komenc'is lev'iĝ'i de sur la akv'o, long'e vip'ant'e per la flug'il'o'j la river'a'n surfac'o'n, antaŭ ol ili pov'is lev'i la pez'a'n korp'o'n.
Fin'e ĉiu'j, krom la plej sen'tim'a'j, flug'is en la aer'o. Tiu'j last'a'j for'naĝ'is.
Est'iĝ'as bru'a vigl'ec'o, kiam ĉ. 50 cign'o'j ek'flug'as. En grand'a'j cirkl'o'j ili flug'is super la tundr'o kaj la river'o per mal'rapid'a'j flug'il'mov'o'j kaj mal'lev'iĝ'is de'nov'e sur la akv'o'n je kelk'a'j verst'o'j pli mal'proksim'e.
Sed la cign'o'j ne est'is sol'a'j sur la river'o. Kelk'a'j anas'ar'o'j ankaŭ for'lev'iĝ'is. Est'is klangul'o'j kaj sovaĝ'a'j anas'o'j. Tiu'j bird'o'j kun ankoraŭ unu, la merg'et'o, tra'vintr'as en Kamĉatko en tia'j vintr'e ne'glaci'kovr'it'a'j river'o'j. Ili ne tim'as la mord'a'n mal'varm'eg'o'n, sed rest'as dum la tut'a vintr'o. La akv'o ne frost'iĝ'as de'pend'e de varm'a'j font'o'j, kiu'j en'flu'as en la river'o'n. Ĝi ne frost'iĝ'as, eĉ se la temperatur'o est'as sub – 40 grad'o'j C.
Du agl'o'j sid'is sur gigant'a'j popl'o'j apud la river'o, kaj nikte'o silent'e for'ŝveb'is de la lok'o. Ili cert'e hav'as bon'eg'a'n motiv'o'n rest'ad'i ĉe tia'j river'o'j.
Mi'a edz'in'o kaj Hedström nun est'is tre mal'proksim'e kun la sled'o, ĉar mi dir'is al ili, ke ili ne atend'u por mi. Mi oft'e kutim'is far'i mal'grand'a'j'n ekskurs'o'j'n, kiam est'is io interes'a por rigard'i kaj mi'a ĉe'est'o ne est'is neces'a. Baldaŭ mi tamen re'ating'is ili'n. Ni decid'is far'i la te'paŭz'o'n, tuj kiam ni est'os tra'pas'int'a'j la tundr'o'n pro tiu simpl'a kaŭz'o, ke ekzist'is sur ĝi neni'a brul'lign'o. La arb'ar'o'n ni vid'is ĉe la horizont'o dum la tut'a temp'o, sed kiel ĉiam, kaj antaŭ'e kaj post'e, la tundr'o est'is pli grand'spac'a, ol oni kred'is. Nur post'tag'mez'e ni ating'is la sopir'at'a'n arb'ar'o'n, kiu en Kamĉatko tiel oft'e est'as la sav'o dum la vintr'a'j vojaĝ'o'j. Se oni nur ating'as la arb'ar'o'n, mult'o est'as gajn'it'a. En neĝ'o'ŝtorm'o ĝi ĉiam don'as ŝirm'o'n. La fort'o de la vent'eg'o est'as romp'it'a, kaj la mal'varm'eg'o ne tiel akr'e mord'as tie intern'e. Kaj antaŭ ĉio oni pov'as hav'ig'i brul'lign'o'n por varm'ig'a fajr'o.
Apenaŭ ni ating'is la arb'ar'a'n rand'o'n, kiam ni ek'trov'is mal'grand'a'n ne'frost'iĝ'int'a'n river'et'o'n, kaj tie ni halt'is por te'kuir'ad'o. Est'as agrabl'e hav'i te'akv'o'n tuj kaj ne bezon'i degel'ig'i neĝ'o'n.
Kiam ni de'nov'e ek'ir'is post la te'paŭz'o, la hund'o'j est'is pli ol ordinar'e vigl'a'j. Eĉ la vertag'o kaj Ser'a, la du pend'ig'ind'a'j kanajl'o'j bon'vol'is tir'i bon'ord'e. Ni preskaŭ kuraĝ'is esper'i, ke ili subit'e decid'is komenc'i nov'a'n viv'o'n de labor'o kaj plen'um'o de si'a'j dev'o'j, kio ver'dir'e ne est'us tro fru'e. Sed ne est'is tiel bon'e. La kaŭz'o est'is tut'e ali'a.
Ili flar'sent'is kamarad'o'j'n kaj putr'a'n salm'o'n en la proksim'o. Efektiv'e post dek'minut'a vojaĝ'o tra la arb'ar'o tut'e ne'atend'it'e ni'n renkont'is mult'e da hund'boj'o'j kaj mal'grand'a trunk'dom'o.
El tiu el'ir'is mal'jun'a vent'mord'it'a aĝ'ul'o, vest'it'a per boac'fel'a'j bot'o'j kaj li'a kap'o est'is kovr'it'a per vil'a ĉap'o el vulp'fel'o. Est'is la mal'jun'a ĉas'ist'o Vasilij, kiu pli ol 20 vintr'o'j'n loĝ'is en tiu jurt'o. Li est'is kon'at'a en la tut'a val'o de la Kamĉatka river'o kiel la plej lert'a vulp'ĉas'ist'o.— Li nom'e special'iĝ'is je vulp'o kaj neniam ek'ir'as por ĉas'i zibel'o'n. La tut'a'n vintr'o'n li pas'ig'is en tiu jurt'o, kiu situ'as ekster'ordinar'e bon'e por li'a cel'o. Nom'e ĝi kuŝ'as tut'e apud sistem'o de vintr'e ne'frost'iĝ'int'a'j river'o'j kaj kanal'o'j, kie anas'o'j kaj cign'o'j est'as mult'nombr'a'j. Kaj ĉi tie vulp'o'j ĉirkaŭ'vag'as en la vintr'o, embusk'ant'e por la bird'o'j. Sed la mal'jun'a ĉas'ist'o, kiu dediĉ'is si'a'n viv'o'n al vulp'kapt'ad'o, sci'as la art'o'n tromp'i tiu'j'n ruz'a'j'n best'o'j'n. Tio'n oni pov'is vid'i en li'a'j ruz'mien'a'j okul'o'j. Ili aspekt'is sam'e ruz'a'j kiel tiu'j de li'a ruĝ'a ĉas'aĵ'o, sed ek'bril'o de bon'humor'o kaj bon'ec'o ankaŭ lum'is el ili. Ni tuj amik'iĝ'is. Intern'e de la kaban'et'o est'is varm'e kaj agrabl'e, kaj la te'akv'o bol'ad'is sur la forn'o, kiu est'is preciz'e egal'a al la ni'a, nur iom pli grand'a. Est'is di'a sent'o en'ven'i en varm'a'n ĉambr'o'n, kaj la mal'jun'ul'o ne ŝajn'is mal'ĝoj'a pro ni'a vizit'o. Li ĉiam hav'as te'akv'o'n pret'a al ĉiu'j preter'vojaĝ'ant'o'j, kaj ĉiu'j est'as bon'ven'a'j. Ke ni ĵus trink'is te'o'n, ne mal'ebl'ig'is ke ni mal'plen'ig'is ankoraŭ kelk'a'j'n du'on'litr'a'j'n tas'o'j'n. En Kamĉatko oni pov'as trink'i kiom ajn da te'o, kaj se oni en'ir'as en iu'n dom'et'o'n nur por pri'zorg'i urĝ'a'n afer'o'n kaj montr'as intenc'o'n tuj for'ir'i, oni oft'e renkont'as la esprim'o'n:” Bess ĉaj nilŝa.”( Sen te'o ne'ebl'e.) Figur'e parol'it'e la te'kruĉ'o aŭtomat'e ŝov'iĝ'as super la fajr'o'n, kiam oni mal'ferm'as la pord'o'n, se ĝi ne star'as jam tie.
Nu, tie ni do sid'is babil'ant'e kun la mal'jun'ul'o ĉe la vapor'iĝ'ant'a te'o. Mi kred'as, ke mi forges'is menci'i, ke aparten'a. s al bon'a kondut'o ĉe la tabl'o, trink'i la te'o'n kiel ebl'e brul'varm'eg'a. La kamĉatk'an'o'j est'as fenomen'a'j tiu'rilat'e. Kiam ni inter'frat'iĝ'is iom kun la amik'o Vasilij, li komenc'is mir'i, kia'j hom'o'j ni efektiv'e est'as. Li aŭd'is laŭ ni'a rus'a parol'o, ke ni ne est'as rus'a'j. Tut'e subit'e li demand'is, ĉu ni est'as ” amerikanski ”. Kiam ni ne'is tio'n, li konstat'is du'on'laŭt'e por si mem, ke ni ne est'as ĉin'o'j nek japan'o'j nek kore'an'o'j. Li far'is sen'sukces'a'n prov'o'n nom'ant'e ni'n tatar'o'j ja sen ia intenc'o ofend'i — kaj tiam jam el'ĉerp'is si'a'j'n kon'o'j'n pri la popol'o'j de la mond'o. Kiam ni post'e rakont'is al li, ke ni ven'as de land'o, nom'at'a Sved'land'o, tio ne tre interes'is li'n, ĝis kiam mi rakont'is, ke trov'iĝ'as vulp'o'j ankaŭ tie.
Sed tiam la mal'jun'ul'o ek'flam'is pro fervor'o, kaj mi dev'is rakont'i long'a'n histori'o'n pri la vulp'o'j hejm'e en Sved'land'o kaj kiel oni ĉas'is ili'n. Kiam mi plu'e rakont'is, ke ankaŭ mi paf'is kelk'a'j'n vulp'o'j'n, mi pli'valor'iĝ'is rimark'ebl'e en li'a estim'o, kaj li eksplik'is la ĉef'a'j'n trajt'o'j'n de si'a metod'o. Li neniam paf'is vulp'o'n, sed ĉiam kapt'is ili'n per salm'o. Por mem ne far'i post'sign'o'j'n en la neĝ'o, kiam li el'met'is la salm'o'j'n, li uz'is si'a'n kanot'o'n, far'it'a'n el kav'ig'it'a popl'a trunk'o, kaj ĉirkaŭ'padel'is laŭ la river'branĉ'o'j kaj el'met'is ili'n sur la bord'o'j, kie la vulp'o'j volont'e vag'as embusk'ant'e por la bird'o'j. Li ankaŭ instru'is al ni kelk'a'j'n sagac'a'j'n artifik'o'j'n, kiel oni pret'ig'u ili'n por ke la vulp'o ne suspekt'u ruz'o'n de satan'o. Kiam la inter'parol'ad'o pri la vulp'ĉas'o est'is fin'it'a, mi sent'is mi'n feliĉ'a ne est'i vulp'o en tiu river'sistem'o. La mal'jun'a ĉas'ist'o hav'is du knab'o'j'n, kaj dum ni inter'parol'is, tiu'j en'ven'is kun du lepor'o'j. Ili ĵus esplor'is la kapt'il'o'j'n. Ceter'e tiu'j du ir'is en la vulp'lern'ej'o de si'a pa'ĉj'o.
Ni decid'is rest'i ĉe la mal'jun'ul'o ĝis la sekv'ont'a tag'o, kaj tio est'is feliĉ'a decid'o, ĉar mal'long'e post la mal'lum'iĝ'o de'nov'e aŭd'iĝ'is la nun'temp'e tiel bon'e kon'at'a por ni terur'a muĝ'o, de la proksim'iĝ'ant'a neĝ'o'ŝtorm'o.
Pli post'e en la vesper'o mi sukces'is riĉ'ig'i la kolekt'o'j'n per dek'o da mal'grand'a'j rod'ul'o'j kaj kvar sorik'o'j. Kiam mi met'is ili'n en mi'a'j'n alkohol'a'j'n konserv'uj'o'j'n la mal'jun'ul'o ne pov'is ne esprim'i si'a'n mal'kontent'ec'o'n pri mi'a manier'o mis'uz'i la alkohol'o'n.
Vesper'e ni ek'kuŝ'is sur la plank'o kaj plen'ŝtop'is la forn'o'n per lign'o. Antaŭ ol la mal'jun'ul'o stern'is si'a'n dorm'sak'o'n, li plen'um'is i'a'n famili'a'n preĝ'o'n antaŭ la et'a ikon'o en la plafon'angul'o, ripet'foj'e far'is la kruc'sign'o'n, klin'iĝ'is kaj el'parol'is kelk'a'j'n ne'kompren'ebl'a'j'n vort'o'j'n. Mi vek'iĝ'is kelk'a'j'n foj'o'j'n dum la nokt'o pro mal'grand'a'j sorik'o'j, kiu'j kur'is trans mi'a'n vizaĝ'o'n. Ili tamen est'as mult'e pli simpati'a'j ol la cim'o'j, kiu'j ali'e kelk'foj'e ĝen'is la dorm'o'n, tamen ne tiel oft'e, kiel oni pov'us atend'i.
Maten'e est'is la sam'a sen'esper'a veter'o, kiel en la antaŭ'a vesper'o. Se oni el'ŝov'is la kap'o'n tra la pord'o de la jurt'o, oni fakt'e ricev'is frap'o'n en la vizaĝ'o'n de la purgo. Sed dum la antaŭ'tag'mez'o ĝi kviet'iĝ'is, kaj mi ĝust'e prepar'is mi'n por ĉas'ekskurs'o per la kav'ig'it'a trunk'o de la mal'jun'ul'o kun la knab'o'j kiel rem'ist'o'j, kiam ĉiu'j hund'o'j subit'e ek'boj'is, kaj tri hund'jung'it'ar'o'j al'kur'is al la jurt'o de la sam'a direkt'o, de kiu ni ven'is. Est'is du ĉin'o'j kaj unu tatar'o, tri mal'feliĉ'a'j mizer'ul'o'j, kiu'j aspekt'is alt'grad'e kompat'ind'a'j. Ili est'is el Ust-Kamĉatsk kaj ili for'las'is Kamaki la antaŭ'a'n maten'o'n esperant'e ke ili ating'os tiu'n jurt'o'n en la vesper'o de la sam'a tag'o. Sed mez'e sur la tundr'o la purgo traf'is ili'n, kaj ili sid'is kvazaŭ al'najl'it'a'j, post kiam ili ĉirkaŭ'vag'is dum iom da temp'o van'e serĉ'ant'e la voj'o'n. Sed plej mal'bon'ŝanc'e nur unu el ili hav'is dorm'sak'o'n. Ili hav'is tend'o'n, sed ili ne kapabl'is star'ig'i ĝi'n sur la tundr'o en la vent'eg'o, kaj ili pas'ig'is la nokt'o'n kuŝ'ant'e kun'e sur la neĝ'o kun la tend'o stern'it'a super si kaj kun la sled'o'j kiel vent'ŝirm'il'o. Ke ili ne mort'frost'iĝ'is, est'is mirakl'o. Sed la du ĉin'o'j ne est'is tre viv'a'j. Ili est'is tut'e frost'rigid'a'j kaj far'iĝ'is tiel raŭk'a'j, ke ili apenaŭ pov'is el'ig'i iu'n son'o'n. Ni pri'zorg'is ili'a'j'n hund'o'j'n, kaj ili mem kur'eg'is rekt'e al la forn'o, kie la te'akv'o est'is tre oportun'a. Ili vigl'iĝ'is post kelk'a'j tas'o'j da bol'ant'a te'o, kaj tuj kiam mi cert'iĝ'is, ke est'as neni'a pri'viv'a danĝer'o, mi start'is kun la du knab'o'j de la vulp'ĉas'ist'o.
Per lert'a'j man'o'j ili padel'is sen'bru'e la long'a'n kaj mal'larĝ'a'n kanot'o'n tra serpent'a'j flu'ej'o'j kaj river'branĉ'o'j kun kristal'e klar'a akv'o.
Nur tie sur la akv'o oni pov'is vid'i, kiel potenc'a est'as la neĝ'o'tavol'o, kiu kovr'as la ter'o'n. Ĝi est'is proksim'um'e du metr'o'j'n profund'a kaj volv'iĝ'is en la plej mol'a'j form'o'j ĉirkaŭ la turn'iĝ'ant'a'j kanal'o'j. Kiam la river'o ie kurb'iĝ'is, ni subit'e ek'traf'is kelk'a'j'n klangul'o'j'n aŭ merg'o'j'n, kiu'j du'on'frenez'a'j pro tim'o ek'flug'is, kaj per la paf'il'o mi mal'supr'e'n'ig'is kelk'a'j'n. Dum plur'a'j hor'o'j ni glit'is sen'bru'e en ni'a trunk'o. Ni re'foj'e supr'e'n'pel'is la kant'cign'o'j'n kaj la agl'o'j for'las'is si'a'j'n arb'o'pint'o'j'n.
Vesper'e est'is mal'vast'e en la kaban'o. Ni est'is naŭ, sed malgraŭ ke ni reprezent'is kvar divers'a'j'n popol'spec'o'j'n, la harmoni'o est'is tre bon'a. Dum ni vesper'manĝ'is, sek'ig'it'a'n urs'viand'o'n kaj jukolon, la ĉin'o'j rakont'is pri si'a'j antaŭ'a'j hund'aventur'o'j en Kamĉatko, kiam ili kapt'iĝ'is en neĝ'o'ŝtorm'o kaj la manĝ'aĵ'o el'ĉerp'iĝ'is por ili mem kaj por la hund'o'j, kiel ili est'is dev'ig'it'a'j manĝ'i hund'viand'o'n kaj ali'a'j'n aventur'o'j'n sam'spec'a'j'n. Gaj'a'j kiel infan'o'j ili est'is kaj rid'is tiel, ke ĉiu'j 32 dent'o'j est'is vid'ebl'a'j, kiam ili rakont'is i'o'n gaj'ig'a'n. La ĉin'o'j est'as unik'a popol'o. Ili tra'artifik'as si'n ĉie kaj est'as ĉiam feliĉ'a'j, se ili nur pov'as labor'i. Mi admir'as kaj estim'as ili'n. La nokt'o'n ni pas'ig'is kiel anĉov'o'j en skatol'et'o.
La post'a tag'o est'is bril'e bel'a. Mord'a mal'varm'o ja est'is, sed blu'a ĉiel'o kaj neni'u vent'o. Pli'bon'o'n oni ne pov'as dezir'i. Ni do ĉiu'j inter'konsent'is, ke ni start'u tuj post la maten'a te'o. De tiu jurt'o la voj'o al Kluĉ'i est'as 20 verst'o'j'n long'a kaj ir'as dum la tut'a temp'o tra arb'ar'o. Ni, kiu'j est'is kur'ont'a'j per ski'o'j, kompren'ebl'e ne pov'is pri'pens'i akompan'i la ĉin'o'j'n kaj la tatar'o'n. Sed ni hav'is la paŝ'o'sign'o'j'n de ili'a'j 30 hund'o'j kaj tri sled'o'j, kiu'j'n ni pov'is sekv'i, kaj pro tio mi est'is ĝoj'a, ĉar ali'e ni dev'us mem plug'i nov'a'n voj'o'n en la profund'a neĝ'o.
En la betul'arb'ar'o ni far'is nov'a'n kon'at'iĝ'o'n kun bird'o. Est'is la surnio (nizostrigo) ( surnia ulul'a ). Mi aŭd'is ĝi'a'j'n log'son'o'j'n de plur'a'j lok'o'j en la arb'ar'o, kaj ni sukces'is met'i du ekzempler'o'j'n al ni'a'j kolekt'o'j. Et'a peg'o de la plej mal'grand'a spec'o ( dryobates ² immaculatus ), rimark'ebl'e pli blank'a ol ni'a sved'a kaj nur ekzist'ant'a en Kamĉatko, dev'is akompan'i la surniojn sur la long'a voj'o al la sved'a Riksmuseet ( Ŝtat'a muze'o natur'scienc'a ).
Inter la betul'o'j nun je la unu'a foj'o komenc'is unu'op'e aper'i larik'o'j ( larix dahurica ), antaŭ'sign'o de la dens'a'j larik'arb'ar'o'j, al kiu'j ni pli post'e al'ven'os. Ĉi tie trov'iĝ'is et'a'j sit'o'j ( sitta europæa albifrons ); kaj pomp'a urogal'o ( tetra'o parvirostris kamtchaticus ) for'lev'iĝ'is kun grand'a krak'bru'o. Ĉiu'j hund'o'j boj'ant'e ek'post'kur'is ĝi'n kaj tut'e forges'is, ke ili est'as tir'best'o'j. Feliĉ'e la sled'o frap'iĝ'is kontraŭ arb'o kaj renvers'iĝ'is. Ali'foj'e oni pov'as spert'i mal'agrabl'aĵ'o'n, kiam la hund'o'j ek'vid'as ĉas'aĵ'o'n. Se ili sur liber'a tundr'o subit'e ek'vid'as kur'lev'iĝ'ant'a'n lepor'o'n kaj oni hazard'e el'sled'iĝ'is por i'o'n aranĝ'i, ili ek'kur'eg'as kun la sled'o galop'e, komplet'e ignor'ant'e ĉiu'j'n vok'o'j'n. La ĉas'ad'o pov'as daŭr'i, ĝis kiam oni nur vid'as ili'n kiel nigr'a'n punkt'o'n en la mal'proksim'o, kaj tiam oni nur pov'as esper'i ke la sled'o renvers'iĝ'os. Neniam okaz'as, ke ili re'ven'as kun la sled'o, kiam ili tiel for'kur'is. Oni tiam dev'as bel'e promen'i post ili, kio ne est'as tre amuz'e, se oni sur'hav'as si'a'n pez'a'n du'obl'a'n vojaĝ'pelt'o'n.
La te'akv'o'n ni bol'ig'is sur la ard'aĵ'o'j de la ĉin'o'j, t. e. la fajr'o ankoraŭ ne esting'iĝ'is post ili.
De temp al temp'o oni tra mal'ferm'aĵ'o en la arb'ar'o hav'is ek'vid'o'n al kluĉevskaja, kiu dum la last'a'j tag'o'j est'is kaŝ'it'a de neĝ'o'dens'aĵ'o kaj nub'o'j. Ĝi nun lev'iĝ'is ĝis fabel'ec'a alt'o. La fum'o supr'e'n'iĝ'is vertikal'e.
| kluĉevskaja Sopka, la plej grand'a vulkan'a konus'o en la mond'o, 4916 m. super la mar'o.( Fot'is René malaise ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Pli post'e dum la tag'o ni renkont'is kamĉatk'an'o'n, kiu vetur'is per sen'en'hav'a sled'o. Li vetur'is por brul'lign'o. Ni sekv'e dev'is est'i proksim'e de la vilaĝ'o. Kaj tut'e ĝust'e: ĝi komenc'is aŭd'ig'i. Kiam ni nun sent'is ni'n cert'a'j pri al'ven'o, ni efektiv'ig'is ni'a'n decid'o'n for'send'i la plej mal'bon'a'j'n hund'o'j'n al la elizeaj ĉas'ej'o'j. Ili apenaŭ merit'is la manĝ'aĵ'o'n, post kiam ni for'las'is Ust-Kamĉatsk, kaj pli mal'help'is ol progres'ig'is la antaŭ'e'n'ir'o'n. Hedström liber'ig'is ili'n de la jung'it'ar'o, kaj mi plu'vetur'is. Post kelk'a'j minut'o'j du pistol'paf'o'j tranĉ'is tra la aer'o, kaj la du best'o'j est'is en'tomb'ig'it'a'j en la profund'a neĝ'o. Ser'a est'is ver'a kamĉatka hund'o, kiu pen'eg'is kaj labor'ad'is dum si'a tut'a viv'o. La vertag'o ven'is sur mal'ĝust'a'n lok'o'n en la viv'o. Pac'o al ili'a memor'o.
Ne daŭr'is long'a temp'o, ke ni komenc'is vid'i la dom'o'j'n de la vilaĝ'o. Ni'a loĝ'ej'o est'os ĉe la rus'o Gribov. Li'a dom'o est'is unu el la unu'a'j en la vilaĝ'o, kaj mi pov'as asert'i, ke tie ni est'is bon'e akcept'at'a'j kaj regal'at'a'j per kaf'o anstataŭ te'o kaj per freŝ'a'j bulk'o'j anstataŭ sek'ig'it'a salm'o kiel al'manĝ'aĵ'o. Li'a edz'in'o aranĝ'is grand'a'n bak'ad'o'n por ni'a al'ven'o, kiu'n ŝi atend'is jam mult'a'j'n tag'o'j'n. Trink'int'e kaf'o'n ni rapid'is ekster'e'n por rigard'i per la lorn'o'j la plej alt'a'n vulkan'a'n konus'o'n de la mond'o. Ĝi kuŝ'as ĉirkaŭ'it'a de vic'o da mont'eg'o'j kaj vulkan'o'j, kiu'j ankaŭ est'is tre impon'a'j, sed ili'a grand'ec'o kun'tir'iĝ'as ĝis neniom apud kluĉevskaja. Mi ne prov'os pri'skrib'i ĝi'a'n bel'ec'o'n. Mi tamen ne pov'us don'i pli ol pal'a'n imag'o'n pri ĝi. Se oni unu foj'o'n vid'is ĝi'n de Kluĉ'i ban'iĝ'ant'a'n en sun'bril'o kun si'a tut'a blank'a bel'ec'o, tiam oni neniam forges'os la bild'o'n, kiom ajn long'e oni viv'os.
En Kluĉ'i ni decid'is rest'i kelk'a'j'n tag'o'j'n. Hedström hav'is sufiĉ'e da bird'o'j prepar'ot'a'j, kaj mi dev'is far'i kelk'a'j'n prepar'a'j'n aranĝ'o'j'n por la somer'o, ĉar mi intenc'is ĉi tie hav'i la ĉef'a'n rest'ad'ej'o'n dum part'o de tiu.
Kluĉ'i est'as unu el la plej grand'a'j vilaĝ'o'j de Kamĉatko. Ĝi hav'as ĉ. 500 loĝ'ant'o'j'n, plej'part'e miks'it'a'j'n kamĉatk'an'o'j'n, sed ankaŭ mult'a'j'n rus'o'j'n, ĉin'o'j'n kaj kore'an'o'j'n. Sufiĉ'e mult'a'j tatar'o'j kaj aleut'o'j ankaŭ loĝ'as tie. Ĝi hav'as sufiĉ'e grand'a'n preĝ'ej'o'n kaj est'as tre bel'e situ'ant'a ĉe la pied'o de la vulkan'o. La Kamĉatka river'o flu'as ne'kovr'it'a de glaci'o dum la tut'a jar'o, ekster la vilaĝ'o, tiel ke oni pov'as fiŝ'kapt'i dum la tut'a vintr'o.
Kluĉ'i est'as la plej grav'a komerc'a lok'o intern'e de la land'o. La fel'a komerc'o en la tut'a Kamĉatka val'o hav'as si'a'n sid'ej'o'n tie. Plur'a'j grand'a'j fel'firm'o'j hav'as depon'ej'o'j'n en la vilaĝ'o. La plej grand'a'j est'as ” Hudson Bay Company ” kaj ” Olaf Swenson Co ”. La last'a'n posed'as sved'o-amerik'an'o kun tiu nom'o. Li'a nom'o est'as kon'at'a kaj respekt'at'a en ĉiu kaban'o en la tut'a Kamĉatka du'on'insul'o. En ĉiu jar'o Swenson ven'as de Seattle per si'a ŝip'o, ŝarĝ'it'a per ĉio, kio est'as imag'ebl'a por la bezon'o'j de Kamĉatko. Part'o de la ŝip'o est'as ver'a butik'o, kie ĉio est'as aĉet'ebl'a. Kaj kiam la indiĝen'o'j en'ven'as en tiu'n, ili volont'e aĉet'as ĉio'n, kio'n ili vid'as, t. e. tiom, por kiom sufiĉ'as ili'a'j fel'o'j. La fel'o'j'n — zibel'a'j'n, vulp'a'j'n, lutr'a'j'n, urs'a'j'n ktp.— taks'as Swenson, kaj post'e la ĉas'ist'o'j pov'as aĉet'i kiel en ordinar'a butik'o.
Ili hav'as grand'a'n em'o'n super'i si'a'n pag'kapabl'o'n vid'ant'e ĉiu'j'n bel'a'j'n objekt'o'j'n, kiu'j'n Swenson kun'port'is de Amerik'o kaj kiu'j tut'e ne konsist'as el nur paf'il'o'j, kartoĉ'o'j kaj kapt'il'o'j. En la naĝ'ant'a vend'ej'o oni pov'as aĉet'i ĉio'n inter ter'o kaj ĉiel'o, de motor'boat'o ĝis kudr'il'o, de maĉ'gum'o ĝis rikolt'maŝin'o'j. Sufiĉ'e solvent'a'j aĉet'ant'o'j ricev'as kredit'o'n ĝis mir'ig'e grand'a'j sum'o'j. Ili ĝoj'e vend'as la fel'o'n de la urs'o, antaŭ ol ĝi est'as paf'it'a.
Tia'manier'e Swenson ir'as de lok'o al lok'o ĉirkaŭ la bord'o. La fam'o pri li'a al'ven'o dis'vast'iĝ'as kun grand'a rapid'ec'o kaj ĉiam al'ven'as antaŭ li. En pli eminent'a'j lok'o'j, kia'j Ust-Kamĉatsk, li el'ŝarĝ'as grand'a'j'n kvant'o'j'n da var'o'j, kiu'j'n post'e li'a'j lok'a'j agent'o'j distribu'as kaj ŝanĝ'as por fel'o'j. Kiam li en tiu honest'a manier'o ” sen'fel'ig'is ” Kamĉatkon, li daŭr'ig'as supr'e'n al la Anadyr-kaj ĉukĉolandoj. Se permes'as la temp'o, li far'as rond'vetur'o'n al la polus'mar'a bord'o kaj re'ven'as en la mal'fru'a aŭtun'o al Seattle, mal'plen'a je var'o'j sed kun milion'valor'o'j el fel'aĵ'o'j. La tut'a'n temp'o'n dum la vojaĝ'o li ig'as si'n inform'at'a pri la fluktu'ant'a'j mond'prez'o'j sur la fel'a merkat'o per si'a propr'a ” sen'faden'a ”.
Post tiu de'flank'iĝ'o ni est'as pret'a'j por rigard'i tiu'n motor'boat'o'n, kiu transport'as la var'o'j'n de Swenson al la vilaĝ'o. Ĝi kuŝ'as super'neĝ'it'a apud ali'a tia, ceter'e konkur'ant'a boat'o, sed ni'a mastr'o, kiu est'as maŝin'ist'o sur unu, rakont'as, ke ambaŭ est'as proviz'it'a'j per sved'a'j motor'o'j, bolinder kaj Atlas. Ili ricev'is tre'eg'e bon'a'n atest'o'n pri long'e'daŭr'a kaj fidel'a serv'o. En tiu koneks'o oni pov'as menci'i, ke la motor'boat'o'j ĉe la grand'a'j konserv'aĵ'a'j fabrik'ej'o'j apud Ust-Kamĉatsk grand'part'e est'as proviz'it'a'j per sved'a'j motor'o'j.
En tiel grand'a vilaĝ'o kiel Kluĉ'i ĉiam est'as vigl'a viv'o. Hund'sled'o'j ven'as kaj ir'as en ĉiu'j direkt'o'j. Jen start'as komerc'ist'o por long'a vojaĝ'o kun la sled'o plen'a de var'o'j, jen kamĉatk'an'o hejm'e'n'ig'as brul'lign'o'n el la arb'ar'o aŭ vetur'as kun grand'a fojn'ŝarĝ'o, tir'at'a de dek hund'o'j. Ĉas'ist'o'j ven'as hejm'e'n de ĉas'ad'o je urs'o'j aŭ mont'ŝaf'o'j, kun la sled'o'j ŝarĝ'it'a'j per viand'o kaj fel'o'j. Sur la dom'mur'o'j gigant'a'j urs'fel'o'j est'as al'najl'it'a'j por sek'ig'ad'o.
Dum vizit'o ĉe rus'a famili'o, en la vilaĝ'o mi ricev'is plu'a'n pruv'o'n, ke la ter'o est'as pli mal'grand'a ol oni ĝeneral'e supoz'as. Mi sid'is foli'um'ant'e sen interes'o fotograf'aĵ'a'n album'o'n, kaj subit'e mi preskaŭ fal'is de la seĝ'o pro mir'o trov'ant'e la portret'o'n de unu el mi'a'j amik'o'j kaj student'kamarad'o'j en Stockholm. La mister'o ricev'is si'a'n simpl'a'n klar'ig'o'n de la mastr'in'o, kiu est'is el Finlando kaj parenc'in'o li'a.
En la pas'int'o mi intenc'e evit'is parol'i pri politik'o, ĉar mi opini'as, ke tia mizer'aĉ'o ne aparten'as al Kamĉatko. Sed ĉi tie en Kluĉ'i, sam'kiel en ĉiu'j ali'a'j pli grand'a'j vilaĝ'o'j, la rus'o'j re'bapt'is la mal'nov'a'n honor'ind'a'n vilaĝ'a'n konsil'ant'ar'o'n kun ĝi'a ” starost'a ”( plej'aĝ'ul'ar'o ) je ” k²luĉia Revoluci'a Komitat'o ” kaj dev'ig'is la kompat'ind'a'j'n kamĉatk'an'o'j'n, kiu'j eĉ ne sci'as, kio est'as revoluci'o, his'i ruĝ'a'j'n flag'o'j'n sur si'a'j dom'o'j. La tag'o post ni'a al'ven'o al la vilaĝ'o est'is fest'o'tag'o, kaj lum'is ruĝ'e sur ĉiu'j dom'et'o'j. Far'iĝ'is strang'a kontrast'a efekt'o kontraŭ la neĝ'e'blank'a, fum'iĝ'ant'a vulkan'o.
| Ni'a et'a urs'id'o far'as promen'o'n.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Dum ni'a vizit'o en Kluĉ'i mi pli'grand'ig'is la kolekt'o'j'n per strang'a blu'a form'o de la asturo. Sed ni ankaŭ hav'ig'is vojaĝ'a'n akompan'ant'o'n de tre ne'ordinar'a spec'o. La tag'o'n antaŭ ni'a start'o kelk'a'j kamĉatk'an'o'j re'ven'is de urs'ĉas'ad'o. Ili mort'paf'is gigant'a'n urs'in'o'n en la ter'nest'o kaj tie trov'is du et'a'j'n urs'id'o'j'n, kiu'j'n ili kun'port'is hejm'e'n.
Unu mort'frost'iĝ'is sur'voj'e de la arb'ar'o, sed la ali'a viv'is. Ĉin'o al'ven'is kaj raport'is la okaz'aĵ'o'n. Mi aĉet'is la kurioz'a'n et'a'n figur'o'n, al kiu ankoraŭ iom ŝancel'iĝ'is la pied'o'j. Ne strang'e, ĉar ĝi la sam'a'n tag'o'n ven'is el la sovaĝ'ej'o per hund'sled'o. Ĝi ankoraŭ est'is tiom mal'grand'a, ke ĝi nur trink'is lakt'o'n. Ĝi tuj lern'is trink'i el botel'o. Mi decid'is prov'i konduk'i ĝi'n viv'a al Petropavlovsk kaj hav'ig'is sak'et'o'n el boac'a fel'o, en kiu'n ĝi laŭt'e protest'ant'e est'is met'at'a. Kiam mi demand'is al la ĉirkaŭ'e star'ant'a'j kamĉatk'an'o'j, ĉu ili kred'as, ke ĝi el'ten'os dum ebl'e tut'monat'a vojaĝ'o en tiu mal'komfort'a manier'o, ĉiu'j unu'voĉ'e respond'is ” jes ” en la plej konvink'a manier'o. Ĝi ankaŭ post'e montr'iĝ'is la plej ne'mort'em'a best'o, kiu'n mi pov'is imag'i, kvankam ĝi ne est'is pli grand'a ol kat'o.
| La urs'id'o kaj la hund'o Kuma est'is bon'a'j amik'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
En Kluĉ'i, sam'kiel en ĉiu'j ali'a'j vilaĝ'o'j, kiu'j'n ni tra'pas'is, la plej mult'a'j vir'o'j for'est'is por ĉas'i zibel'o'n.
La viv'rimed'o'j de la kamĉatk'an'o'j est'as ĉas'o kaj fiŝ'kapt'ad'o. Last'a'temp'e ankaŭ bred'ad'o de hejm'a'j best'o'j komenc'ad'is iĝ'i pli grav'a.
La ĉas'ad'o precip'e koncern'as zibel'o'n, urs'o'n, vulp'o'n, lutr'o'n, ermen'o'n, plu'e sovaĝ'a'j'n boac'o'j'n kaj mont'ŝaf'o'j'n. Por amuz'o oni ĉas'as lepor'o'n kaj marmot'o'n. Gul'o'n kaj lup'o'n oni ĉas'as, kiam oni ili'n hazard'e trov'as.
Inter la supr'e menci'it'a'j best'o'j la zibel'o est'as la plej grav'a. Post ĝi ven'as la urs'o. Zibel'o kaj salm'o est'as la Alf'a kaj Omeg'o de Kamĉatko. Sen ili la land'o est'us loĝ'at'a nur de la boac'bred'ant'a'j nomad'popol'o'j. Tiu'j du best'o'j ankaŭ al'log'is tie'n supr'e'n tiom da rus'o'j kaj ali'a'j popol'o'j kaj ig'is ili'n spit'i sever'a'n kaj ne'gast'am'a'n klimat'o'n. La zibel'o ja al'log'is la ŝip'o'j'n de Swenson kaj de la ali'a'j grand'a'j fel'firm'o'j, kaj kaŭz'e de la zibel'o la motor'boat'o'j somer'e tren'as pram'o'j'n, ŝarĝ'it'a'j'n per ĉiu'spec'a'j var'o'j, supr'e'n laŭ la Kamĉatka river'o.
Est'as mir'ind'e, ke la mastr'um'ad'o de preskaŭ tut'a land'o pov'as de'pend'i de tiu mal'grand'a best'o, kies fel'o est'as pur'e luks'a artikl'o.
Vintr'e oni apenaŭ parol'as pri io ali'a ol zibel'o. Sen'nombr'a'j t. n.
” mjelkija kommersanty ”( mal'grand'a'j komerc'ist'o'j ) tiam vojaĝ'as tra la land'o laŭ ĉiu'j direkt'o'j per si'a'j hund'sled'o'j, ŝarĝ'it'a'j per la plej ne'rezist'ebl'a'j var'o'j, kiel gramofon'o'j, poŝ'spegul'o'j, sinjor'in'a'j ŝu'o'j kun alt'a'j kalkan'um'o'j, tabak'o, alkohol'o, bombon'o'j, suker'o, maĉ'gum'o kaj ŝtof'aĵ'o'j. Kelk'temp'e tiu'j mal'grand'a'j komerc'ist'o'j pov'as est'i tiom mult'nombr'a'j, ke ĉiu dom'o de ne'grand'a vilaĝ'o loĝ'ig'as la si'a'n.
Grand'a procent'o el ili est'as ĉin'o'j, kaj tiu popol'o, unik'a kaj di'favor'at'a pri komerc'o, kolekt'as mult'a'j'n zibel'fel'o'j'n inter la ĉas'ist'o'j. Grand'a part'o de tiu'j ĉirkaŭ'vojaĝ'ant'a'j fel'komerc'ist'o'j est'as agent'o'j de la grand'a'j societ'o'j, sed mult'a'j labor'as por si mem.
| Kamĉatk'an'a'j zibel'ĉas'ist'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Oni pov'as dir'i ke la zibel'o est'as la mon'unu'o en Kamĉatko. Ĉiu'j komerc'o'j est'as likvid'at'a'j per fel'o'j, la sol'a pag'il'o, kiu'n hav'as la indiĝen'o'j. Komenc'e ĉiam son'is al mi kurioz'e, kiam la kamĉatk'an'o'j demand'is kiom da zibel'o'j ni'a'j paf'il'o'j kaj lorn'o'j kost'is, sed post'e mi tiel al'kutim'iĝ'is, ke mi neniam pens'is pri tio. Iu'n foj'o'n mi vid'is, kiam kamĉatk'an'o aĉet'is kanot'o'n de najbar'o. Li pag'is unu zibel'a'n fel'o'n kaj re'ricev'is vulp'a'n fel'o'n kiel ŝanĝ'mon'o'n. En lern'ej'o de unu el la vilaĝ'o'j la jar'kotiz'o por knab'o est'is unu zibel'a fel'o kaj por knab'in'o unu vulp'a fel'o. Preskaŭ ĉiu'j komerc'o'j en la land'o tiel est'as likvid'at'a'j per fel'o'j.
Pro tio pov'as est'i interes'e pli detal'e ek'kon'i, kiel la kamĉatk'an'o'j akir'as si'a'n mon'o'n, t. e. la mult'e'kost'a'j fel'o'j, kiu'j post'e est'as distribu'at'a'j tra la mond'o por fin'e rest'i en la elegant'a'j salon'o'j de la urb'eg'o'j.
La zibel'o est'as mustel'a best'o proksim'um'e sam'grand'a kun sved'a mustel'o kaj viv'as en betul-kaj pingl'arb'ar'o'j. La kamĉatk'an'o'j ĉas'as la zibel'o'n ek'de la mal'fru'a aŭtun'o, post kiam la neĝ'o fal'is en oktobr'o, ĝis en la monat'o de mart'o. La aŭtun'a ĉas'ad'o, kiu'n oni entrepren'as, antaŭ ol fal'is profund'a neĝ'o, ordinar'e okaz'as sur'ĉeval'e, almenaŭ en la val'o de la Kamĉatka river'o. Oni tiam ek'ir'as kun ĉiu'j neces'a'j il'o'j: paf'il'o, ski'o'j, tend'o, proviant'o, kapt'fer'o'j ktp., ĉio ŝarĝ'it'a sur la sam'a ĉeval'o, sur kiu oni mem sid'as. La kamĉatk'an'o'j ne ĝen'as si'n ŝarĝ'ant'e 4 ĝis 5 pud'o'j'n krom si mem sur la rajd'best'o, kiu nur est'as ne'rimark'ebl'e pli grand'a ol islanda ĉeval'o. Unu aŭ du zibel'hund'o'j akompan'as la ĉas'ant'ar'o'n. Oni nun ek'ir'as al region'o, kiu ĉiam kuŝ'as mult'tag'a'n vojaĝ'o'n de la vilaĝ'o, oft'e unu-aŭ du'semajn'a'n vojaĝ'o'n. Tie oni star'ig'as tend'o'n en konven'a lok'o, se oni ne jam antaŭ'e hav'as mal'grand'a'n ter'kaban'o'n tie aŭ prefer'as en rapid'o far'i tia'n. La ĉas'ant'ar'o ĉiam konsist'as el minimum'e du person'o'j; oft'e el plur'a'j. La tut'a'n ĉas'akir'aĵ'o'n oni egal'e divid'as, ne konsider'ant'e, kiu ĉas'is plej mult'e. Tial oni oft'e je la demand'o, kiom da zibel'o'j ricev'is kamĉatk'an'o dum la vintr'o, aŭd'as la respond'o'n ” kvin kaj du'on'a'n ” aŭ ” sep kaj kvar'on'a'n zibel'o'j'n ”.
Post proksim'um'e monat'a rest'ad'o en la arb'ar'o la neĝ'o far'iĝ'is tiel profund'a, ke la ĉeval'o'j nur mal'facil'e pov'as far'i al si voj'o'n, kaj oni re'ir'as al la vilaĝ'o por festen'i per la kapt'it'a'j zibel'o'j kaj por prepar'i si'n por la efektiv'a vintr'a ĉas'ad'o, kiu okaz'as help'e de hund'sled'o'j.
Ordinar'e la kamĉatk'an'o ripoz'as kaj festen'as kelk'a'j'n semajn'o'j'n, antaŭ ol li start'as. Kiam jen li fin'e ek'ir'as, la sled'o est'as plen'ŝarĝ'it'a, krom la ceter'a ekip'o, per jukolo al la hund'o'j kaj al li mem. Dum la vintr'a ĉas'ad'o jukolo kaj te'o est'as la ĉef'a manĝ'aĵ'o de la ĉas'ist'o.
Kiam oni nun al'ven'is al la oft'e tre mal'proksim'a jurt'o aŭ tend'lok'o, kies pli preciz'a'n pozici'o'n oni volont'e ten'as en sekret'o al la ceter'a'j ĉas'ist'o'j de la vilaĝ'o, oni aranĝ'as al si tie por pli long'a temp'o. La mal'grand'a'n tend'forn'o'n oni munt'as en la tend'o aŭ la jurt'o, la hund'o'j'n oni lig'as al la ĉirkaŭ'a'j arb'o'j, la jukolon met'as en rapid'e konstru'it'a'n sur'fost'a'n bud'o'n, por ke la hund'o'j ĝi'n ne ating'u, se ili si'n for'ŝir'us ktp. Tiel oni est'as pret'a por komenc'i la ĉas'ad'o'n, kaj ĝi okaz'as en jen'a manier'o.
La fok'fel'kovr'it'a'j ski'o'j — io inter ski'o'j kaj neĝ'o'ŝu'o'j — est'as al'laĉ'at'a'j al la pied'o'j, kiu'j est'as vest'it'a'j per boac'fel'a'j bot'o'j. La ” kamlejka ”( neĝ'o'ĉemiz'o ) est'as sur'tir'at'a sur la vest'o'j, la paf'il'o'n oni ĵet'pend'ig'as sur la ŝultr'o per ĝi'a fok'fel'a rimen'o, kaj pren'as en la man'o'n lign'a'n ŝpat'o'n kun long'a ten'il'o. Kelk'a'j'n zibel'kapt'fer'o'j'n oni kun'port'as kaj iom da lepor'viand'o por sur'met'i kiel al'log'aĵ'o'n. Post'e oni ir'as por liber'ig'i unu aŭ du hund'o'j'n de ili'a'j lig'il'o'j. Ili fort'e boj'as pro ĝoj'eg'o. Ne est'as la ordinar'a'j tir'hund'o'j, kvankam ili foj'e pov'as est'i uz'at'a'j kiel tia'j, sed special'e dres'it'a'j zibel'hund'o'j. La plej lert'a'j est'as el lamuta ras'o. Jung'aĵ'o est'as sur'met'at'a sur ili'n, preciz'e egal'a al la tir'jung'aĵ'o, kaj strang'a long'form'a uj'o fok'fel'a, el kiu el'star'as fask'o da mal'dik'a'j baston'o'j, est'as fiks'at'a al la jung'aĵ'o per rimen'o. Tiu uj'o en'ten'as la zibel'ret'o'n.
Nun la du ĉas'ist'o'j ek'ir'as fru'maten'e, antaŭ ol far'ig'as plen'a tag'lum'o. La zibel'o est'as nokt'a best'o kaj ĵus fin'is si'a'n ĉas'ad'o'n je lepor'o'j, rat'o'j kaj bird'o'j. Nun est'as neces'e traf'i ĝi'a'j'n nokt'a'j'n spur'o'j'n.
Foj'e la ĉas'ist'o'j pov'as ir'i tag'o'n post tag'o ne traf'ant'e ili'n. Sed se ili hav'as bon'a'n ŝanc'o'n, ili baldaŭ ek'trov'as ĝi'a'j'n grand'a'j'n, vulp'simil'a'j'n pied'sign'o'j'n. La hund'o'j ek'flam'iĝ'as pro fervor'o. Ĝis tiam ili ir'is tren'ant'e la zibel'ret'o'n. Nun ili liber'iĝ'as de tiu kaj sving'ant'e la vost'o'n mal'aper'as laŭ la spur'o'j. La kamĉatk'an'o'j halt'as kaj inter'parol'as, kie'n pov'as est'i ir'ant'a la ” sobeliŝka ” kaj post'e kur'sekv'as la hund'o'j'n laŭ la spur'o.
| Zibel'ĉas'o. Rimark'u la ret'o'n, kiu est'as etend'it'a ĉirkaŭ la de'blov'it'aĵ'o !( Fot'is A. Sandberg ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Subit'e mal'proksim'e aŭd'ig'as la koler'a vok'o de la hund'o'j. Oni aŭskult'as, for'las'as la spur'o'n kaj ir'as rekt'e al la son'o. Ĉe mal'jun'a de'blov'it'a arb'o la hund'o'j boj'as kaj fos'ad'as plen'ĝoj'e. La vost'o'j sving'iĝ'as sen'ĉes'e, kaj est'as evident'e, ke ili labor'as ” con amor'e ”. Ili apenaŭ hav'as temp'o'n atent'i si'a'j'n al'ven'ant'a'j'n mastr'o'j'n.
Kiam tiu'j ating'as la lok'o'n, la hund'o'j dev'as trankvil'ig'i si'n iom'et'e. La ĉas'ist'o'j ekzamen'as la lok'o'n kaj rezon'as kun kompetent'ec'o, kiel oni ĝi'n pren'u. La zibel'o ir'is sub la de'blov'it'aĵ'o'n kaj supoz'ebl'e sid'as kaŝ'it'a en iu kav'a part'o de la mal'jun'a arb'o. Rezultat'as, ke oni decid'as etend'i la zibel'ret'o'n ĉirkaŭ la de'blov'it'aĵ'o. Oni mal'laĉ'as la fok'fel'a'n uj'o'n kaj el'pren'as la ret'o'n. Baston'o'j por star'ig'i en la neĝ'o'n jam trov'iĝ'as sur ĝi, kaj en moment'o la arb'o est'as ĉirkaŭ'barit'a de ret'o, alt'a apenaŭ unu metr'o'n.
Nun unu ĉas'ist'o star'iĝ'as pret'a kun la paf'il'o, kaj la ali'a kun la hund'o'j komenc'as fos'i per si'a lign'a ŝpat'o. De temp al temp'o li frap'as la mal'jun'a'n arb'o'n per la ŝpat'o. Kaj unu-du-tri, subit'e la mal'grand'a rab'o'best'o el'kur'eg'as — kiel fulm'o. Per kelk'a'j long'a'j salt'o'j ĝi kur'as persekut'at'a de la hund'o'j, kaj blind'ig'it'a de la tag'lum'o ĝi ne rimark'as la ret'o'n, sed kur'eg'as rekt'e kontraŭ ĝi'n kaj per tio en la faŭk'o'j'n de la hund'o'j. Se nun est'us ordinar'a'j tir'hund'o'j, tiu'j for'kur'us kun si'a akir'aĵ'o kaj for'manĝ'us ĝi'n, sed tiu'j hund'o'j est'as dres'it'a'j nur mort'ig'i la zibel'o'n kaj post'e for'las'i la ĉas'aĵ'o'n far'int'e si'a'n dev'o'n. Jen oni kun'met'as la ret'o'n, kaj daŭr'ig'as serĉ'ant'e nov'a'j'n spur'o'j'n, se ne far'iĝ'is tro mal'fru'e en la tag'o.
Sed tiel komfort'e, kiel en ĉi tiu kaz'o, mal'oft'e est'as. La zibel'o ne est'as ĉiu'tag'a kapt'aĵ'o, kio'n oni pov'as kompren'i pro tio, ke ĝi'a fel'o est'as pag'at'a per 200 ĝis 600 kron'o'j laŭ la kvalit'o. Oft'e oni dev'as fos'ad'i tut'a'n tag'o'n sen rezult'o. Kiam ven'as la vesper'o, tiam oni post'las'as hund'o'n, kiu fidel'e sid'as gard'ant'e tra la tut'a nokt'o. Se la ĉas'ist'o hav'as bon'ŝanc'o'n, la hund'o pov'as ven'i mez'e de la nokt'o al la ebl'e 5 kilo'metr'o'j'n de tie situ'ant'a tend'o kun la zibel'o en la buŝ'o.
Sed oft'e la rezult'o est'as, ke la ĉas'ist'o ek'vid'as tru'o'n, kie la best'o el'ŝtel'iĝ'is, sur'grimp'is arb'o'n kaj mal'aper'is.
Kiam la zibel'o en'ir'is en star'ant'a'n kav'a'n arb'o'n, kio oft'e okaz'as, la ĉas'ist'o dev'as ia'manier'e el'pel'i ĝi'n, tiel ke li pov'as paf'i al ĝi. Per la hak'il'martel'o li frap'as la arb'o'n, kaj kelk'foj'e okaz'as ke la ĉas'aĵ'o el'kur'as. Sed oft'e la zibel'o rest'as malgraŭ frap'o'j kaj ali'a bru'o. Tiam la kamĉatk'an'o elekt'as radikal'a'n rimed'o'n. Li ek'brul'ig'as la arb'o'n.
Kiam la fum'o far'iĝ'as tro ĝen'a intern'e, la kompat'ind'a best'o fin'e el'kur'eg'as. La kamĉatk'an'o dum la tut'a temp'o sid'as kun pret'ig'it'a paf'il'o, kaj tuj kiam la zibel'o si'n montr'as, ek'krak'as li'a paf'o.
Se la kamĉatk'an'o nur trov'as spur'o'j'n ne pov'ant'e ili'n dis'klar'ig'i, li el'met'as kelk'a'j'n kapt'fer'o'j'n el la sam'a tip'o, kiel ni'a'j vulp'kapt'fer'o'j, sed konsider'ind'e pli mal'grand'a'j. Kiel al'log'aĵ'o lepor'a kaj urogal'a viand'o'j est'as tre bon'a'j. Star'ig'i zibel'kapt'fer'o'j'n, tiel ke oni i'o'n ricev'os en ili, est'as art'o, kiu'n oni ne lern'as per unu foj'o. Se oni sukces'os, tio postul'as ĝis'fund'a'n kon'o'n pri la kutim'o'j de la best'o. Sed ekzist'as kamĉatk'an'o'j, kiu'j est'as majstr'o'j de tiu art'o.
Tiu supr'e pri'skrib'it'a manier'o ĉas'i zibel'o'n, est'as la plej ordinar'a, sed tre oft'e la ĉas'ist'o ne posed'as zibel'hund'o'n kaj tiam. dev'as mem ĉirkaŭ'ir'i serĉ'ant'e spur'o'j'n. Tio special'e koncern'as la rus'a'j'n ĉas'ist'o'j'n.
Krom per kapt'fer'o oni ankaŭ pov'as kapt'i zibel'o'n per maŝ'o. Tio'n oni ekz. far'as mal'fru'aŭtun'e, antaŭ ol la river'o'j frost'iĝ'is. Tiam oni fal'ig'as arb'o'n kaj met'as ĝi'n kiel pont'o'n super la river'o. La maŝ'implik'il'o est'as tiel aranĝ'it'a, ke la zibel'o kapt'iĝ'as trans'kur'ont'e sur la arb'o al la ali'a flank'o de la river'o. Barakt'ant'e kun la ŝnur'o ĉirkaŭ la kol'o ĝi fal'as en la akv'o'n kaj dron'as.
Antaŭ ol la kamĉatk'an'o'j lern'is uz'i kapt'fer'o'n, ili uz'is iu'spec'a'n hejm'e'far'it'a'n en'fal'il'o'n, tiel aranĝ'it'a'n, ke la zibel'o, tuŝ'ant'e la al'log'aĵ'o'n, de'kroĉ'is trunk'o'n, kiu sur'fal'is kaj mort'prem'is ĝi'n. Tiu metod'o nun est'as mal'permes'it'a, kio tamen ne mal'help'as, ke ĝi est'as uz'at'a.
Zibel'ĉas'ist'o, kiu est'as diligent'a kaj ĉas'ant'a dum la plej'part'o de la vintr'o, ĝeneral'e ricev'as inter 5 kaj 15 zibel'o'j'n en la sezon'o, tut'e laŭ abund'o, bon'ŝanc'o, lert'ec'o kaj energi'o.
Je Krist'nask'o ĉiu'j ĉas'ist'o'j hejm'e'n ven'as el la arb'ar'o, ĉar tiam oni dev'as festen'i. Oft'e la unu'a zibel'o est'as vend'at'a por alkohol'o. Sen tio ili ne pov'as solen'i la Krist'nask'o'n. Sed oft'e ne nur la unu'a zibel'o ir'as tiu'n voj'o'n. Kiam oni solen'ad'is hejm'e Krist'nask'o'n dum kelk'a'j semajn'o'j, oni de'nov'e ek'ir'as al la zibel'arb'ar'o'j.
Kiam la ĉas'ist'o'j hejm'e'n ven'as post la vintr'a ĉas'ad'o, ili preskaŭ ĉiam kun'port'as sufiĉ'e da ali'a'j ĉas'aĵ'o'j krom zibel'o'j. Ĝeneral'e ili ricev'is mult'a'j'n vulp'o'j'n, kiu'j est'as kapt'at'a'j per kapt'fer'o'j. Ili plej'oft'e est'as ruĝ'a'j sed ankaŭ ekzist'as en ali'a'j kolor'vari'aĵ'o'j, kiel nigr'a vulp'o, kruc'vulp'o kaj arĝent'a vulp'o. En la nord'a part'o trov'iĝ'as la blank'a polus'a vulp'o. Blu'vulp'o'j ne trov'iĝ'as sur la du'on'insul'o mem, sed des pli mult'nombr'e sur la Kupr'a insul'o kaj sur la insul'o de Bering ekster la orient'a mar'bord'o de Kamĉatko.
Preskaŭ ĉiam la ĉas'ist'o ankaŭ ricev'is lutr'o'n. Tia'j trov'iĝ'as en preskaŭ ĉiu'j river'o'j de Kamĉatko kaj est'as kapt'at'a'j ĉiam per kapt'fer'o.
Ermen'o'j'n oni ankaŭ kapt'as per fer'o, kaj lepor'o'j'n oni kutim'as kapt'i per maŝ'o proksim'e de la bivak'ej'o. La last'a'j est'as ordinar'e tre'eg'e mult'nombr'a'j kaj tret'as efektiv'a'j'n voj'o'j'n en la neĝ'o.
La gul'o kaj la lup'o est'as pli mal'oft'a'j ĉas'aĵ'o'j. La unu'a est'as ĝis'ekstrem'e mal'am'at'a de la kamĉatk'an'o'j. Se oni post'las'as ie pli grand'a'n ĉas'aĵ'o'n por ir'i pren'i ĝi'n en la post'a tag'o, oni pov'as est'i preskaŭ cert'a, ke la gul'o dum la nokt'o al'est'is kaj plen'e el'rab'is la lok'o'n. Kiam la kamĉatk'an'o'j ek'vid'as ĝi'a'n larĝ'a'n spur'o'n en la neĝ'o, oft'e ven'as spontane'e:” Proklátaja rosomáĥa !”( Mal'ben'it'a gul'o !) La fel'o de gul'o en la merkat'o nur iom'et'e super'as tiu'n de ordinar'a ruĝ'a vulp'o. Ĝi ne el'ir'as al la mond'a merkat'o, sed la komerc'ist'o'j volont'e ĝi'n aĉet'as kaj post'e si'a'vic'e inter'ŝanĝ'as ĝi'n por pli bon'a'j fel'o'j inter korjakoj, lamutoj kaj ĉukĉoj. Tiu'j popol'o'j uz'as ĝi'n por garn'i si'a'j'n fel'vest'o'j'n.
Se mont'ŝaf'o'j kaj sovaĝ'a'j boac'o'j si'n trov'as en tiu region'o, kie okaz'as la zibel'ĉas'ad'o aŭ ne tro mal'proksim'e de tie, la kamĉatk'an'o'j volont'e ĉas'as tia'j'n por ricev'i viand'o'n kiel vari'aĵ'o'n kun la jukolo kaj kiel nutr'aĵ'o'n al la sled'hund'o'j'n. Tiu'j'n oni uz'as tre mal'mult'e dum la zibel'ĉas'ad'o, kaj ili dev'as plej'part'e star'i lig'it'e ĉe si'a'j arb'o'j. Ili tiam bezon'as nur minimum'o'n da manĝ'aĵ'o. La ordinar'a porci'o, kiam ili ne labor'as, est'as du'on'a fiŝ'o ĉiu'tag'e, sed oft'e ili ricev'as eĉ mal'pli.
Fin'e ne mal'oft'e okaz'as, ke oni dum la vag'ad'o en la arb'ar'o per help'o de la zibel'hund'o'j subit'e trov'as urs'a'n nest'o'n, je kio per baston'eg'o'j kaj hund'o'j oni vek'as kaj el'pel'as ĝi'a'j'n loĝ'ant'o'j'n kaj ” eksped'as ili'n al pli bon'a'j ĉas'ej'o'j ”. La sezon'o de la urs'ĉas'ad'o ali'e est'as la printemp'o kaj la mal'fru'aŭtun'o.
Dum tiu temp'o, kiu'n la kamĉatk'an'o'j vintr'e pas'ig'as en la arb'ar'o'j, ili dev'as viv'i sever'a'n viv'o'n. Tiu'j, kiu'j est'as tiel prudent'a'j, ke ili konstru'as ter'kaban'o'n, almenaŭ hav'as sufiĉ'e da varm'o. Sed por konstru'i jurt'o'n est'as neces'a minimum'e kelk'tag'a fort'a labor'o, kaj ĉar tio ne tre plaĉ'as al la kamĉatk'an'o'j, la plej'mult'o pro nur'a mal'vigl'ec'o prefer'as loĝ'i en tend'o. Ĝeneral'e oni kun'hav'as mal'grand'a'n forn'o'n, sed ekzist'as mult'a'j, kiu'j prefer'e dum la tut'a vintr'o sufer'as la mal'varm'o'n, ol ke ili hav'ig'as tia'n, kvankam ĉiu'j inter'konsent'as, ke hav'i forn'o'n est'as bon'eg'e. Nur antaŭ proksim'um'e 20 jar'o'j la tend'forn'o'j komenc'e est'is en'konduk'at'a'j, kaj nun ili est'as dis'vast'ig'it'a'j tra la tut'a land'o.
Oft'e okaz'as dum la vintr'o, ke la ĉas'ist'o'j dev'as pas'ig'i unu aŭ du tut'a'j'n semajn'o'j'n en la tend'o, dum ekster'e furioz'as la neĝ'o'ŝtorm'o.
Tiam est'as neces'e, ke oni bon'e fiks'is la tend'o'n kaj kolekt'is brul'lign'o'n, tiel ke oni ne bezon'as el'ir'i. Por eŭrop'an'o est'us terur'e pas'ig'i unu aŭ du semajn'o'j'n intern'e de mal'grand'a tend'o sen ia distr'aĵ'o. Mi almenaŭ sci'as neni'o'n pli enu'ig'a'n ol rest'i sen'okup'a, se mi est'as tut'e ripoz'ant'a. Sed la kamĉatk'an'o ĝu'as la mal'vigl'ad'o'n kaj sent'as si'n neniel deprim'it'a kuŝ'ant'e en dorm'sak'o tut'a'n semajn'o'n sen'inter'romp'e. Ordinar'e ili est'as minimum'e du'op'e en la tend'o, kaj ili tiam altern'as en'met'i lign'o'n en la forn'o'n. La kuir'ad'o est'as tiel simpl'a ke oni pov'as far'i ĝi'n rekt'e el la dorm'sak'o. Ĝi konsist'as nur el sur'forn'ig'o de la te'kruĉ'o, kiu'n oni pov'as plen'ig'i per neĝ'o el la tend'o'plank'o. La jukolo ĉiam est'as pret'a. La plej'part'o'n de la tag'o ili dorm'as.
Vek'iĝ'ant'e ili iom rod'as la salm'o'n, trink'as kelk'a'j'n tas'o'j'n da te'o kaj re'e en'dorm'iĝ'as. Kiam ili ven'ont'foj'e vek'iĝ'as, ili konstat'as, ke la veter'o est'as la sam'a, dir'as i'o'n mal'bel'a'n, turn'as si'n al la ali'a flank'o kaj ek'dorm'as de'nov'e. La kompat'ind'a'j tir'hund'o'j, kiu'j est'as lig'it'a'j ekster'e en la neĝ'o'ŝtorm'o sen ali'a ebl'o si'n ŝirm'i krom super'neĝ'ad'o, oft'e dev'as rest'i sen manĝ'o en mult'a'j tag'o'j.
Dum tiu'j vintr'a'j ĉas'ad'o'j ĉiu'j kamĉatk'an'o'j ricev'as reŭmat'ism'o'n.
Ceter'e ne ekzist'as plen'aĝ'a kamĉatk'an'o, kiu ne sufer'as de ĝi.
La 17-an de mart'o ni for'las'is Kluĉ'i. La hund'ar'o est'is rimark'ebl'e pli'bon'ig'it'a post la last'a vojaĝ'o'tag'o. Mi akir'is du bon'eg'a'j'n hund'o'j'n en jen'a ne'kred'ebl'a manier'o. Post kiam la kamĉatk'an'o'j van'e prov'is vend'i al mi la plej sen'taŭg'a'j'n hund'o'j'n unu post la ali'a, mi demand'is al rus'o, kiu'n mi vid'is iam antaŭ'e, ĉu li vol'as vend'i al mi du bon'a'j'n tir'hund'o'j'n.” Ne, sed vi pov'as ricev'i du sen'pag'e ”, est'is li'a respond'o. Mi unu'e kred'is, ke li est'as frenez'a, sed ni tamen kun'e ir'is al li'a'j hund'o'j. Dek fortik'a'j sled'hund'o'j, iom pli grand'a'j ol la ordinar'a'j, salut'is mi'n per furioz'a'j boj'o'j. La mal'jun'ul'o en'ir'is inter la hund'o'j'n, de kiu'j li ŝajn'e est'is tre bon'a amik'o, se oni juĝ'u laŭ la vost'sving'o'j, kaj mal'lig'is la ĉen'o'j'n de unu blank'a kaj unu nigr'a. Post'e li trans'don'is al mi la du hund'o'j'n en ili'a'j lig'il'o'j kun la vort'o'j:” Bon'vol'u. Vi ricev'as ili'n sen'pag'e. Per ĉi tiu'j vi iom pli facil'e ven'os al Petropavlovsk.” La vir'o ne est'is frenez'a, nek pli li ŝerc'is. Est'is pur'a hom'am'o, kiu dikt'is li'a'n decid'o'n. Mi akcept'is la du hund'o'j'n, kiu'j'n nur kun plej grand'a mal'facil'o mi fort'is konduk'i, kiam ili vol'is en ali'a'n direkt'o'n ol mi, kaj lig'is ili'n ekster la dom'o de la mal'jun'ul'o. Mi'a edz'in'o kaj mi en'ir'is por parol'i kun li. Li'a nom'o est'is Nikol'a'j Ivanoviĉ Boltenko, kaj li est'is tre simpati'a kaj interes'a hom'o. Nask'it'a inter la ĝarden'o'j apud la Nigr'a Mar'o li el'kresk'is en la guberni'o de Jakutsk en nord'orient'a Siberio. Dum si'n'sekv'o da jar'o'j li est'is grand'komerc'ist'o en tiu'j region'o'j kaj pli post'e ĉef'o de plur'a'j or'serĉ'ist'a'j ekspedici'o'j en orient'a Siberio. Nun jam kelk'a'j'n jar'o'j'n li loĝ'is en KIuĉi kiel ĉef'o de grand'a rus'a fel'firm'o. Li mem far'is mult'a'j'n kaj long'a'j'n karavan'vojaĝ'o'j'n per hund-kaj boac'sled'o'j kaj sci'is, kia est'as vetur'ad'o per mal'bon'a'j hund'o'j, kaj pro tio li nun ĝoj'is pov'i ni'n help'i. Li tim'is, ke post la neĝ'o'ŝtorm'o'j la plej grand'a mal'facil'aĵ'o por ni ating'i al Petropavlovsk est'os hav'ig'o de hund'nutr'aĵ'o en la vilaĝ'o'j.
” Se neni'o ali'a help'os, don'u al la kamĉatk'an'o'j plen'pugn'o'n de tiu ĉi tabak'o por unu manĝ'ig'o ”, li dir'is don'ant'e al mi sam'temp'e grand'a'n pak'aĵ'o'n de ĉerkes'a tabak'o.” La kamĉatk'an'o'j frenez'e ŝat'as ĝi'n. Sed ne don'u al ili pli ol unu plen'pugn'o'n je ĉiu foj'o ”.
| La korjakoj, kiu'j dezir'is muŝ'agarik'o'j'n.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Kvankam ni hav'is viv'ant'a'n urs'o'n kiel pasaĝer'o'n sur la sled'o, ni nun konsider'ind'e pli rapid'e antaŭ'e'n'ir'is ol pli fru'e. La du nov'a'j hund'o'j, el kiu'j unu est'is gvid'hund'o, labor'is unu'a'klas'e. La eks'a gvid'hund'o est'is degrad'it'a je ordinar'a tir'hund'o, kred'ebl'e je ĝi'a grand'a ĉagren'o, ĉar ĝi post'e ir'is kun kap'o pend'ant'a dum kelk'a temp'o. Ĝi ne obe'is bon'ord'e la komand'o'vort'o'j'n kaj ir'is mal'bon'e sen voj'sign'o'j.
Ĝi'a plej grand'a merit'o efektiv'e est'is tio, ke ĝi ĉiam sen'prokrast'e si'n ĵet'is sur kaj pun'is tiu'n mizer'a'n kun'frat'o'n, kiu implik'is la tir'ŝnur'o'n aŭ far'is i'o'n ali'a'n, kio mal'help'is la antaŭ'e'n'ir'o'n.
En la nokt'o post la start'o de KIuĉi ni dorm'is en aln'arb'ar'et'o, kie ni hav'is plej grand'a'n klopod'o'n trov'i brul'lign'o'n ne putr'a'n. Ni apenaŭ sukces'is far'i fajr'o'n por la te'akv'o. Ni hav'is mal'facil'a'n tag'o'n kun profund'a kaj mal'firm'a neĝ'o, kaj sen la du nov'a'j hund'o'j ni ne est'us far'int'a tiu'j'n 30 verst'o'j'n, kiu'j'n ni nun tra'pas'is. La urs'id'o murmur'et'is en si'a sak'o kaj vek'is la plej vigl'a'n interes'o'n inter ĉiu'j tir'hund'o'j, kiu'j foj'o'n post foj'o aŭskult'ant'e turn'is la kap'o'n dum ili labor'is. Ankoraŭ neni'u el ili vid'is li'n, ĉar mi tim'is, ke ili tia'okaz'e ek'hav'us tiom'a'n interes'o'n por li, ke ili forges'us tir'i.
Kiel proviant'o'n al la urs'id'o ni kun'port'is grand'a'n pec'o'n da lakt'o, t. e. frost'iĝ'int'a lakt'o. Tamen li ne manĝ'is rekt'e de ĝi. Tio est'us tro grand'a postul'o. Li ja ne est'is ” glaci'urs'o ”. Anstataŭ'e ni de'hak'is pec'o'n de la lakt'o kaj degel'ig'is ĝi'n en sitel'et'o antaŭ la fajr'o. Se la lakt'o est'is tro varm'a aŭ tro mal'varm'a, kiam ĝi est'is al'port'at'a, li koler'iĝ'is kaj ne trink'is eĉ unu gut'o'n. Sed kiam ĝi est'is oportun'a, li el'trink'is si'a'n porci'o'n per unu sol'a tir'o kaj post'e kontent'e murmur'is. Post'e kun laŭt'a mal'kontent'o li est'is re'met'at'a en si'a'n fel'sak'o'n kaj ŝarĝ'at'a sur la sled'o'n. En tiu mov'ebl'a urs'nest'o li post'e kuŝ'is, ĝis kiam ni tra'nokt'is.
En la vilaĝ'o Uŝki, kie'n ni post kelk'a'j tag'o'j al'ven'is ĵus antaŭ al'proksim'iĝ'ant'a neĝ'o'ŝtorm'o, ni unu'a'foj'e renkont'is kelk'a'j'n el la kamĉatkaj nomad'o'j, korjakoj kaj lamutoj. Ili ven'is mal'supr'e'n de la mont'eg'o'j por vend'i kelk'e da lutr'a'j kaj zibel'a'j fel'o'j. Ili est'is vest'it'a'j per fel'o'j de la pied'o'j ĝis la vert'o kaj aspekt'is kiel mal'fals'a'j infan'o'j de la sovaĝ'ej'o. Ili demand'is por alkohol'o kaj muŝ'agarik'o'j. Ankaŭ tiu'j'n last'a'j'n ili uz'as kiel ebri'ig'aĵ'o'j'n. Ili invit'is ni'n akompan'i ili'n supr'e'n sur la mont'eg'o'j'n kaj far'i vizit'o'n en ili'a'j fel'jurt'o'j. Sed ĉi-foj'e ni ne hav'is temp'o'n. Anstataŭ'e ni promes'is ven'i la sekv'ont'a'n vintr'o'n.
En akompan'o de la sovaĝ'ul'o'j mi plu'e renkont'is vir'o'n, kun kiu mi tre'eg'e amik'iĝ'is kaj de kiu mi post'e hav'is kaj grand'a'n util'o'n kaj mult'e da plezur'o. Kiam mi unu'a'foj'e vid'is li'n, mi'n frap'is li'a strang'a aspekt'o. Li hav'is karb'e'nigr'a'j'n har'o'j'n, grand'a'j'n nigr'a'j'n okul'o'j'n, grand'a'n rond'form'a'n ” ter'pom'a'n ” naz'o'n kaj terur'e fort'a'n, nigr'a'n barb'o'haŭt'o'n. Plu'e ĉiam rid'et'o'n sur la lip'o'j. Se iu minac'us mort'bat'i mi'n, mi tamen ne pov'us dir'i, al kiu popol'o li aparten'as. Li parol'is la plej komik'eg'a'n rus'a'n lingv'o'n. Kiam mi kon'at'iĝ'is kun li kaj ni inter'parol'is kelk'e da temp'o, li mal'kaŝ'is si'n jen'e:” Maj'a ni russki.
Maj'a japonski.”( Mi ne rus'o. Mi japan'o.) Est'as do kurioz'a japan'o, mi pens'is kaj plu parol'is kun li. Subit'e li dir'is:” Maj'a ni japonski, maj'a ainski.”( Mi ne japan'o, mi ain'o.) Jen, li est'as ain'o, do aparten'as al tiu strang'a for'mort'ant'a popol'o en nord'a Japani'o kaj sur Saĥalin.
Sed ili kutim'is ĉiam port'i long'a'n barb'o'n. Tiu'n li for'raz'is. Li ĉiam est'is nom'at'a ” málenki Sávanoh ”( mal'grand'a Sávanoh ) diferenc'e al li'a pli mal'jun'a frat'o, kiu hav'is la nom'o'n ” balŝój Sávanoh ”( grand'a Sávanoh ). Tiu'j du frat'o'j est'is la sol'a'j ain'o'j en Kamĉatko.
Neniam en mi'a viv'o mi renkont'is pli grand'a'n ŝerc'em'ul'o'n ol tiu'n et'a'n Sávanoh. Se li nur mal'ferm'is la buŝ'o'n, li rid'ig'is kiu'n ajn kun'ul'ar'o'n. Ĉiam li hav'is i'a'n ŝerc'o'n por dir'i kaj prezent'is ĝi'n en la plej kurioz'a rus'a lingv'o. Vintr'e li okup'is si'n pri negoc'ad'o kun la indiĝen'o'j. Precip'e li special'ig'is si'n je korjakoj kaj lamutoj, kun kiu'j li est'is en tre'eg'e amik'a rilat'o. Li ĉiam rajt'is ŝanĝ'i al si pli da zibel'o'j ol la ali'a'j komerc'ist'o'j kaj est'is tre fier'a pro tio. Mi tuj ek'vid'is en li la ĝust'a'n vir'o'n kiel akompan'ant'o'n dum ni'a vojaĝ'o al la korjakoj kaj lamutoj en la sekv'ont'a vintr'o kaj propon'is al li, ke ni far'u akompan'o'n. Li tuj fervor'iĝ'is por la afer'o kaj sen'prokrast'e promes'is est'i al ni'a serv'o.
Ni nun est'is al'ven'int'a'j mez'e'n de la pingl'arb'ar'a region'o. La proksim'a vilaĝ'o, Kosyrevsk, kuŝ'as volv'e'kovr'it'a en alt'a larik'arb'ar'o ĉe la bord'o de la Kamĉatka river'o. En mal'grand'a'n dom'aĉ'o'n de la menci'it'a vilaĝ'o en'ir'as telefon'a faden'o. Tie ĉi est'as la ekstrem'o de la telegraf'a kaj telefon'a lini'o de Petropavlovsk. Mi en'ir'is por inspekt'i la dom'o'n kaj trov'is tie terur'e babil'em'a'n rus'o'n, kiu el'verŝ'is si'a'n tut'a'n viv'histori'o'n, antaŭ ol mi sukces'is ven'i ekster'e'n. Post'e li ven'is por ni'n honor'vizit'i, vest'it'a per mal'nov'a, el'uz'it'a kaj tro'mal'vast'iĝ'int'a rus'a poŝt'ofic'ist'a uniform'o kun bril'a'j buton'o'j. Li vol'is montr'i, ke li est'as rus'a ofic'ist'o kaj vast'e fanfaron'is pri si'a'j pli mal'pli alt'a'j poŝt'ofic'ist'a'j okup'o'j en divers'a'j rus'a'j urb'o'j antaŭ la revoluci'o. Mi pet'is, ke li ir'u telefon'vok'i por Petropavlovsk al mi kaj montr'u, por kio li taŭg'as nun anstataŭ rakont'i ĉio'n, por kio li taŭg'is antaŭ'a'temp'e.
| La poŝt'a kaj telegraf'a staci'o de Kosyrevsk.( Fot'is A. Sandberg.) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Li mal'aper'is kun promes'o ven'i al ni'a rest'ad'ej'o kaj sci'ig'i, tuj kiam li ricev'os inter'komunik'o'n. Sed li neniam montr'is si'n post tiu komisi'o.
Ni nun hav'is antaŭ ni tre mal'facil'a'n distanc'o'n. Al la proksim'a vilaĝ'o, Tolbaĉik, ne est'is mal'pli ol 83 verst'o'j. Unu jurt'o trov'iĝ'as sur la voj'o. Est'is long'a etap'o por ni, kiu'j ne pov'is antaŭ'e'n'ir'i rapid'e kun ni'a mult'pez'a sled'o. Ni kalkul'is je tri vojaĝ'o'tag'o'j sed dev'is est'i prepar'it'a'j fiks'iĝ'i en la neĝ'o kaj hav'i hund'nutr'aĵ'o'n por unu semajn'o.
Kaj tio ankoraŭ pli'pez'ig'is la sled'o'n.
Sed ŝajn'is ne'ebl'e aĉet'i hund'nutr'aĵ'o'n en la vilaĝ'o. Neni'u hav'is.
Ĝi ĵus el'ĉerp'iĝ'is en ĉiu dom'o. Tiu'n respond'o'n mi ricev'is ĉie, kiam mi ven'is la unu'a'n foj'o'n. En Kamĉatko nom'e oni dev'as est'i kon'at'a de tiu, kun kiu oni trakt'as; se ne, est'as preskaŭ ne'ebl'e fin'aranĝ'i i'o'n.
Mi est'is dev'ig'it'a al'pren'i kaj la kamer'o'n kaj la ĉerkes'a'n tabak'o'n por el'prem'i tiu'j'n 50 salm'o'j'n, kiu'j'n mi bezon'is por la vojaĝ'o al la proksim'a vilaĝ'o. Sed kiam mi kun'kolekt'is tiu'n proviz'o'n, la kamĉatk'an'o'j unu post unu komenc'is si'n direkt'i al ni'a rest'ad'ej'o por ” paznakómica ”, kiel oni dir'as ( kon'at'iĝ'i ). Ili long'e sid'is tord'prem'ant'e si'a'j'n fel'ĉap'o'j'n, sed fin'e ven'is ” Ĉu la Expedizia ne vol'us fotograf'i la tut'a'n famili'o'n ?” Mi ricev'os tiom da jukolo kiom mi nur vol'as.” Sed kiel vi pov'as hav'i tiom da jukolo en la vilaĝ'o hodiaŭ, kvankam ekzist'is eĉ ne unu fiŝ'o hieraŭ, kiam mi vol'is aĉet'i de vi ?” mi demand'is —” Jes, ni ja ne est'is kon'at'o'j tiam.” Ni start'is kun ni'a pez'a sled'o, ricev'int'e preciz'a'j'n inform'o'j'n pri la voj'o, kiu ir'is altern'e tra larik'arb'ar'o'j kaj trans tundr'o'j'n. Post fort'a neĝ'o'ŝtorm'o en la antaŭ'a tag'o la veter'o nun far'iĝ'is klar'a kaj bel'eg'a kun – 24 grad'o'j C. Al la jurt'o ni hav'is 33 verst'o'j'n. Ni esper'is, ke ni pov'os pas'ig'i la nokt'o'n en ĝi. La hund'voj'o est'is bon'e vetur'it'a kaj ni ir'is bon'e antaŭ'e'n en la komenc'o. Vetur'int'e ĉ. 7 verst'o'j'n, ni vid'is flank'voj'o'n el'kur'ant'a okcident'e'n. Se oni sekv'us ĝi'n dum tri tag'vojaĝ'o'j supr'e'n sur la mont'eg'o'j'n, oni ating'us la jurt'o'j'n de la korjakoj kaj la lamutoj. Sed ni daŭr'ig'is laŭ la ali'a, kvankam ni hav'is grand'a'n em'o'n flank'e'n'iĝ'i en la unu'a'n.
La best'ar'a viv'o en la larik'arb'ar'o est'is iom ali'a ol en la betul'arb'ar'o'j. En la branĉ'ar'o'j de la larik'o'j ne mal'oft'e si'n montr'is la bel'a ruĝ'gorĝ'a pinikol'o ( Pini'col'a enucleator kamchatkensis ). Sit'o'j kaj peg'o'j est'is pli mult'nombr'a'j ol en la betul'arb'ar'o, kaj urogal'o'j flug'lev'iĝ'is tre oft'e kaj kelk'foj'e far'iĝ'is ni'a akir'aĵ'o. La nucifrag'o ( Nucifrag'a caryocatactes kamtchatkensis ) aŭd'iĝ'is inter'temp'e, kaj je kelk'a'j okaz'o'j ni vid'is ampelojn. La paf'il'o'j kuŝ'is pren'ebl'a'j sur la sled'o kaj est'is ĉiam ŝarĝ'it'a'j. Per ili'a help'o ni ĉiu'tag'e pli'grand'ig'is ni'a'j'n kolekt'o'j'n kaj de temp’al temp'o hav'ig'is al ni bon'a'n rost'aĵ'o'n en form'o de lagop'o, urogal'o aŭ lepor'o. La pli grand'a'j ĉas'aĵ'o'j, mont'ŝaf'o'j kaj sovaĝ'a'j boac'o'j ktp., rest'ad'as supr'e inter la mont'o'j, kaj de ili oni zorg'e si'n gard'as, kiam oni vetur'as per pez'e ŝarĝ'it'a sled'o. La urs'o'j kuŝ'is en bon'a dorm'o je tiu temp'o.
| La ĉef'pastr'o de Kamĉatko vetur'as tra la land'o en si'a teg'it'a hund'sled'o. ( Fot'is A. Sandberg.) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
En tiu vintr'o vulp'a'j kaj zibel'a'j spur'o'j est'is tre mal'oft'a'j. En la pas'int'a jar'o okaz'is inter tiu'j best'o'j epizooti'o, kiu ili'n ne'kred'ebl'e mal'mult'iĝ'is. La vulp'o'j, kiu'j ali'temp'e est'as tre'eg'e mult'nombr'a'j, nun preskaŭ tut'e mal'aper'is. En ĉiu vilaĝ'o oni tial aŭd'is plend'o'j'n pri la mal'bon'a ĉas'o.
Ni renkont'is plur'a'j'n hund'sled'o'j'n, la plej'part'o'n vetur'ig'is kamĉatk'an'o'j, sed unu ankaŭ ĉin'o. Li est'is la ordinar'a komerc'ist'a tip'o kaj kun'hav'is si'a'n butik'o'n en la sled'o. Hedström kaj mi sen'iĝ'is je fum'tabak'o, kaj li pov'is star'ig'i la butik'o'n mez'e en la sovaĝ'ej'o. T. e.
li mal'buk'is kelk'a'j'n rimen'o'j'n kaj de'fald'is la tuk'o'n, kiu kovr'is la var'o'j'n. Kaj tie kuŝ'is la ordinar'a: poŝ'spegul'o'j, bombon'o'j, maĉ'gum'o, tabak'o ktp. Mi ek'parol'is kun la ĉin'o kaj sci'iĝ'is, ke antaŭ unu jar'o li loĝ'is en Shanghai. Tiam li ne kon'is Kamĉatkon eĉ laŭ la nom'o.
Sed jen li mal'pac'iĝ'is kun si'a kompani'an'o kaj salt'is sur rus'a'n ŝip'o'n en la haven'o. Nur hazard'e post kelk'a'j semajn'o'j li el'ŝip'iĝ'is en Petropavlovsk, kaj nun li kiel komerc'vojaĝ'ist'o sid'is sur si'a hund'sled'o, vest'it'a per fel'o, kaj mem direkt'is si'a'j'n hund'o'j'n. Ver'dir'e li nur sci'is kelk'e da komerc'ist'a'j kaj hund'a'j termin'o'j en rus'a lingv'o, kaj plu'e ” ĥaraŝó ” kaj ” niĉevó ”, sed per tio oni bon'e help'as si'n. Kiam el'ĉerp'iĝ'as la vort'o'j, oni ek'uz'as la gest'a'n lingv'o'n.
Je tag'mez'o ni ating'is mult'aĝ'a'n mal'jun'ul'o'n, kiu sol'a si'n tren'is antaŭ'e'n. Li ir'is apud sled'et'o, kiu'n tir'is tri hund'o'j. La sled'o est'is ŝarĝ'it'a per jukolo, unu tend'o, unu dorm'sak'o, unu hak'il'o,” ĉajnik ” kaj unu te'sak'et'o. La kompat'ind'a'j hund'o'j tir'is kaj tren'is kun la lang'o pend'ant'a el la buŝ'o kaj spir'eg'is per ĉiu'j fort'o'j. La mal'jun'ul'o lam'is apud'e. Ke li est'as rus'o kaj ne nask'it'a kamĉatk'an'o, tuj est'is vid'ebl'e.
Mizer'a hom'a sort'o, mi konjekt'is. Ĉiu aŭ ĉiu du'a rus'o, kiu'n oni renkont'as en Kamĉatko, pov'as rakont'i terur'a'n kaj mal'ĝoj'ig'a'n histori'o'n.
Ni renkont'iĝ'is je la te'temp'o, halt'is kaj far'is fajr'o'n kun'e. La rus'o'j ŝat'as prezent'i si'a'j'n sufer'o'j'n al ĉiu ajn, kiu vol'as aŭskult'i. Kaj antaŭ ol la te'akv'o ek'bol'is, li jam est'is rakont'ant'a la si'a'j'n. Antaŭ kelk'a'j jar'o'j li feliĉ'e loĝ'is en Nikolajevsk apud la amurrivero. Sed tiam ven'is la japan'o'j dum la revoluci'a'j inter'batal'o'j kaj okup'is la urb'o'n. En la ĝeneral'a konfuz'o li'a'j edz'in'o kaj infan'o'j est'is murd'at'a'j, kaj li perd'is ĉio'n, kio'n li posed'is. En sen'esper'o li vol'is pend'ig'i si'n, sed la ŝnur'o dis'ŝir'iĝ'is. Tiam li hav'is intenc'o'j'n mort'paf'i si'n, sed la japan'o'j for'pren'is ĉiu'j'n paf'il'o'j'n. Jen ven'is kun'sufer'ant'o kaj re'kuraĝ'ig'is li'n kaj kun'pren'is li'n al Kamĉatko. Sed li sufer'is mizer'o'n kaj mal'sat'o'n ne'human'e. Nun li kun si'a'j tri hund'o'j, la sol'a'j amik'o'j, kiu'j'n li hav'is en la viv'o, ir'os al varm'a font'o, kiu kuŝ'as 170 verst'o'j'n de Kosyrevsk. Tie li kuŝ'os kaj si'n ban'os dum kelk'a temp'o por for'ig'i la reŭmat'ism'o'n, kiu dolor'is en la tut'a korp'o. Li loĝ'os en tend'o apud la font'o.
Kiam mal'lum'iĝ'is, ni vetur'is nur la du'on'a'n voj'o'n al la jurt'o, sed la plen'lun'o lev'iĝ'is kaj stern'is si'a'n mal'varm'a'n lum'o'n sur la dezert'o. Far'iĝ'is mord'e mal'varm'a vintr'a nokt'o. Ni tut'e ne vol'is dorm'i ekster'e kaj pen'eg'is por ating'i la jurt'o'n. Ŝajn'is kvazaŭ la hund'o'j far'us la sam'o'n, ĉar ili labor'is kun du'obl'a energi'o. Pli post'e mi sci'iĝ'is, ke ili ĉiam kur'as du'obl'e pli bon'e en lun'lum'o ol ali'temp'e.
Kiam mal'fru'e en la nokt'o ni al'ven'is al la jurt'o, ni est'is tiel el'ĉerp'it'a'j, ke ni nur kun plej grand'a pen'o fort'is kolekt'i sufiĉ'e da brul'lign'o por varm'ig'i ni'n kaj kuir'i te'o'n. Kaj plej'ebl'e baldaŭ ek'dorm'is ĉiu en si'a dorm'sak'o.
La proksim'a vesper'o trov'is ni'n kaŭr'ant'a'j en la tend'o kaj aŭskult'ant'a'j je la plej mal'agrabl'a el ĉiu'j vintr'a'j muzik'o'j en Kamĉatko, je la tondr'o de la neĝ'o'ŝtorm'o, sed la post'a'n vesper'o'n ni tamen ating'is Tolbaĉik. Sed tiam ni ankaŭ konsum'is pli da fort'o'j ol ni dev'is kaj ni ne mult'e valor'is. Efektiv'e juk'is al ni la krur'o'j pro lac'ec'o. La sled'o renvers'iĝ'is almenaŭ dek'du foj'o'j'n en la profund'a neĝ'o, kaj la hund'o'j evident'e mal'kuraĝ'iĝ'is pro la sen'ĉes'a'j renvers'iĝ'o'j, ĉar ili ir'is kun kap'o'j pend'ant'a'j preskaŭ la tut'a'n tag'o'n. Ni ben'is la plank'o'n de la kamĉatk'an'o Iv'a'n Viktoreviĉ, kie ni dorm'is dum la nokt'o.
Maten'e ni hav'is tiel rigid'a'j'n krur'o'j'n, ke ni dev'is rest'i unu tag'o'n, kvankam est'is bel'a veter'o. La kamĉatk'an'o'j al'kur'is el ĉiu'j dom'o'j por rigard'i ni'n. Kaj ĉiu'j mir'is, ke ” madame ” pov'as el'ten'i tia'j'n mal'facil'aĵ'o'j'n. La urs'id'o ek'hav'is gaj'a'n tag'o'n en la vilaĝ'o. Ĝi rajt'is est'i liber'a dum la tut'a tag'o kaj far'is ver'e akrobat'a'j'n salt'o'j'n en la ĝoj'o ne sid'i en si'a sen'lum'a sak'o. La bov'in'o en la dom'o ĵus nask'is bov'id'o'n, do la et'a Miŝka, kiel ni nom'is la urs'id'o'n, liber'iĝ'is de si'a glaci'pec'o kaj pov'is trink'i tiom da dolĉ'a lakt'o kiom ĝi vol'is. Ĉi tie sam'kiel en ĉiu'j ali'a'j dom'o'j, kie trov'iĝ'is tia, la bov'id'o est'is membr'o de la famili'o. La kamĉatk'an'o'j neniam konstru'as stal'o'n al si'a'j brut'o'j, maksimum'e ĉirkaŭ'bar'o'n aŭ mal'bon'a'n dom'aĉ'o'n, sed neniam tia'n, kia konserv'as la varm'o'n. Do kiam la bov'in'o'j nask'os fru'printemp'e, dum oft'e est'as 20-ĝis 30-grad'a mal'varm'o ekster'e, la kamĉatk'an'o'j je la kriz'a temp'o dev'as gard'i tag'o'n kaj nokt'o'n por pov'i tuj kur'i en'dom'e'n kun la bov'id'o, kiam ĝi est'as nask'it'a. Se oni ne zorg'e atent'as, oni maten'e nur trov'as glaci'bul'aĵ'o'n. Kiam la bov'id'o en'ven'is en la dom'o'n, ĝi est'as lig'at'a en angul'o kaj ricev'as iom da fojn'o, sur kiu ĝi pov'as kuŝ'i. Kiam ĝi bezon'as el'pur'iĝ'i, tiu kiu est'as plej proksim'e, ĉiam al'kur'as kaj serv'as per mal'plen'a konserv'aĵ'a skatol'o. En dom'o, kie ni foj'e loĝ'is, oni hav'is kvar bov'id'o'j'n en la manĝ'ej'o. Ne okaz'is, ke unu manĝ'o pas'is sen tio, ke iu subit'e ek'kri'is kaj al'kur'is kun konserv'aĵ'a skatol'o pret'a en la man'o.
La vilaĝ'o Tolbaĉik aspekt'is proksim'um'e kiel ĉiu'j ali'a'j vilaĝ'o'j, kiu'j'n ni tra'pas'is. Unu dom'o en la vilaĝ'o hav'is tut'e mal'ferm'it'a'j'n fenestr'o'j'n kaj pord'o'j'n. La famili'o trans'loĝ'iĝ'is al la najbar'o dum semajn'o, por ke la blat'o'j en la dom'o mort'frost'iĝ'u. Ili tiel terur'e pli'mult'iĝ'is dum la last'a temp'o, ke la famili'o fakt'e est'is el'pel'it'a de la ” tarrakanoj ”.” Sed se ĉi tiu mal'varm'a veter'o nur daŭr'os kelk'a'j'n tag'o'j'n plu, ili cert'e mort'frost'iĝ'os ”, asert'is la mastr'o de la fi'best'et'ar'o.
Dev'as est'i terur'e en la mal'varm'eg'a vintr'o est'i el'pel'it'a de fi'insekt'o'j.
Sed la kamĉatk'an'o'j trov'is tio'n tut'e natur'a kaj mir'is, pro kio mi rid'is.
Sur'voj'e al la post'a vilaĝ'o, la 50 verst'o'j'n mal'proksim'a ĉapina, je la unu'a foj'o en Kamĉatko ni renkont'is la pice'arb'ar'o'n. Ĝi est'is grand'a kaj bel'a, preskaŭ kiel ni'a sved'a, kvankam oni pov'is vid'i, ke ne est'as preciz'e sam'spec'a'j pice'o'j ( pice'a ajanensis ). Est'is por ni kvazaŭ re'memor'ig'o pri la hejm'land'o, kaj ni ĝu'is ne'pri'skrib'ebl'e vetur'ant'e antaŭ'e'n, eĉ se la teren'o est'is tre mal'eben'a. Kelk'lok'e la pejzaĝ'o est'is frap'ant'e simil'a al Sved'land'o, kaj kiam al'ven'is la temp'o por te'trink'ad'o, ni el'pak'is ni'a'j'n last'a'j'n grajn'o'j'n de kaf'o kaj far'is festen'o'n en la arb'ar'o. Kaj bird'et'o, la nigr'a paru'o ( par'us ater ), mal'fals'a infan'o de la pice'arb'ar'o, kiu'n oni ankaŭ renkont'as en ni'a'j sved'a'j pice'arb'ar'o'j, nun aper'is unu'a'foj'e.
Neniam est'is tiel agrabl'e star'ig'i la tend'o'n en la vintr'a mal'varm'o kiel en ĉi tiu vesper'o. Sur la neĝ'o en la tend'o ni stern'is dik'a'n tavol'o'n da pice'branĉ'aĵ'o'j, kaj tie mir'ind'e bon'odor'is. Sek'a'n brul'lign'o'n oni trov'is ĉie. Est'is ver'a fest'o en tiu vesper'o kaj ni sur'tabl'ig'is ĉiu'j'n frand'aĵ'o'j'n, kiu'j'n ni hav'is. Mi'a edz'in'o bak'is karb'o'bulk'o'j'n ( farun'o, akv'o kaj sal'o, kun'miks'it'a'j je kaĉ'o kaj frit'it'a'j en mult'e da gras'o ). Mi asert'as, ke ili gust'is pli bon'e ol iam far'is la plej delikat'a'j tort'et'o'j.
Kvazaŭ por pli intens'ig'i la anim'stat'o'n solen'a'n, la ĉiel'o montr'is ĉiu'j'n si'a'j'n stel'o'j'n, kiu'j bril'et'ad'is, kiel ili nur pov'as en mal'varm'a vintr'a nokt'o. Tiu'n vesper'o'n la pens'o'j flug'is for'e'n al la pice'arb'ar'a land'o mal'proksim'e.
En la vilaĝ'o ĉapina la hund'o'j est'is nutr'at'a'j per io, kio nom'iĝ'as ” kisla ”. Ĝi konsist'as el acid'a kaj preskaŭ putr'a salm'o, kiu est'as trakt'it'a en la jen'a komfort'a kaj por la kamĉatk'an'o tre plaĉ'a manier'o.
Oni fos'as profund'a'n kav'o'n kaj ĵet'as en tiu'n kelk'mil salm'o'j'n tut'e kia'j ili est'as, kiam ili est'as kapt'it'a'j. Oft'e ili eĉ viv'as. Kiam la kav'o est'as plen'a, la apertur'o est'as kovr'at'a per ter'o. La en'hav'o de la fos'aĵ'o nun sufer'as ferment'a'n kaj putr'a'n proced'o'j'n, kaj la rezult'aĵ'o far'iĝ'as unu'nur'a kaĉ'o, kiu haladz'as je distanc'o de kilo'metr'o'j, kiam la fos'aĵ'o est'as mal'fermat'a en la vintr'o. Oni el'pren'as la ” kisla-n ” per sterk'o'fork'eg'o. Ni'a'j hund'o'j ankoraŭ ne gust'um'is tiu'n delikat'aĵ'o'n, kaj komenc'e ĉiu'j energi'e rifuz'is i'o'n manĝ'i. Ili danc'is kiel kat'o ĉirkaŭ pot'o kaj flar'is. Sed fin'e la mal'sat'o venk'is ili'n, kaj ili komenc'is manĝ'i iom'et'e, kaj iom post iom kelk'a'j lern'is eĉ ŝat'i ĝi'n. Antikv'a'temp'e la kamĉatk'an'o'j mem manĝ'is tia'n nutr'aĵ'o'n, sed nun'temp'e ili ĝeneral'e ĉes'is far'i tio'n. Sur la okcident'a mar'bord'o de Kamĉatko ĝi tamen ankoraŭ ekzist'as en unu'op'a'j vilaĝ'o'j, kaj la post'a'n vintr'o'n mi'a edz'in'o kaj mi foj'e est'is regal'at'a'j per ” kisla ”.
En tia'j vilaĝ'o'j, kie la river'o flu'is liber'a dum la vintr'o, oni ordinar'e nutr'is la hund'o'j'n per frost'ig'it'a, freŝ'a fiŝ'o. La frost'ig'it'a'j salm'o'j est'is amas'e konserv'at'a'j en la proviz'ej'o preciz'e kiel brul'lign'o. Ili ankaŭ est'is traktat'a'j kiel brul'lign'o, tiel ke oni ĉiam uz'is hak'il'o'n por fend'i ili'n. Mi re'memor'as unu foj'o'n dum la post'a vintr'o, kiam est'is – 40 grad'o'j C. dum preskaŭ unu semajn'o — ceter'e la plej mal'varm'a semajn'o, kiu'n ni hav'is dum la tut'a ekspedici'o. Mi vol'is fend'i salm'o'j'n al mi'a'j hund'o'j, sed ili est'is tiel rigid'e frost'it'a'j, ke la hak'il'o ne pov'is tranĉ'i ili'n. Ili preskaŭ est'is kiel ŝton'o'j, kaj kiam fin'e prosper'is al mi dis'fend'i ili'n kaj mi don'is po du'on'a'n fiŝ'o'n al la hund'o'j, la plej aĝ'a'j el ili, kiu'j ne hav'is tre bon'a'j'n dent'o'j'n, per plej bon'a vol'o ne pov'is venk'i la glaci'pec'o'j'n. Mi dev'is dis'hak'i ili'n je pec'et'o'j, antaŭ ol ili pov'is glut'i ili'n.
En la vilaĝ'o ĉapina ni renkont'is mal'feliĉ'a'n rus'o'n, kiu en iu mir'ind'a manier'o akir'is tre bon'kvalit'a'n kamer'o'n. Li hav'is plak'o'j'n, paper'o'n kaj ĉiu'j'n ingredienc'o'j'n por rivel'ad'o, ĉio el bon'a kvalit'o, sed li plend'is, ke li neniam ricev'as bild'o'j'n, kiam li fotograf'as. La kompat'ind'ul'o ankaŭ hav'is lern'o'libr'o'n pri fotograf'ad'o, sed tio mal'mult'e help'as, kiam oni est'as analfabet'o. Li pet'is pri kelk'a'j instrukci'o'j, kaj tiam montr'iĝ'is ke li ĉiam rivel'is en fiks'ban'o'j kaj fiks'is en rivel'ban'o'j. Tiam cert'e est'as mal'facil'e ricev'i bild'o'j'n.
En tiu vilaĝ'o okaz'is io tre ne'atend'it'a. Per aranĝ'o de ni'a amik'o Novograblenoff en Petropavlovsk la tie'a super'a bolŝevik'a komisar'o send'is telegram'o'n al ĉiu'j vilaĝ'o'j sur la voj'o al Petropavlovsk kun la jen'a tekst'o:” Laŭ'long'e de la Kamĉatka river'o kur'as per ski'o'j tri membr'o'j de la Sved'a Scienc'a Ekspedici'o sur'voj'e al Petropavlovsk. Ĉar la task'o de la Ekspedici'o est'as esplor'i Kamĉatkon, la Revoluci'a Komitat'o de Petropavlovsk dezir'as, ke ĉiu'j vilaĝ'o'j, kiu'j'n la Ekspedici'o vizit'os sur'voj'e, don'u al ĝi help'o'n kaj dispon'ig'u hund'sled'o'j'n sen'kost'e.
L a r i n.
Prezid'ant'o de la Revoluci'a Komitat'o.” Est'is bon'eg'a revoluci'a komitat'o. Tia'j ekzist'u mult'a'j. Sed nun est'is nur la demand'o, ĉu la lok'a'j sekci'o'j en la vilaĝ'o'j de tiu bon'a komitat'o atent'os la telegram'o'n.
En ĉapina ni ne vol'is postul'i hund'sled'o'n, ĉar la 55 verst'o'j'n long'a voj'o al maŝura ir'is tra pice'arb'ar'o, kaj tiu'n ni vol'is stud'i kaj ĝu'i mal'rapid'e. Sed en maŝura mi vizit'is la plej'aĝ'ul'o'n de la vilaĝ'o kaj pet'is li'n ten'i pret'a'j du sled'o'j'n por la sekv'ont'a maten'o, kaj al tio li ne kapabl'is dir'i ali'e ol jes. Por est'i tut'e cert'a, ke li ne mal'observ'u si'a'n promes'o'n, mi las'is star'ig'i li'a'n tut'a'n famili'o'n kun bo'patr'in'o'j kaj ge'nep'o'j ekster la dom'o kaj ofer'is 4 1 /2 x 6-film'o'n al la societ'o.
En torent'a rapid'ec'o ni nun per tri hund'sled'o'j vetur'is al la proksim'a vilaĝ'o, kirganik, kie ni kon'at'iĝ'is kun la plej rapid'em'a vetur'ig'ist'o de Kamĉatko, la mal'jun'a Curkin. La fam'o pri li'a'j grand'far'o'j jam antaŭ long'e ating'is ni'n. Por li kaj li'a'j hund'o'j 150 kilo'metr'o'j en unu tag'o est'is bagatel'o. Li hav'is si'a'n special'a'n sekret'o'n pri'zorg'i si'a'j'n tir'best'o'j'n, kiu'n li instru'is al neni'u. Kiam en la proksim'a tag'o ni start'is de li'a vilaĝ'o al la grand'a vilaĝ'o milkova, mal'proksim'a nur 12 verst'o'j'n, mi'a edz'in'o ek'hav'is la plezur'o'n vetur'i post li'a'j fam'a'j hund'o'j kaj kun Curkin kiel vetur'ig'ist'o. Kiam ni ali'a'j vetur'is la du'on'a'n voj'o'n, ni renkont'is li'n re'turn'e de milkova. Li'a'j hund'o'j fakt'e flug'is laŭ la ter'o.
En la grand'a kaj bon'fart'a vilaĝ'o milkova kun 8 500 loĝ'ant'o'j trov'iĝ'is mult'nombr'e ĉeval'o'j kaj bov'in'o'j kaj sen'nombr'a'j tir'hund'o'j. En la dom'o de la riĉ'a kamĉatk'an'o Korgunoff, kie ni ĝu'is grand'a'n gast'am'o'n, ni kon'at'iĝ'is kun mal'jun'a blank'barb'a rus'a brav'ul'o, kiu hav'is pli ol 80 jar'o'j'n. Li sci'is unu sved'a'n vort'o'n, kaj ĝi est'is ” filbunke ”( dens'a kaze'iĝ'int'a lakt'o ). Tiu'n li lern'is de sved'o kun la nom'o sandelin, kiu loĝ'is en Petropavlovsk antaŭ'a'temp'e. Por tiu sved'o la tut'a am'o al la ge'patr'a land'o est'is resum'it'a en la vort'o ” filbunke ”, kio est'is la plej bon'a, kio'n li memor'is el Sved'land'o. Li ankaŭ ĉiu'tag'e ĝu'is ĝi'n en si'a nov'a hejm'land'o.
| La grand'a vilaĝ'o milkova.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Dum ni ir'is por rigard'i la vilaĝ'o'n, serĉ'is etnografi'aĵ'o'j'n en la dom'et'o'j kaj kon'at'iĝ'is kun la popol'o, ni hav'is post ni long'a'n vost'o'n da kamĉatk'an'id'o'j kiu'j vol'is rigard'i la strang'a'j'n hom'o'j'n. Je tia okaz'o vir'o al'kur'is sen'spir'e vok'ant'e ” mister ” per ĉiu'j fort'o'j. Mi kred'is, ke almenaŭ li'a edz'in'o est'is mort'ant'a, sed neni'o ali'a est'is ol tio, ke li paf'is grand'a'n mont'ŝaf'o'n, kies kap'o'n kun bel'a'j korn'o'j li propon'is al mi.
En milkova mi ek'trov'is bird'o'n, kiu'n mi ne atend'is renkont'i en la intern'o de la du'on'insul'o. Est'is pag'o'fil'o ( pagophila ebur'ne'a ), absolut'e neĝ'e'blank'a bird'o kaj gast'o de la Polus'mar'a bord'o, kiu est'is vent'pel'it'a tie'n ĉi.
Inter la vilaĝ'o'j Verĥne Kamĉatsk kaj Ŝaromsk ni traf'is la ne'frost'ig'int'a'n Kamĉatk'an river'o'n, kiu tie flu'as ne'kovr'it'e dum la tut'a jar'o.
Est'is neces'e trans'pas'i kun tri hund'sled'o'j kaj 28 hund'o'j. Po unu kanot'o est'is lok'it'a ambaŭ'flank'e de la river'o. La kamĉatk'an'o'j en ni'a akompan'o respond'um'is, ke ni pov'os trans'pas'i ne bezon'ant'e naĝ'i.
En la unu'a boat'o ili per stang'o puŝ'is trans la river'o'n kaj ven'ig'is la ali'a'n. Re'ven'int'e ili kun'lig'is la du boat'o'j'n laŭ'long'e kun flank'o ĉe flank'o. Post tio du sled'o'j est'is el'ŝov'at'a'j kaj met'at'a'j transvers'e sur la kun'lig'it'a'j'n kanot'o'j'n kun aparten'ant'a'j 20 hund'o'j. Ni'a'j hund'o'j, kiu'j ne est'is al'kutim'iĝ'int'a'j je tia'j river'vetur'o'j, boj'is sovaĝ'e, kaj ni dev'is per'fort'e puŝ'i ili'n en la kanot'o'j'n.
Jen ni de'bord'iĝ'is. La flu'o kapt'is la boat'o'n, kaj est'is neces'e tut'a'temp'e ten'i la pru'o'n kiom ebl'e rekt'e kontraŭ la flu'o por ne ek'driv'i. Kiam ni proksim'ig'is la ali'a'n bord'o'n, la hund'o'j vol'is salt'i sur la ter'o'n, sed tio'n ni dev'is nepr'e mal'ebl'ig'i, ali'e ni renvers'iĝ'us. Tre mir'ind'e tio okaz'as relativ'e mal'oft'e je tia'j transport'o'j. Tamen ŝajn'is pli hazard'o, ke ĉio ir'is feliĉ'e.
| Hedström kaj mi ir'as en la akv'o'n kun la hund'o'j kaj la mal'plen'a sled'o. ( Fot'is Dagny Bergman.) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Unu mal'grand'a'n vilaĝ'o'n post la ali'a ni pas'is. Kelk'a'j revoluci'a'j komitat'o'j dispon'ig'is sled'o'j'n, ali'a'j ne. Sed ni ne mal'ĝoj'is pro tio, ĉar la veter'o nun konsider'ind'e pli'bon'iĝ'is, kaj est'is plezur'o ski'kur'i tra la arb'ar'o'j. Post la fin'o de la ĉas'a sezon'o nun far'iĝ'is sufiĉ'e grand'a trafik'o inter la vilaĝ'o'j, ke ni ĝeneral'e ne bezon'is mem plug'i sulk'o'j'n por la sled'o. Nun la kamĉatk'an'o'j vetur'is al la pli grand'a'j vilaĝ'o'j aŭ al Petropavlovsk kaj aĉet'is, kio'n ili bezon'is por la tut'a ven'ont'a vintr'o. Iu'n tag'o'n ni do renkont'is societ'o'n de 22 hund'sled'o'j, ĉiu'j ŝarĝ'it'a'j per var'o'j, plej'part'e farun'o.
Ni pas'is la Ganalskan tundr'o'n, tim'at'a'n pro si'a'j neĝ'o'ŝtorm'o'j, trans kies mult'mejl'a'n neĝ'o'mar'o'n la plej mal'long'a voj'o est'is sign'it'a per stang'o'j help'e al la vojaĝ'ant'o'j. Ni en'ven'is inter grandioz'a'j'n mont'eg'o'j'n kun mal'larĝ'a'j tra'pas'ej'o'j. La sun'o lum'is sur ĉiu'j pint'a'j mont'supr'o'j, kie paŝ'is mont'ŝaf'o'j kaj sovaĝ'a'j boac'o'j.
Sed subit'e ni trov'is ni'n antaŭ river'o, kiu ĵus mal'lig'is si'a'j'n glaci'katen'o'j'n kaj nun en torent'a rapid'ec'o bar'is ni'a'n voj'o'n. Est'is mez'e en la sovaĝ'ej'o, kaj kompren'ebl'e ekzist'is neni'u kanot'o. Post kiam ni van'e serĉ'is iu'n neĝ'o'pont'o'n, rest'is neni'o ali'a ol ir'i re'turn'e aŭ en la akv'o'n. Sed kiel ni pov'os transport'i la sled'o'n kun la hund'o'j ? Ni el'serĉ'is la plej mal'profund'a'n lok'o'n kaj de'ŝarĝ'is la sled'o'n sur la bord'o. Post'e ni de'met'is la fel'ŝtrump'o'j'n kaj la boac'fel'a'j'n bot'o'j'n kaj sur'tir'is ordinar'a'j'n led'a'j'n bot'o'j'n, kiu'j'n ni hav'is sur la sled'o. Hedström kaj mi nun pren'is ŝarĝ'o'n sur la dors'o'n kaj ski'baston'o'n en la man'o'n kaj paŝ'is en la akv'o'n. Ĝi est'is tiel glaci'e mal'varm'a, ke oni preskaŭ de'mord'is al si la lang'o'n. La akv'o ne ating'is tut'e ĝis la tali'o, sed est'is mal'facil'e ten'i la ekvilibr'o'n en la flu'o kaj sur la glat'a'j ŝton'o'j. Ni ating'is la ali'a'n bord'o'n, sed hu, kiel est'is mal'agrabl'e. De'met'int'e la port'aĵ'o'n ni re'ir'is por prov'i trans'ig'i la sled'o'n kaj la hund'o'j'n. Sed tio ne est'is facil'a afer'o, ĉar ĉiu'j hund'o'j tim'eg'is ir'i en la akv'o'n kaj boj'ad'is pro terur'o. Per'fort'e ni en'tir'is ili'n kaj ili dev'is naĝ'i, dum la mal'plen'a sled'o post'sekv'is. Kiam ni sur'ven'is la ali'a'n bord'o'n, ek'est'is tre'eg'a sku'ad'o inter la hund'o'j. Ni'a'j pied'o'j est'is sent'at'a'j kvazaŭ glaci'pec'o'j, kaj ni dev'is salt'i pied'al'pied'e dum moment'o, antaŭ ol ni de'nov'e ek'ir'is en la akv'o'n.
Mi ŝpar'is al mi'a edz'in'o la mal'varm'eg'a'n tra'vad'o'n port'ant'e ŝi'n trans'e'n. Pend'is el har'et'o ke mi ne glit'fal'is ĉi-foj'e. Tiam ni est'us spert'int'a'j agrabl'aĵ'o'n ! Trans'ven'int'e mi'a edz'in'o far'is fajr'o'n, kaj kiam Hedström kaj mi trans'paŝ'is la river'o'n ankoraŭ du foj'o'j'n por la last'a'j aĵ'o'j, mi kred'as, neni'u fajr'o pli bon'e plaĉ'is. La hund'o'j ankaŭ rajt'is ven'i proksim'e'n al ĝi, kaj evident'e ĝu'is la varm'o'n. Post tiu fort'o'streĉ'o ni est'is preskaŭ el'ĉerp'it'a'j, kaj nur kun plej grand'a pen'o ni en tiu vesper'o ating'is la vilaĝ'o'n malka, kie ni ek'loĝ'is ĉe la kaŭkazi'an'o afaj Alexandroviĉ. Li regal'is ni'n per kaf'o, kiu gust'is bon'eg'e post la glaci'ban'o. Ceter'e est'is li'a dom'et'o, en kiu loĝ'is la kvar bov'id'o'j, sed tamen est'is lok'o por ni ĉiu'j. En tiu vesper'o la hund'o'j ricev'is iom da ekstr'a regal'aĵ'o por ke ili ne perd'u la kuraĝ'o'n. La et'a urs'id'o, kiu est'is ne'ordinar'e kri'em'a dum la tag'o, sed trans'pas'is la river'o'n kun sek'a'j pied'o'j, ricev'is si'a'n kutim'a'n liber'ec'o'n vesper'e kaj al'promen'is por kon'at'iĝ'i kun la bov'id'o'j. Ili star'is flar'ant'e unu la ali'a'n iom'et'e. Post'e la urs'id'o respekt'o'plen'e ir'is re'turn'e. Ĝi trov'is, ke est'as grand'a'j kaj tim'ig'a'j best'o'j, kaj anstataŭ'e prov'is ek'far'i kon'at'ec'o'n kun kat'o, kiu ŝov'iĝ'is ĉirkaŭ la ĉambr'o. Sed ĉe tiu ĝi ating'is eĉ pli mal'grand'a'n sukces'o'n.
De kiam ni ek'trov'is la telefon'a'n lini'o'n en Kosyrevsk, en preskaŭ ĉiu vilaĝ'o mi prov'is telefon'i al Petropavlovsk por parol'i kun la kamarad'o'j, sed nur en la vilaĝ'o Ganala, situ'ant'a ĉ. 140 verst'o'j'n de la urb'o, mi sukces'is ating'i ĝi'n. Sur la mikrofon'o ni leg'is L. M. Ericsson, Stockholm. Pas'is ok monat'o'j, post kiam ni renkont'is la kamarad'o'j'n, do ni hav'is mult'e por rakont'i unu al la ali'a. Ĉio stat'is bon'e en la urb'o.
La sen'kost'a'j hund'sled'o'j mal'pli'iĝ'is, ju pli ni proksim'iĝ'is al Petropavlovsk, kaj ni re'komenc'is uz'i la ski'o'j'n. Iu'n tag'o'n ni renkont'is rus'o'n, kiu hav'is strang'a'n ŝarĝ'o'n sur la sled'o. Est'is ordinar'a dorm'sak'o el boac'a fel'o, kiu est'is kun'lig'it'a ĉe unu fin'o kaj evident'e i'o'n en'ten'is. Est'is — ter'pom'o'j. Li plen'ig'is la dorm'sak'o'n en varm'a ĉambr'o kaj zorg'e al'lig'is la apertur'o'n kaj post'e pov'is vetur'ig'i ĝi'n long'a'n voj'o'n en 20-ĝis 30-grad'a mal'varm'o sen tio, ke la ter'pom'o'j frost'iĝ'is. Sen'diskut'e original'a manier'o. Tio est'as la sol'a taŭg'a manier'o transport'i ter'pom'o'j'n inter du vilaĝ'o'j en la vintr'o.
Ju pli proksim'e ni ven'is al ni'a cel'o, des pli grand'a'j iĝ'is ni'a'j ĉiu'tag'a'j marŝ'o'j, kaj la last'a'n tag'o'n ni start'is je la 7-a h. maten'e de la vilaĝ'o korjaka. Tiam rest'is por ni 46 verst'o'j al Petropavlovsk, sed ni est'is firm'e decid'int'a'j ne tra'nokt'i plu'a'n foj'o'n, sed daŭr'ig'i ĝis ni ating'os la cel'o'n. Est'is bril'a sun'lum'a tag'o, la last'a de la long'a vojaĝ'o, kaj vesper'e far'iĝ'is lun'lum'o. La lac'ec'o'n ni preskaŭ ne sent'is en tiu tag'o.
| Kun la sled'o'j de la bolŝevik'o'j sur'voj'e al Petropavlovsk.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ĉirkaŭ la dek'a hor'o vesper'e, kiam rest'is 6 aŭ 7 km., aŭd'iĝ'is la knar'o de ski'o'j sur la mal'mol'a neĝ'o'krust'o. Ni halt'is kaj aŭskult'is.
Subit'e ni ek'vid'is tri figur'o'j'n glit'ant'a'j tra la arb'ar'o. Ne pov'is est'i ali'a'j ol ni'a'j kamarad'o'j, malaise kaj la Hultén-oj, kaj ni ek'aŭd'ig'is reciprok'a'j'n bon'ven'ig'a'j'n kri'o'j'n en la lun'lum'o. En moment'o ni ĉiu'j est'is en unu amas'o, kaj post 8-monat'a dis'iĝ'o la ĝoj'o pro la re'vid'o est'is grand'a kaj el'kor'a. Hedström kaj mi eĉ est'is regal'at'a'j per po unu cigar'o, kiu ne gust'is mal'bon'e, kaj mi'a edz'in'o per kun'port'it'a'j kuk'o'j. Ili rigard'is la hund'o'j'n kaj aŭskult'is la urs'id'o'n en ĝi'a sak'o.
Mal'rapid'e ni nun marŝ'is antaŭ'e'n inter blank'vest'it'a'j alt'aĵ'o'j kaj mont'o'j, kaj baldaŭ vid'ebl'iĝ'is la lum'o'j de la urb'o. Ĉirkaŭ la 11-a h.
en la nokt'o de la 16-a april'o ni lig'is la hund'o'j'n ĉe ni'a propr'a dom'o en Petropavlovsk kaj en'ir'is. Per tio la 800 verst'o'j'n long'a vojaĝ'o est'is feliĉ'e fin'it'a post 1 1 /2 monat'a'j pen'ad'o'j. Sever'a temp'o est'is, sed tre'eg'e interes'a, kaj por mi'a'j esplor'o'j ĝi hav'is grand'a'n signif'o'n.
Kaŭz'e de tiu vojaĝ'o mi decid'is lok'ig'i la labor'o'n de la somer'o al la val'o de la Kamĉatka river'o kun ĉef'a task'o esplor'i la best'ar'a'n mond'o'n de la betul'a'j, larik'a'j kaj pice'a'j arb'ar'o'j, sed ĉar tiu ĉi libr'o nur pri'trakt'u la vintr'a'j'n vojaĝ'o'j'n, ni nun far'as grand'a'n salt'o'n trans tiu'j'n somer'a'j'n vetur'o'j'n kaj mal'fru'aŭtun'e de'nov'e ni'n trov'as en Petropavlovsk.
Mi hav'is la intenc'o'n kun help'o de mi'a edz'in'o dediĉ'i tiu'n vintr'o'n al stud'o'j pri la boac'bred'ant'a'j nomad'popol'o'j, la korjakoj kaj la lamutoj, en nord'a kaj mez'a Kamĉatko. Mi dezir'is ankaŭ ek'kon'i la kamĉatk'an'o'j'n ĉe la okcident'a mar'bord'o de la du'on'insul'o, kie mal'grand'a rest'aĵ'o de tiu popol'o ankoraŭ ne est'as rus'ig'it'a, kiel ĉie ali'e en Kamĉatko, kaj i. a. ankoraŭ parol'as si'a'n propr'a'n idiom'o'n. Kompren'ebl'e mi krom'e intenc'is daŭr'ig'i la stud'o'j'n pri la best'ar'a viv'o.
El la du supr'e menci'it'a'j nomad'popol'o'j precip'e la lamutoj est'as tre mal'mult'e kon'at'a'j. Ili est'as tunguz'a gent'o, kaj pri la lamutoj en Kamĉatko ne trov'iĝ'as mult'a'j inform'o'j en la literatur'o. La kaŭz'o est'as antaŭ ĉio, ke est'as ekstrem'e mal'facil'e tra'ir'i al ili'a'j loĝ'ej'o'j. Ili loĝ'as en la mont'eg'a'j region'o'j de mez'a kaj nord'a Kamĉatko. Se oni prov'as penetr'i al tiu'j mont'eg'a'j region'o'j en la somer'o, oni renkont'as rapid'flu'a'j'n river'o'j'n, marĉ'o'j'n kaj dens'ej'o'j'n. Dum la vintr'o marĉ'o'j kaj river'o'j est'as frost'ig'int'a'j, sed tiam la neĝ'o'ŝtorm'o'j kun'e kun la mont'eg'a teren'o est'as la plej mal'facil'a'j bar'o'j. Tamen est'as pli facil'e ating'i ili'n dum tiu temp'o ol dum la somer'o. Kiel nomad'o'j la lamutoj ja krom tio ne hav'as konstant'a'n viv'lok'o'n sed trans'loĝ'iĝ'as ĉiam'e.
La korjakoj de Kamĉatko ankaŭ ne est'as mult'e pri'trakt'it'a'j en la literatur'o, sed ili ŝajn'as ne diferenc'i konsider'ind'e de tiu'j korjakoj, kiu'j loĝ'as nord'e de la du'on'insul'o kaj kiu'j est'as ĝis'fund'e stud'it'a'j kaj kon'at'a'j per la valor'a'j verk'o'j de la rus'a esplor'ist'o Joĥelson.
Mi tiam konsider'is plej grav'e dediĉ'i la plej'mult'o'n de la temp'o al la lamutoj, kies boac'bred'ad'o'n profesor'o K. B. Wiklund pet'is mi'n special'e stud'i.
La unu'a kondiĉ'o por pov'i efektiv'ig'i tiu'n ampleks'a'n vintr'o'program'o'n est'is unu'a'klas'a hund'ar'o, ĉar nur per help'o de tia est'as ebl'e dum vintr'o trans'lok'iĝ'i tra vast'a'j region'o'j. Mi fid'is al tiu'j hund'o'j, kiu'j'n mi somer'e aĉet'is en Kluĉ'i. La plan'it'a vojaĝ'o'lini'o okup'as distanc'o'n de pli ol 2000 km., kiu tamen konsider'ind'e pli'long'iĝ'is.
| Petropavlovsk vid'at'a de avaĉa Golf'o. En la fon'o la Korjatskaja vulkan'o. ( Fot'is René malaise ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La demand'o nun sol'e est'is, ĉu mi pov'os far'i tiu'n long'a'n sled'vojaĝ'o'n sen indiĝen'a akompan'ant'o aŭ ne. Se mi hav'us kun mi kamĉatk'an'o'n, mi dev'us hav'ig'i ankoraŭ unu hund'jung'it'ar'o'n, ĉar sur ĉiu sled'o est'as lok'o por plej'e du person'o'j kun ekip'o, kiam koncern'as long'a'n vojaĝ'o'n. Tio konsider'ind'e pli'alt'ig'us la kost'o'j'n, ĉar je tiu temp'o hund'jung'it'ar'o kost'is ĉ. 1000 kron'o'j'n kaj indiĝen'o ne est'as dung'ebl'a dum la vintr'o por mal'pli ol 400 aŭ 500 kron'o'j monat'e. Al tio al'don'iĝ'as nutr'aĵ'o por la hund'o'j, kaj ĝi est'as mult'e'kost'a afer'o.
Do far'iĝ'us pli'kost'o de 3 ĝis 4 mil kron'o'j. Tiom'a'n sum'o'n mi ne pov'is el'spez'i, kaj fin'e ni decid'is vojaĝ'i sol'a'j, kvankam mi dev'as konfes'i, ke est'is iom tim'ig'a sent'o pens'ant'e pri la mult'nombr'a'j neĝ'o'ŝtorm'o'j, la long'ec'o de la vojaĝ'o kaj la cirkonstanc'o, ke ekzist'as neniu'j fid'ind'a'j land'kart'o'j. Sed la avid'ec'o je nov'a'j esplor'o'j kaj aventur'o'j loĝ'is tro fort'e kaj venk'is ĉiu'j'n dub'o'j'n pri la feliĉ'a rezult'o de la vojaĝ'o.
Ni nur atend'is por la al'ven'o de la neĝ'o. Ĝi ven'is pli mal'fru'e ol ordinar'e en ĉi tiu aŭtun'o, ja, kiom long'e oni pov'is re'memor'i, ĝi ne ven'is tiel mal'fru'e. La tag'o'j est'is mal'varm'a'j kaj seren'a'j sen ia neĝ'o'fal'o. La ter'o jam de'long'e est'is mal'mol'e frost'iĝ'int'a kaj la lag'o'j'n kovr'is glaci'o.
La hund'o'j star'is ĉe si'a'j palis'o'j kaj evident'e ankaŭ sopir'is je la neĝ'o.
Iu'n tag'o'n ni vol'is kur'ekzerc'i la hund'o'j'n sur la glaci'o de la apud'a lag'o. Ni hav'is kelk'cent metr'o'j'n da sen'neĝ'a ter'o tie'n tra la urb'o.
Tuj kiam ni al'tren'is la sled'o'n, la hund'o'j kompren'is, pri kio est'as la demand'o, kaj furioz'iĝ'is pro rav'iĝ'o. Ili boj'eg'is pro ĝoj'o, tir'is kaj ŝir'is si'a'j'n ĉen'o'j'n. Ni hav'is ĉi'a'n pen'o'n mal'help'i al ili for'kur'i, dum ni jung'is la sled'o'n. Kiam mi post'e komand'is start'o'n, ili ek'kur'is tiel rapid'eg'e, ke est'is komplet'e ne'ebl'e brems'i la sled'o'n, malgraŭ ke est'is sen'neĝ'a ter'o kaj tri hom'o'j sid'is en la sled'o. En furioz'a rapid'o la vetur'o ir'is antaŭ'e'n laŭ la strat'o. Tiam ven'is kompat'eg'ind'a pork'o pac'e promen'ant'e iom apud la voj'o. La tut'a hund'ar'o kiel band'o da lup'o'j si'n ĵet'is trans la fos'aĵ'o'n sur la sen'suspekt'a'n pork'o'n. Tiu ne hav'is temp'o'n kompren'i la serioz'o'n de la situaci'o, antaŭ ol ĉiu'j hund'o'j si'n ĵet'is sur ĝi'n kaj prov'is kapt'i al si pec'o'n da pork'aĵ'o. Ni en'kur'is en la grup'o'n kaj prov'is per la pied'o'j for'bat'i la hund'o'j'n, kiu'j neniel atent'is ĉi'a'j'n al'vok'o'j'n. Se la sled'o ne est'us fiks'iĝ'int'a je telefon'a stang'o kaj ankr'e lig'int'a ili'n, ni cert'e ne sukces'us sav'i la viv'o'n de la pork'o. Sed nun ni sav'is ĝi'n per komun'a'j fort'o'j, kaj kompat'ig'e blek'ant'e ĝi si'n direkt'is hejm'e'n. Du hund'o'j dis'ŝir'is si'a'j'n jung'il'o'j'n kaj persekut'is la pork'o'n, sed est'is kapt'it'a'j. Koler'eg'a vir'in'aĉ'o el'kur'is el la dom'o, kie'n rifuĝ'is la pork'o, kaj postul'is kompens'o'n por la best'o, sed kiam al'ven'ant'a'j rigard'ant'o'j konstat'is, ke la domaĝ'o'j est'as kompar'e mal'grav'a'j kaj la pork'o ceter'e ” niĉevó ”, ŝi kviet'iĝ'is kaj iom post iom si'n re'tir'ad'is. La post'a'n tag'o'n mi vid'is la sam'a'n pork'o'n esplor'ant'a rub'ej'o'n, do ĝi ŝajn'e ne ricev'is serioz'a'n difekt'o'n.
Antaŭ ne'long'e jam unu el la hund'o'j sol'a eksped'is pork'o'n, kaj, kio est'is pli mal'bon'a, sol'a for'manĝ'is ĝi'n. Sed est'is mal'grand'ul'o, kaj la mal'jun'ul'in'o ricev'is kest'o'n da keks'o'j anstataŭ la perd'it'a lard'o kaj ni dis'iĝ'is kiel amik'o'j.
La ekip'o'n ni jam de'long'e pret'ig'is, sed la neĝ'o ankoraŭ ne ven'is.
Tiam ni ek'sci'is, ke ĉe la vilaĝ'o savoiko, nur 28 verst'o'j'n de Petropavlovsk, ven'is tiom da neĝ'o, ke oni pov'as vetur'i per hund'o'j tie. Por ne perd'i pli da temp'o mi decid'is transport'i la sled'o'n kun ĝi'a ŝarĝ'o per ĉar'o, al savoiko, kie'n konduk'is sufiĉ'e bon'a voj'o. Mi sekv'e lu'is ĉeval'o'n kaj ĉar'o'n kun aparten'ant'a vir'o, kaj la hund'sled'o kun ĝi'a ŝarĝ'o est'is met'at'a sur la ĉar'o'n. Ĉe ties mal'antaŭ'a part'o ni fiks'is du long'a'j'n lign'o'stang'o'j'n kaj al ili lig'is la hund'o'j'n, kvin ĉe ĉiu flank'o.
Post tio ni adiaŭ'dir'is al la hejm'e rest'ont'a'j kamarad'o'j, kiu'j akompan'is ni'n ĝis part'o de la voj'o, kaj al kelk'a'j japan'a'j oficir'o'j, kiu'j est'is ven'int'a'j por adiaŭ'salut'i, kaj la ĉar'o for'tint'ad'is en direkt'o al savoiko.
La hund'o'j, kiu'j star'is lig'it'a'j la tut'a'j'n somer'o'n kaj aŭtun'o'n, ne'pri'skrib'ebl'e ĝu'is, ke ili pov'as si'n mov'i. Tamen ili ĉiu'j mis'kompren'is si'a'n pozici'o'n mal'antaŭ la ĉar'o, kaj ĉiu'j dek kred'is, ke ili tir'u la vetur'il'o'n. Ili pen'eg'is kaj tir'is per ĉiu'j fort'o'j, tiel ke la ĉeval'o bezon'is labor'i preskaŭ neniom.
| La gvid'hund'o Ĉernogubka.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Nun okaz'is la mir'ind'aĵ'o, ke la sam'a'n tag'o'n, kiam ni start'is, la neĝ'o komenc'is ven'i. Kiam ni tra'pas'is la du'on'o'n de la voj'o, neĝ'ad'is sufiĉ'e dens'e.
Post la krepusk'iĝ'o ni al'ven'is al savoiko. La river'o, kiu'n oni dev'as trans'pas'i, est'is frost'iĝ'int'a, kaj la rus'o vol'is trans'vetur'i ĝi'n kun ĉeval'o kaj ĉar'o en la mal'lum'o sen antaŭ'a kontrol'o, ĉu ĝi'n la glaci'o pov'os ten'i. Sed tiel ne far'iĝ'is, kaj ver'dir'e est'is feliĉ'o, ĉar tuj apud la ali'a bord'o est'is sen'glaci'a fend'o, kaj mi dev'is long'e ir'i serĉ'ant'e, antaŭ ol mi trov'is lok'o'n, kie ni pov'is trans'ir'i. Sed ĉeval'o kaj ĉar'o dev'is rest'i sur la sud'a river'bord'o.
Kiam ni vek'iĝ'is maten'e, la ter'o est'is blank'a, kaj ni for'las'is la vilaĝ'o'n kun la hund'o'j antaŭ la sled'o. Antaŭ ol ni daŭr'ig'as, mi pet'as prezent'i la nov'a'j'n tir'best'o'j'n, kiu'j est'os ni'a'j akompan'ant'o'j kaj oft'e ni'a sav'o dum la ven'ont'a vintr'o.
Nur tri rest'is de la antaŭ'a vintr'a vojaĝ'o. Est'is muŝika, la plej honest'a inter ili ĉiu'j, plu'e Kapitan'o, li kiu est'is gvid'hund'o en la komenc'o de la antaŭ'a vintr'a vojaĝ'o, kaj Bjela, unu el la hund'o'j, kiu'j'n mi ricev'is donac'e en Kluĉ'i. La sep ceter'a'j est'is nov'a'j. La gvid'hund'o de la jung'it'ar'o nom'iĝ'is Ĉernogubka, re'ten'em'a sed tre inteligent'a hund'o, kiu bon'ord'e sci'is la komand'o'vort'o'j'n kaj krom'e hav'is grand'a'n kapabl'o'n trov'i la voj'o'n, kiam ĉiu'j post'sign'o'j est'is for'viŝ'it'a'j. Par'e kun ĝi ir'is Bussi, afabl'a kaj tre labor'em'a hund'o, kiu nur hav'is tiu'n mank'o'n, ke ĝi tro uz'is la fort'o'j'n en la komenc'o de la tag'o kaj post'e ne kapabl'is tir'i tre mult'e. La du'a'n par'o'n de antaŭ'e okup'is la du jam menci'it'a'j muŝika kaj Bjela. En la sekv'a par'o ir'is laska kaj magnaŝka. La unu'a est'is batal'em'a hund'o, kiu'n oni neniam pov'is plen'e fid'i. Ĝi ne mal'oft'e prov'is fuŝ'i en la labor'o, kiam ĝi kred'is si'n ne'observ'at'a. magnaŝka ( Long'har'ul'o ) est'is unu el ni'a'j plej agrabl'a'j kamarad'o'j dum la vintr'a vojaĝ'o. Ĝi hav'is kvazaŭ hidrarg'o'n en la korp'o kaj neniam pov'is est'i sen'mov'a. Krom tio ĝi est'is tut'e eksces'e afabl'a, kaj kiam ni al'ir'is al ĝi, ĝi ĉiam vol'is salt'i al ni'a vizaĝ'o kaj lek'i ni'n. Kiam ĝi nur ek'vid'is mi'a'n edz'in'o'n aŭ mi'n je long'a distanc'o, ĝi komenc'is salt'i pro ĝoj'eg'o. Ĝi labor'is tre energi'e kaj neniam fuŝ'is, sed kaŭz'e de si'a grand'a vigl'ec'o ĝi oft'e implik'is la tir'ŝnur'o'n. Krom'e ĝi ne hav'is konscienc'o'n kaj neniam si'n ĝen'is ŝtel'i hund'fiŝ'o'n el la sled'o, se ĝi nur trov'is okaz'o'n. Sed ĝi trov'is neni'o'n mal'moral'a'n en tio, ĉar ĝi far'is tio'n sam'e volont'e, se iu rigard'is, kiel se ĝi est'is sol'a, kaj tio ja est'is simpati'a trajt'o.
| La hund'o'j pret'a'j por la start'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La sekv'a par'o konsist'is el Topĉik kaj Opal'a. Topĉik supoz'ebl'e est'is la plej fort'a el ĉiu'j ni'a'j hund'o'j. Ĝi'a'j pied'o'j est'is preskaŭ du'obl'e fortik'a'j ol tiu'j de la ali'a'j. Ĝi ankaŭ labor'is kiel ĉeval'o. Por ĝi la labor'o est'is ĉio. Ĝi don'is si'a'n tut'a'n fort'o'n por antaŭ'e'n'ig'i la sled'o'n kaj mal'ŝat'is ĉiu'j'n el'turn'iĝ'o'j'n kaj flank'e'n'salt'o'j'n. Ĝi neniam implik'is la tir'ŝnur'o'n kaj neniel interes'iĝ'is por la plej freŝ'a'j spur'o'j de ĉas'aĵ'o'j, kiu'j'n ĝi kruc'ig'is. Kontraŭ'e ĝi neniam toler'is, ke iu el la kamarad'o'j ĝen'is ĝi'n, ĉu en la labor'o aŭ dum la liber'temp'o'j, kaj grumbl'is, se iu tret'is ĝi'a'j'n pied'o'j'n. Ĝi ankaŭ grumbl'is al la nigr'a'j kornik'o'j, kiam ili ven'is tro proksim'e al ĝi kaj vol'is kolekt'i rest'aĵ'o'j'n post ĝi'a'j manĝ'aĵ'o'j. Ĝi ne ŝat'is, kiam ni rapid'is sed plej prefer'is tir'i po unu mejl'o'n en hor'o. Unu ĝi'a orel'o pend'ad'is post inter'batal'o. Opal'a est'is tre grand'a kaj fort'a hund'o, kiu'n ni hav'ig'is kiel anstataŭ'ant'o'n por ali'a, kiu difekt'is la krur'o'n komenc'e de la vojaĝ'o. Ĝi labor'is ekstrem'e mal'bon'e. Mi neniam gajn'is ĝi'a'n konfid'o'n, kaj kiam mi hav'is ĝi'n du semajn'o'j'n, ĝi el'ŝir'iĝ'is, kur'is antaŭ la sled'o kaj baldaŭ est'is ekster vid'o. Post'e mi neniam vid'is tiu'n hund'o'n kaj ankaŭ ne sopir'is ĝi'n. La lok'o rest'is vak'ant'a unu monat'o'n kaj du'on'o'n, post kio ĝi'n okup'is Karnauŝka, grand'a kaj brav'a hund'o, kiu bon'e labor'is.
En la last'a par'o plej apud la sled'o ven'is Pjostri kaj Kapitan'o. La unu'a komenc'e est'is bon'eg'a, sed post kiam en inter'batal'o ĝi est'is mord'at'a je la krur'o, ĝi neniam pov'is labor'i bon'ord'e. Ĝi aŭd'is tre mal'bon'e kaj est'is la sol'a inter la hund'o'j, kiu neniam montr'is si'n'don'em'o'n. Je kelk'a'j okaz'o'j ĝi eĉ prov'is mord'i mi'n, la plej mal'bon'a, kio'n tir'hund'o pov'as far'i al si'a mastr'o. Kapitan'o jam est'as kon'at'a de la last'a vintr'a vojaĝ'o. Ĝi est'is special'e interes'at'a de lepor'a'j spur'o'j kaj ĉiam ricev'is ek'tir'o'n, kiam ĝi pas'e prov'is flar'i je tia spur'o.
Ĉar mi mem konduk'is mi'a'j'n hund'o'j'n dum la tut'a long'a vintr'o'vojaĝ'o, mi hav'is okaz'o'n ĉiu'tag'e stud'i ili'n. Est'is interes'a konstat'o, ke neni'u el la dek hund'o'j simil'is la ali'a'n. Sam'e mal'simil'a'j kiel hom'o'j ili ĉiu'j est'is je ec'ar'o kaj karakter'o.
Oni ĉiam lok'ig'as la hund'o'j'n laŭ tiu princip'o, ke la plej bon'a'j ir'as plej antaŭ'e kaj la pli mal'bon'a'j pli proksim'e de la sled'o. Ir'i plej proksim'e de la sled'o ĉiam est'as mal'agrabl'e por la hund'o'j, kaj se iu el la plej antaŭ'a'j prov'as fuĝ'i, oni iom posten'ig'as ĝi'n. Tiam ĝi hav'as la mastr'o'n pli proksim'e kaj labor'as pli bon'e.
La tir'rimen'o'j de ĉiu hund'par'o est'as fiks'it'a'j ĉe la komun'a tir'ŝnur'o je inter'spac'o de unu klaft'o. La tut'a tir'ŝnur'o do est'as kvar klaft'o'j'n long'a.
| La arkt'a varm'ban'ej'o. Rimark'u la si'n'ban'ant'a'n indiĝen'o'n !( Fot'is A. Sandberg ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Nun est'is mi'a plan'o, kun el'ir'punkt'o de la vilaĝ'o Kosyrevsk entrepren'i antaŭ'e'n'marŝ'o'n al la mont'eg'o'j kaj la nomad'o'j. Sed ni hav'is bon'a'n voj'distanc'o'n tra'ir'ot'a'n antaŭ tio. Kosyrevsk nom'e situ'as pli ol 500 km. de Petropavlovsk.
En la vilaĝ'o naĉika neĝ'o'ŝtorm'o mal'fru'ig'is ni'n tut'a'n semajn'o'n.
Post kiam tiu ĉes'is, far'iĝ'is seren'a kaj mord'e mal'varm'a veter'o. La temperatur'o mal'alt'iĝ'is sub 40 grad'o'j'n C.
Je mal'long'a distanc'o de la vilaĝ'o kuŝ'as varm'a font'o, kie la kamĉatk'an'o'j eĉ konstru'is mal'grand'a'n bud'o'n. Ni vetur'is tie'n por ni'n ban'i iu'n tag'o'n. Al'ven'int'e al la font'o ni trov'is du hund'sled'o'j'n antaŭ ni, lig'it'a'j je iom'a distanc'o. La mal'grand'a arkt'a varm'ban'ej'o est'is kovr'it'a de neĝ'o kaj glaci'o kaj aspekt'is tut'e ne varm'a. Ni en'ir'is. Mal'grand'a brul'difekt'it'a tend'forn'o star'is en angul'o. Fajr'o brul'is en ĝi, kaj sur'est'is te'kruĉ'o. Kelk'a'j vest'o'j kuŝ'is sur benk'o. En la basen'o si'n ban'is kelk'a'j kamĉatk'an'o'j.
Kiam mi tuj post'e mi'n ban'is, est'is – 36 grad'o'j en la aer'o kaj en la akv'o +39 grad'o'j. Est'is agrabl'a sent'o ramp'i en la akv'o'n. Kiam oni sufiĉ'e long'e kuŝ'is en la akv'o, oni est'is tiel tra'varm'ig'it'a, ke oni pov'is star'i nud'a tre long'a'n temp'o'n en la mord'a frost'o sent'ant'e neniom da mal'varm'o. Sed oni dev'as si'n gard'i ke oni ne tremp'as la kap'o'n, ĉar tiam la har'o'j glaci'iĝ'as. Dum de-kaj sur'met'o de la vest'o'j est'is agrabl'e hav'i fajr'o'n en la forn'o.
La kamĉatk'an'o'j tre ŝat'as tiu'j'n varm'a'j'n font'o'j'n, kiu'j en Kamĉatko hav'as grand'a'n reputaci'o'n kiel san'ig'a'j font'o'j. Ili est'as supoz'at'a'j pov'i kurac'i preskaŭ ĉiu'j'n mal'san'o'j'n. En la pas'int'o mi menci'is, kiel la font'o apud Zemljadik hav'as fam'o'n tra tut'a Kamĉatko, ke ĝi pov'as kurac'i sifilis'o'n. Iu ajn kurac'ist'a fleg'ad'o en la intern'o de Kamĉatko ne ekzist'as, escept'e tiu'n, kiu'n pov'as prezent'i iu'j bluf'ant'a'j ĉarlatan'o'j, sed est'as la varm'a'j font'o'j kiu'j konsist'ig'as la universal'a'n san'ig'il'o'n por ĉio. Se oni ricev'is i'a'n vund'o'n sur la korp'o aŭ hak'is al si la krur'o'n, tio est'as kurac'at'a en la varm'a font'o tiel bon'e kiel reŭmat'ism'o. Pro tiu last'a mal'san'o tamen est'as plej oft'e vizit'at'a'j la font'o'j. Ĉiu kamĉatk'an'o, kaj vir'o kaj vir'in'o, sufer'as de reŭmat'ism'o.
La vir'o'j akir'as ĝi'n dum la vintr'a ĉas'ad'o, kiam ili monat'o'j'n sen'inter'romp'e loĝ'as en tend'o'j, la vir'in'o'j en la mal'egal'e hejt'it'a'j dom'et'o'j.
Mart'o kaj septembr'o est'as konsider'at'a'j kiel tiu'j monat'o'j, kiam la akv'o de la varm'a'j font'o'j efik'as plej fort'e. Se oni okaz'e hav'as difekt'it'a'n fingr'o'n je tiu temp'o, oni nur bezon'as ĝi'n tremp'i por moment'o en la akv'o'n kaj ĝi re'san'iĝ'as, ĉiu'j asert'is, sed mi neniam vid'is tiu'n mirakl'o'n. En la monat'o de mart'o, kiam ankoraŭ reg'as plen'a vintr'o, la kamĉatk'an'o'j do kutim'as vojaĝ'i per si'a'j hund'o'j al tia varm'a font'o. Plej'oft'e ĝi trov'iĝ'as je mult'a'j tag'vojaĝ'o'j de la plej proksim'a vilaĝ'o. En la neĝ'o ĉirkaŭ la font'o ili star'ig'as si'a'j'n tend'o'j'n, kaj post'e ili kutim'as rest'i tie kaj si'n ban'i du-tri semajn'o'j'n en unu foj'o.
Grand'a'n part'o'n de la tag'o ili pas'ig'as en la varm'a akv'o, kaj dum la nokt'o'j, kiam oft'e est'as pli ol 30-grad'a mal'varm'o, ili dorm'as en si'a'j tend'o'j. Mi supoz'as, ke tiu'n reŭmat'ism'o'n, kiu'n ili ebl'e ban'for'ig'as en la font'o dum la tag'o'j, ili re'akir'as dum la nokt'o'j en la tend'o. Sed neniam mank'as, ke preskaŭ ĉiu kamĉatk'an'o pov'as rakont'i pri iu kaz'o, kiam li mem aŭ iu membr'o de li'a famili'o en ne'kred'ebl'e mal'long'a temp'o est'is san'ig'at'a de ia terur'a mal'san'o per varm'a font'o.
En la vesper'o, antaŭ ol ni for'las'is naĉika, al'ven'is long'a vic'o da hund'sled'o'j al la vilaĝ'o el la Kamĉatka val'o sur'voj'e al Petropavlovsk.
Subit'e malaise aper'is en ni'a bivak'ej'o. Ni ne renkont'iĝ'is post kiam ni dis'iĝ'is ĉe ĉapina en la post'somer'o antaŭ kvin monat'o'j. malaise las'is kresk'i har'o'j'n kaj barb'o'n kaj aspekt'is tre'eg'e sovaĝ'a, sed ni tamen re'kon'is li'n, kaj la ĝoj'o est'is grand'a ambaŭ'flank'e. Ni hav'is nur unu nokt'o'n por kun'est'ad'o kaj sufiĉ'e por rakont'i unu al la ali'a, do ni ne mult'e dorm'is en tiu nokt'o. Post ni'a dis'iĝ'o en la post'somer'o malaise est'is ĉe la grand'a lag'o kronoki. Post la re'ven'o de tie li rest'ad'is en la pingl'arb'ar'o'j de la super'a Kamĉatka val'o. Nun li est'is sur'voj'e hejm'e'n al Petropavlovsk kun du lu'it'a'j hund'sled'o'j, ŝarĝ'it'a'j per alt'valor'a'j kolekt'o'j, inter ili kelk'a'j unik'a'j bird'o'j, unu zibel'o, kiu'n li mem kapt'is, unu lutr'o kaj mult'a'j ali'aĵ'o'j, ĉio en frost'ig'it'a stat'o.
En la proksim'a maten'o ni dir'is adiaŭ unu al la ali'a por ankoraŭ long'a temp'o. malaise daŭr'ig'is kun si'a'j akompan'ant'o'j al Petropavlovsk, ni en la kontraŭ'a direkt'o.
| La aŭtor'o en kamĉatka vintr'o'vest'o.( Fot'is Dagny Bergman ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Post unu'hor'a vetur'o mi ek'vid'is best'o'n sur la hund'spur'ar'o ĉ. unu verst'o'n de ni. Per la lorn'o mi kred'is re'kon'i gul'o'n. Ĝi ir'is flar'ant'e la spur'o'j'n. Kiam ni est'is proksim'um'e 500 metr'o'j'n de ĝi, la hund'o'j kaj la gul'o preskaŭ sam'temp'e ek'vid'is unu la ali'a'n. La gul'o komenc'is kur'i for'e'n laŭ la hund'spur'ar'o, kaj mi pov'as asert'i, ke rapid'em'o kapt'is la hund'o'j'n. Ili tut'e forges'is, ke ili hav'as post si pez'e ŝarĝ'it'a'n sled'o'n kun du pasaĝer'o'j, kaj boj'ant'e per ĉiu'j fort'o'j ili ek'kur'eg'is galop'e post la gul'o. Mi las'is al ili liber'a'n kur'o'n, ĉar la ter'o est'is ne'barit'a kaj eben'a. Ni ŝajn'e gajn'is je la gul'o, kiu trov'is plej bon'e pli'rapid'iĝ'i je galop'eg'o. Kelk'a'j'n ekscit'ig'a'j'n minut'o'j'n la persekut'o daŭr'is, sed jen ni ven'is al river'o, kiu flu'is sen'glaci'a laŭ unu bord'o.
La gul'o kur'is trans neĝ'o'pont'o'n, kaj ni'a'j hund'o'j, kiu'j est'is tut'e furioz'a'j pro ekscit'o, vol'is post'kur'i la sam'a'n voj'o'n. Nur kun plej grand'a pen'o renvers'ant'e la sled'o'n mi sukces'is halt'ig'i ili'n por el'serĉ'i sekur'a'n lok'o'n, kie ni pov'is trans'pas'i. Dum'e la gul'o antaŭ'ven'is kaj baldaŭ est'is mal'aper'int'a en la arb'ar'o, tiel ke ni dev'is rezign'i la persekut'ad'o'n.
Post tiu vigl'ig'a inter'amuz'aĵ'o ni dev'is tra'penetr'i mont'ec'a'n betul'arb'ar'o'n kaj iom post iom al'ven'is al la river'o ĉe nov'a lok'o, kie trov'iĝ'is cign'o'j kaj anas'o'j. Tie ni far'is agrabl'a'n kaj bon'e bezon'at'a'n te'paŭz'o'n, dum la neĝ'o fal'is dens'e kaj kontraŭ'kutim'e kviet'e. Far'iĝ'is pli ol unu deci'metr'o'n alt'a neĝ'o sur la sled'o, dum ni kuir'is kaj trink'is ni'a'n te'o'n.
Vesper'e la hund'o'j perd'is la neĝ'o'kovr'it'a'n voj'o'n, kaj dum plur'a'j hor'o'j ni ĉirkaŭ'vag'ad'is en la mal'lum'o ne trov'ant'e ĝi'n, ĝis kiam ni tuj antaŭ nokt'o'mez'o je ni'a grand'a ĝoj'o ek'aŭd'is la hund'o'j'n en la vilaĝ'o malka, kaj gvid'at'e de la son'o ni pov'is el'serĉ'i la vilaĝ'o'n.
La hund'o'j, kiu'j est'is la sol'a'j ne'dorm'ant'o'j en la vilaĝ'o, salut'is ni'n per sen'ĉes'a boj'ad'o. Ni el'serĉ'is la dom'o'n de la kaŭkazi'an'o afaj Aleksandroviĉ, kiu'n ni vizit'is la pas'int'a'n vintr'o'n, kaj sukces'is tim'ig'ant'e vek'i tatar'o'n, kiu est'is serv'ist'o ĉe li. afaj mem est'is for'vojaĝ'int'a je tiu okaz'o. Last'foj'e, kiam ni ek'loĝ'is en li'a dom'o, li hav'is kvar bov'id'o'j'n en la manĝ'o'ĉambr'o. Nun tiu'j for'est'is, sed anstataŭ'e amas'o da kat'o'j ĉirkaŭ'kur'is en la ĉambr'o. La tatar'o neniam kuraĝ'is el'las'i ili'n pro la hund'o'j, kaj tial est'is terur'a haladz'o de kat'o en la dom'o.
La proksim'a'n nokt'o'n ni pas'ig'is en mal'grand'a agrabl'a jurt'o, kie ni renkont'is tri kamĉatk'an'a'j'n zibel'ĉas'ist'o'j'n. Ili kun'hav'is frost'ig'it'a'n zibel'o'n, kiu'n ili paf'is dum la tag'o. Ni hav'is agrabl'a'n vesper'o'n kun'e, kaj kiam ni vek'iĝ'is est'is antaŭ-Krist'nask'a vesper'o. La kamĉatk'an'o'j ek'ir'is arb'ar'e'n, kaj ni daŭr'ig'is ni'a'n vojaĝ'o'n kaj vesper'e al'ven'is al la vilaĝ'o Ganala, situ'ant'a ĉi-flank'e de la vast'a Ganalska Tundr'o.
Ne'long'e post ni al'ven'is ne mal'pli ol 15 hund'sled'o'j. Ĉiu'j'n vetur'ig'is ” kommersanty ”, kiu'j nun komenc'is si'a'n unu'a'n long'a'n komerc'vojaĝ'o'n por la vintr'o. La sled'o'j hav'is maksimum'a'n ŝarĝ'o'n el ĉiu'spec'a'j var'o'j. La komerc'ist'o'j est'is rus'o'j, tatar'o'j, ĉin'o'j kaj kore'an'o'j.
Vesper'e ni intenc'is solen'i ni'a'n Krist'nask'a'n vesper'o'n tut'e sen'ceremoni'e. Ni kun'port'is Krist'nask'sak'o'n en la sled'o kun nuks'o'j kaj sekv'in'ber'o'j, donac'o de kelk'a'j sved'a'j mar'ist'o'j, kiu'j halt'is en Petropavlovsk kun si'a skun'o. Sed dek komerc'ist'o'j en'loĝ'iĝ'is ĉe la sam'a kamĉatk'an'o kiel ni, kaj ĉar ĉiu kun'port'is alkohol'o'n por ” ŝmir'i ” si'a'j'n gast'ig'ant'o'j'n kaj konven'ig'i ili'n por negoc'o'j, la kondiĉ'o'j por ni'a Krist'nask'a fest'o est'is tre mal'bon'a'j, kaj ni ŝpar'is ni'a'n Krist'nask'pak'aĵ'o'n, konsol'ant'e ni'n, ke ni pov'os solen'i la ven'ont'a'n Krist'nask'o'n en Sved'land'o, ne suspekt'ant'e ke anstataŭ'e ni solen'os ĝi'n en la kanal'o de Suez. Dum la Krist'nask'a nokt'o ni loĝ'is preskaŭ sam'e mal'vast'e kiel en la jurt'o de la vulp'ĉas'ist'o dum la antaŭ'a vintr'o.
La pens'o'j flug'is hejm'e'n al Sved'land'o, re'turn'e al la pas'int'a Krist'nask'o sur la tundr'o apud Ust-Kamĉatsk kaj antaŭ'e'n al la ven'ont'a.
Ni ankaŭ pens'is pri tio, kiel stat'as por la kamarad'o'j en Petropavlovsk.
La kamĉatk'an'o, ĉe kiu ni loĝ'is, hav'is kun ni 12 gast'o'j'n kaj aparten'ant'a'j'n 110 hund'o'j'n, kiu'j'n gast'ig'i. En la ali'a'j dom'et'o'j de la vilaĝ'o loĝ'is la ceter'a'j kvin komerc'ist'o'j. Sed ni'a gast'ig'ant'o hav'is la plej bon'a'n dom'o'n en la vilaĝ'o kaj renom'o'n pri plej bon'a nutr'ad'o de gast'o'j kaj hund'o'j, kaj li'a dom'o ankaŭ est'is ver'a gast'ej'o. Dum ni rest'is tie, konsum'iĝ'is 110 salm'o'j ĉiu'tag'e por la hund'o'j. Sed jen li ankaŭ pov'is est'i fier'a rilat'e al si'a'j najbar'o'j, kiu'j mal'oft'e hav'is gast'o'j'n.
La ali'a'n tag'o'n ni'a'j Zeiss-lorn'o'j rikolt'is ver'a'n triumf'o'n en la vilaĝ'o. Ganala est'as ĉirkaŭ'it'a de alt'a'j kaj krut'a'j mont'eg'o'j. Mi el'ir'is kaj pri'rigard'is la mont'o'j'n; per mi'a lorn'o kaj ek'vid'is proksim'um'e 50 mont'ŝaf'o'j'n ( ov'is nivicola ), kiu'j akr'e desegn'is si'n sur la blank'a neĝ'o sur mont'eg'a pint'o. Nur per la okul'o'j oni pov'is neni'o'n vid'i. La kamĉatk'an'o'j al'kur'is por rigard'i. Ni'a'j lorn'o'j cirkul'is inter la flav'ul'o'j, kiu'j rekt'e de la dom'pord'o pov'is vid'i la ” baranojn ”.” Tia lorn'o est'us hav'ind'a ”, est'is la ĝeneral'a esprim'o, kaj ne nur la komerc'ist'o'j sed ankaŭ la kamĉatk'an'o'j vol'is aĉet'i ili'n. Se ni mem ne bezon'us ili'n, est'us la psikologi'a moment'o por ili'n vend'i.
Post Krist'nask'o ĉio pli kaj pli bon'e progres'is al ni. Mi jam hav'is sufiĉ'e da temp'o por ver'e amik'iĝ'i kun mi'a'j hund'o'j, kiu'j de'kur'int'e de si la gras'ec'o'n de la somer'o nun ankaŭ ek'hav'is en bon'a ord'o si'a'j'n muskol'o'j'n. Ni feliĉ'e transvers'is la vast'a'n Ganalskan tundr'o'n, vizit'is mal'nov'a'j'n kon'at'o'j'n en la divers'a'j vilaĝ'o'j, trans'ir'is la ne'frost'iĝ'int'a'n river'o'n apud Verĥne Kamĉatsk kun sled'o kaj hund'o'j sur du kun'lig'it'a'j kanot'o'j kaj mord'e mal'varm'a'n tag'o'n en'vetur'is en la grand'a'n vilaĝ'o'n milkova, akcept'at'a'j de la boj'eg'o de ĉ. mil tir'hund'o'j.
Lig'int'e la hund'o'j'n ni en'ir'is en la dom'o'n de la kamĉatk'an'a komerc'ist'o Korgunoff, kie ni hav'is ni'a'n rest'ad'ej'o'n en la pas'int'a vintr'o kaj nun est'is bon'ven'salut'at'a'j kiel mal'nov'a'j amik'o'j kaj kon'at'o'j.
La mal'jun'ul'o baldaŭ ven'os hejm'e'n, rakont'is la mal'jun'ul'in'o, kaj ili hav'as abund'e da jukolo al la hund'o'j.” Nur de'pren'u la pelt'o'j'n kaj en'ir'u kaj trink'u te'o'n. Kiel terur'a'n mal'varm'o'n ni ricev'is ”, dir'is la mal'jun'ul'in'o. Post tio mi dir'is kelk'a'j'n vort'o'j'n al mi'a edz'in'o. Dik'a griz'har'a vir'o, ĵus el'ven'int'e, ek'aŭskult'is, mal'ferm'is la buŝ'o'n kaj dir'is en plej pur'a sved'a lingv'o:” Diabl'e, kio'n mi aŭd'is, ĉu vi ne parol'is sved'e ?”—” Ĉu vi est'as sved'o ?” mi demand'is.—” Jes, dank’al Diabl'o, ke mi est'as sved'o, kiam mi est'as nask'it'a en Gnesta kaj nom'iĝ'as Jansson ”, est'is la respond'o.
Ek'est'is demand'ad'o kaj rakont'ad'o ĉe la te'glas'o'j. Jansson dev'is rakont'i si'a'n tut'a'n histori'o'n, kaj kiel li traf'is en ĉi tiu'n vilaĝ'o'n. Ĝi est'is, kiel oni pov'as kompren'i, tre vari'a. Jansson est'is vast'e kon'at'a tra tut'a Kamĉatko. Ke ni ne aŭd'is pri li, de'pend'is de tio, ke neni'u sci'is, ke li est'as sved'o. Ili kred'is, ke li est'as amerik'an'o. Antaŭ'a'temp'e li loĝ'is en Petropavlovsk pli ol du'dek jar'o'j'n. Dum part'o de tiu temp'o li est'is bak'ist'o, dum la rest'o drink'ej'mastr'o. Kiel tio last'a li far'iĝ'is kon'at'a kaj ŝat'at'a en la plej grand'a part'o de la land'o, ĉar Jansson est'is mal'avar'a anim'o. Li gajn'is sufiĉ'e da mon'o dum tiu temp'o, sed jen li edz'iĝ'is al rus'in'o, kaj tio'n li neniam est'u far'int'a.” Se vi ne jam est'us edz'o, mi don'us al vi bon'a'n konsil'o'n: neniam edz'iĝ'u al rus'in'o. Tio ĉiam fin'iĝ'as mal'bon'e ”, dir'is Jansson. Iom post iom li tamen feliĉ'e eks'edz'iĝ'is, est'is en Amerik'o kelk'a'j'n jar'o'j'n kaj re'ir'is al la mar'ist'a viv'o. Fin'e li kun'vetur'is kiel kuir'ist'o sur la skun'o de Swenson dum ĝi'a last'a vetur'o, kiam ĝi ek'flam'is kaj for'brul'iĝ'is sur la mar'o; parentez'e dir'it'e kun'e kun ni'a'j re'mend'it'a'j plak'o'j kaj kin'o'film'o'j. Li tamen sav'is si'a'n viv'o'n sed perd'is ĉio'n, kio'n li posed'is. Kun'e kun la ceter'a'j ŝip'romp'iĝ'ul'o'j li de'nov'e al'bord'iĝ'is en Amerik'o. Sur unu el la ali'a'j skun'o'j de Swenson li post'e trans'vetur'is al Ust-Kamĉatsk. Tie li aĉet'is ok hund'o'j'n kaj unu sled'o'n kaj nun est'is sur'voj'e al la okcident'a mar'bord'o de Kamĉatko por en'loĝ'iĝ'i dum si'a mal'jun'aĝ'o ĉe Karlsson, li'a mal'nov'a amik'o kaj sam'land'an'o, kiu viv'is en Kamĉatko pli ol 30 jar'o'j'n. Nun Jansson nur vol'is far'i flank'e'n'ekskurs'o'n al Petropavlovsk, antaŭ ol li trans'vojaĝ'os al la okcident'a mar'bord'o.
Jansson est'is vir'o de pli ol kvin'dek jar'o'j, kiu evident'e sufer'ad'is mal'facil'aĵ'o'j'n dum si'a viv'o. Li vol'is atend'i la fin'o'n de si'a'j tag'o'j en Kamĉatko, kie li evit'is impost'o'j'n kaj ali'a'n mizer'o'n.” Kaj mi tiel frenez'e ŝat'as sal'it'a'n salm'o'n ”, li deklar'is. De si'a jun'aĝ'o li ne est'is en Sved'land'o kaj ne kred'is, ke li iam re'vid'os ĝi'n.” Sed ”, li dir'is iom melankoli'e,” mi ja ne plu hav'as kon'at'o'j'n tie hejm'e kaj cert'e ne re'kon'us mi'n en Gnesta. Sed salut'u de mi al la mal'jun'a Sved'land'o, kiam vi ven'os hejm'e'n ”.
Jansson ricev'is kun si salut'o'j'n al Petropavlovsk, kie mi garanti'is al li el'kor'a'n akcept'o'n en la dom'o de la ekspedici'o. Ĉar laŭ ni'a vojaĝ'plan'o ni halt'os ĉe Karlsson sur la okcident'a mar'bord'o iam dum la printemp'o, ni dir'is ” ĝis re'vid'o ”, kaj tiel dis'ir'is ni'a'j voj'o'j.
Ni dezir'is ating'i la preĝ'ej'vilaĝ'o'n Tolbaĉik por ĉe'est'i la Krist'nask'o'n de la kamĉatk'an'o'j, okaz'ont'a'n post kvar tag'o'j. En Kamĉatko oni ankoraŭ kalkul'as laŭ la mal'nov'a rus'a stil'o, kiu mal'fru'as ni'a'n kalendar'o'n per 13 tag'o'j. Sed tie'n ni hav'is kvar tag'vojaĝ'o'j'n, kaj do de'pend'is de tio, ĉu la veter'o est'os bel'a, ĉu ni al'ven'os en temp'o aŭ ne.
| Ĉe la ter'kaban'o ni renkont'is 16 hund'sled'o'j'n sur'voj'e al milkova por fest'i la Krist'nask'o'n.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La hund'o'j est'is en bon'eg'a stat'o. Ili sen'ĝen'e kur'is la mejl'o'n en unu hor'o, malgraŭ ŝarĝ'o de preskaŭ 1000 kilo'gram'o'j kaj du pasaĝer'o'j. Ni pas'is sen aventur'o'j la vilaĝ'o'j'n kirganik, maŝura kaj ĉapina, sed dev'is oft'e daŭr'ig'i long'e post la krepusk'iĝ'o. La gvid'hund'o mult'foj'e help'is mi'n, kiam mi perd'is la voj'o'n en la mal'lum'o.
Inter maŝura kaj ĉapina ĉe la ter'kaban'o mez'voj'e ni renkont'is societ'o'n de 16 sled'o'j. Ili ĉiu'j est'is sur'voj'e al milkova por tie fest'i la Krist'nask'o'n. Est'is tut'a'j famili'o'j kun id'o'j kaj infan'o'j. La vir'in'o'j kaj la infan'o'j kiel ordinar'e sid'is kovr'it'a'j per fel'o'j, tiel ke ili ne pov'is si'n mov'i. Sur preskaŭ ĉiu sled'o trov'iĝ'is pli mal'pli grand'a barel'et'o. Kio'n ĝi en'ten'is mi ne bezon'as rakont'i.
Al ĉapina ni al'ven'is mal'fru'e vesper'e en komenc'iĝ'ant'a neĝ'ad'o.
Ankaŭ la tut'a'n nokt'o'n neĝ'is, kaj maten'e ŝajn'is tut'e ne agrabl'e. La neĝ'o kuŝ'is profund'a ĉie, kaj daŭr'e neĝ'ad'is. Ni'a gast'ig'ant'o absolut'e mal'konsil'is plu'vetur'o'n. Sed tamen ni start'is, ĉar ni nepr'e vol'is ating'i al Tolbaĉik. Ir'is tre'eg'e pez'e, kaj mi'a edz'in'o dev'is plug'i voj'o'n per la ski'o'j. Ĉirkaŭ tag'mez'o ni trov'iĝ'is ĉe Nikolke, ni'a somer'a bivak'ej'o mez'e en la pice'arb'ar'o. La bel'a river'o flu'is sen'glaci'a, sam'e kiel dum la tut'a vintr'o, sed la kamĉatk'an'o'j met'is pont'o'n super ĝi. Kiam ni al'ven'is al Nikolke, la hund'o'j kaj ni est'is tut'e lac'ig'it'a'j, kaj long'a paŭz'o est'is neces'a. Ke ni ne ating'os al Tolbaĉik antaŭ la vesper'o, pri tio ni nun est'is cert'a'j. Sed en la sekv'ont'a antaŭ'tag'mez'o ni esper'is ating'i tie'n.
Sur ni'a mal'nov'a tend'lok'o el la somer'o ni far'is fajr'o'n, kaj je la unu'a foj'o de'post Petropavlovsk ni kuir'is kaf'o'n. Unu monat'o pas'is, de kiam ni trink'is ĝi'n. Kiel ĝi gust'is, mi ne pov'as pri'skrib'i. La neĝ'o fal'is dens'e kaj kviet'e, kiel hejm'e en Sved'land'o, kaj la pice'o'j'n plen'e ŝarĝ'is la pez'o de la neĝ'o. La sol'a son'o, kiu inter'romp'is la silent'o'n tie en la arb'ar'o, est'is kiam tut'a neĝ'amas'o ŝov'iĝ'is mal'supr'e'n de iu tro ŝarĝ'it'a branĉ'o.
Ni ne est'is long'e vetur'int'a'j antaŭ la fin'o de la mal'long'a vintr'o'tag'o, kaj ĉar ĉiu'j voj'sign'o'j est'is mal'aper'int'a'j kaj la hund'o'j kaj ni ĉiu'j est'is el'ĉerp'it'a'j, nun est'is neces'e trov'i konven'a'n lok'o'n por tra'nokt'ad'o, kio ankaŭ prosper'is al ni post iom'a serĉ'ad'o.
La sekv'ant'a'n tag'o'n, la Krist'nask'a'n vesper'o'n de la kamĉatk'an'o'j, ni al'ven'is al Tolbaĉik tut'e konven'e por ek'spir'i moment'o'n, antaŭ ol komenc'iĝ'os la Krist'nask'a fest'o. Mult'e da hom'o'j est'is en la vilaĝ'o. Mult'a'j al'ven'is el ali'a'j vilaĝ'o'j, kaj ĉiu'j hav'is gast'o'j'n. La kamĉatk'an'o'j volont'e kun'ven'as je Krist'nask'o en vilaĝ'o'j, kie trov'iĝ'as preĝ'ej'o kaj pastr'o, kaj tiu'j ne est'as tre mult'a'j. Ĉiu'j ĉas'ist'o'j ankaŭ re'ven'is el la arb'ar'o'j, kaj mult'a'j fel'o'j est'is ŝanĝ'it'a'j por alkohol'o, ĉar nun est'is Krist'nask'o, kaj nun oni vol'is festen'i.
Kiam ni en'ir'is en la dom'o'n de Iv'a'n Viktoreviĉ, afabl'a mal'jun'a kamĉatk'an'o, la dom'an'ar'o ĝust'e est'is ŝanĝ'ant'a vest'o'j'n por ir'i en la preĝ'ej'o'n. La vir'in'o'j sur'met'is mult'kolor'a'j'n silk'a'j'n rob'o'j'n kaj ŝanĝ'is si'a'j'n hejm'e far'it'a'j'n boac'fel'a'j'n bot'o'j'n kun urs'fel'a'j pland'um'o'j je aĉet'it'a'j ŝu'o'j kun alt'a'j kalkan'um'o'j, kiu'j dum la ir'ad'o ŝajn'e kaŭz'is al ili grand'a'n sufer'o'n. Kelk'a'j eĉ hav'is glace'led'a'j'n ŝu'o'j'n. La vir'o'j vest'is si'n per jak'o, kaj kelk'a'j eĉ per redingot'o. La plej elegant'a'j sur'met'is amel'it'a'n kol'um'o'n el celuloid'o kun aparten'ant'a mult'kolor'a bant'o, kiu neniam vol'is sid'i ĝust'e. Sur la pied'o'j ili ĝeneral'e hav'is aĉet'it'a'j'n led'a'j'n bot'o'j'n anstataŭ si'a'j hejm'e far'it'a'j. Sur la bot'o'j la efektiv'a'j dand'o'j hav'is bril'a'j'n kaŭĉuk'a'j'n galoŝ'o'j'n. Post'e neni'u pov'is dir'i, ke la kamĉatk'an'o'j ne est'as elegant'ul'o'j.
El la preĝ'ej'o sonor'is la sonor'il'o'j. Oni fin'pret'ig'is si'n, kaj el ĉiu'j dom'et'o'j flu'is vir'o'j, vir'in'o'j kaj infan'o'j. Eĉ la suĉ'infan'o'j'n oni kun'port'is, kaj en la dom'et'o'j rest'is neni'u krom la bov'id'o'j. La mal'grand'a ĉarpent'it'a preĝ'ej'o, kiu kompren'ebl'e ne hav'is sid'lok'o'j'n, baldaŭ est'is plen'ŝtop'it'a per hom'o'j. Ĉie intern'e brul'is vaks'a'j kandel'o'j, kaj la tut'a preĝ'ej'o est'is plen'a de incens'o. Ĝi est'is riĉ'e dekor'it'a per ikon'o'j kaj ĉi'a'j ornam'aĵ'o'j. La pastr'o, kiu ankaŭ est'is kamĉatk'an'o kaj ĵus hejm'e'n'ven'is de la zibel'ĉas'ad'o, ĉar li ne ricev'as salajr'o'n kaj dev'as mem viv'ten'i si'n, star'is antaŭ la altar'o, vest'it'a per si'a kun katolik'a pomp'o ornam'it'a rob'o.
La di'serv'o daŭr'is plur'a'j'n hor'o'j'n kaj est'is mal'mult'e interes'a por ekster'ul'o. Por la kamĉatk'an'o'j ĝi supoz'ebl'e est'is eĉ mal'pli interes'a, kaj i'a'n profit'o'n de la tut'o ili ne'ebl'e pov'as hav'i. La di'serv'o, sam'kiel tiu en Niĵne Kamĉatsk pas'int'jar'e, nom'e konsist'is el tio, ke la pastr'o kun kap'turn'iĝ'a rapid'ec'o laŭt'leg'is el libr'o, tiel rapid'e, ke ŝajn'is kvazaŭ est'us la ĉef'aĵ'o, ke neni'u hav'u temp'o'n i'o'n kompren'i. La komun'um'o sen'ĉes'e far'is la kruc'sign'o'n.” Psalomŝĉiko ”, psalm'o'kant'ist'o, de temp’al temp'o kant'is iom kaj leg'is pec'o'n kun la sam'a kap'turn'iĝ'a rapid'ec'o kiel la pastr'o. Kelk'foj'e la pastr'o mal'supr'e'n'ir'is en la komun'um'o'n sving'ant'e la incens'il'o'n kaj inter'temp'e la komun'um'o part'o'pren'is en altern'a kant'o.
Tio est'is la di'serv'o de la antaŭ-Krist'nask'a vesper'o. Kiam ĝi fin'fin'e ĉes'is ĉiu ir'is al si'a hejm'o, vesper'manĝ'is kaj bon'kondut'e ek'kuŝ'is por dorm'i, ĉar sekv'ont'maten'e okaz'os Krist'nask'a fru'mes'o je la 7a hor'o.
Jam je la 5-a hor'o la lev'iĝ'o komenc'is en ni'a dom'o. La hom'o'j si'n vest'is sam'e kiel en la hieraŭ'a vesper'o, kaj post komun'a te'trink'ad'o kun ekster'ordinar'e bon'gust'a pan'o oni de'nov'e marŝ'is al la preĝ'ej'o.
La di'serv'o ŝajn'is est'i fidel'a kopi'o de tiu en la vesper'o kaj de ĉiu'j antaŭ'a'j kaj post'a'j, kiu'j'n mi aŭd'is. Post'e nov'a te'trink'ad'o.
En la Krist'nask'a tag'o la pastr'o hav'is la task'o'n ĉirkaŭ'ir'i en akompan'o de si'a psalomŝĉiko al ĉiu dom'o en la vilaĝ'o, port'ant'e kruc'o'n kaj star'iĝ'ant'e antaŭ la ikon'o, kiu trov'iĝ'as en ĉiu dom'et'o, kun la ordinar'a rapid'ec'o laŭt'leg'i kelk'a'j'n preĝ'o'j'n, dum la psalomŝĉiko intermit'e kant'as. Dum tiu ag'o oni ek'brul'ig'as vaks'a'n kandel'o'n, kaj la tut'a famili'o kolekt'iĝ'as mal'antaŭ la pastr'o.
Tiu di'serv'o daŭr'as maksimum'e kvin minut'o'j'n. Post'e aparten'as al bon'a mor'o, ke oni regal'as la pastr'o'n per iom da manĝ'aĵ'o kaj per glas'o da brand'o. El tio rezult'as, ke la pastr'o kaj li'a akompan'ant'o, kiu'j ne hav'as kutim'o'n rezign'i la glas'o'n, pli'rapid'ig'as la mal'grand'a'n ofic'a'n serv'o'n por pov'i des pli baldaŭ ating'i la brand'o'n. Tamen neniam ven'us al ili en la kap'o'n komenc'i sen kelk'foj'a trud'pet'o de la ge'mastr'o'j, kiu'j ekz. bedaŭr'as, ke ĝi ne est'as sufiĉ'e fort'a. Tiu'n ĝentil'aĵ'o'n la pastr'o kvit'as el'trink'ant'e la glas'o'n ĝis la fund'o kaj deklar'ant'e, ke ĝi est'as tut'e ĝust'a. Kiel al'maĉ'aĵ'o'n li pren'as pec'o'n da viand'o kaj iom da sal'it'a brasik'o, kaj post'e oni dank'as kaj klin'iĝ'as kaj riverenc'as, dum la pastr'o kaj la psalomŝĉiko dign'e el'paŝ'as kun rob'o kaj kruc'o por re'komenc'i la sam'a'n histori'o'n en la sekv'ant'a dom'o.
Ĉar unu preĝ'ej'vilaĝ'o konsist'as el 15 ĝis 20 kaj la plej grand'a'j el 70 ĝis 80 dom'o'j, la leg'ant'o pov'as far'i kalkul'o'n pri la rezult'o de tiu ĉirkaŭ'ir'ad'o.
Kiam la pastr'o ven'is al ni'a dom'o, li antaŭ'e jam vizit'is kelk'dek'o'n.
Kun konserv'it'a dign'o li en'paŝ'is kaj star'iĝ'is antaŭ la ikon'o. La psalomŝĉiko li'n sekv'is, ja iom ŝancel'iĝ'ant'e, sed tamen ir'is. Dum la pastr'o rapid'e leg'is, la psalomŝĉiko komenc'is laŭt'e singult'i. Li tamen ne ĝen'is si'n pro tio kaj far'is neni'o'n por mal'laŭt'ig'i la son'o'n. Sed kiam li vol'is ek'kant'i tio sukces'is mal'bon'e, kaj la infan'o'j komenc'is sub'rid'i. Unu-du-tri, kaj ĉio tamen est'is fin'it'a sen grand'a skandal'o, kaj la du sinjor'o'j trans'ir'is al la glas'o'j, ne atent'ant'e ke ankoraŭ rest'is mult'a'j dom'o'j. Kiam ili post'e for'las'is la dom'o'n, mi vid'is, ke ankaŭ la pastr'o dev'is iom'et'e ekvilibr'iĝ'i por pov'i ten'i la kruc'o'n en ĝust'a pozici'o. Aparten'as al bon'a mor'o, ke la mastr'o ek'paf'as kelk'a'j'n foj'o'j'n, kiam la pastr'o for'las'as la dom'o'n.
Post unu hor'o mi est'is ekster'dom'e por iom'et'e pri'zorg'i mi'a'j'n hund'o'j'n. Tiam la du vir'o'j ĝust'e el'ŝancel'iĝ'is el dom'et'o, sed nun ili neniom plu kapabl'is. Ankoraŭ kelk'a'j dom'o'j rest'is, sed far'iĝ'is neni'u vizit'o plu, ĉar subit'e la psalomŝĉiko fal'is kap'al'ter'e en neĝ'amas'o'n.
Li prov'is star'iĝ'i sed fal'is de'nov'e en la neĝ'o'n, ke li far'iĝ'is tut'e blank'a en la vizaĝ'o. Post kiam li iom ramp'is kvar'pied'e, li sukces'is re'star'iĝ'i. Kaj la pastr'o kaj la psalomŝĉiko ŝancel'iĝ'is ĉiu en si'a'n dom'o'n.
Post ne'long'e oni send'is inform'o'n de la pastr'o, ke la vesper'a di'serv'o ne okaz'os. La kaŭz'o'n oni ne bezon'is sci'ig'i.
Ceter'e la Krist'nask'a tag'o est'as dediĉ'it'a al vizit'o'j en la najbar'a'j dom'et'o'j. Sed nur la vir'o'j ir'as tiu'n tag'o'n. Tiam ili est'as vest'it'a'j per si'a'j kaŭĉuk'a'j galoŝ'o'j kaj redingot'o'j kaj aspekt'as terur'e sever'a'j. En ĉiu dom'o star'as tabl'o kovr'it'a per manĝ'aĵ'o'j el ĉiu'j spec'o'j. Tie oni van'e serĉ'as por jukolo kaj putr'a salm'o. Est'as sovaĝ'a ŝaf'o, urogal'o, salm'o'trut'o kaj ali'a'j delikat'aĵ'o'j kaj alkohol'o, 96-procent'a japan'a, dilu'it'a per akv'o. Kiam oni manĝ'is kaj trink'is ĝis'sat'e, komenc'iĝ'as te'trink'ad'o kun freŝ'a'j bulk'o'j kaj post'e bombon'manĝ'ad'o. La bombon'o'j est'as el sam'a spec'o en ĉiu dom'et'o, ja, en'tut'e ĉio en unu dom'et'o est'as preciz'e la sam'o, kiel en ali'a. Neni'u vol'as est'i mal'pli bon'a ol la najbar'o. Dum la tut'a tag'o est'as kontinu'a flu'o de hom'o'j en la dom'et'o'j, kaj la konversaci'o ĉef'e tem'as pri tio, kiu'j'n dom'o'j'n oni jam vizit'is kaj kie'n oni ir'os, kaj kiu'j est'is tie kaj kie'n ili ir'os. Altern'e kun tiu fekund'a inter'parol'ad'o en'trud'as en la gast'o'j'n la mastr'in'o kiom ebl'e da manĝ'aĵ'o kaj la mastr'o kiom ebl'e da alkohol'o. Pri avar'ec'o ne est'as demand'o, kaj oni manĝ'as kaj trink'as, ĝis kiam la stomak'o preskaŭ krev'as. Kaj ve al tiu, kiu preter'las'as iu'n dom'o'n. Tio'n li dev'as re'maĉ'i dum long'a temp'o. Vesper'e de la Krist'nask'a tag'o la sekv'o est'as, ke ĉiu'j vir'a'j loĝ'ant'o'j de la vilaĝ'o, kiu'j ating'is iom sufiĉ'e matur'a'n aĝ'o'n, est'as ” pian'o ”, kiel oni dir'as rus'e, t. e. ebri'a'j. Jam post'tag'mez'e mult'a'j dev'as okup'i la dorm'sak'o'n.
La sekv'ant'a'n tag'o'n la vir'in'o'j est'as en vic'o far'i vizit'o'j'n. La manĝ'o'tabl'o ankaŭ nun star'as plen'plen'a de frand'aĵ'o'j, kaj te'o'n oni trink'as sen ĉes'o. La inter'parol'o turn'iĝ'as ĉirkaŭ la sam'a tem'o, kiel dum la hieraŭ'a tag'o, sed krom tio, kie oni aĉet'is si'a'n silk'a'n jup'o'n, si'a'j'n ŝu'o'j'n kaj kiom ili kost'as ktp. Kaj kompren'ebl'e reciprok'a'j ĝentil'aĵ'o'j, kiel bon'a la manĝ'aĵ'o est'as flank'e de la gast'o'j, kaj kiel mal'bon'a ĝi est'as flank'e de la mastr'in'o. Kiel la leg'ant'o vid'as, est'as cert'a'j simil'ec'o'j inter la civiliz'it'a hom'o kaj la salon'vest'it'a sovaĝ'ul'o.
Sed ankoraŭ la Krist'nask'o ne est'as fin'it'a. En la tri'a tag'o ven'as la plej grand'a spektakl'o. Tiam oni mask'o'vest'as si'n en la plej ne're'kon'ebl'a manier'o kaj tut'e kovr'as la vizaĝ'o'n per ia tuk'o, kaj jen la vizit'o'j komenc'iĝ'as de'nov'e. Ordinar'e est'as nur la jun'ul'ar'o, kiu part'o'pren'as en tiu'j vizit'o'j. Du'op'e aŭ tri'op'e ili en'ir'as iu'n dom'o'n. Tie ili sid'ig'as si'n kaj el'dir'as neniu'n son'o'n. Nun est'as la intenc'o, ke la dom'an'ar'o diven'u, kiu'j ili est'as. Ordinar'e la vir'o'j est'as mask'it'a'j kiel vir'in'o'j kaj mal'e. Se oni ne sukces'as mal'kovr'i, kiu'j ili est'as, ili ir'as al la sekv'ant'a dom'o, sed se oni sukces'as, ek'est'as grand'a ĝoj'eg'o. Ili for'ig'as la tuk'o'j'n de antaŭ la vizaĝ'o'j kaj est'as regal'at'a'j per te'o kaj bombon'o'j.
La tut'a'n tri'a'n tag'o'n oni pas'ig'as per tia spektakl'o, kaj vesper'e kutim'e est'as ” veĉorka ”( bal'o ) en iu el la dom'o'j. Tie'n kolekt'iĝ'as tiom, kiom trov'as lok'o'n, kaj la aer'o'n oni pov'us tranĉ'i. El'uz'it'a gramofon'o rasp'e el'ig'as iu'n muzik'aĵ'o'n, aŭ oni ven'ig'is tir'harmonik'a'n lud'ist'o'n el iu najbar'a vilaĝ'o, se ne trov'iĝ'as iu en la vilaĝ'o. Mal'grand'a liber'a lok'o est'as las'at'a sur la plank'o, kaj sur tiu nun turn'iĝ'ad'as la par'o'j. Divers'a'j rus'a'j danc'o'j est'as, kaj oni daŭr'ig'as ĝis en la maten'o. La varm'eg'o est'as tropik'a, kaj la danc'ant'o'j mal'sek'as de ŝvit'o.
Sed tio ne grav'as. De temp’al temp'o oni mal'ferm'et'as la pord'o'n kaj en'las'as iom da 30-aŭ 40-grad'a mal'varm'eg'o.
La oficial'a program'o de la Krist'nask'a fest'o est'as plen'um'it'a, kaj post la tri'a tag'o oni pov'as far'i, kio'n oni dezir'as. Kutim'e est'as ” veĉorka ” ĉiu'n vesper'o'n ĝis Nov'jar'o. La nov'a jar'o est'as salut'at'a per paf'o'j. Sed la fest'o'n oni volont'e kalkul'as ankoraŭ sufiĉ'e da temp'o, kaj nur unu semajn'o'n post Nov'jar'o la ĉas'ist'o'j de'nov'e ek'ir'as por ĉas'i zibel'o'n, kaj en la vilaĝ'o la viv'o re'e mov'iĝ'as en si'a'j normal'a'j rel'o'j.
Post tri'tag'a festen'ad'o ni fru'maten'e for'las'is Tolbaĉik por ir'i al la 83 verst'o'j'n mal'proksim'a vilaĝ'o Kosyrevsk, la est'ont'a el'ir'punkt'o de ni'a vojaĝ'o al la mont'eg'o'j. Tiu'n tag'o'n komenc'iĝ'is period'o de mal'varm'eg'o, kiu far'iĝ'is la plej sever'a, kiu ni'n traf'is dum la tut'a ekspedici'o. Mi'a termo'metr'o ĵus antaŭ'e detru'iĝ'is. En Tolbaĉik mi tamen sukces'is prunt'i hidrarg'a'n termo'metr'o'n de rus'o, kaj tiu montr'is, kiam ni start'is,– 32 grad'o'j'n C.
La sun'o bril'is kaj est'is bel'eg'a vintr'o'tag'o. Ni vojaĝ'is tra bel'a'j larik'arb'ar'o'j, blank'a'j de prujn'o. Sam'grad'e kiel mal'lev'iĝ'is la sun'o, mal'alt'iĝ'is ankaŭ la temperatur'o, kaj jam post'tag'mez'e la hidrarg'o est'is frost'iĝ'int'a. Ĉe tre fort'a mal'varm'o la neĝ'o ne est'as ” katka ”, t.
e. la sled'o glit'as mal'bon'e. Grinc'as kaj fajf'et'as sub la glit'il'o'j, kaj la hund'o'j dev'as labor'i du'obl'e por antaŭ'e'n'ig'i la sled'o'n. Apenaŭ mal'supr'e'n laŭ la dekliv'o'j ĝi vol'is glit'i per si mem.
Ni'a esper'o est'is ating'i jurt'o'n, situ'ant'a'n 50 verst'o'j'n de Tolbaĉik.
Sed ŝajn'is mal'lum'e por tio, ĉar la hund'o'j tut'e lac'iĝ'is pro la mal'glat'a voj'stat'o. Mem ni dev'is de temp’al temp'o kur'i apud la sled'o por ten'i ni'n varm'a'j. Por neni'u prez'o ni vol'is tra'nokt'i sub liber'a ĉiel'o kaj plu'pel'is la hund'o'j'n. Je paŭz'o ni kuraĝ'ig'is ili'n per pec'o da fiŝ'o, kaj kiam fin'e lev'iĝ'is la lun'o, ili pli'vigl'iĝ'is kaj ir'is sufiĉ'e bon'e antaŭ'e'n.
Mal'fru'e en la vesper'o ni efektiv'e ating'is la jurt'o'n. Neni'u palac'o pov'us est'i pli bon'ven'a.
Ni est'is tut'e rigid'a'j pro frost'o. Nun est'is neces'e unu'e akir'i brul'lign'o'n por la fajr'o. Ne est'is facil'a task'o en la lun'lum'o trov'i i'o'n sek'a'n, sed ni ne bezon'is tre mult'e tuj. Plej grav'e est'is kolekt'i tiom, ke ni pov'os kuir'i al ni i'o'n varm'a'n, post'e ĉio ir'us pli facil'e. Ni kuir'is kaf'o'n, kaj mi memor'as, ke mi trink'is tri du'on'litr'a'j'n tas'o'j'n. Post'e oni de'nov'e est'is hom'o kaj pov'is el'ir'i por kolekt'i pli da brul'lign'o en la arb'ar'o.
Ni sid'is plej'ebl'e proksim'e al la fajr'o kaj far'is ni'a'j'n not'o'j'n por la tag'o, laŭd'ant'e la di'a'n varm'o'n. La kompat'ind'a'j tir'hund'o'j kiel ĉiam dev'is kuŝ'i ekster'e. Tir'hund'o en Kamĉatko ver'dir'e ne hav'as envi'ind'a'n sort'o'n. Kiel mi antaŭ'e menci'is, ĝi neniam en si'a viv'o rajt'as ven'i en'dom'e'n. Kiel mal'facil'a la neĝ'o'ŝtorm'o eĉ est'as aŭ kiel mord'a la mal'varm'eg'o, ĝi dev'as ĉiam kuŝ'i ekster'dom'e. Kaj tamen ĝi mal'oft'e perd'as la kuraĝ'o'n.
Ĉirkaŭ nokt'o'mez'o ni en'ramp'is en ni'a'j'n dorm'sak'o'j'n kaj ek'dorm'is. La lac'ec'o est'is tiel fort'a, ke ĝi eĉ neŭtral'iz'is la potenc'a'n kaf'o'doz'o'n. Sed post kelk'a'j hor'o'j ni vek'iĝ'is. Est'is tiel terur'a mal'varm'o, ke ni ne'ebl'e pov'is dorm'i. La termo'metr'o en la kaban'o est'is frost'iĝ'int'a kaj la kaf'kruĉ'o, kiu star'is apud la fajr'uj'o plen'a de akv'o, ĝis'fund'e frost'iĝ'int'a. Ni ne pov'is kuŝ'i sen'mov'e. Ne est'is ali'a rimed'o ol ke mi dev'is de'nov'e el'ir'i en la lun'lum'o por hav'ig'i brul'lign'o'n. Tio est'is unu inter la plej mal'facil'a'j afer'o'j, kiu'j'n mi spert'is. La hund'o'j kun mir'o ek'rigard'is, kiam ili vid'is mi'n ven'ant'a el la kaban'o mez'e en la nokt'o. Supoz'ebl'e kun tim'o ili mir'is, ĉu ili jam lev'iĝ'u por ir'i en la jung'il'o'n. Ili al'kutim'iĝ'is, ke ili neniam pov'as pri'kalkul'i, kiam la mastr'o vojaĝ'os.
Ni trink'is ankoraŭ kelk'a'j'n tas'o'j'n da kaf'o, kaj post'e ne pen'ind'is prov'i dorm'i. Ni sid'is apud la fajr'o kaj sub'ten'ad'is ĝi'n kaj parol'is, ĝis kiam komenc'is la tag'iĝ'o. Tiam ni jung'is la hund'o'j'n. Ni dev'is pren'i ili'n du'op'e kaj inter'temp'e en'kur'i kaj varm'ig'i ni'n iom'et'e ĉe la fajr'o por ne frost'difekt'i la fingr'o'j'n.
Nun rest'is ĉ. 33 verst'o'j al Kosyrevsk, sed far'iĝ'is mal'facil'a tag'o.
Egal'e seren'a kaj bel'a kiel la antaŭ'a ĝi est'is, kaj neniam mi kred'is, ke larik'arb'ar'o en prujn'o pov'us est'i tiel bel'eg'a.
Kiam ni el'ven'is sur tundr'o'n, mal'ferm'iĝ'is panoram'o de tut'e neĝ'o'blank'a vulkan'mond'o tiel grandioz'a, ke ni konsent'iĝ'is ke ĝi est'as la plej bel'a, kio'n ni ĝis tiam vid'is en Kamĉatko. Vic'o da vulkan'o'j lev'iĝ'is antaŭ ni, kaj mez'e inter ili tron'is la plej potenc'a el ili ĉiu'j, kluĉevskaja, al kiu ni nun re'e proksim'iĝ'is. Ni decid'is prov'i pren'i kelk'a'j'n fotograf'aĵ'o'j'n por ricev'i memor'aĵ'o'n, eĉ se pal'a'n, pri tiu grandioz'a vid'o. Sed tiam la kurten'obtur'ator'o rifuz'is funkci'i. Tuj kiam est'is pli ol 30-grad'a mal'varm'o, ĝi labor'is ekstrem'e mal'bon'e, kaj ĉe – 40 ĝi est'is tut'e sen'taŭg'a. La compound-obtur'ator'o de la ali'a kamer'o ankaŭ ne est'is tut'e normal'a, sed tamen funkci'is.
Dum ni manipul'is pri la kamer'o'j, kelk'a'j fingr'o'j far'iĝ'is tut'e blank'a'j al mi'a edz'in'o. Mi frot'is ili'n per neĝ'o, kaj feliĉ'e ili re'bon'iĝ'is sed mi mem preskaŭ frost'difekt'is la fingr'o'j'n per tio.
La lun'o jam de'long'e lum'is sur la sovaĝ'ej'o, kiam ni fin'e ating'is la sopir'it'a'n vilaĝ'o'n, rigid'a'j pro frost'o. Tie la spirit'o'j de la viv'o est'is re'vek'at'a'j de bol'ant'a te'o, kaj ambaŭ ni sent'is, ke est'as problem'o dub'ind'a kiel fin'iĝ'us, se ni est'us dev'ig'it'a'j pas'ig'i ankaŭ tiu'n nokt'o'n ekster'e en la sovaĝ'ej'o.
En ankoraŭ kelk'a'j tag'o'j daŭr'is la sam'a intens'a mal'varm'eg'o.
Est'is plen'a sen'vent'ec'o. Kvazaŭ nebul'o en'volv'is ĉio'n. La kornik'o'j kaj la pig'o'j, kiu'j dum la vintr'o ĉiam kolekt'iĝ'as en la vilaĝ'o'j, sid'is glob'rond'a'j kun hirt'ig'it'a'j plum'o'j kaj kaŝ'is la pied'o'j'n en la dens'a plum'ar'o. Ĉiu'j tir'hund'o'j de la vilaĝ'o kuŝ'is kun'volv'iĝ'int'a'j kaj ne mov'iĝ'is. Kiam mi el'ir'is por nutr'i la mi'a'j'n, ili ne kur'lev'iĝ'is salt'ant'e kaj boj'ant'e kiel kutim'e, sed kuŝ'is sen'mov'e ĝis kiam mi ĵet'is la fiŝ'o'n al ili. Neni'u en la vilaĝ'o pov'is re'memor'i tia'n mal'varm'eg'o'n. Ĉiu labor'o est'is prokrast'it'a, kaj ĉiu nur atend'is pli bon'a'n veter'o'n. La termo'metr'o'j ĉe tiu'j rus'o'j, kiu'j posed'is tia'j'n, ĉiu'j est'is frost'iĝ'int'a'j. Sed mi est'as konvink'it'a, ke est'is pli proksim'e al 50 ol 40 grad'o'j. Post kelk'a'j tag'o'j ven'is la ŝanĝ'o. Mult'e da neĝ'o fal'is, kaj la trafik'o de'nov'e est'is barit'a.
Ni nun ating'is la el'ir'punkt'o'n de la vojaĝ'o al la nomad'o'j, kaj por ni nur est'is trov'i la amik'o'n Sávanoh, kiu far'iĝ'os ni'a gvid'ant'o. Li fest'is la Krist'nask'o'n en Kluĉ'i kaj ankoraŭ ne est'is re'ven'int'a.
Sed iu'n tag'o'n far'ant'e ekskurs'o'n per ski'o'j en la ĉirkaŭ'aĵ'o'j de la vilaĝ'o, mi tut'e ne'atend'it'e traf'is kvin hund'sled'o'j'n, kiu'j ven'is de'nord'e. La unu'a'n vetur'ig'is Sávanoh, la ali'a'j'n du korjakoj kaj du lamutoj. La vetur'o ir'is mal'glat'e por ili en la profund'a neĝ'o, kaj la hund'o'j spir'eg'is pro klopod'o. Sed Sávanoh est'is simil'a al si mem.
Sam'a'j bril'a'j nigr'a'j okul'o'j kaj sam'a rid'et'o. Post kiam li'a'j hund'o'j est'os ripoz'int'a'j unu tag'o'n, li est'os pret'a akompan'i ni'n.
Kiam ni fin'e est'is pret'a'j por start'o, la karavan'o konsist'is el ne mal'pli ol 17 hund'sled'o'j, ĉar ankaŭ kelk'a'j ali'a'j fel'komerc'ist'o'j kapt'is la okaz'o'n vojaĝ'i laŭ la ir'ej'o de la ain'o. Ili sci'is, ke ili tiam trov'os la ĝust'a'n voj'o'n.
Est'is tre inter'naci'a societ'o, kiu en tiu januar'a tag'o ek'vojaĝ'is de la vilaĝ'o Kosyrevsk supr'e'n al la mont'eg'o'j en okcident'o. Sur ĉiu sled'o sid'is unu person'o escept'e la ni'a'n, sur kiu ni vojaĝ'is du'op'e. Ni 18 vojaĝ'ant'o'j reprezent'is ne mal'pli ol 8 divers'a'j'n popol'gent'o'j'n: jen est'is rus'o'j, kamĉatk'an'o'j, kore'an'o'j, lamutoj, korjakoj, tatar'o'j, ain'o'j kaj sved'o'j. Oni pov'as rigard'i kiel pur'a'n akcident'o'n, ke neni'u ĉin'o ĉe'est'is. Ili kutim'as ĉe'est'i ĉie. Ĉiu sled'o est'is jung'it'a per dek hund'o'j.
Tial ek'est'is tre surd'ig'a blek'o, kiam ĉiu'j 170 tir'best'o'j ek'boj'is en unu foj'o.
Mal'proksim'e spegul'iĝ'is en la aer'o la mont'eg'o'j pri'lum'at'a'j de la sun'o kaj la neĝ'o'blank'a anaunga vulkan'o super'star'is kiel posten'ant'o mez'e inter ili.
Ni'a'j hund'o'j est'is tre'eg'e bon'stat'a'j post la ripoz'temp'o en la vilaĝ'o. Dank’al la grand'a akompan'ant'ar'o ili ankoraŭ pli'vigl'iĝ'is. Sled'hund'o'j ĉiam labor'as pli bon'e, se mult'a'j sled'o'j est'as en akompan'o.
Sed sur la tundr'o, tra kiu ni vojaĝ'is for'las'int'e la arb'ar'o'n, la neĝ'o kuŝ'is mal'firm'a kaj profund'a. La unu'a hund'jung'it'ar'o, kiu dev'is plug'i voj'o'n, hav'is plej pen'ig'a'n labor'o'n, kaj ni dev'is altern'e vetur'i la unu'a. Kie la arb'ar'o re'e komenc'iĝ'is, ni far'is paŭz'o'n, ĉar la hund'o'j baldaŭ lac'iĝ'as vad'ant'e en profund'a neĝ'o.
Kiam komenc'iĝ'is vesper'o, la arb'ar'o far'iĝ'is pli kaj pli pra'arb'ar'ec'a. Est'is ŝvit'ig'a labor'o penetr'i tra la mal'eben'a kaj mont'et'ec'a teren'o. Oni tre baldaŭ de'ĵet'is la fel'vest'o'j'n malgraŭ la mal'varm'o. Brak'o'j kaj krur'o'j est'is en grand'a danĝer'o, kiam la sled'o flug'is antaŭ'e'n inter la arb'o'j. Oft'e est'is neces'e fulm'rapid'e manovr'i ĝi'n jen al unu jen al ali'a flank'o por ke ĝi ne frakas'iĝ'u kontraŭ arb'o'trunk'o.
La long'a vic'o de hund'o'j serpent'um'is antaŭ'e'n tra la sen'voj'a arb'ar'o ĝis tiom mal'lum'iĝ'is, ke est'is ne'ebl'e vid'i kiel vetur'i. Tiam subit'e montr'iĝ'is el inter la arb'o'j antaŭ ni flam'ant'a fajr'o. Tiu'j, kiu'j hav'is la plej rapid'a'j'n hund'o'j'n, nom'e antaŭ'vetur'is, trov'is oportun'a'n tra'nokt'ej'o'n inter la alt'a'j larik'arb'o'j apud river'o kaj kun'tir'is grand'a'n ŝtip'ar'o'n. Tie nun halt'is ĉiu'j ceter'a'j. Sur ĉiu sled'o trov'iĝ'as hak'il'o, kaj baldaŭ la arb'ar'o re'son'is de hak'il'frap'o'j kontraŭ sek'a'j larik'trunk'o'j.
Baldaŭ flam'is ankoraŭ unu ŝtip'ar'o ne mal'proksim'e de la unu'a. Por ne bezon'i degel'ig'i neĝ'o'n, ni el'hak'is tru'o'n en la pli ol du'on'metr'e dik'a glaci'o, kaj mult'eg'e da te'kruĉ'o'j baldaŭ pend'is super la fajr'o.
Ni hav'is agrabl'a'n vesper'o'n ĉirkaŭ la bivak'a fajr'o. Oni rakont'is amuz'a'j'n histori'o'j'n, kaj la rid'ad'o'j re'son'is en la arb'ar'o. Kiel kutim'e Sávanoh est'is la centr'a punkt'o, kaj en si'a tre'eg'e komik'a rus'a lingv'o li rakont'is la plej mir'ind'a'j'n histori'o'j'n pri si'a'j grand'far'o'j, dum oni trink'is te'o'n, manĝ'is jukolon aŭ sek'ig'is vest'o'j'n tra'mal'sek'a'j'n de ŝvit'o.
La ĉiel'o est'is stel'klar'a kaj promes'is bon'a'n veter'o'n por la morgaŭ'a tag'o. Sekv'e ni ne okup'is ni'n pri star'ig'o de la tend'o sed bivak'is en manier'o, kiu'n mi'a edz'in'o kaj mi post'e uz'is dum la tut'a rest'o de la vintr'o. Ni tut'e simpl'e stern'is iom da branĉ'et'aĵ'o'j sur la neĝ'o ĉirkaŭ la fajr'o kaj post'e met'is la dorm'sak'o'j'n sur tio'n. La tut'a societ'o nun aranĝ'iĝ'is kiel la radi'o'j en cirkl'o ĉirkaŭ la du esting'iĝ'ant'a'j fajr'o'j kaj ek'dorm'is ĉiu en si'a dorm'sak'o.
Pli post'e en la nokt'o ni'n vek'is la komun'a boj'eg'o de ĉiu'j 170 hund'o'j. La kamĉatkaj hund'o'j hav'as unik'a'n kapabl'o'n boj'eg'i bel'e, se mi pov'as dir'i tiel. Ili efektiv'e kant'as, kaj kiam unu komenc'as, ĉiu'j ali'a'j lev'as la naz'o'n laŭ lup'a manier'o kaj part'o'pren'as en la koncert'o. La ton'o ĉiam est'as plend'a kaj melankoli'a, kaj se oni est'as sol'a en la sovaĝ'ej'o kaj est'as vek'at'a de tiu'j tir'at'a'j boj'eg'o'j, oni facil'e ek'sent'as kor'prem'ec'o'n. En la kant'a'j boj'eg'o'j, kiu'j'n la tir'hund'o'j, precip'e en mal'varm'a'j lun'lum'a'j nokt'o'j, el'kri'as super la dezert'o, mi ĉiam kred'is leg'i la prav'ig'it'a'j'n akuz'o'j'n de generaci'o'j da tir'hund'o'j al la hom'o pri mis'trakt'ad'o, ne'sufiĉ'a nutr'ad'o kaj mal'bon'a vart'o.
Jam antaŭ la tag'iĝ'o la plej maten'vigl'a'j komenc'is mov'iĝ'i kaj far'i fajr'o'n. Cert'a fort'o de karakter'o est'as postulat'a por ramp'i el la varm'a dorm'sak'o en 30-grad'a frost'o, precip'e se ankoraŭ ne est'as lum'o.
Oni volont'e kuŝ'as atend'ant'e iom'et'e, antaŭ ol oni el'ramp'as, kaj oni kutim'e altern'as lev'iĝ'i unu'a por far'i fajr'o'n. Post'e ne est'as mal'facil'e el'ramp'i el la fel'sak'o.
Ni pov'is ĝoj'i je bril'a sun'lum'a veter'o, sed kompens'e est'is mord'a mal'varm'o. Sekv'e oni ” vojdis ” la sled'o'j'n antaŭ la start'o, t. e. oni ŝmir'is la glit'il'o'j'n per varm'a akv'o help'e de lan'ec'a led'o'pec'o, kiu'n oni rapid'e glit'ig'is sur ili post kiam la sled'o est'is renvers'it'a. La glit'il'o'j far'iĝ'is mal'mol'a'j kiel vitr'o per la akv'o, kiu glaci'iĝ'as sam'temp'e kiam oni ŝmir'as ili'n. La diferenc'o est'as tuj rimark'ebl'a.
La supr'e'n'iĝ'a dekliv'o komenc'is iĝ'i sufiĉ'e pen'ig'a, sed eĉ pli mal'facil'a est'is la dens'a arb'ar'o kun ĉiu'j si'a'j de'blov'it'aĵ'o'j. Kiel mi jam menci'is, la societ'o konsist'is plej'part'e el fel'komerc'ist'o'j kaj ili'a'j por transport'o de var'o'j dung'it'a'j indiĝen'o'j. Nun pen'valor'is al ĉiu ven'i la unu'a al la unu'a lamuta jurt'o por hav'i la plej grand'a'j'n ŝanc'o'j'n pri la zibel'fel'o'j. Sed kiam la vet'kur'ad'o daŭr'is grand'a'n part'o'n de la tag'o, Sávanoh arogant'e deklar'is, ke por li est'as egal'e, ĉu li ven'as la unu'a aŭ la last'a. Li tamen ricev'os egal'e mult'a'j'n zibel'o'j'n. Li kon'is si'a'j'n lamutojn.
Mult'a'j satan'a'j artifik'o'j est'as uz'at'a'j de tiu'j konkur'ant'a'j fel'aĉet'ant'o'j por super'i unu la ali'a'n. Unu el la pli efik'a'j kaj malic'a'j est'as, ke la antaŭ'est'ant'o dis'tranĉ'as je pec'o'j kelk'a'j'n sek'ig'it'a'j'n salm'o'j'n kaj je konven'a'j inter'spac'o'j ĵet'as tia'j'n post si en la hund'voj'o. La hund'o'j de la sekv'ant'a jung'it'ar'o nepr'e trov'as la fiŝ'pec'o'j'n, ek'batal'as pri ili, kur'as en unu amas'o'n kaj implik'as ĉiu'j'n tir'ŝnur'o'j'n, tiel ke la vetur'ig'ist'o dev'as halt'i kaj dis'ord'ig'i ili'n. Kiam ili kur'is mal'long'a'n distanc'o'n plu, ripet'iĝ'as la sam'a afer'o, dum la mal'feliĉ'a komerc'ist'o ek'hav'as pli kaj pli furioz'a'n humor'o'n. Ali'a'n foj'o'n en ne'observ'at'a moment'o li ŝmir'as urs'gras'o'n sub la glit'il'o'j de la sled'o de si'a antagonist'o. Ĝi est'as egal'e efik'a.
Far'iĝ'is ĉiam pli mal'facil'e penetr'i antaŭ'e'n, des pli alt'e'n ni supr'e'n'iĝ'is. Je unu okaz'o kvazaŭ pend'is el har'et'o, ke mi ne frakas'is al mi la pied'o'n kontraŭ arb'o'trunk'o. Pli post'e dum la tag'o okaz'is akcident'a minac'o. Al mi'a edz'in'o unu okul'o preskaŭ est'is detru'at'a de akr'a, sek'a branĉ'o, kiu grat'ŝir'is sang'ant'a'n vund'o'n unu mili'metr'o'n super la dekstr'a okul'o. Aspekt'is kruel'e. La tut'a okul'o far'iĝ'is sang'a, kaj ni dev'is degel'ig'i neĝ'o'n je varm'et'a akv'o por for'lav'i la sang'o'n. Se la branĉ'o est'us traf'int'a unu mili'metr'o'n pli mal'supr'e, la okul'o est'us perd'it'a.
En la te'paŭz'o mi rimark'is je mi'a terur'o, ke mi difekt'is unu glit'il'o'n. Tamen ĝi ne est'is romp'it'a, kaj mi esper'is, ke ĝi el'ten'u ĝis vesper'o, tiel ke mi ne bezon'u okup'i temp'o'n per ripar'o, mez'e en la tag'o. Mi post'e vetur'ig'is tiel gard'em'e, kiel permes'is la cirkonstanc'o'j, kaj la glit'il'o el'ten'is ĝis vesper'o, kiam per help'o de Sávanoh, hak'il'o kaj tranĉ'il'o mi sukces'is provizor'e ripar'i ĝi'n.
Vesper'e ni bivak'is sub mont'eg'a dekliv'aĵ'o en sam'a manier'o, kiel en la pas'int'a nokt'o, kaj la lev'iĝ'ant'a sun'o trov'is ni'n jam long'e sur'voj'e, klopod'ant'a'j supr'e'n kaj kur'ant'a'j mal'supr'e'n laŭ unu mont'o'dors'o post la ali'a.
Ni nun est'is mez'e inter la mont'eg'o'j. Du'foj'e dum la antaŭ'tag'mez'o ni dev'is volv'i la dik'a'j'n fer'ĉen'o'j'n de la hund'o'j ĉirkaŭ la glit'il'o'j, mal'jung'i la hund'o'j'n kaj lig'i ili'n mal'antaŭ la sled'o por pov'i mal'supr'e'n'ir'i la mont'eg'a'j'n krut'aĵ'o'j'n. Plur'a'j hom'o'j dev'is kun'help'i por ĉiu sled'o.
Subit'e la hund'o'j komenc'is intens'e pli'rapid'ig'i la takt'o'n. Ili tut'e furioz'iĝ'is kaj boj'eg'ant'e kur'is antaŭ'e'n galop'e. Ni konjekt'is, ke ili flar'as boac'o'j'n, kaj ne daŭr'is long'e, kiam ni ek'vid'is du mal'grand'a'j'n punkt'o'j'n, kiu'j mov'iĝ'is mal'proksim'e. Per la lorn'o mi konstat'is, ke est'as du boac'sled'o'j, vetur'ant'a'j en direkt'o al ni. La hund'o'j ankoraŭ ne ek'vid'is ili'n, sed ili flar'sent'is ili'n. Baldaŭ ili ek'rimark'is ni'n, kaj ni vid'is ili'n far'ant'a'j grand'a'n flank'e'n'ir'o'n. Boac'sled'o kaj hund'sled'o nom'e neniam pov'as renkont'iĝ'i. Tiam post'rest'as de la boac'o'j nur ruĝ'a makul'o kaj kelk'a'j korn'o'j, ost'o'j kaj fel'ŝir'aĵ'o'j. La du nomad'o'j si'n gard'is ven'i proksim'e al la karavan'o, kaj ni daŭr'ig'is ni'a'n vojaĝ'o'n.
Sed nun far'iĝ'is ver'a turment'o konduk'i la hund'o'j'n. Ekscit'it'a'j kiel ili est'is, ili kur'is en furioz'a rapid'ec'o, kaj oni vid'is, kiel ili foj'o'n post foj'o serĉ'esplor'is por ĉas'aĵ'o. Sed ĉi-foj'e ili ne vid'is la boac'o'j'n.
Sur ĉiu pli long'a mal'supr'e'n'ir'a dekliv'o oni est'is en ver'a danĝer'o pri la viv'o, kaj ni plur'foj'e mir'is, ĉu ni al'ven'os viv'a'j al iu jurt'o. La hund'o'j tre mal'mult'e atent'is la komand'o'vort'o'j'n. Ili nur vol'is antaŭ'e'n. Oni vetur'is kontraŭ arb'o'j'n, post'tren'iĝ'is pend'ant'e, frap'is brak'o'j'n kaj krur'o'j'n kontraŭ arb'o'trunk'o'j kaj dev'is dum la tut'a temp'o brems'i kiom oni nur kapabl'is. Malgraŭ ke est'is 20-grad'a mal'varm'o kaj mi vetur'is en ordinar'a jak'o kaj sen ĉap'o, mi ŝvit'is kiel en la tropik'o'j. La har'o'j est'is blank'a'j de frost'o. La dekstr'a brak'o, kiu pri'zorg'is la brems'baston'o'n, efektiv'e dolor'is.
Fin'e ni el'ven'is sur alt'eben'aĵ'o'n, kie blov'et'ad'is agrabl'e. Tie oni pov'is ripoz'i sur la sled'o kaj ne bezon'is brems'i, dum la hund'o'j kur'eg'is en plen'a rapid'ec'o. Sed baldaŭ re'ven'is la krut'aĵ'o'j. En mont'eg'a krut'aĵ'o je la unu'a foj'o mi dev'is rezign'i kaj las'i la kur'ant'a'n hund'jung'it'ar'o'n por sav'i la viv'o'n. Mi vid'is, ke ni frakas'iĝ'us kontraŭ grand'a arb'o'trunk'o, ĉar est'is ne'pens'ebl'e flank'e'n direkt'i la sled'o'n kun tiu rapid'ec'o, kiu'n ĝi hav'is. Mi'a edz'in'o kaj mi el'ĵet'iĝ'is ĉiu al si'a flank'o kaj rul'iĝ'ad'is en la neĝ'o. La sled'o kur'is kontraŭ la arb'o'trunk'o'n, sed feliĉ'e ne rekt'e al ĝi sed iom flank'e. La antaŭ'a ark'o krev'is kaj la sled'o ĵet'iĝ'is renvers'e kun la glit'il'o'j en la aer'o. Tio halt'ig'is la kur'o'n. Se la sled'o kaj la hund'o'j daŭr'ig'us kelk'cent metr'o'j'n plu, ĉio est'us perd'iĝ'int'a, ĉar tie faŭk'is abism'o. Frost'o'trem'ad'o tra'kur'is mi'a'n korp'o'n, kiam mi post'e rigard'is mal'supr'e'n tie kaj pens'is pri la sort'o de la hund'o'j kaj de la sled'o, se ili ne est'us halt'ig'it'a'j per la renvers'iĝ'o.
Post kiam ni trankvil'iĝ'is iom'et'e kaj ek'spir'is post la terur'o, mi dev'is amuz'iĝ'i ripar'ant'e la sled'o'n. Sávanoh help'is mi'n nun kiel ĉiam. Est'is neces'e hav'ig'i nov'a'n antaŭ'a'n ark'o'n. Ni de'hak'is sufiĉ'e dik'a'n betul'o'n, far'is fajr'o'n kaj sur'met'is la te'kruĉ'o'n, sed ne por te'trink'ad'o ĉi'foj'e. La betul'trunk'o'n ni fleks'ebl'ig'is ten'ant'e ĝi'n super la fajr'o kaj post'e kurb'ig'is je U-form'o. El la sled'o ni el'pren'is kelk'a'j'n mal'mol'a'j'n, ne'tan'it'a'j'n fok'fel'a'j'n rimen'o'j'n kaj met'is ili'n en la varm'a'n akv'o'n de la te'kruĉ'o, kie ili baldaŭ tut'e mol'iĝ'is. Per akr'e'pint'a tranĉ'il'o ni post'e far'is la neces'a'j'n tru'o'j'n en la ark'o, kaj per la plej artifik'a'j nod'o'j tiu est'is fiks'at'a sur la lok'o de la mal'nov'a, pret'a akcept'i nov'a'j'n puŝ'eg'o'j'n.
La jurt'o nun dev'is est'i ne tre mal'proksim'e, kaj tut'e subit'e la hund'o'j, kiu'j nun kviet'iĝ'is iom'et'e, ĉiu'j komenc'is boj'eg'i de'nov'e kaj ek'kur'i galop'e. Ili ek'flar'is la boac'greg'o'n, sed nun la voj'o est'is eben'a, kaj mi las'is ili'n kur'i tiel rapid'e kiel ili dezir'is. Ne daŭr'is long'e ĝis kiam ni ek'vid'is et'a'n mal'alt'a'n fel'jurt'o'n, sen'lim'e bel'e situ'ant'a'n apud river'o, kaj post moment'o ni al'ven'is al la unu'a lamuta tend'ar'o post 1 1 /2-monat'a vojaĝ'o de Petropavlovsk. Mi est'is tut'e lacekonsumita kaj la tut'a korp'o trem'is post tiu terur'a streĉ'o, kiu'n mi spert'is dum la last'a'j hor'o'j.
| Kelk'a'j loĝ'ant'o'j en la unu'a lamuta jurt'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
El la mal'alt'a jurt'o flu'is amas'o da fel'vest'it'a'j hom'o'j, grand'a'j kaj mal'grand'a'j, ĉiu'j kun sam'a'j karakteriz'a'j mongol'vizaĝ'o'j. Ĉiu'j est'is vest'it'a'j per vil'a'j fel'o'j kaj sci'vol'e rigard'is ni'n tra si'a'j mal'larĝ'a'j okul'fend'et'o'j. La fel'jak'o'j de la vir'in'o'j est'is super'ŝut'it'a'j per perl'a'j brod'aĵ'o'j kaj pend'kovr'it'a'j per metal'a'j ornam'aĵ'o'j, tint'il'o'j kaj sonor'il'et'o'j, kiu'j ek'tint'is je ĉiu paŝ'o.
Post kiam la hund'o'j est'is fortik'e en'ĉen'ig'it'a'j, la lamutoj en balbut'a rus'lingv'o invit'is ni'n en'ir'i kaj trink'i te'o'n.
En la du'on'lum'o intern'e la indiĝen'o'j sid'is ĉirkaŭ la fajr'o en la mez'o de la jurt'o, kaj vir'o'j kaj vir'in'o'j fum'ant'e si'a'j'n pip'o'j'n. Ni salut'is ili'n kaj est'is propon'at'a'j ek'sid'i sur la stern'it'a'j'n boac'a'j'n fel'o'j'n, kiu'j serv'is kiel plank'o.
Ĉiu'j sci'vol'e pri'rigard'is ni'n. Precip'e mi'a edz'in'o vek'is grand'a'n interes'o'n inter la vir'in'a part'o de la jurt'an'ar'o. Ili rakont'is, ke okaz'is nur unu foj'o'n antaŭ'e, ke vir'in'o vizit'is ili'n. La vir'o'j ĝeneral'e parol'is rus'e sufiĉ'e bon'e, sed la vir'in'o'j regul'e nur sci'is kelk'a'j'n vort'o'j'n.
Sávanoh prezent'is ni'n per la jen'a'j vort'o'j:” Jevó ni kommersánt, jevó Expedizia, jevó jurt'a ŝíbko da ijóko za morje.”( Li ne est'as komerc'ist'o, li est'as ekspedici'o, li'a jurt'o kuŝ'as terur'e mal'proksim'e trans la mar'o.) Intern'e la jurt'o konsist'is el tri tend'et'o'j el boac'a fel'o. La nombr'o de tia'j intern'a'j tend'o'j aŭ ” pologoj ” de'pend'as de la nombr'o de la famili'o'j. Ĉiu famili'o nom'e hav'as si'a'n propr'a'n. Tag'e la antaŭ'a'j flank'o'j de tiu'j tend'o'j est'as fiks'lev'it'a'j.
La mastr'in'o de tiu intern'a tend'o, kie ni lok'iĝ'is, al'pren'is mal'pur'a'n lign'a'n kest'et'o'n, en kiu kelk'a'j tas'o'j, glas'o'j kaj plad'o'j kuŝ'is en'volv'it'a'j en preskaŭ nigr'a ĉifon'tuk'o, kiu iam est'is blank'a. Ŝi met'is tiu'j'n sur lad'a'n plet'o'n, tut'e simil'a'n al ordinar'a simpl'a sved'a kaf'plet'o, kaj en'verŝ'is te'o'n el gigant'a kupr'a kaldron'o. Sur la plet'o'n mi'a edz'in'o ŝut'is amas'o'n da keks'o'j el paper'sak'o. En mal'pli ol unu minut'o ili est'is for. El ĉiu'j flank'o'j de la jurt'o oni ven'is por gust'um'i ili'n.
Post kiam ni trink'is mult'a'j'n tas'o'j'n da te'o, la vir'in'o'j ven'is kun sek'a'j boac'fel'a'j ŝu'o'j por ke ni ne bezon'u sid'i en ni'a'j propr'a'j mal'sek'a'j. Tiu'n kutim'o'n prezent'i sek'a'j'n ŝu'o'j'n ni post'e renkont'is en preskaŭ ĉiu lamuta jurt'o.
Post kelk'a temp'o ni est'is regal'at'a'j per manĝ'aĵ'o. Maten'e, tag'mez'e kaj vesper'e ĝi konsist'as el la sam'o, nom'e kuir'it'a boac'a viand'o.
La viand'pec'o'j est'as al'port'at'a'j en lign'a'j trog'o'j, kaj la fingr'o'j dev'as serv'i kiel fork'o'j, la ponard'o por de'tranĉ'i la pec'o'j'n. La lamutoj ĉiam kuir'as la viand'o'n sen sal'o. Pro tio ĉiu vojaĝ'ant'o kun'port'as mal'grand'a'n sal'uj'o'n, en kiu'n li tremp'as la viand'pec'o'j'n, antaŭ ol li manĝ'as ili'n.
| La lamutoj ĉiam uz'as la fingr'o'j'n kiel fork'o'j'n.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ni'a'j kun'vojaĝ'ant'o'j, la fel'komerc'ist'o'j, jam komenc'is si'a'j'n zibel'negoc'o'j'n, kaj tie ĉi kaj tie en la jurt'o oni vid'is, kiel la zibel'a'j fel'o'j est'is ekzamen'at'a'j kaj prez'o'j fiks'at'a'j. Tiu'j last'a'j ordinar'e vari'is inter 150 kaj 200 japan'a'j jen'o'j, t. e. laŭ sved'a mon'o respektiv'e 300 kaj 400 kron'o'j. Tiu sum'o neniam est'is pag'at'a per mon'er'o'j, ĉiam per komerc'aĵ'o'j. Por sugest'i la lamutojn, ke ili ricev'as alt'a'n pag'o'n por la fel'o'j, oni kelk'foj'e pov'as pag'i ankoraŭ pli ol la menci'it'a'n sum'o'n, sed tiam des pli alt'ig'as la prez'o'n de la var'o'j. El la var'o'j cert'e te'o kaj tabak'o lud'as la plej grav'a'n rol'o'n. Fok'fel'a'j rimen'o'j por kapt'ŝnur'o, jung'il'o'j kaj ali'aĵ'o'j ankaŭ est'as grav'a'j artikl'o'j. Krom'e la lamutoj oft'e aĉet'as farun'o'n por karb'o'bulk'o'j kaj keks'o'j'n kaj bombon'o'j'n. Sam'kiel ĉiu'j ali'a'j natur'popol'o'j ili kompren'ebl'e ŝat'as alkohol'o'n. Sur la sled'o de unu el la komerc'ist'o'j mi vid'is 40 alkohol'botel'o'j'n.
Vesper'e la antaŭ'a flank'o de la intern'a'j tend'o'j est'is mal'lev'at'a, kaj ĉiu famili'o en'ir'is en la si'a'n. stĉarinaj kandel'o'j kiu'j'n la lamutoj aĉet'is de la komerc'ist'o'j, est'is ek'brul'ig'at'a'j, kaj mi'a edz'in'o kaj mi ek'sid'is kaj inter'parol'is kun ni'a'j ge'mastr'o'j. Sed antaŭ ol mi em'ig'is ili'n kun interes'o respond'i mi'a'j'n demand'o'j'n, mi dev'is rakont'i al ili mult'e pri ni'a'j famili'a'j rilat'o'j, pri ni'a land'o kaj kiel aspekt'as tie. Ili est'is tre'eg'e interes'at'a'j kaj special'e vol'is sci'i, kia'j ĉas'ebl'a'j best'o'j k. s.
ekzist'as tie. Ili sieĝ'is ni'n per ĉi'a'j demand'o'j, kaj la okul'o'j el'star'is el la kap'o, kiam mi rakont'is, ke ni ankaŭ hav'as spec'o'n de lamutoj en la nord'a part'o de ni'a land'o, kiu'j viv'as per bred'ad'o de boac'o'j, kaj loĝ'as en jurt'o'j. Mi dev'is rakont'i mult'e pri la lapon'o'j, kaj kiam mi montr'is kolor'ig'it'a'n kart'o'n ilustr'it'a'n kun lapon'tend'o'j kaj akjoj, ili pri'rigard'is ĝi'n kun sen'lim'a interes'o, kaj ili el'demand'is mi'n pri ĉiu'j detal'o'j. La akjo de la lapon'o'j ne el'vok'is ili'a'n aprob'o'n. Ili rid'ant'e kompar'is ĝi'n kun la kanot'o de la kamĉatk'an'o'j kaj mir'is, ke oni pov'as i'e'n ven'i per tia trog'o. Ili pet'is mi'n, ke mi montr'u al la lapon'o'j ven'int'e hejm'e'n, kia'j aspekt'as la sled'o'j de la lamutoj, tiam ili ebl'e pov'us lern'i far'i simil'a'j'n. Kaj kia'j'n vest'o'j'n ili hav'as. La vir'in'o'j ja ne port'as perl'o'j'n. Dev'as est'i mal'abund'e da zibel'o'j tie. Kaj ĉi'a'j'n ali'a'j'n pri'pens'o'j'n ili far'is. Sed post tiu vesper'o ni est'is bon'a'j amik'o'j, kaj tiu suspekt'em'o, kiu'n ili komenc'e montr'is rilat'e al ni, mal'aper'is tut'e kaj plen'e. Post'e ili volont'e respond'is ĉio'n, pri kio mi demand'is ili'n.
La nokt'o'n ni pas'ig'is en la intern'a'j tend'o'j, kie far'iĝ'is tre mal'vast'a lok'o.
Jam antaŭ tag'iĝ'o, la indiĝen'o'j komenc'is mov'iĝ'i, kaj baldaŭ ni ĉiu'j sid'is ĉirkaŭ la bol'ant'a maten'te'o.
| Lamutaj boac'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La jurt'o situ'is en val'o. Ĉie ĉirkaŭ'e est'is alt'a'j blank'a'j mont'eg'o'j kun dekliv'o'j kovr'it'a'j de larik'arb'ar'o. Sur tiu'j mont'o'j si'n paŝt'is la boac'a greg'o. Tuj post la te'trink'ad'o kelk'a'j lamutoj al'lig'is al si ski'o'j'n — eĉ pli mal'long'a'j ol tiu'j de la kamĉatk'an'o'j kaj sur la sub'a flank'o teg'it'a'j per la mal'long'har'ar'a fel'o de la krur'o'j de la boac'o — kaj ek'kur'is supr'e'n al la mont'eg'o por pel'i la greg'o'n mal'supr'e'n al la jurt'o. Post mal'long'a temp'o oni pov'is disting'i kontraŭ la blank'a neĝ'o sur la mont'eg'a dekliv'o mal'hel'a'n ond'iĝ'ant'a'n ruband'o'n, kiu mov'iĝ'is mal'supr'e'n de la mont'eg'o en direkt'o al la jurt'o. En la lorn'o oni pov'is vid'i flank'e de la kurb'iĝ'ant'a greg'o du mal'grand'a'j'n punkt'o'j'n: la du lamutojn. Sed hund'o'j'n ili ne uz'is kiel help'o'n ĉe la manovr'ad'o de la greg'o, kiel far'as ni'a'j lapon'o'j. Tio tiom pli mir'ig'is mi'n, ĉar en ĉiu lamuta jurt'o ĉiam trov'iĝ'is plur'a'j ĉas'hund'o'j, kiu'j ĝu'is grand'a'n fam'o'n pro ĉas'lert'ec'o kaj inteligent'o. Sed nek la lamutoj nek la korjakoj ili'n uz'as kiel help'o'n ĉe la pri'zorg'ad'o de la boac'a greg'o.
Atend'ant'e la greg'o'n, ni en'ir'is en la jurt'o'n kaj varm'ig'is ni'n ĉe la fajr'o. Subit'e ni ek'aŭd'is tint'il'o'j'n sonor'ant'a'j'n — ili sonor'is tiel melodi'e bel'e en la mal'varm'eg'o. Ni ramp'is el la jurt'o. Kaj jen ili ven'is flu'e, mil'o da grand'a'j, bel'a'j boac'o'j, rimark'ind'e pli grand'a'j ol ni'a'j lapon'a'j boac'o'j. La plej mult'a'j est'is griz'a'j, kelk'a'j tre hel'a'j, ali'a'j neĝ'o'blank'a'j kaj plur'a'j makul'it'a'j.
La tir'hund'o'j, kiu'j est'is lig'it'a'j ĉe arb'o'j kaj arbust'o'j en la proksim'o komenc'is boj'i kaj salt'i. Precip'e la mi'a'j, kiu'j vid'is boac'o'j'n je la unu'a foj'o, est'is tut'e furioz'a'j kaj tir'is kaj ŝir'is si'a'j'n ĉen'o'j'n. La lup'a natur'o aper'is, kaj mi est'as cert'a, ke ili si'n ĵet'us sur boac'o'n, se ili el'ŝir'iĝ'us.
La boac'o'j ne tre atent'is ili'n — ili al'kutim'iĝ'is al boj'ant'a'j hund'o'j.
Sed la lamutoj mi'n pet'is pri'rigard'i, ĉu ili est'as firm'e lig'it'a'j. La tut'a grand'a greg'o inund'e kovr'is la lok'o'n ĉirkaŭ la jurt'o, kaj la boac'o'j montr'is tre mal'grand'a'n tim'o'n. Oni eĉ pov'is tuŝ'i kelk'a'j'n per la man'o. Kiam mi fotograf'is ili'n, kelk'a'j vol'is al'ir'i kaj pri'flar'i la kamer'o'n.
Amas'o da boac'o'j al'ir'is tut'e al la jurt'o serĉ'ant'e por urin'o. Ili avid'e manĝ'is la neĝ'o'n, kie tia est'is el'ig'it'a. Oft'e plur'a'j prem'iĝ'is por ating'i tia'j'n makul'o'j'n. Kiam ili far'iĝ'is tro trud'iĝ'em'a'j kaj komenc'is mord'et'i je la jurt'o kaj la proviz'o'j, kiu'j est'is amas'ig'it'a'j tie ekster'e, la lamutoj for'pel'is ili'n, sed ili tuj re'ven'is.
Nun est'is neces'e kapt'i nombr'o'n da tir-kaj rajd'best'o'j, ĉar kelk'a'j lamutoj vetur'os al ali'a jurt'o kelk'a'j'n mejl'o'j'n de tie. Ĉiu'j vir'a'j lamutoj en la jurt'o part'o'pren'is. Kelk'a'j pel'is la boac'o'j'n tie'n kaj re'e'n, dum ali'a'j per ĵet'maŝ'o kapt'is la dezir'at'a'j'n best'o'j'n. Kun mir'eg'ig'a lert'ec'o ili ĵet'is la 10 klaft'o'j'n long'a'n fok'fel'a'n rimen'o'n en tiu'n korn'ar'o'n, kiu'n ili dezir'is. Ili bezon'is du'on'a'n hor'o'n por kapt'i la boac'o'j'n.
Post'e oni al'tren'is la boac'sled'o'n. La lamuta boac'sled'o est'as komplet'a art'aĵ'o. Ĝi est'as gracil'a, elegant'a kaj mir'ind'e fortik'a. Ĉio est'as far'it'a el betul'o. Sam'kiel sur la hund'sled'o oni van'e serĉ'as por eĉ unu najl'o aŭ ŝraŭb'o. Ankaŭ ĉi tie ĉiu'j artik'o'j est'as kun'lig'it'a'j per rimen'o'j, ne el fok'fel'o kiel sur la hund'sled'o sed el mal'larĝ'a'j, krud'a'j boac'fel'a'j rimen'o'j. Per tio ĝi far'ig'as fleks'ebl'a kaj mal'rigid'a kaj malgraŭ si'a gracil'ec'o ne'kred'ebl'e fortik'a kaj sam'kiel la hund'sled'o ĝi est'as ripar'ebl'a kie ajn en la arb'ar'o. La bild'o plej bon'e montr'as, kiel aspekt'as la sled'o, kaj mi bon'e pov'as kompren'i, ke la lamutoj dev'as trov'i, ke la akjo de la lapon'o'j est'as kripl'aĵ'o.
| Lamuta boac'sled'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Antaŭ la sled'o oni jung'is du boac'o'j'n unu apud la ali'a. La jung'il'o est'is tre simpl'a, nur grand'a maŝ'o el larĝ'a fok'fel'a rimen'o, kiu est'as met'at'a ĉirkaŭ la kol'o'n kaj inter la antaŭ'a'j'n pied'o'j'n. Konduk'rimen'o ir'is al la kap'o de ĉiu boac'o, kaj per tiu oni pov'is direkt'i al unu aŭ ali'a flank'o. La vip'o konsist'is el verg'o kun akr'a buton'o ĉe la pint'o kaj la brems'o el pec'o de boac'a korn'o kun fer'a pint'o, kiu pend'as sur la ekster'a flank'o de la dekstr'a glit'il'o, ĝust'e kie oni met'as la pied'o'n. Ĝi est'as tiel konstru'it'a, ke oni nur bezon'as met'i la pied'o'n sur ĝi'n por ke la fer'pint'o si'n bor'u en la neĝ'o'n kaj brems'u.
Post'e oni al'konduk'is du rajd'boac'o'j'n, kaj met'is la plej bel'et'a'j'n sel'o'j'n el boac'a fel'o sur ili'n. La lamutoj nom'e uz'as la boac'o'n kiel rajd'best'o'n, kutim'o, kiu est'as tre mal'oft'a inter boac'bred'ant'a'j popol'o'j kaj krom inter la ceter'a'j tunguz'o'j nur ekzist'as inter la karagasoj kaj la sojotoj en la sajanaj alp'o'j de Centr'a Azi'o. La sel'o'j est'as met'at'a'j sur la boac'o'j rimark'ind'e pli antaŭ'e ol sur ĉeval'o. Oni sid'as preskaŭ super la antaŭ'a'j pied'o'j, kio est'as vid'ebl'a sur la bild'o'j, kaj direkt'as per konduk'rimen'o. Neni'a'j pied'ing'o'j ekzist'as. Por kun'help'i ĉe la ekvilibr'ad'o oni tial, precip'e la vir'in'o'j, uz'as long'a'n baston'o'n.
Oni rajd'as paŝ'e aŭ trot'e sed neniam galop'e. La boac'o'j ne el'ten'as tiel fort'a'n streĉ'ad'o'n, kiu'n postul'as tio last'a. Sed ali'e ili est'as tre persist'a'j ankaŭ kiel rajd'best'o'j. 50 km ili sen'pen'e ir'as kun unu rajd'ant'o en unu tag'o sen mal'util'o. Mi mem vid'is ripet'foj'e, kiel lamutoj en du'on'a tag'o rajd'is 30 ĝis 40 km kaj la boac'o'j ne ŝajn'is lac'ig'it'a'j. Mi'a edz'in'o kaj mi kompren'ebl'e prov'is rajd'ad'o'n sur boac'o'j, sed nur mal'long'a'j'n distanc'o'j'n ĉirkaŭ la jurt'o'j. La lamutoj ne volont'e las'is ni'n uz'i ili'a'j'n rajd'boac'o'j'n por pli long'a'j vojaĝ'o'j, ĉar ili konsider'is ni'n tro pez'a'j por ili.
Kiam do la dezir'at'a'j boac'o'j est'is kapt'it'a'j, al'jung'it'a'j kaj sel'it'a'j, oni kun'pel'is la greg'o'n for de la jurt'o, kaj de'nov'e ĝi serpent'um'ant'e supr'e'n'ir'is la mont'eg'o'n, ĝis kiam oni bezon'os ĝi'n ven'ont'foj'e.
Ni'a plan'o ne ampleks'is rest'ad'o'n dum pli long'a temp'o antaŭ ol en la sekv'ont'a jurt'o, kiu hav'is plur'a'j'n ali'a'j'n jurt'o'j'n en la proksim'o.
Ni do decid'is vetur'i plu en la sam'a tag'o kaj en sam'a direkt'o kiel la lamutoj kun si'a'j boac'o'j. Nun est'as tiel, ke se boac'sled'o'j kaj hund'sled'o'j vetur'os laŭ la sam'a voj'o, la hund'sled'o'j dev'as vetur'i antaŭ'e kaj la boac'sled'o'j sufiĉ'e long'a'n temp'o'n post'e. Se tiu'j last'a'j vetur'as antaŭ'e, la sekv'o est'as, ke la hund'o'j boj'eg'ant'e ek'kur'as en la freŝ'a'j paŝ'o'sign'o'j de la boac'o'j kaj per ĉiu fort'o prov'as ating'i la boac'o'j'n.
| Rajd'ant'a lamutino.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ŝarĝ'it'a'j per divers'a'j etnografi'aĵ'o'j, kiu'j'n ni inter'ŝanĝ'e ricev'is en la jurt'o, ni start'is kun'e kun mi'a fidel'a Sávanoh, kiu sid'is kant'et'ant'e pro ĝoj'o pri la bon'sukces'a'j zibel'negoc'o'j, kiu'j'n li far'is, dum plur'a'j el la ali'a'j komerc'ist'o'j ne ricev'is eĉ unu fel'o'n. Li'a vizaĝ'o radi'is pro ĝoj'o kaj la nigr'a'j okul'o'j bril'is, kiam li rakont'is al mi, kiom li'n envi'as la ali'a'j. Por ankoraŭ pli incit'i ili'n, de temp’al temp'o li pren'is zibel'fel'o'n kaj sving'is ĝi'n en la aer'o kri'ant'e al la hund'o'j:” Jen vi vid'as, hund'o'j, kiel aspekt'as bon'a zibel'fel'o.” Tio'n li tamen nur far'is kiam li'a'j konkur'ant'o'j est'is tiel proksim'e, ke ili vid'is kaj aŭd'is ĉio'n.
Sed tio est'is nur en la komenc'o de la tag'o, ĉar baldaŭ ni dev'is pens'i pri ali'a'j afer'o'j. Sávanoh jam maten'e kuraĝ'ig'is mi'n per tio, ke la hieraŭ'a voj'o est'is kvazaŭ tundr'o kompar'e kun la voj'o al la sekv'ont'a jurt'o. La kor'o preskaŭ salt'os el la buŝ'o, tiel pen'ig'a ĝi est'os, li dir'is.
Du'foj'e ni dev'is de'jung'i la hund'o'j'n, lig'i ĉen'o'j'n sub la glit'il'o'j'n kaj per komun'a'j fort'o'j mal'supr'e'n tren'i po unu sled'o'n. Sed post'e ni ven'is al la plej terur'a dekliv'o, kiu'n ni renkont'is dum la vintr'a vojaĝ'o. Kiam ni star'is ĉe ĝi'a pied'o, mi ne kred'is, ke est'us ebl'e per ŝarĝ'it'a'j sled'o'j supr'e'n'grimp'i tia'j'n krut'aĵ'o'j'n. Ni pren'is po unu sled'o'n.
La hund'o'j, la admir'ind'a'j best'o'j, ek'tir'eg'is per ĉiu'j fort'o'j. La lang'o'j pend'is el ili'a'j buŝ'o'j, kaj ili spir'eg'is kiel blov'il'o'j. Ir'is metr'o'n post metr'o. Se ni ced'is por moment'o, la sled'o glit'is mal'antaŭ'e'n. Kiam ni fin'e supr'e'n'ig'is la du unu'a'j'n sled'o'j'n sur la supr'o'n, ni est'is mal'sek'a'j kiel ĉifon'o'j, kaj la kor'o bat'is tiel ke ni pov'us tim'i, ke ĝi krev'os. Sed est'is neni'u temp'o por ripoz'o. Ni lig'is la hund'o'j'n kaj renvers'is la sled'o'j'n, jen ni dev'is ŝov'iĝ'i mal'supr'e'n en la abism'o'n por kun'help'i pri la post'a sled'o.
Fin'e ĉiu'j est'is supr'e. La vid'o de tie est'is grandioz'a. Kie'n oni turn'is la okul'o'n, kuŝ'is neĝ'o'blank'a'j mont'eg'o'j kaj vulkan'o'j ban'iĝ'ant'a'j en la sun'lum'o. Blov'et'ad'is ne'pri'skrib'ebl'e agrabl'e. En tiu varm'ig'it'a stat'o, en kiu oni si'n trov'is, la glaci'a vent'o est'is sent'at'a sam'e agrabl'a kiel ali'e kutim'as la plej varm'et'a'j somer'a'j vent'et'o'j. Kio'n oni plej'e bezon'is, est'is mal'varm'et'iĝ'o, kaj mi manĝ'is neĝ'o'n sen ĉes'o. Oft'e tio est'is la sol'a manier'o mal'varm'ig'i si'n, se oni ne lav'is la vizaĝ'o'n per neĝ'o. Ambaŭ manier'o'j'n oni oft'e praktik'as. Mi vetur'is long'e sen ĉap'o post tiu ŝvit'ban'o. La har'o'j, kiu'j est'is tra'mal'sek'a'j, far'iĝ'is blank'a'j kaj rigid'a'j de frost'o.
| Lamuto en si'a ne'ferm'it'a fel'vest'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Subit'e Sávanoh difekt'is si'a'n sled'o'n. Por ne perd'i temp'o'n du foj'o'j'n, ni far'is te'paŭz'o'n tie, kvankam est'is mal'facil'e trov'i brul'lign'o'n.
Antaŭ ol ni est'is pret'a'j, la lamutoj ating'is ni'n per si'a'j rajd'boac'o'j kaj unu sled'o. La hund'o'j ek'vid'is ili'n la unu'a'j kaj vol'is al'kur'i. Ni dev'is lig'i ili'n fortik'e kaj minac'i ili'n per fort'a'j vort'o'j. La lamutoj halt'is kelk'cent metr'o'j'n mal'antaŭ ni, lig'is la boac'o'j'n kaj ven'is por part'o'pren'i en la te'trink'ad'o.
En la krepusk'iĝ'o ni ating'is la river'o'n Bistraja ( La rapid'a ). Sur ĝi'a bord'o kuŝ'is la jurt'o, kiu'n ni serĉ'is. Sed kiam ni al'ven'is, mi est'is tiel ĝis'mort'e el'ĉerp'it'a, kiel mi neniam antaŭ'e est'is. La tut'a korp'o trem'is, kaj mi apenaŭ kapabl'is en'ĉen'ig'i la hund'o'j'n. Post'e ni en'ir'is — mi'a edz'in'o ne est'is mult'e pli bon'fart'a ol mi — kaj ek'sid'is inter nov'a'n ar'o'n da lamutoj, egal'e gast'am'a'j kaj afabl'a'j kiel la antaŭ'a'j. Dum plur'a'j hor'o'j mi ne kapabl'is i'o'n manĝ'i, kaj mi ankoraŭ hodiaŭ memor'as, kiel mal'facil'e est'is por mi kolekt'i la last'a'j'n fort'o'j'n por el'ir'i kaj manĝ'ig'i la hund'o'j'n. La kompat'ind'a'j best'o'j ankaŭ ne est'is simil'a'j al si mem. Ili rest'is kuŝ'ant'e, ĝis kiam mi met'is la fiŝ'o'n antaŭ ili.
Kelk'a'j ne el'manĝ'is si'a'n porci'o'n. Parol'ant'e pri hund'nutr'aĵ'o, sam'kiel mi'a'j kun'vojaĝ'ant'o'j mi ankaŭ kun'port'is jukolon el Kosyrevsk por tut'a semajn'o. La lamutoj nom'e ne vol'as buĉ'i boac'o'j'n je hund'manĝ'aĵ'o. Kelk'a'j lamutoj tamen ten'as propr'a'n hund'ar'o'n kaj tia'okaz'e hav'as jukolon, sed ili ĉiam hav'as mal'mult'e, pro kio est'as plej saĝ'e kun'port'i tiom, por kiom est'as lok'o.
Kvankam mult'a'j tag'o'j post tiu est'is mal'facil'a'j, tiu tag'o tamen rest'as en la memor'o kiel la plej pen'ig'a dum la tut'a ekspedici'o. En la nokt'o ni nur pov'is dorm'i kelk'a'j'n hor'o'j'n. Sed nun ni ankaŭ ating'is lok'o'n, kiu'n ni pens'is uz'i kiel ĉef'rest'ad'ej'o'n dum iu temp'o, kaj tio est'is bon'a.
Apenaŭ ni en'ven'is en la jurt'o'n, kiam la lamutoj unu'voĉ'e pet'is por rigard'i la ilustr'it'a'n kart'o'n pri la lapon'o'j. La fam'o jam ating'is tie'n. En ĉiu'j post'a'j jurt'o'j, kiu'j'n ni vizit'is, est'is sam'e. La akjo ĉie vek'is la sam'a'n mal'aprob'o'n.” Kaj kiel mal'riĉ'a'j ili aspekt'as, kiu'j ne hav'as perl'o'j'n !” Pli post'e en la vesper'o amik'o Sávanoh prov'is ig'i la lamutojn danc'i si'a'n naci'a'n danc'o'n ” norgali ”. Mem majstr'o pri tiu art'o, li sukces'is kolekt'i ĉiu'j'n en la jurt'o, kaj en la lum'o de la fajr'uj'o ni nun pov'is okul'vid'i tiu'n strang'a'n danc'o'n. Ĝi est'as far'at'a tiel, ke la lamutoj, kaj vir'o'j kaj vir'in'o'j, aranĝ'it'a'j kvazaŭ por rond'danc'o ĉirkaŭ la fajr'o, star'as sur unu lok'o sving'ant'e si'n jen al unu jen al ali'a flank'o, el'ig'ant'e unu al la ali'a i'a'j'n best'a'j'n sibl'a'j'n son'o'j'n, dum ili altern'e ferm'as la okul'o'j'n kaj far'as grimac'o'j'n. La danc'o, se oni pov'as ĝi'n tiel nom'i, nek est'as bel'a nek prezent'as i'a'n vari'o'n, nur kurioz'a. Est'as ne'kompren'ebl'e, ke ili pov'as el'ten'i tiel long'e, kiel ili far'as, ne raŭk'iĝ'ant'e. norgali est'as tre ŝat'at'a plezur'o ĉe la lamutoj.
La sekv'a'n maten'o'n la komerc'ist'o'j vetur'is plu al ali'a'j jurt'o'j. Iom post ili'a for'vojaĝ'o komenc'iĝ'is la plej sovaĝ'a alkohol'a orgi'o, kiu'n oni pov'as imag'i. Ĉiu'j pag'is si'a'j'n fel'o'j'n part'e per alkohol'o, kaj nun oni intenc'is drink'i. Post du'on'a hor'o ĉiu'j vir'o'j en la jurt'o est'is ebri'a'j.
Kelk'a'j est'is el la sovaĝ'a spec'o, ali'a'j kviet'e en'dorm'iĝ'is, tuj kiam ili ebri'iĝ'is. iu mal'jun'ul'o est'is special'e mal'facil'a. Li komenc'is inter'batal'o'n kontraŭ la ali'a'j, el'ing'ig'is la ponard'o'n kaj tut'e furioz'iĝ'is. La ŝaŭm'o star'is al li ĉirkaŭ la buŝ'o, kaj li ĉirkaŭ'kur'is kiel sovaĝ'ul'o.
Subit'e li salt'is rekt'e en la fajr'o'n. Ni ĉiu'j al'kur'is kaj el'tir'is li'n. Post'e la vir'in'o'j kaj tiu'j vir'o'j, kiu'j ne est'is tut'e sen'konsci'a'j, al'pren'is dik'a'j'n fok'fel'a'j'n rimen'o'j'n kaj lig'is li'n ĉe pied'o'j kaj man'o'j, tiel ke li ne pov'is mov'iĝ'i. Post'e li dev'is kuŝ'i kiel pak'aĵ'o, kaj fin'e li en'dorm'iĝ'is.
Mi'a edz'in'o kaj mi uz'is part'o'n de la tag'o por ekskurs'o per ski'o'j al proksim'a jurt'o, dum la mastr'o'j for'dorm'is al si la ebri'ec'o'n. Kiam ni re'ven'is post'tag'mez'e, la plej mult'a'j re'vigl'iĝ'is. Unu el la pli aĝ'a'j lamutoj, kiu hav'is kviet'a'n temperament'o'n, pri'labor'is si'a'n magi'a'n tambur'o'n kaj kant'is monoton'a'j'n lamutajn melodi'o'j'n. La tut'a'n rest'o'n de la tag'o kaj la du'on'o'n de la nokt'o li okup'is si'n pri tio sen ĉes'o. Magi'a tambur'o ĝust'a'dir'e ne aparten'as al la lamutoj. Laŭ la nom'o ili est'as krist'an'o'j kaj oficial'e konfes'as la grek'e katolik'a'n kred'o'n. En ĉiu jurt'o pend'as mal'grand'a ikon'o, kaj ili oft'e far'as la kruc'o'sign'o'n antaŭ ĝi. Sed en kor'o kaj anim'o ili est'as fidel'a'j al si'a mal'nov'a ŝaman'ism'o, t. e. la art'o per help'o de spirit'o'j ŝanĝ'i la pas'o'n de la okaz'ar'o. Ili'a ĉef'a instrument'o je tio est'as la magi'a tambur'o. Per ties help'o ili el'vok'as la spirit'o'j'n.
La mal'jun'ul'o far'iĝ'is pli kaj pli petol'a, des pli long'e li frap'is si'a'n tambur'o'n. Fin'e li dev'is sur'met'i si'a'n special'a'n ŝaman'a'n vest'o'n. Ĝi konsist'as el special'a ŝaman'a pelt'o kun mult'a'j perl'o'j kaj fel'brod'aĵ'o'j kaj fel'kuf'o, ĉirkaŭ kiu pend'as long'a'j perl'ornam'it'a'j fel'tuf'o'j, kiu'j mal'ebl'ig'as al la port'ant'o i'o'n vid'i. Ĉar li oficial'e est'is krist'an'o, li sent'is si'n iom ĝen'it'a sid'i antaŭ ni el'vok'ant'e spirit'o'j'n en tiu manier'o kaj deklar'is pli ol du'dek foj'o'j'n, ke real'e nur est'is antikv'a'temp'e, kiam oni ĉi tiel frap'is la tambur'o'n. Nun'temp'e nur mal'jun'ul'o'j far'as tio'n, kaj nur kiam ili est'as ebri'a'j, li al'dir'is sincer'e. La mastr'in'o en tiu intern'a tend'o, kie ni loĝ'is, ankaŭ sent'is si'n tre'eg'e ĝen'it'a pro la mal'jun'ul'o kaj deklar'is ripet'foj'e, ke ili donac'e ricev'is la magi'a'n tambur'o'n de la korjakoj kaj ke ĝi est'as tut'e ident'a kun la balalajk'o de la rus'o'j. En ĉiu'j lamutaj jurt'o'j, kiu'j'n ni post'e vizit'is, ni ĉiam trov'is kaŝ'it'a'n magi'a'n tambur'o'n, kiu'n ili tamen prefer'e vol'is, ke oni ne rimark'u.
Post kelk'a'j tag'o'j ni vojaĝ'is kun'e kun du lamutoj al ali'a jurt'o. Ĝi kuŝ'is sur val'a dekliv'o du'on'a'n tag'vojaĝ'o'n de la rest'ad'ej'o ĉe Bistraja kun rav'a'j perspektiv'o'j en ĉiu'j direkt'o'j. Ĉi tie ni renkont'is la plej simpati'a'n lamutfamilion el ĉiu'j, kun kiu'j ni kon'at'iĝ'is supr'e inter la mont'eg'o'j, kaj tie ni ankaŭ rest'is dum plur'a'j tag'o'j. La fam'o pri ni jam antaŭ long'e ating'is ili'n, kaj ili dir'is, ke ili dum plur'a'j tag'o'j atend'is vizit'o'n de la vojaĝ'ant'o'j el mal'proksim'e.
| Maŭr'a.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ni'a al'ven'o al la jurt'o tamen est'is ne tre respekt'ind'a, ĉar kiam ni pas'is la last'a'n mal'supr'e'n'ir'a'n dekliv'o'n, ni en akr'a kurb'o far'is elegant'a'n rul'fal'o'n mez'e antaŭ la okul'o'j de la lamutoj. La hund'o'j nur pens'is pri boac'o'j kaj neniel atent'is ni'a'j'n prov'o'j'n mal'rapid'ig'i la kur'o'n. Sed ni tamen est'is egal'e el'kor'e akcept'at'a'j. Ni ek'loĝ'iĝ'is en intern'a tend'o, kie loĝ'is la lamuto Iv'a'n Petroviĉ kun si'a edz'in'o Maŭr'a kaj ili'a kvin'jar'a fil'et'o llja. Jam antaŭ ol ni el'trink'is la unu'a'n te'tas'o'n, ili pet'is rigard'i la ilustr'it'a'n kart'o'n. Ĝi nun serv'is kiel ia rekomend'a leter'o.
Ŝajn'as al mi kaj mal'ĝoj'ig'e kaj rid'ind'e, ke tiu'j kompat'ind'a'j fel'vest'it'a'j sovaĝ'ul'o'j, kiu'j hav'as neniu'n inter'rilat'o'n kun la civilizaci'o, est'u dev'ig'it'a'j las'i si'n bapt'i de tiu'j karikatur'o'j de pastr'o'j, kiu'j trov'iĝ'as tie kaj tie ĉi en la vilaĝ'o'j kaj en neni'u rilat'o star'as sur pli alt'a nivel'o ol la sovaĝ'ul'o'j. Kial la lamutoj ne hav'u rajt'o'n frap'i si'a'n magi'a'n tambur'o'n, kiel far'is ili'a'j pra'patr'o'j de ne'memor'ebl'a'j temp'o'j, kaj kial ili ne hav'u rajt'o'n konserv'i si'a'j'n propr'a'j'n nom'o'j'n, kiu'j sonor'as de sovaĝ'ej'o, anstataŭ est'i bapt'at'a'j je Iv'a'n Petroviĉ de du'on'civiliz'it'a kamĉatk'an'o aŭ rus'o ? Tio pli konven'as al sinjor'o en redingot'o kaj kaŭĉuk'a'j galoŝ'o'j ol al liber'a'j kaj sen'de'pend'a'j sovaĝ'ul'o'j, kiu'j viv'as per viand'o kaj est'as vest'it'a'j per fel'o'j ĝis sur la korp'a haŭt'o. Mi opini'as, ke la misi'o far'is bon'o'n en mult'a'j lok'o'j, sed ĉi tie inter la mont'eg'o'j ĝi ne far'as tio'n. Kiam. la reprezent'ant'o'j de la nov'a kred'o star'as tiel mal'alt'e, kiel ili far'as en Kamĉatko, ili ne pov'as vek'i respekt'o'n inter si'a'j prozelit'o'j kaj dev'as unu'e misi'i si'n mem, antaŭ ol ili komenc'as je ali'a'j.
Nu bon'e, Iv'a'n Petroviĉ tamen est'is interes'a kaj simpati'a hom'o, kaj en tri tag'o'j mi turment'is li'n per trud'iĝ'em'a'j demand'o'j pri la viv'o de la lamutoj kaj pri la detal'o'j de la boac'a bred'ad'o. Mi'a edz'in'o, kiu ĉie gajn'is la kor'o'j'n de la vir'in'o'j, ig'is ili'n rakont'i pri la sever'a viv'o de la vir'in'o'j, pri ili'a'j mal'ĝoj'o'j kaj plezur'o'j, pri ili'a'j ge'edz'iĝ'o'j kaj en'tomb'ig'o'j. Maŭr'a est'is ne nur la plej bel'a sed ankaŭ la plej simpati'a el ĉiu'j lamutinoj, kiu'j'n ni renkont'is. Ŝi ankoraŭ star'is en la plen'a bel'ĉarm'o de si'a jun'aĝ'o kaj ne ricev'is tiu'j'n sulk'o'j'n sur la vizaĝ'o, kiu'j'n ali'e la sever'a viv'o fru'e far'as al la hom'o'j en tiu'j region'o'j.
Ni tra'viv'is mult'a'j'n interes'a'j'n afer'o'j'n en tiu jurt'o. Ni ricev'is ek'kon'o'n pri la ĉiu'tag'a viv'o de la lamutoj, far'is rajd'a'j'n ekskurs'o'j'n sur la dors'o de boac'o kaj akompan'is ni'a'j'n ge'mastr'o'j'n en ili'a'j boac'sled'o'j por vizit'o'j al proksim'a'j jurt'o'j. Ni ek'hav'is fort'a'n impres'o'n de tiu sen'de'pend'a kaj feliĉ'a viv'o, kiu'n viv'as tiu'j nomad'o'j. Ili posed'as ĉio'n neces'a'n krom te'o kaj tabak'o.
| Mi'a edz'in'o kaj lamutino sur la boac'o'dors'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La boac'a greg'o est'as ili'a plej grav'a posed'aĵ'o. Sed diferenc'e de si'a'j najbar'o'j, la korjakoj, ili ne viv'as ekskluziv'e per tiu. La ĉas'o est'as por la lamutoj grav'a viv'rimed'o, kaj ili divid'as si'a'n labor'o'n inter tiu kaj la bred'ad'o de la boac'o'j. Sekv'e ili ne pov'as ten'i tiel grand'a'j'n greg'o'j'n de boac'o'j kiel la korjakoj, kiu'j preskaŭ ekskluziv'e viv'as per bred'ad'o de si'a'j boac'o'j kaj preskaŭ nur por plezur'o iam ĉas'as. Nek la lamutoj nek la korjakoj iam melk'as si'a'j'n boac'o'j'n, kiel far'as ni'a'j lapon'o'j. Kiam mi demand'is ili'n pri tiu afer'o, tio vek'is kaj mir'o'n kaj rid'o'n. La tut'a jurt'o rid'is kaj mir'is, kiel mi pov'as kred'i, ke ili vol'as for'trink'i la lakt'o'n por la boac'id'o'j.
Ĉar la lamutoj do ne ten'as grand'a'j'n greg'o'j'n de boac'o'j — ĉiu jurt'o ĝeneral'e hav'is de kelk'a'j cent'o'j ĝis maksimum'e mil'o da best'o'j — ŝajn'is al ili domaĝ'e buĉ'i pli ol la plej neces'a'n. Se la lamutoj loĝ'as proksim'e de riĉ'a korjako, kiu pov'as hav'i eĉ 4 ĝis 5 mil best'o'j'n, ili kutim'e prefer'as vetur'i al tiu kaj almoz'pet'as kelk'a'j'n boac'o'j'n. Kaj la afabl'a'j korjakoj, kiu'j cert'e sent'as si'n iom'et'e fier'a'j pro si'a riĉ'ec'o, el'ir'as kaj kapt'as tiom, kiom dezir'as la lamutoj. Ĉio okaz'as sub amik'a'j form'o'j, kaj la lamutoj supoz'ebl'e far'as re'serv'o'n al la korjakoj, kvankam mi neniam vid'is tio'n. Sed la korjakoj oft'e dir'is al mi post tia'j viand'vizit'o'j:” Jes, tiu'j lamutoj, ili ja est'as sen'taŭg'a'j. En la tut'a vintr'o ili sen'ĉes'e vetur'as al ni por boac'o'j. Eĉ ne unu boac'o'n el si'a'j propr'a'j ili vol'as buĉ'i, nur pro tio ke ni don'as al ili, kio'n ili bezon'as.
Oni dev'us ne don'i al ili eĉ unu boac'o'n. Ili ja pov'us pri'zorg'i si'a'j'n propr'a'j'n iom pli bon'e anstataŭ ĉirkaŭ'kur'i ĉas'ant'e zibel'o'j'n.” Sed la ven'ont'a'n foj'o'n, kiam la lamutoj ven'as, ili tamen est'as gast'am'e akcept'at'a'j, regal'at'a'j per te'o kaj viand'o kaj re'ven'as kun la sled'o'j plen'a'j de boac'a viand'o. La lamutoj klar'ig'is al mi la situaci'o'n jen'e:” Tiu'j kot'a'j korjakoj, ili hav'as tiom da boac'o'j, ke oni est'us stult'a, se oni buĉ'us iu'n el si'a'j propr'a'j.” Ambaŭ gent'o'j mal'bon'e parol'is unu pri la ali'a antaŭ mi, kaj mi ek'hav'is la impres'o'n, ke la amik'a'j inter'rilat'a'j form'o'j inter ili est'as el la sam'a spec'o, kiel tiu'j sincer'a'j deklar'o'j pri la plej grand'a reciprok'a amik'ec'o, per kiu'j ĉiam fin'iĝ'as la plej amar'a'j diplomat'a'j not'o'j.
| Lamutaj infan'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La ĉiu'tag'a viv'o en la jurt'o est'as tre monoton'a. Oni ĉiam lev'iĝ'as fru'e, ordinar'e antaŭ ol est'as plen'a lum'o, tiel ke oni vid'as la stel'o'j'n tra la fum'el'ir'ej'o, se est'as seren'a tag'o. La plej unu'a far'o est'as ek'brul'ig'i fajr'o'n. Brul'lign'o ĉiam trov'iĝ'as intern'e en la maten'o. Post'e oni sur'met'as la te'kruĉ'o'n, kaj ĉiu'j en la jurt'o si'n varm'ig'as per te'o. Post tio si'n lav'as tiu'j, kiu'j hav'as em'o'n, kiu'j ne est'as tre mult'a'j. La lav'ad'o okaz'as tiel, ke ili al'buŝ'ig'as la bek'o'n de la grand'a te'kruĉ'o kaj sorb'plen'ig'as la buŝ'o'n per akv'o. Post'e ili ŝpruc'ig'as la akv'o'n en la man'o'j'n kaj iom'et'e lav'as la vizaĝ'o'n. Kiam mi'a edz'in'o kaj mi unu'a'foj'e vid'is, kiel ili lav'as la infan'o'j'n, ni ne pov'is ne rid'i. La patr'in'o sorb'plen'ig'is la buŝ'o'n per akv'o kaj post'e el'sput'is unu'op'e ŝpruc'aĵ'o'n rekt'e en la vizaĝ'o'n de la kri'aĉ'ant'a infan'o, post kio ŝi frot'is ĝi'n per tuf'o de sfagn'o. Kiel man'tuk'o'n oni uz'as tre delikat'a'n kaj mol'a'n lign'o'lan'o'n, kiu'n la vir'in'o'j prepar'as skrap'ant'e per akr'a tranĉ'il'o long'a'j'n kaj delikat'a'j'n tranĉ'aĵ'o'j'n el salik'lign'o. Oni ankaŭ uz'as ĝi'n por viŝ'i la te'tas'o'j'n.
Kelk'a'j el la vir'o'j tuj maten'e ski'kur'as al la greg'o por pri'zorg'i ĝi'n kaj pel'i ĝi'n hejm'e'n al la jurt'o, se oni bezon'as best'o'j'n.
La vir'in'o'j ordinar'e ek'sid'as por prepar'i fel'o'j'n, labor'o, pri kiu ili regul'e est'is okup'it'a'j, kiam ni far'is vizit'o'j'n. Ili ankaŭ far'as ĉiu'j'n vest'o'j'n, kaj si'a'j'n propr'a'j'n kaj tiu'j'n de la vir'o'j, kaj tio est'as labor'o, kiu okup'as grand'a'n part'o'n de ili'a temp'o. Ĉiu'j vest'o'j est'as far'at'a'j el fel'o'j. Escept'e la ĉap'o'n kaj kelk'a'j'n garn'aĵ'o'j'n la vest'o'j est'as ekskluziv'e el boac'a fel'o. La ĉap'o'j'n oni oft'e kudr'as el gul'a, hund'a aŭ, kiam ĝi est'u tre elegant'a, lutr'a fel'o. La somer'a'j vest'o'j est'as el ŝam'o, kiu'n ili far'as special'e mol'a. Kiel est'as vid'ebl'e laŭ la bild'o'j la lamutoj, diferenc'e de la korjakoj, hav'as ne'ferm'it'a'j'n fel'jak'o'j'n. Tiu'j de la vir'o'j est'as proksim'um'e de la sam'a fason'o kiel jak'et'o ! La prepar'ad'o de la fel'o'j okaz'as laŭ divers'a'j manier'o'j, de'pend'e de tio, por kio ili est'os uz'at'a'j. Sed ĉiu tan'ad'o komenc'iĝ'as en sam'a manier'o. La sek'ig'it'a'n fel'o'n oni sur la karn'a flank'o skrap'as pur'a de gras'o kaj kun'ig'a hist'o. Post'e oni ŝmir'as la karn'a'n flank'o'n laŭ oft'e uz'at'a metod'o per dekokt'o de aln'a ŝel'o kaj urin'o, post kio oni ĝi'n kun'fald'as kaj kuŝ'ig'as en iu varm'a lok'o tra unu nokt'o. La sekv'ont'a'n tag'o'n oni de'nov'e grat'as ĝi'n per la skrap'il'o kaj frot'as ĝi'n detal'e, per kio ĝi far'ig'as mol'a kiel ŝtof'o kaj est'as pret'a.
Ĉiu'j vest'o'j est'as kudr'at'a'j per tenden'o'j anstataŭ faden'o kaj per tri'eĝ'a'j kudr'il'o'j. Ordinar'a'j rond'a'j kudr'il'o'j est'as tre mal'oportun'a'j ĉe fel'kudr'ad'o.
La sen'nombr'a'j vitr'a'j perl'o'j sur la vest'o'j de la lamutoj est'as tre alt'e ŝat'at'a'j. En ĉiu jurt'o, kiu'n ni vizit'is, la vir'in'o'j demand'is al ni por perl'o'j. Tiu mal'grand'a proviz'o, kiu'n ni kun'port'is, ek'hav'is rapid'eg'a'n debit'o'n, kaj ni mult'foj'e bedaŭr'is, ke ni ne kun'port'is grand'a'n proviz'o'n da perl'o'j el Sved'land'o. Ili est'is la absolut'e plej bon'a'j var'o'j por inter'ŝanĝ'o, kompren'ebl'e se oni ne vol'is mal'alt'ig'i si'n al komerc'ad'o per alkohol'o. La perl'o'j'n oni sur'faden'ig'is en long'a'j vic'o'j sur tenden'o'j'n, kiu'j post'e est'as al'kudr'at'a'j al la fel'vest'o'j. Kiam vest'o est'as el'uz'it'a, oni trans'met'as la perl'o'j'n al nov'a.
La lamutoj est'as tre lert'a'j tinktur'i fel'o'j'n al si'a'j vest'o'j. La vir'in'a vest'o ĉiam est'as ornam'it'a, krom perl'o'j, per grand'a nombr'o da mal'larĝ'a'j border'aĵ'o'j el divers'kolor'a'j fel'pec'o'j. Bel'e ruĝ'a'n kolor'o'n oni ricev'as per tinktur'o el vakcini'a suk'o, ali'a'n per aln'a ŝel'o. La franĝ'o'j de la ŝaman'a ĉap'o ekz. konsist'as el tuf'o'j el ne'nask'it'a fok'o, tinktur'it'a'j per vakcini'a suk'o.
Kiam la lamutoj vetur'as mal'supr'e'n al la vilaĝ'o'j por vizit'o, vest'it'a'j per si'a'j bel'a'j fel'ĉap'o'j, pelt'o'j kaj bot'o'j, la kamĉatk'an'o'j kaj la rus'o'j ĉiam prov'as almoz'pet'i tiu'j'n de ili. Kelk'a'j est'as tiom sen'hont'a'j, ke ili ebri'ig'as ili'n kaj tut'e simpl'e ŝtel'as ili'a'j'n bel'a'j'n, perl'ornam'it'a'j'n vest'o'j'n kaj post'e vest'as ili'n per kelk'a'j el'uz'it'a'j kaj dis'ŝir'it'a'j ĉifon'o'j. La lamutoj oft'e plend'is al ni kaj deklar'is, ke nun'temp'e ili ĉiam sur'met'as la plej mal'bon'a'n, kio'n ili posed'as, kiam ili vizit'e vetur'as al rus'o'j aŭ kamĉatk'an'o'j.
Ĉiu'j vir'in'o'j en la jurt'o de Iv'a'n Petroviĉ fum'is. Al ĉiu pip'o aparten'as pingl'a pur'ig'il'o, kiu ordinar'e pend'as per rimen'o ĉe la tabak'uj'o. Ĝi oft'e est'as inkrust'it'a per kupr'o kaj sam'kiel la pip'o la propr'a labor'aĵ'o de la lamutoj. En akompan'o kun tiu pip'a pur'ig'il'o oft'e pend'as sur la tabak'uj'o de la vir'o mal'grand'a pinĉ'il'et'simil'a aparat'o, ankaŭ ĝi proviz'it'a per inkrust'aĵ'o'j. Ĝi est'as uz'at'a por el'tir'i barb'er'o'j'n.
La lamutoj simil'e al la korjakoj hav'as tre mal'fort'a'n barb'kresk'o'n. Ili ne ŝat'as barb'o'n, kaj Laŭ'sekv'e el'tir'as la barb'er'o'j'n kun la radik'o per tiu pinĉ'il'et'o.
Kiam mi vol'is aĉet'i tia'n pinĉ'il'et'o'n por la kolekt'o'j, la posed'ant'o respond'is al mi, ke ne util'as, ke mi komenc'as el'tir'i la barb'er'o'j'n. Tio dolor'as tiom, ke est'as pli bon'e las'i ili'n kresk'i. Oni dev'as komenc'i pli fru'e. Por efektiv'e kurac'i mi'n li vol'is el'tir'i kelk'a'j'n barb'er'o'j'n por montr'i kiom dolor'as.
La tabak'uj'o oft'e est'is tre'eg'e bel'e brod'it'a per perl'o'j. Por ke la tabak'o pli long'e daŭr'u, oni tranĉ'as rabot'aĵ'o'j'n el ramp'a pin'o, kiu'j post'e est'is dis'er'ig'at'a'j kaj miks'at'a'j kun la tabak'o.
Preskaŭ ĉiu'j vir'a'j lamutoj uz'is flar'tabak'o'n. Por pli'fort'ig'i la flar'tabak'o'n, oni miks'is ĝi'n per cindr'o de polipor'o betul'a, kiu'j'n oni kolekt'is en la arb'ar'o. Oft'e dum ni'a'j komun'a'j ekskurs'o'j mi vid'is mi'a'n akompan'ant'o'n subit'e halt'ig'i la sled'o'n kaj sur'grimp'i arb'o'n por tia polipor'o.
Est'is tre interes'e vid'i, kiel si'n amuz'is la infan'o'j ekster la jurt'o.
Tre popular'a plezur'o est'is glit'ad'o sur la genu'o'j. La infan'o'j simil'e al la plen'aĝ'ul'o'j hav'as bot'o'j'n el mal'long'har'a boac'a fel'o. La har'o'j kuŝ'u dens'e prem'it'a'j al sam'a direkt'o kaj la fel'o est'as tre glat'a. Aspekt'is tre komik'e, kiam la et'a'j fel'pak'aĵ'o'j ek'kur'is kaj ĵet'is si'n sur'genu'e mal'supr'e'n laŭ mal'grand'a dekliv'o. La glit'o ir'is rapid'e kaj oft'e fin'iĝ'is per rul'fal'o. La et'a'j tunguz'id'o'j ver'ŝajn'e hav'is grand'a'n plezur'o'n.
Ali'a lud'o, kiu pli rekt'e antaŭ'ekzerc'is ili'n por la est'ont'ec'o, est'is ĵet'i kapt'ŝnur'o'n. Tiam oft'e knab'et'o kur'is tie'n kaj re'e'n kun pec'o de boac'a korn'o en la man'o, dum ali'a prov'is ĵet'i la maŝ'o'n ĉirkaŭ la korn'o'n. Sed ordinar'e oni star'ig'is stang'o'n kun long'a rimen'o fiks'it'a ĉe la pint'o. En la mal'supr'a ekstrem'o oni pend'ig'is pez'aĵ'o'n, kaj post'e oni ek'mov'is tiu'n, kiu tiam desegn'is cirkl'o'n ĉirkaŭ la stang'o.
Plur'a'j knab'o'j nun pov'is sam'temp'e ĵet'i kapt'ŝnur'o'n post la sving'iĝ'ant'a pez'aĵ'o.
| La kvin'jar'a Ilj'a jam pov'is rajd'i kiel plen'aĝ'a vir'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Iv'a'n Petroviĉ ŝat'is rakont'ad'i pri si'a knab'o Ilj'a, kiu nur hav'is kvin jar'o'j'n, sed tamen pov'is rajd'i sur boac'o kiel plen'aĝ'a vir'o kaj jam kun'help'is gard'ant'e la greg'o'n. Li eĉ komenc'is el'met'i kapt'il'o'j'n la pas'int'a'n vintr'o'n kaj sukces'is kapt'i du ermen'o'j'n. Por la unu li inter'ŝanĝ'e akir'is te'tas'o'n, por la ali'a tint'il'o'n al si'a rajd'boac'o. En akompan'o kun la patr'o li last'somer'e ek'vid'is si'a'n unu'a'n urs'o'n en la arb'ar'o. En la ven'ont'a vintr'o li rajt'os komenc'i iom'et'e ĉe'est'i ĉe la zibel'a ĉas'ad'o, la pa'ĉj'o deklar'is kun vid'ebl'a fier'o. Sed la et'a Ilj'a est'is escept'o, ali'a'j knab'o'j komenc'is rajd'i nur je sep jar'o'j.
Sed Iv'a'n Petroviĉ ne nur fanfaron'is pri si'a fil'o, li ankaŭ fanfaron'is pri si mem. I a. li rakont'is, ke ekzist'as neni'u lamuto kaj nur unu korjako, kiu pov'as trink'i tiom da alkohol'o kiom li ne far'iĝ'ant'e pian'o. Li pov'is trink'i tri botel'o'j'n ( 1 /2 l. ne'dilu'it'a en ĉiu ) unu post la ali'a kaj tamen ir'i firm'e sur la pied'o'j. Nur kiam li trink'is 5 aŭ 6 botel'o'j'n, li sen'konsci'iĝ'is kaj kuŝ'is kiel sak'o.” Ali'a'j lamutoj ebri'iĝ'as pro nur kelk'a'j glas'o'j !”, li deklar'is arog'e.
Kiam vesper'iĝ'is, ni est'is regal'at'a'j per sup'o. Ĝi konsist'is el dis'tranĉ'it'a viand'o, kuir'it'a en akv'o sen sal'o. Ĝi est'is al'port'at'a en lav'kuv'o, el kiu ĉiu'j ordinar'e manĝ'is sen'per'e. Oni ja pov'as el'pak'i si'a'j'n propr'a'j'n vaz'o'j'n kaj mem kuir'i manĝ'aĵ'o'n en ia jurt'o, sed kaj la lamutoj kaj la korjakoj sent'as si'n ofend'it'a'j de tio kaj romp'as ĉiu'j'n amik'a'j'n inter'rilat'o'j'n kun la gast'o'j. Se oni do vol'as ven'i en pli intim'a'n kontakt'o'n kun ili, oni dev'as viv'i preciz'e kiel ili kaj for'las'i civiliz'it'a'j'n kutim'o'j'n.
Dum ni kviet'ig'is la mal'sat'o'n en la lav'kuv'o, hund'o en'salt'is sur tri pied'o'j. Unu antaŭ'krur'o est'is lig'it'a al la kol'ring'o. La hund'o prezent'is kompat'ind'a'n aspekt'o'n, sed ĉirkaŭ'lam'is sufiĉ'e sen'ĝen'e. Tiu'n kutim'o'n mi post'e re'trov'is en preskaŭ ĉiu'j jurt'o'j. Oni fiks'lev'is la antaŭ'krur'o'n por ke la hund'o'j ne kur'u pel'i la boac'o'j'n. Ceter'e ĉie en la jurt'o'j abund'is je mal'grand'a'j vil'a'j hund'id'o'j, al kiu'j ĉiu'j est'is afabl'a'j. La infan'o'j lud'is kun la hund'id'o'j, kaj neniam mi vid'is iu'n pied'frap'i aŭ bat'i ili'n, kiel ĉiam far'as la kamĉatk'an'o'j.
De temp’al temp'o, dum Iv'a'n Petroviĉ kaj mi sid'is kaj inter'parol'is, li'a edz'in'o ven'is kaj propon'is al ni frand'aĵ'o'j'n en form'o de krud'a medol'o kaj boac'a gras'o. Mi'a edz'in'o tre amik'iĝ'is kun ŝi kaj kun la ceter'a'j vir'in'a'j an'o'j de la jurt'o, kaj ni ambaŭ akir'is mult'e da etnografi'aĵ'o'j por ni'a'j kolekt'o'j.
Unu el la plej aĝ'a'j vir'in'o'j, kiu nom'iĝ'is Matron'a, est'ant'e infan'o vizit'is la rus'a'n guberni'estr'o'n en Petropavlovsk kun'e kun si'a patr'o kaj kelk'a'j ali'a'j lamutoj. Ŝi bon'eg'e parol'is rus'e kaj rakont'is mult'e pri la viv'o kaj kutim'o'j de la lamutoj.
Kiel dir'it'e, la lamutoj laŭ'nom'e est'as grek'e katolik'a'j. Maksimum'e unu foj'o'n dum la jar'o ven'as pastr'o, ordinar'e de Kluĉ'i aŭ de la okcident'a mar'bord'o, kaj far'as ofic'a'n rond'vojaĝ'o'n inter la mont'eg'o'j. Tiam li bapt'as, ge'edz'ig'as kaj en'tomb'ig'as por la tut'a jar'o je kontant'a rekompenc'o, t. e. je zibel'a'j fel'o'j. Kamĉatk'an'a pastr'o nom'e far'as neni'o'n sen'pag'e.
| Lamutinoj en si'a'j fest'a'j vest'aĵ'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Sed kiam du lamutoj ge'edz'iĝ'as, ili tamen kutim'e prefer'as mem vetur'i al la pastr'o. Oft'e ili tiam vetur'as al la grand'a vilaĝ'o tigil en nord'a Kamĉatko. Mult'a'j parenc'o'j kaj amik'o'j akompan'as ili'n. Ili vetur'as part'e rajd'ant'e, part'e per boac'sled'o'j kaj kun'hav'as grand'a'n trajn'o'n. Ĝis en la vilaĝ'o ili ne pov'as vetur'i pro la hund'o'j, sed halt'as tend'ar'e je sufiĉ'a distanc'o de ĝi. Tie ili star'ig'as grand'a'n jurt'o'n, kiu'n ili kun'pak'is sur la sled'o. Mult'a'j'n ikon'o'j'n oni pend'ig'as tie intern'e. La ge'edz'iĝ'o okaz'as en la vilaĝ'a preĝ'ej'o, sed la festen'o hav'as lok'o'n en la jurt'o. Far'iĝ'as pomp'a ge'edz'iĝ'o, kiu daŭr'as en tri tag'o'j kaj tri nokt'o'j, dum neni'u hav'as temp'o'n por dorm'o. Jam long'e antaŭ'e oni pri'zorg'os, ke ne mank'u manĝ'aĵ'o'j kaj alkohol'o. Sam'kiel ĉe sved'a vilaĝ'an'a ge'edz'iĝ'o la manĝ'aĵ'o lud'as plej grav'a'n rol'o'n. Oni tamen ne bezon'as manĝ'i nur la pur'a'n viand'o'n. Boac'a'j lang'o'j, medol'ost'o'j, boac'a gras'o kaj ali'a'j frand'aĵ'o'j est'as ŝpar'it'a'j dum long'a temp'o, tiel ke ĉiu'j pov'u manĝ'i, kiom ili nur kapabl'as.
Ĉiu'j est'as vest'it'a'j per si'a'j plej elegant'a'j por'fest'a'j vest'aĵ'o'j, kiu'j pez'as pro perl'o'j kaj metal'a'j ornam'aĵ'o'j el ĉiu'j spec'o'j, de grand'a'j kupr'a'j ornam'aĵ'o'j ĝis mal'plen'a'j kartodingo j (???), pend'serur'o'j kaj pec'o'j de hund'jung'il'o'j. Oni si'n dediĉ'as al ĉiu'spec'a'j plezur'o'j, salt'as trans la fajr'o'n, danc'as norgali, far'as lukt'o'j'n, vet'kur'o'j'n per boac'sled'o kaj frap'as la magi'a'n tambur'o'n tag'e kaj nokt'e.
Kiam la festen'ad'o est'as fin'it'a, oni kun'pak'as la jurt'o'n kun aparten'aĵ'o'j, kaj la tut'a long'a karavan'o si'n re'tir'as al la mont'eg'o'j.
Kiam ni est'is ek'vetur'ont'a'j kaj Iv'a'n Petroviĉ ek'aŭd'is, ke ni intenc'as pli post'e dum la vintr'o vojaĝ'i al la okcident'a mar'bord'o, li rakont'is, ke li mem mult'foj'e est'is tie kaj bon'e kon'as la vilaĝ'o'j'n. Sed odor'is tiel mal'bon'e en la dom'et'o'j de la kamĉatk'an'o'j, ke li kred'is, ke est'os ne'ebl'e por ni dorm'i en ili. La lamutoj, al'kutim'iĝ'int'a'j al freŝ'a aer'o, ek'hav'is kap'dolor'o'n en la mal'plaĉ'a'j dom'et'o'j. En la vilaĝ'o Plairusovo li konsil'is al ni en'loĝ'ig'i ĉe li'a amik'o Kosigin. Li'a dom'o est'as la sol'a, en kiu oni pov'as spir'i.
Kaj jen ni adiaŭ'salut'is al la amik'o'j en la jurt'o ĉe la Elorman-river'o, jung'is la hund'o'j'n kaj sol'a'j komenc'is nov'a'n, pen'ig'a'n trans'mont'a'n vojaĝ'o'n al ali'a jurt'o, pri kies situ'o mi hav'ig'is detal'a'j'n inform'o'j'n.
Ni start'is fru'maten'e kaj antaŭ'kalkul'is, ke ni ating'os tie'n en bon'a temp'o antaŭ la mal'lum'iĝ'o. La teren'o est'is la ordinar'a. Dekliv'o supr'e'n kaj dekliv'o mal'supr'e'n kaj kiel kuraĝ'ig'o inter tiu'j iu abism'o, ĝis kies fund'o ni dev'is mal'supr'e'n'ir'i nur por de'nov'e supr'e'n'grimp'i la ali'a'n flank'o'n. Sed Sávanoh instru'is al mi artifik'o'n, kiam oni sol'a vetur'as mal'supr'e'n laŭ mont'eg'a krut'aĵ'o. Ĝi est'is tiel simpl'a kiel sagac'a, kaj konsist'is en tio, ke oni en'met'as unu antaŭ'krur'o'n de ĉiu hund'o en la kol'ring'o'n, kiam oni ir'as mal'supr'e'n. Se oni plu'e lig'is kelk'a'j'n hund'ĉen'o'j'n sub la glit'il'o'j, oni pov'as venk'i ĉi'a'j'n ajn abism'o'j'n. Se la neĝ'o krom'e est'as mal'firm'a, ĝi preskaŭ ne pov'as antaŭ'e'n'ir'i mem. Tia'manier'e oni evit'as la klopod'o'n lig'i ili'n mal'antaŭ la sled'o. Aspekt'is tre'eg'e rid'ind'e vid'i dek hund'o'j'n tiel mal'supr'e'n'salt'ant'a'j mont'dekliv'o'n kvazaŭ kripl'ul'o'j. La unu'a'n foj'o'n, kiam Sávanoh montr'is si'a'n el'trov'o'n al ni kaj kelk'a'j ali'a'j, ni ne pov'is ne rid'eg'i, tiel komik'e aspekt'is. Tiu metod'o est'is tre oportun'a en ĉi tiu tag'o.
Mi post'e uz'is ĝi'n dum la tut'a vintr'o, kaj ĝi oft'e sav'is ni'n el mal'facil'a'j situaci'o'j.
Mez'e de la tag'o mi difekt'is unu glit'il'o'n. Neces'iĝ'is plur'a'j hor'o'j por ĝi'n ripar'i, kaj kiam ni est'is pret'a'j, la krepusk'o komenc'is kovr'i la dezert'o'n per si'a dens'iĝ'ant'a vual'o. Sed laŭ ni'a'j kalkul'o'j ne rest'os long'a voj'o al la jurt'o. La hund'o'j tamen montr'is neni'a'j'n sign'o'j'n ke ili flar'sent'as boac'o'j'n, kaj la situaci'o komenc'is aspekt'i mal'lum'a, precip'e pro tio ke ni kun'port'is proviant'o'n nek al ni mem nek al la hund'o'j. Tial ni vetur'is tiel rapid'e kiel ni kapabl'is, kaj ankoraŭ ne est'is karb'o'nigr'a mal'lum'o, kiam ni trans'pas'is la last'a'n mont'o'dors'o'n kaj ven'is en tiu'n val'o'n, kie la jurt'o laŭ kalkul'o trov'iĝ'u. La neĝ'o ankaŭ est'is tut'e tret'it'a de boac'o'j, sed jurt'o'n ni ne vid'is. Kontraŭ'e ni baldaŭ trov'is la lok'o'n, kie antaŭ ne'long'e star'is jurt'o. Tie eĉ ankoraŭ kuŝ'is kelk'a'j fel'sak'o'j kaj urs'fel'o'j.
Se ni ne est'us sci'int'a'j tio'n antaŭ'e, ni nun ek'lern'is, ke la lamutoj est'as nomad'o'j. Ili tut'e simpl'e trans'lok'iĝ'is kun jurt'o kaj boac'a greg'o. Sed ĝis kie ? Jes, tio nun est'is preskaŭ egal'a al ni. Nek ni nek ni'a'j fidel'a'j tir'best'o'j em'is daŭr'ig'i en la mal'lum'o. Por tio ni est'is tro lacekonsumitaj kaj plu'e ne pov'is disting'i paŝ'o'sign'o'j'n. Sed plej mal'bon'e est'is, ke ni ne hav'is manĝ'aĵ'o'n. Tamen al ni rest'is nur decid'i pri tra'nokt'ad'o. Sed unu'e ni dev'is hav'i i'o'n varm'ig'a'n. La fajr'o'n ni ek'brul'ig'is sur la mal'nov'a fajr'uj'o, sed ne est'is facil'e trov'i sek'a'n lign'o'n, ĉar kompren'ebl'e ĉio sek'a est'is for'brul'ig'it'a. Post mult'a klopod'o mi tamen trov'is tiom, ke sufiĉ'is por kuir'i te'o'n. La kompat'ind'a'j hund'o'j dev'is ek'dorm'i kun mal'plen'a stomak'o. Ĉe Iv'a'n Petroviĉ el'ĉerp'iĝ'is la mal'grand'a proviz'o da jukolo, kaj boac'o'n li ne vol'is buĉ'i.
Sed en tiu vesper'o mi promes'is al la hund'o'j, ke ili rajt'os sat'manĝ'i je varm'a boac'a viand'o, tuj kiam ni al'ven'os al la korjakoj.
Ni stern'is ia dorm'sak'o'j'n sur tiu'j urs'fel'o'j, kiu'j est'is post'las'it'a'j sur la jurt'a lok'o kaj ek'kuŝ'is por dorm'i, dum la mal'sat'o kri'is en la stomak'o. Ni decid'is fru'maten'e el'serĉ'i la lamutojn trans'lok'iĝ'int'a'j'n, sekv'ant'e la post'sign'o'j'n de la boac'a greg'o.
Est'is mal'varm'a kaj stel'klar'a vintr'o'vesper'o, kiam ni ek'kuŝ'is por dorm'i, sed kiam ni vek'iĝ'is en la tag'iĝ'o, la tut'a ĉiel'o est'is nub'kovr'it'a, la neĝ'o turn'iĝ'ad'is ĉirkaŭ ni, dis'er'ig'it'a kiel farun'o, kaj susur'is en la mont'eg'o'j. Jen agrabl'e ! Se ni nur sci'us, kiom long'e est'as al la jurt'o ! Baldaŭ ĉiu'j paŝ'o'sign'o'j est'os for'viŝ'it'a'j.
Ni eĉ ne pren'is temp'o'n por kuir'i te'o'n, sed tre rapid'e ŝarĝ'is la aĵ'o'j'n sur la sled'o'n. Ne est'is ĝoj'o al'jung'i la mal'sat'a'j'n hund'o'j'n, kiu'j riproĉ'e rigard'is ni'n kaj mir'is, kial ili ne ricev'as manĝ'aĵ'o'n. Post kiam mi serĉ'esplor'is la teren'o'n kaj trov'is, en kiu direkt'o la lamutoj trans'loĝ'iĝ'is, ni start'is en la paŝ'o'sign'o'j de la boac'a greg'o, kiu'j ankoraŭ ne est'is plen'e for'viŝ'it'a'j. En plur'a'j verst'o'j la greg'o ir'is antaŭ'e'n sur frost'iĝ'int'a river'o, post'e supr'e'n laŭ mont'eg'a dekliv'o kaj jen mal'supr'e'n en val'o'n. Tie la hund'o'j ek'flar'is la boac'o'j'n, kaj post ankoraŭ du'on'hor'a vojaĝ'o ni ek'vid'is jurt'o'n, ond'ig'ant'a'n greg'o'n de boac'o'j kaj amas'o'n da hom'o'j. En plen'a rapid'ec'o ni vetur'is mal'supr'e'n al la jurt'o, ĝust'e kiam komenc'iĝ'os lamuta vintr'a fest'o.
| Lamuta boac'a ofer'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Korjakoj kaj lamutoj celebr'as plur'a'j'n fest'o'j'n dum la vintr'o, La kaŭz'o'j de tiu'j fest'o'j est'as mult'e'spec'a'j, sed la pli'mult'o rilat'as al la boac'a greg'o kaj ĉe la lamutoj ankaŭ al la ĉas'o. Do oni solen'as kiel special'e ĝoj'ig'a'n okaz'aĵ'o'n, kiam nask'iĝ'is la boac'id'o'j en april'o, kiam printemp'e la sun'o komenc'as si'n montr'i pli oft'e, kiam oni kapt'is la unu'a'n zibel'o'n de la jar'o ktp.
Special'e en mart'o ili volont'e far'as si'a'j'n fest'o'j'n por ĝoj'i pri la al'proksim'iĝ'ant'a printemp'o. Est'is ĝust'e tia fest'o, kiu est'is komenc'ot'a en tiu lamuta jurt'o, al kiu ni nun al'ven'is.
La ceremoni'o'j ĝust'e komenc'iĝ'os. Mult'a'j lamutoj kolekt'iĝ'is el divers'a'j lok'o'j, kaj ankaŭ kelk'e da komerc'ist'o'j hazard'e est'is tie.
Kiam ni mal'supr'e'n vetur'is al la jurt'o en plen'a galop'o, ĉiu'j lamutoj star'is kolekt'it'a'j sur la liber'a lok'o ekster'e. Iom antaŭ la grup'o star'is boac'o, al kies mal'antaŭ'a'j pied'o'j est'is lig'it'a kapt'ŝnur'o. Lamuto ten'is tiu'n. Ceter'e la boac'o est'is liber'a. Ali'a lamuto star'is je kelk'a distanc'o de la boac'o, ten'ant'e lanc'o'n en la man'o. Est'is evident'e, ke la boac'o est'is ofer'ot'a.
Ni hav'is plur'a'j'n kon'at'o'j'n inter la lamutaj gast'o'j, kaj tiu'j kompren'is, ke ni vol'as ĉe'est'i la ceremoni'o'n kaj pri'zorg'is, ke oni atend'is kelk'a'j'n minut'o'j'n ĝis kiam mi hav'is temp'o'n firm'e lig'i la hund'o'j'n.
Post'e mi'a edz'in'o kaj mi al'ir'is al la solen'a grup'o de lamutoj, kiu konsist'is el nur vir'o'j, kaj star'iĝ'is por rigard'i la spektakl'o'n.
Subit'e ĉiu'j lamutoj far'is la kruc'o'sign'o'n kaj klin'iĝ'is. Post'e oni per lert'a man'o don'is al la boac'o lanc'o'pik'o'n en la kor'o'n. Ĝi dum moment'o star'is sen'mov'a, post'e ek'ŝancel'iĝ'is kaj fal'is al la dekstr'a flank'o kun la vund'o supr'e'n. Se ĝi fal'as kun la vund'a flank'o al la ter'o, tio est'as rigard'at'a kiel mal'bon'a antaŭ'sign'o. Kiam ĝi est'is fal'int'a, la vir'in'o'j el'ven'is el la jurt'o kun tranĉ'il'o'j en la man'o'j kaj komenc'is sen'fel'ig'i la boac'o'n.
Kiam la fel'o kun la aparten'ant'a'j kap'o kaj korn'o'j est'is apart'ig'it'a de la korp'o, la lamutoj konstru'is stabl'o'n el kelk'a'j stang'o'j, sur kiu ĝi est'is pend'ig'at'a. Tia'j'n ofer'stabl'o'j'n ni plur'foj'e renkont'is. Je unu okaz'o ni trov'is tia'n mez'e en arb'ar'o. La lamuto en ni'a akompan'o rakont'is, ke ĝi est'as star'ig'it'a sur tiu lok'o en la arb'ar'o, kie la unu'a zibel'o de la jar'o est'is paf'at'a. Tiam ili nom'e ĉiam ofer'as boac'o'n por ke est'u bon'a ĉas'akir'o dum la daŭr'o de la sezon'o.
Kiam la boac'o est'is sen'fel'ig'it'a kaj dis'pec'ig'it'a, oni port'is la viand'o'n en la jurt'o'n kaj met'is ĝi'n en la grand'a'j'n kupr'a'j'n kaldron'o'j'n, kiu'j pend'is super la fajr'o. Kiam ĝi est'is pret'e kuir'it'a, ĉiu'j kolekt'iĝ'is en la jurt'o. Mal'jun'a lamuto pren'is plad'o'n kun musk'o, far'is la kruc'o'sign'o'n, klin'iĝ'is kaj mov'is ĝi'n dum mult'a'j strang'a'j ceremoni'o'j tie'n kaj re'e'n super la fajr'o. Post tio li ĉirkaŭ'ir'is al ĉiu en la jurt'o kaj al'port'is la plad'o'n. Ĉiu'j pren'is pinĉ'o'n da musk'o kaj ĵet'is ĝi'n en la fajr'o'n. Nur post tio oni pov'is komenc'i la manĝ'ad'o'n.
Kiam la grand'a'j pot'o'j kun viand'o est'is mal'plen'ig'it'a'j kaj ĉiu sent'is si'n sat'a kaj kontent'a, oni de'nov'e el'ir'is en la liber'a'n aer'o'n. Nun ek'est'os konkurs'o per boac'sled'o, konstant'a numer'o en lamuta vintr'a fest'o. La boac'a greg'o si'n trov'is proksim'e, kaj oni kapt'is la bezon'at'a'j'n best'o'j'n.
La ne-lamutaj gast'o'j, t. e. la komerc'ist'o'j kaj ni, laŭ mal'nov'a bon'a kutim'o dev'is star'ig'i premi'o'n. Unu el'met'is tavol'o'n da brik'te'o, du'a sak'et'o'n da biskvit'o'j, tri'a pak'et'o'n da tabak'o. Ĉiu'j premi'o'j est'is fiks'at'a'j ĉe la pint'o de long'a stang'o. Neniu'j unu'a, du'a kaj tri'a premi'o'j ekzist'as, sed tiu, kiu ven'as la unu'a, ricev'as ĉio'n.
Sep sled'o'j part'o'pren'os en la konkurs'o, la pli'mult'o jung'it'a per du boac'o'j. Korjakoj kaj lamutoj hav'as special'a'j'n konkurs'a'j'n sled'o'j'n por tiu cel'o. Ili est'as tiel mal'pez'a'j, ke oni pov'as lev'i ili'n per unu fingr'o. Oni vetur'u al lok'o ĉ. kvar verst'o'j'n mal'proksim'e kaj re'turn'e. La sled'o'j est'is aranĝ'at'a'j, kaj jen oni komand'is start'o'n.
Ĉiu vip'is si'a'j'n boac'o'j'n, kiom li kapabl'is, per si'a verg'o. Ili ĉiu'j pren'is galop'o'n kaj baldaŭ est'is ekster vid'o en la mont'et'hav'a kaj arb'ar'plen'a teren'o. Post proksim'um'e 20 minut'o'j la unu'a sled'o ek'montr'iĝ'is, dens'e sekv'at'a de plur'a'j. La mal'pez'a'j sled'o'j fakt'e flug'is laŭ la ter'o. La lamutoj energi'e vip'ad'is la galop'ant'a'j'n boac'o'j'n, kiu'j spir'eg'is pro klopod'o kun la lang'o pend'ant'a el la buŝ'o. Subit'e unu el la sled'o'j ricev'is ek'puŝ'o'n, tiel ke ĝi renvers'iĝ'is. La lamuto, kiu vetur'ig'is, post'tren'iĝ'is iom'et'e en la neĝ'o, sed sukces'is re'turn'i la sled'o'n sur la glit'il'o'j'n, ek'sid'is kaj daŭr'ig'is en sam'a furioz'a rapid'ec'o.
Tiu, kiu ven'is unu'a, ne prokrast'is de'pren'i la premi'o'j'n de la stang'o.
| Pret'a'j por start'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La sekv'a numer'o de la fest'o est'is lukt'ad'o. Du jun'a'j lamutoj de'ĵet'is si'a'j'n fel'vest'o'j'n tiel ke ili est'is nud'a'j ĝis la tali'o. Ke la temperatur'o montr'is du'dek kaj kelk'a'j'n grad'o'j'n sub nul'o ŝajn'e ne ĝen'is la du lukt'ant'o'j'n. Dum ĉiu'j ali'a'j star'is ĉirkaŭ'e kaj instig'is ili'n per al'vok'o'j, ili ek'kapt'is unu la ali'a'n ĉirkaŭ la tali'o kaj lukt'is kun ĝoj'o kaj fervor'o. Ili est'is proksim'um'e egal'e fort'a'j, kaj long'e est'is ne'cert'e, kiu el ili venk'os. Sed fin'e unu dum la furioz'a aklam'o de la rigard'ant'o'j sukces'is renvers'fal'ig'i la ali'a'n en la neĝ'o'n kaj gajn'i la venk'o'n, kiu al'port'is al li sak'et'o'n da bombon'o'j.
La vesper'o'n oni pas'ig'is en la jurt'o, kie la program'o konsist'is el viand'manĝ'ad'o kaj te'trink'ad'o kaj kiel vari'aĵ'o alkohol'o kaj bombon'o'j, ĉio je akompan'ad'o de la magi'a tambur'o, kiu'n oni pri'frap'is ĝis mal'fru'e en la nokt'o. En la lum'o de la fajr'o oni danc'is norgali kaj jen la lamuta vintr'a fest'o est'is fin'it'a.
En la tag'o post la fest'o korjako vizit'is la lamutan tend'ar'o'n. Li vetur'is per hund'o'j kaj evident'e ne hav'is ali'a'n komisi'o'n ol tio'n, ke li vol'is sid'i kaj babil'i iom'et'e. Kiam la hund'o'j per fort'a boj'ad'o anonc'is al ni li'a'n al'ven'o'n, ni el'ir'is el la jurt'o por renkont'i li'n. Est'is la korjako Ake'j, posed'ant'o de grand'a boac'a greg'o kaj de jurt'o en la proksim'o. Li est'is mal'grand'a kaj tenden'ec'a, hav'is led'a'n kolor'o'n je la vizaĝ'o kaj ne est'is mal'simil'a al indi'an'o laŭ la vizaĝ'a'j trajt'o'j. Li hav'is abrupt'a'j'n kaj mal'rapid'a'j'n mov'o'j'n kaj balanc'iĝ'is trankvil'e antaŭ'e'n al la jurt'o, post kiam li lig'is la hund'o'j'n.
” prijatel, ĉu vi hav'as muŝ'agarik'o'j'n por mi ?” est'is la unu'a, kio'n li demand'is, post kiam ni salut'is unu la ali'a'n.” prijatel ” est'as la al'parol'o de la lamutoj kaj la korjakoj, por ĉiu'j. Ĝi tut'e simpl'e signif'as ” amik'o ”. Li ver'ŝajn'e kred'is, ke mi est'as komerc'ist'o, kaj ili oft'e kutim'as kun'port'i muŝ'agarik'o'j'n kiam ili vetur'as al la mont'eg'o'j. La korjakoj kaj la lamutoj kun fervor'o uz'as ili'n kiel ebri'ig'aĵ'o'n.
Ni en'ir'is en la jurt'o'n kaj trink'is te'o'n kun'e. Ni'a lamuta mastr'o nun far'is preleg'o'n pri ni al la korjako. Ĝi est'is far'at'a en korjakalamuta inter'lingv'aĵ'o, pro kio mi neni'o'n kompren'is. Kred'ebl'e li rakont'is mult'e da interes'a'j kaj mir'ig'a'j afer'o'j, ĉar la korjako de temp’al temp'o aŭd'ig'is tre'eg'e best'a'n, sibl'a'n son'o'n, kiu'n mi post'e trov'is signif'i preciz'e la sam'o'n kiel ” ho, diabl'e ”. Pli proksim'e al ĝi'a signif'o mi ne pov'as ven'i.
Dum plur'a'j tag'o'j mi pri'pens'is, ke je la unu'a okaz'o ni ek'ir'os al la korjakoj, tiom pli ĉar last'a'temp'e est'is mal'facil'e hav'ig'i nutr'aĵ'o'n al la hund'o'j, kaj mi ne vol'is, ke ili est'u mal'gras'iĝ'int'a'j ĝis tiu'j postul'ant'a'j vojaĝ'o'j, kiu'j atend'is. Ni nun hav'is bon'eg'a'n okaz'o'n ricev'i akompan'ant'o'n, kaj mi demand'is al la korjako, ĉu li iel mal'konsent'as, ke ni akompan'os li'n al li'a jurt'o kaj vizit'os li'n dum kelk'a'j tag'o'j, kaj antaŭ ĉio ĉu li pov'as promes'i bon'e nutr'i la hund'o'j'n per boac'a viand'o. Li ĉio'n promes'is, kaj kiam ni sid'is inter'parol'ant'e dum kelk'a temp'o, li propon'is, ke ni ek'ir'u. Ni adiaŭ'salut'is al la lamutoj, tamen ne je la last'a foj'o, al'jung'is ni'a'j'n hund'o'j'n kaj sekv'is la korjakon.
| korjaka famili'o ekster si'a fel'a jurt'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ni vojaĝ'is trans unu mont'et'o'n post la ali'a kovr'it'a'n de larik'arb'ar'o'j, kaj pli mal'fru'e en la tag'o ni al'ven'is al val'o, en kies fund'o est'is vid'ebl'a rond'a nigr'a punkt'o. Est'is la jurt'o de la korjako. Grand'a'n are'o'n ĉirkaŭ la jurt'o kovr'is arb'et'ar'o. Per si'a mal'plen'a sled'o la korjako ating'is long'a'n antaŭ'spac'o'n kaj est'is mal'aper'int'a el ni'a vid'o.
Kun kelk'a'j ĉen'o'j sub la glit'il'o'j ni feliĉ'e mal'supr'e'n'vetur'is la mont'dekliv'o'j'n. Sed en la last'a dekliv'o ni far'is rul'fal'o'n, kaj tio est'is tre bon'a, ĉar tio halt'ig'is la sled'o'n. La hund'o'j est'is tre ekscit'it'a'j. La arb'et'ar'o nom'e komenc'is mov'iĝ'i. Ĝi trans'form'iĝ'is je ond'iĝ'ant'a boac'a greg'o, kaj la hund'o'j flar'sent'is kaj vid'is ĝi'n. Rest'is proksim'um'e 600 metr'o'j ĝis la jurt'o kaj la greg'o. La hund'o'j nur star'is kaj boj'is kaj vol'is al'kur'i. Mi apenaŭ kuraĝ'is komand'i start'o'n, ĉar mi sci'is, ke eĉ per ĉiu'j fort'o'j mi ne pov'us halt'ig'i ili'n. Ili est'is sang'avid'a'j kiel lup'o'j, kaj kiam mi fin'e las'is ili'n kur'i kun la sled'o, kiu kun ŝarĝ'o kaj pasaĝer'o'j pez'is 250 kg, ili fakt'e flug'is laŭ la neĝ'o, kaj rekt'e al la greg'o.
Unu sol'a'n komun'a'n boj'eg'o'n ili aŭd'ig'is. Mi brems'is per la ” ostol ”, tiel ke la neĝ'o kirl'iĝ'is ĉirkaŭ ni, sed tio neniel help'is. Grup'o da korjakoj, kiu'j star'is ekster la jurt'o, ĵus kapt'is kelk'a'j'n boac'o'j'n. Ili ne vol'is, ke la greg'o est'u dis'pel'it'a, kaj tial tri kur'is kontraŭ ni'n kun la kapt'ŝnur'o pret'a en la man'o. Kiam ni ating'is ĝis ĉ. 50 metr'o'j de la plej proksim'a'j boac'o'j, ĉiu per fulm'e'rapid'a'j mov'o'j ĵet'is la ŝnur'o'n kontraŭ la al'kur'ant'a'j'n hund'o'j'n. La du unu'a'j est'is kapt'at'a'j en la maŝ'o'j, la post'kur'ant'a'j kur'is en unu amas'o'n, kaj far'iĝ'is subit'a halt'o. Post'e la korjakoj kun'help'is de'jung'i kaj lig'i la ekscit'it'a'j'n hund'o'j'n.
Kiam tio est'is far'it'a, ni pov'is kviet'e kaj trankvil'e salut'i al ĉiu'j prijatel-oj, kiu'j trov'iĝ'is ekster la jurt'o. Ĉiu'j est'is mir'ig'e mal'pur'a'j kaj aspekt'is tre'eg'e sovaĝ'a'j kun si'a'j vil'a'j fel'vest'o'j kaj vent'mord'it'a'j indi'an'vizaĝ'o'j. Kelk'a'j vir'in'o'j kaj tut'a amas'o da infan'o'j ven'is el la jurt'o.
La infan'o'j est'is preskaŭ nigr'a'j pro kot'o, kaj la vir'in'o'j ne mult'e pli bon'a'j. Tiu'j last'a'j ĉiu'j est'is nud'kap'a'j kaj port'is la har'o'j'n pend'ant'a'j en du plekt'aĵ'o'j. La vir'o'j port'is ili'n raz'it'a'j ĉe la vert'o super la frunt'o. Ĉiu'j est'is afabl'a'j kaj gast'am'a'j kaj invit'is ni'n en'ir'i kaj varm'ig'i ni'n per te'o.
Sed antaŭ ol ni en'ramp'is en la jurt'o'n, ni dev'is rigard'i la boac'a'n greg'o'n de la korjakoj. Ĝi ver'e est'is rigard'ind'a. Laŭ mi'a taks'ad'o ĝi konsist'is el du aŭ tri mil best'o'j, kaj tamen la mastr'o asert'is, ke est'as nur la du'on'o de la greg'o, kiu est'as pel'it'a mal'supr'e'n de la mont'eg'o'j. La boac'o'j ne est'is tut'e simil'a'j al tiu'j de la lamutoj. Oni tuj pov'is vid'i, ke ili est'as pli mal'grand'a'j, kaj plu'e la mez'kolor'o est'is rimark'ebl'e pli mal'hel'a.
La jurt'o ankaŭ est'is mult'e pli grand'a ol tiu de la lamutoj, kaj tuj fal'is al ni en la okul'o'j'n tiu grand'a nombr'o da sled'o'j, kiu star'is ekster ĝi.
| La korjakoj tre simil'is al indi'an'o'j je la vizaĝ'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Jen ni en'ramp'is tra la fel'a kurten'o, sed blind'ig'it'a'j de sun'o kaj neĝ'o, nur post iom da temp'o ni pov'is i'o'n disting'i en la du'on'lum'o intern'e. La lamutaj kaj la korjakaj jurt'o'j nur en'las'as la tag'lum'o'n tra la fum'el'ir'ej'o. Ĉio est'is far'it'a laŭ pli grand'a skal'o ol en la jurt'o'j de la lamutoj. En la intern'a'j tend'o'j oni eĉ pov'is star'i tut'e rekt'a ne ating'ant'e la plafon'o'n. Sed ceter'e ĉio est'is simil'a.
Kelk'a'j gigant'a'j kupr'a'j kaldron'o'j pend'is per du ĉen'o'j super la fajr'o, kaj grand'a'j pec'o'j de viand'o super'star'is el ili. Kelk'a'j ne'jun'a'j vir'in'o'j skrap'is fel'o'j'n tuj apud la fajr'o. Ili est'is tiel mal'pur'a'j, ke mi'a edz'in'o tim'trem'is, kiam ŝi vid'is ili'n. Ceter'e en la jurt'o svarm'is mal'grand'a'j vil'a'j hund'id'o'j kaj ne'pri'skrib'ebl'e mal'pur'a'j du'on'nud'a'j infan'o'j. Tiu'j last'a'j lud'is kun la hund'id'o'j kaj per grand'a'j pec'o'j de viand'o, kiu'j'n mi tim'is, ke ni post'e ricev'os por tag'manĝ'o. Kvankam ni est'is tre mal'sat'a'j, la apetit'o tut'e mal'aper'is, tuj kiam ni en'ven'is en la jurt'o'n.
En la intern'a tend'o de ni'a mastr'o ni ek'sid'is sur la boac'a'j'n fel'o'j'n, atend'ant'e la ne'evit'ebl'a'n te'o'n. Ni est'is ĝoj'a'j, ke la korjakoj ne manĝ'as pan'o'n je la te'o, ĉar kia ĝi aspekt'us ? Plej mal'facil'e est'is, ke ĉiu'j est'is tiel tre'eg'e afabl'a'j kaj bon'intenc'a'j, ke ni ne hav'is kor'o'n el'ir'i al la sled'o kaj el'pren'i ni'a'j'n propr'a'j'n kuir'vaz'o'j'n kaj tas'o'j'n. Se oni tio'n far'as, ili nom'e, kiel mi jam menci'is, tiel ofend'ig'as, ke ili prefer'e vol'as ke oni for'vojaĝ'u tuj.
Kaj rus'o'j, kamĉatk'an'o'j kaj lamutoj asert'is ni'n, ke la korjakoj neniam si'n lav'as de la lul'il'o ĝis la tomb'o. Nun ni jam ne dub'is pri tiu asert'o. Kiam mi pli post'e est'is sufiĉ'e impertinent'a intervju'i la amik'o'n Ake'j, ni'a'n korjakan mastr'o'n, pri tiu delikat'a demand'o, li deklar'is, ke foj'e pov'as okaz'i somer'e, kiam bril'as la sun'o kaj oni ŝvit'as, ke oni freŝ'ig'as la vizaĝ'o'n en iu river'o.” Sed ja ne est'as io mir'ind'a, ke la korjakoj neniam si'n lav'as ”, li deklar'is.” Vi nur vid'u la kamĉatk'an'o'j'n ĉe la okcident'a mar'bord'o. Tie ili nutr'as la hund'o'j'n per kisla, kaj kiam ili ne hav'as fork'eg'o'n sub la man'o, ili pren'as la kisla-n per la man'o'j. Tio'n korjako neniam pov'us far'i ”, li ek'kri'is triumf'ant'e.
| korjaka patr'in'o kun si'a infan'o. (Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Baldaŭ la te'o est'is pret'a, kaj la tut'a jurt'o, inkluziv'e infan'o'j'n kaj hund'id'o'j'n, kolekt'iĝ'is en la intern'a tend'o de Ake'j, kie ni sid'ig'is ni'n.
Ĉiu mastr'in'o kun'port'is mal'grand'a'n lign'a'n skatol'o'n, el kiu ŝi mal'rapid'e el'pren'is tas'o'j'n por la te'o. Ili kuŝ'is en'volv'it'a'j en ĉifon'o'j. La tas'o'j est'is met'at'a'j sur grand'a'n plet'o'n, kaj unu el la vir'in'o'j en'verŝ'is la te'o'n. Antaŭ ol ŝi plen'ig'is tiu'j'n du tas'o'j'n, kiu'j est'is por ni, ni'a mastr'in'o viŝ'is ili'n per tuf'o de sfagn'o, kiu kuŝ'is en angul'o. Per tio ili far'iĝ'is, se ebl'e, eĉ pli mal'pur'a'j. Ni kun'port'is sak'et'o'n da bombon'o'j kaj keks'o'j, kaj mi'a edz'in'o ŝut'is sufiĉ'e mult'a'j'n sur la plet'o'n. Cert'e ŝajn'is al ni, ke ili mal'aper'is rapid'e ĉe la lamutoj, sed est'is neni'o kompar'e kun tie ĉi. Mi ne pov'is kalkul'i ĝis dek, antaŭ ol la plet'o est'is mal'plen'a. Ne sufiĉ'is, ke ĉiu'j plen'ŝtop'is la buŝ'o'n per keks'o'j kaj bombon'o'j sam'temp'e, ili ankaŭ en'poŝ'ig'is tiom, kiom ili nur pov'is.
Kelk'a'j infan'o'j mal'pac'iĝ'is pri la akir'aĵ'o, kaj ĉio fin'iĝ'is per laŭt'a plor'ad'o. Post kiam ni trink'is la unu'a'n tas'o'n, ĝi est'is sufiĉ'e pur'a intern'e, ke ni pov'is pli ĝu'i la du'a'n.
Sid'ant'e ĉirkaŭ la te'tas'o'j ni hav'is okaz'o'n admir'i art'o'n, kiu pal'ig'us ni'a'j'n lern'ej'a'j'n knab'o'j'n pro envi'o. La vir'a'j korjakoj est'is ver'a'j fenomen'o'j kraĉ'i traf'e. Unu-du-tri, dum oni sid'is kaj inter'parol'is kun ili, doz'o da saliv'o preter'flug'is la orel'o'n aŭ la te'tas'o'n kiel projekt'il'o kaj sur'ter'iĝ'is proksim'e de la fajr'o. Ili ne mov'is la lip'o'j'n sed ek'ĵet'is ĝi'n ne ŝanĝ'ant'e unu mien'o'n.
La plen'kresk'a'j korjakoj ordinar'e trink'is po minimum'e 4 aŭ 5 tas'o'j'n da te'o. Kiam la te'trink'ad'o est'is fin'it'a, la tas'o'j est'is met'at'a'j en si'a'j'n skatol'o'j'n. Ni'a mastr'in'o ankoraŭ unu foj'o'n montr'is si'a'n estim'o'n al ni viŝ'ant'e ni'a'j'n tas'o'j'n per la sam'a tuf'o kiel antaŭ'e. Sávanoh antaŭ'avert'is ni'n, ke ili lav'as la tas'o'j'n kraĉ'ant'e en ili'n kaj post'e viŝ'ant'e ili'n per musk'o, sed tio'n mi neniam vid'is. Tiel ne'civiliz'it'a'n lav'ad'o'n mi vid'is nur unu foj'o'n, kaj tio est'is en la laŭ'mod'a Marin'a Palac'e Hotel en Port Said en Egipti'o; kie unu el la nigr'a'j kelner'o'j ricev'is ordon'o'n ŝanĝ'i arĝent'a'n kuler'o'n, kiu ne est'is pur'a. Li pren'is la kuler'o'n, ir'is en angul'o'n de la elegant'a manĝ'o'salon'o, rapid'e ĉirkaŭ'rigard'is kaj post'e kraĉ'is en la kuler'o'n kaj viŝ'is ĝi'n per la kelner'a man'tuk'o. Post'e rapid'is re'turn'e kaj trans'don'is ĝi'n kun elegant'a gest'o.
Est'is tre mal'facil'e inter'parol'i kun la korjakoj en tiu jurt'o, ĉar nur kelk'a'j sci'pov'is, kaj tre mal'bon'e, la rus'a'n lingv'o'n. Sam'kiel la lamutoj ili est'is tre interes'at'a'j de ni'a'j famili'a'j rilat'o'j. Ili vol'is sci'i, ĉu viv'as la ge'patr'o'j, ĉu ni hav'as frat'o'j'n kaj frat'in'o'j'n, kiel ili nom'iĝ'as, ĉu ili hav'as boac'o'j'n, ĉas'as zibel'o'j'n aŭ est'as komerc'ist'o'j kaj ĉio'n ali'a'n. Ili ankaŭ inform'iĝ'is, ĉu viv'as korjakoj en ni'a land'o, vol'is sci'i, kiom da alkohol'o oni ricev'as por unu zibel'o tie, ĉu ni est'as idol'an'o'j aŭ krist'an'o'j ktp. sen ĉes'o.
| Korjak'in'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ĉiu'j korjakoj, kaj vir'o'j kaj vir'in'o'j, port'is ĉe si perl'ornam'it'a'n flar'tabak'uj'o'n, kaj oni oft'e vid'is ili'n en'buŝ'ig'ant'a'j tabak'maĉ'aĵ'o'n. Flar'tabak'o tamen est'as mult'e'kost'a var'o, kaj ili est'as tiel ŝpar'em'a'j, ke ili neniam el'sput'is la maĉ'aĵ'o'n, kiam ili okaz'e lac'iĝ'is. Tiam ili anstataŭ'e el'pren'is ĝi'n kaj met'is ĝi'n mal'antaŭ la orel'o'n, preciz'e kiel far'as butik'a komiz'o per la krajon'o. Post temp'et'o ili re'e en'buŝ'ig'is ĝi'n kaj ĝu'is plu. Oft'e oni vid'is la patr'in'o'n regal'ant'a si'a'j'n ne'plen'aĝ'a'j'n fil'in'o'j'n per tabak'maĉ'aĵ'o. La knab'o'j fru'e hav'ig'as al si propr'a'n flar'tabak'uj'o'n, kaj mi neniam vid'is plen'aĝ'a'n vir'a'n korjakon sen tia uj'o.
Ke ĉiu hav'as bel'a'n flar'tabak'uj'o'n est'as honor'o. La flar'tabak'o'n ili far'as el mandjura foli'a tabak'o, miks'it'a kun cindr'o.
| Por du skatol'o'j da tabak'o mi ricev'is boac'o'n al la hund'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Post la te'trink'ad'o mi pet'is al Ake'j pri aĉet'o de boac'o al la hund'o'j. La greg'o ankoraŭ rest'is ekster la jurt'o, kaj li tuj el'ir'is, pren'is si'a'n ĵet'maŝ'o'n kaj kapt'is best'o'n. La boac'o est'is mort'ig'at'a en la ordinar'a manier'o per ponard'a pik'o en la kor'o'n, post kiam ĝi antaŭ'e est'is renvers'it'a kaj la pied'o'j est'is du'op'e kun'lig'it'a'j. Post'e ni kun'e tren'is la boac'o'n al la hund'o'j, kiu'j salt'is kaj boj'is je la vid'o. Du korjakoj sen'fel'ig'is ĝi'n en kelk'a'j minut'o'j kaj dis'pec'ig'is ĝi'n en dek part'o'j'n.
Ĉe la intern'a flank'o de la fel'o trov'iĝ'is mult'nombr'e larv'o'j de insekt'o, la boac'a taban'o, kiu somer'e de'met'as ov'o'j'n en la haŭt'o. La verm'o'simil'a'j'n larv'o'j'n la korjakoj avid'e el'serĉ'is kaj met'is en la buŝ'o'n, deklar'ant'e, ke ili est'as sam'e bon'gust'a'j kiel mi'a'j bombon'o'j. Ankaŭ rekomend'o por tiu'j ! Kelk'foj'e ili met'is ili'n en la ĉap'o'n por port'i hejm'e'n al la infan'o'j. Est'is ĝu'o vid'i, kun kia ĝoj'eg'o la fidel'a'j hund'o'j manĝ'is la varm'a'n viand'o'n. I'o'n tiel bon'gust'a'n ili ebl'e neniam ricev'is, sed post nun ili ricev'os ĝi'n oft'e. En mal'pli ol kvin minut'o'j ne rest'is pec'o da viand'o de la boac'o. Sed tiam la hund'o'j ankaŭ est'is kontent'a'j kaj dank'em'e lek'is mi'n, kiam mi parol'is kun ili. Kiel pag'o'n por la boac'o mi don'is du skatol'o'j'n kun tabak'o. Ake'j ek'est'is tiel rav'it'a, ke li ĉirkaŭ'ir'is kaj montr'is ili'n al ĉiu'j. Mi ne sci'as, kio'n li plej ŝat'is, ĉu la skatol'o'j'n aŭ la tabak'o'n.
Oni nun re'pel'is la boac'a'n greg'o'n supr'e'n al la ĉirkaŭ'a'j mont'eg'o'j, kaj ni re'ir'is en la jurt'o'n, unu'e por est'i regal'at'a'j per manĝ'aĵ'o.
Kiel ĉe la lamutoj ĝi konsist'as el kuir'it'a boac'a viand'o je ĉiu'j manĝ'o'j.
La sal'uj'o'n ni kun'port'is kaj nun pov'is far'i nov'a'n spert'o'n, nom'e manĝ'i du'on'e krud'a'n viand'o'n. La korjakoj nom'e kuir'as la viand'o'n nur kvar'on'hor'o'n aŭ du'dek minut'o'j'n. Lign'a plad'o kun kelk'a'j grand'a'j vapor'iĝ'ant'a'j viand'pec'o'j est'is al'port'at'a, kaj ĉiu el'ing'ig'is si'a'n ponard'o'n kaj kapt'is viand'pec'o'n per la man'o. Per la ponard'o oni de'tranĉ'is unu viand'pec'o'n post la ali'a de la ost'o'j kaj met'is en la buŝ'o'n. La viand'o est'is tenac'a kaj intern'e tut'e ruĝ'a. Kiam la korjakoj ŝir'is la ruĝ'a'j'n viand'pec'o'j'n per la dent'o'j, la sang'o gut'is al ili laŭ la buŝ'angul'o'j. Eĉ se oni est'us mal'sat'a kiel lup'o, oni ne pov'us en'buŝ'ig'i unu pec'et'o'n. Sed oni mir'ig'e rapid'e al'kutim'iĝ'as. Post kelk'a'j tag'o'j ni manĝ'is la du'on'e krud'a'n viand'o'n kun bon'a apetit'o, kaj ni ne fart'is mal'bon'e de ĝi dum ni'a tut'a rest'ad'o inter tiu'j popol'o'j.
La viv'o de la korjakoj en eĉ pli alt'a grad'o ol tiu de ta lamutoj de'pend'as de la boac'a greg'o. Ili ankaŭ dediĉ'is si'a'n tut'a'n labor'o'n al tiu kaj ĉiam ten'as grand'a'j'n greg'o'j'n. Per mal'avar'a man'o ili ankaŭ for'donac'as mal'kar'eg'e de si'a abund'o da boac'o'j al tiu'j, kiu'j bezon'as.
Ĉiu'j ĉirkaŭ'e loĝ'ant'a'j popol'o'j dum la tut'a vintr'o sen ĉes'o vetur'as al la korjakoj por boac'a viand'o. Ankaŭ est'as mult'a'j ĉin'o'j kaj rus'o'j, kiu'j negoc'as per boac'a viand'o. Ili sen'ĉes'e vetur'as por viand'o kaj post'e vend'as ĝi'n en la pli grand'a'j vilaĝ'o'j, kie ĉiam trov'iĝ'as mult'e da hom'o'j, kiu'j ne pov'as vetur'i la long'a'j'n kaj tre danĝer'a'j'n voj'o'j'n al la mont'eg'o'j.
Brik'te'o oft'e est'as uz'at'a kiel inter'ŝanĝ'aĵ'o, sed plej ordinar'a, kiam tem'as pri boac'a viand'o, est'as alkohol'o. Por botel'o da alkohol'o la korjakoj volont'e buĉ'as plur'a'j'n boac'o'j'n. La korjakoj est'as tre'eg'e avid'a'j je alkohol'o kaj ankaŭ al'kutim'iĝ'is, ke ĉiu'j kiu'j vizit'as ili'n, kun'port'as tiu'n var'o'n. Tial ili komenc'e tre mal'kontent'iĝ'is, kiam mi romp'is tiu'n tradici'o'n kaj preter'las'is ebri'ig'i ili'n. Mal'jun'a korjako foj'e dir'is al mi, post kiam li long'e atend'ad'is:” Vi, kiu est'as jun'a, dev'us sci'i, kio'n bezon'as mal'jun'ul'o. Mi ne pov'as viv'i sen alkohol'o.” Kiam la korjakoj kun si'a'j grand'a'j boac'a'j greg'o'j kaj jurt'o'j trans'lok'iĝ'as de unu region'o al ali'a, far'iĝ'as grand'a karavan'o. Tia vojaĝ'ant'ar'o pov'as konsist'i el 30 sled'o'j kaj pli. La boac'o'j est'as uz'at'a'j nur kiel tir'best'o'j, neniam kiel rajd-aŭ ŝarĝ'best'o'j. La korjakoj eĉ konsider'as kiel pek'o'n rajd'i sur si'a'j boac'o'j. Ĉar ili est'as mal'pli grand'a'j ol la lamutaj boac'o'j ili ankaŭ ne konven'as por rajd'o.
Ekster ĉiu korjaka jurt'o star'as grand'a nombr'o da sled'o'j el divers'a'j spec'o'j. Du el tiu'j tip'o'j est'as komplet'e ident'a'j kun tiu'j de la lamutoj, nom'e la ordinar'a ĉas-kaj vizit'sled'o kaj la konkurs'a sled'o.
Sed krom tiu'j trov'iĝ'as ĉe la korjakoj grand'a'j ŝarĝ'o'sled'o'j kaj kun kaj sen bar'il'o ĉe la flank'o'j kiel sur fojn'vetur'ig'il'o'j. Plu'e kovr'it'a'j sled'o'j por la infan'o'j en neĝ'ad'o, kaj kelk'a'j ali'a'j. Ĉiu'j est'as far'it'a'j el betul'o kaj kun'ig'it'a'j per rimen'o'j. Ili est'as tre'eg'e lert'e, oft'e preskaŭ art'e far'it'a'j.
| La korjako Ake'j kun kapt'ŝnur'o, neĝ'o'ŝu'o'j kaj fil'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Grand'a nombr'o de la sled'o'j est'as ĉiam ŝarĝ'it'a'j kaj en'hav'as vest'o'j'n kaj il'ar'o'n, kiu'j'n oni ne uz'as ĉiu'tag'e. Kiam oni bezon'as ili'n, oni nur el'ir'as kaj pren'as ili'n el la sled'o, kaj tia'manier'e ne bezon'as okup'i lok'o'n per ili en la jurt'o. Ekster'e en la sled'o'j ankaŭ kuŝ'as la mort'o'vest'o'j.
La nombr'o da trans'lok'iĝ'o'j ĉef'e de'pend'as de la proviz'o je paŝt'aĵ'o por la boac'a greg'o. Kiel kon'at'e la boac'o'j vintr'e viv'as per liken'o'j, kiu'j'n ili per la pied'o'j el'skrap'as el sub la neĝ'o. Dum la vintr'o oni ordinar'e lok'ig'as la jurt'o'j'n en ĉi val'o aŭ sur iu tundr'o. La boac'o'j evit'as la plej alt'a'j'n mont'eg'o'j'n, kie la vent'o kaj la mal'varm'o est'as plej fort'a'j. Somer'e la kul'o'j est'as terur'e mult'nombr'a'j sur la tundr'o'j kaj en la val'o'j kaj don'as al la boac'o'j neniu'n trankvil'o'n. Tiam oni si'n tir'as kun la greg'o supr'e'n al la pli alt'a'j mont'eg'o'j. Sed somer'e oni dev'as pli oft'e trans'lok'ig'i, kaj tiam oni kompren'ebl'e ne pov'as kun'port'i la tut'a'n trajn'o'n, kiam oni ne pov'as uz'i la sled'o'j'n. Tial ĉiu'j pli'aĝ'ul'o'j kaj infan'o'j rest'as ĉe iu river'o tra la somer'o kaj tiam ĉef'part'e viv'as per fiŝ'kapt'ad'o. Nur kelk'a'j jun'a'j vir'o'j kaj vir'in'o'j akompan'as la greg'o'n. Sam'manier'e far'as la lamutoj. Kiel mi antaŭ'e menci'is, ili ne, uz'as hund'o'j'n ĉe la zorg'ad'o pri la greg'o.
Post kelk'tag'a rest'ad'o en la jurt'o de Ake'j ni vetur'is al ikava, li'a patr'o, tre mal'jun'a kaj riĉ'a korjako, kiu loĝ'is ne mal'proksim'e de tie.
Kiel adiaŭ'a'n donac'o'n ni ricev'is de la edz'in'o de Ake'j kelk'a'j'n frost'ig'it'a'j'n boac'a'j'n lang'o'j'n por vojaĝ'a manĝ'aĵ'o kaj kelk'a'j'n tenden'o'j'n kaj pec'o'j'n de mal'long'har'a boac'a fel'o por ripar'i ni'a'j'n fel'ŝu'o'j'n, se ili dis'ŝir'iĝ'os.
ikava akcept'is ni'n tre si'n'de'ten'e. Li cert'e suspekt'is i'a'n artifik'o'n de satan'o pri ni'a vizit'o. Li'a jurt'o est'is eĉ pli grand'a ol tiu de Ake'j kaj en'ten'is kvar grand'a'j'n famili'o'j'n. Sed ĝi ankaŭ est'is konsider'ind'e pli mal'pur'a ol la ali'a. La vir'in'o'j kiel kutim'e skrap'ad'is fel'o'j'n. Unu kuŝ'is sur'ventr'e kaj al'kudr'is perl'o'j'n al ĉap'o. Ili ĉiu'j est'is tre mal'pur'a'j kaj far'is mal'agrabl'a'n impres'o'n. Ceter'e ĉio est'is simil'a. La pot'o'j kun viand'o pend'is super la fajr'o, kaj la te'kruĉ'o kompren'ebl'e tuj sur'ŝov'iĝ'is.
Mi demand'is al la mal'jun'ul'o, kiom da jar'o'j li hav'as. Li dir'is, ke li hav'as preskaŭ cent jar'o'j'n. Li cert'e tro'ig'is je minimum'e du'dek kvin jar'o'j. La korjakoj neniam kontrol'as si'a'n aĝ'o'n, kaj nur kiam la infan'o'j est'as mal'grand'a'j, la ge'patr'o'j memor'as, kiom da vintr'o'j ili hav'as.
| Korjakoj kapt'ant'a'j boac'o'j'n per ĵet'ŝnur'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ni est'is regal'at'a'j per preskaŭ nigr'a brik'te'o kaj tenac'a, du'on'e krud'a viand'o kaj ni konversaci'is kun la ge'mastr'o'j, dum ili maĉ'is flar'tabak'o'n kaj kraĉ'is kun la sam'a fenomen'a cel'traf'ec'o kiel ili'a'j parenc'o'j. ikava rakont'is, ke li antaŭ'a'temp'e kutim'is vag'i kun si'a'j boac'a'j greg'o'j en la region'o'j ĉirkaŭ tigil en nord'a Kamĉatko, sed jen li mal'pac'iĝ'is kun si'a'j najbar'o'j kaj ek'ir'is sud'e'n. Li hav'is frat'o'n tie supr'e kaj pet'is mi'n salut'i, se mi renkont'us li'n, ke li, ikava, hav'as si'a'n jurt'o'n apud la river'o Bistraja kaj ke ĉiu'j est'as san'a'j.
ikava est'is unu el tiu'j mal'mult'a'j korjakoj, kiu'j'n mi renkont'is, kiu parol'is rus'e kompar'e bon'e. Sed evident'e li ne est'is ĉarm'it'a de ni'a vizit'o kaj far'is ĉi'a'j'n mal'facil'aĵ'o'j'n por ke ni ne rest'u long'e. Kiam ni ekzempl'e pet'is permes'o'n aĉet'i boac'o'n, li deklar'is, ke li hav'as neniu'n por send'i al la greg'o, kaj nur kun plej grand'a klopod'o mi pov'is ricev'i stomak'o'n de boac'o plen'a'n de sang'o al la hund'o'j. Kompren'ebl'e ĝi est'is frost'iĝ'int'a kaj mal'mol'a kiel ŝton'o, kaj la hak'il'o preskaŭ ne tranĉ'is, kiam mi vol'is dis'fend'i ĝi'n al la hund'o'j.
| korjaka boac'jung'it'ar'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ĉiu'j en tiu jurt'o est'is suspekt'em'a'j kaj ne'simpati'a'j, kaj ni decid'is plu vetur'i jam la sekv'ont'a'n tag'o'n. Pli post'e en ali'a jurt'o ni ek'sci'is la kaŭz'o'n de tiu suspekt'em'o. La mal'jun'ul'o ikava superstiĉ'e tim'is, ke ni ek'vid'os li'a'n boac'a'n greg'o'n kaj fotograf'os ĝi'n. Li tim'is tiu'n satan'a'n aparat'o'n, kiu'n mi hav'is, kaj kred'is, ke ĝi ven'ig'os mal'feliĉ'o'n sur li'a'n greg'o'n.
Ni'a plan'o nun cel'is al tio, ke ni transvers'u la centr'a'n mont'ĉen'o'n kaj trans'ir'u al la okcident'a mar'bord'o. Sed antaŭ tio ni vol'is vizit'i la vilaĝ'o'n Kluĉ'i, kie ni dev'is pri'zorg'i kelk'a'j'n afer'o'j'n kaj intenc'is depon'i tiu'j'n kolekt'o'j'n, kiu'j'n ni kun'ig'is. Tiu'j jam per divers'a'j sled'o'j est'is send'it'a'j antaŭ'e al la vilaĝ'o Kosyrevsk.
Fru'e en la post'a maten'o ni do dir'is adiaŭ al la korjakoj por tiu foj'o kaj el'ir'is kun direkt'o al lamuta jurt'o, kie ni intenc'is tra'nokt'i kaj prov'os trov'i kun'vojaĝ'ant'o'n re'turn'e al Kosyrevsk.
Ni feliĉ'e ating'is la jurt'o'n, sed neni'u hav'is okaz'o'n kun'vojaĝ'i. Se ni vol'as atend'i kelk'a'j'n tag'o'j'n, ni hav'os akompan'ant'o'n. Sed por tio ni ne hav'is temp'o'n kaj anstataŭ'e decid'is vetur'i sol'a'j. Tiu decid'o est'is tiom pli neces'a, ĉar mi ne pov'is hav'ig'i nutr'aĵ'o'n al la hund'o'j, kaj est'is tri tag'vojaĝ'o'j al la vilaĝ'o en bon'a veter'o. Nun dum la tut'a vojaĝ'o en la mont'eg'o'j mi hav'is rezerv'o'n de 15 fiŝ'o'j en la fund'o de la sled'o. Per du'on'a porci'o ĝi pov'us sufiĉ'i por tri tag'o'j. Ni do ne pov'is rest'i eĉ unu tag'o'n, sed start'is sol'a'j la sekv'a'n maten'o'n sur'voj'e al Kosyrevsk. Est'is iom tim'ig'a sent'o ne hav'i akompan'ant'o'n en tiel mal'facil'a teren'o, kie ni nur vetur'is unu foj'o'n. Se ek'est'us neĝ'o'ŝtorm'o kaj ĉiu'j voj'sign'o'j for'viŝ'it'a'j, ni tim'is ne trov'i la voj'o'n. Sed ni ne hav'is ali'a'n elekt'o'n. Kiam ni for'las'is la tend'ar'o'n, la ĉiel'o est'is kovr'it'a de nub'o'j kaj neĝ'is tre rimark'ind'e. Komerc'ist'o pas'int'tag'e al'ven'is el Kosyrevsk, kaj ni esper'is, ke ni pov'os sekv'i li'a'j'n sled'sulk'o'j'n.
Kiam ni start'is, est'is kelk'a'j col'o'j da nov'a neĝ'o en la sulk'o'j. Ĉirkaŭ tag'mez'o est'is unu fut'o. Per komun'a'j fort'o'j ni klopod'is supr'e'n kaj mal'supr'e'n laŭ la krut'aĵ'o'j kaj ne pren'is temp'o'n por kuir'i te'o'n antaŭ post'tag'mez'o. Tiam ni jam trans'pas'is la plej mal'facil'a'j'n dekliv'o'j'n kaj ating'is ĝis en la larik'arb'ar'o'j. Tie la voj'o preskaŭ sen'inter'romp'e ir'is mal'supr'e'n, kaj mal'pli da neĝ'o fal'is en la tre bon'e vetur'it'a'j'n sulk'o'j'n. Sed de'blov'arb'aĵ'o'j kaj branĉ'o'j tre mal'help'is ni'n.
Tamen la vetur'o ir'is pli bon'e ol ni atend'is, kaj ĉe la krepusk'iĝ'o ni nur hav'is em'o'n daŭr'ig'i. La hund'o'j est'is pli ol ordinar'e vigl'a'j, malgraŭ ke ili labor'is jam de fru'a maten'o. Ili sen'dub'e est'is ĝoj'a'j for'las'i tiu'j'n mal'agrabl'a'j'n mont'eg'a'j'n region'o'j'n, kie ili tiom sufer'ad'is kaj oft'e hav'is mal'mult'e da manĝ'aĵ'o. Ali'okaz'e ili ne est'us pov'int'a'j kur'i tiel volont'e kun tiel pez'a ŝarĝ'o, kiu'n ili tir'is. La lun'o lev'iĝ'is super la arb'o'supr'o'j'n kaj ankoraŭ pli instig'is ili'n.
Ni vetur'is hor'o'n post hor'o, ĝis kiam la hund'o'j ĉirkaŭ nokt'o'mez'o subit'e halt'is. Ni ĉirkaŭ'rigard'is en la lun'lum'o kaj trov'is, ke ni est'as ĝust'e sur tiu lok'o, kie ni tra'nokt'is la unu'a'n foj'o'n dum la vojaĝ'o al la mont'eg'o'j. Preciz'e ŝajn'is, kvazaŭ la hund'o'j est'us decid'int'a'j kur'i tie'n. Malgraŭ ke mult'e, da neĝ'o fal'is post la last'a foj'o, ili tuj re'kon'is la lok'o'n. Ni ankaŭ est'is tre kontent'a'j pri la vojaĝ'a rezult'o de la tag'o, kiu esper'ig'is ni'n, ke ni ating'os al Kosyrevsk antaŭ la sekv'ont'a vesper'o.
La neĝ'ad'o ĉes'is kaj la ĉiel'o far'iĝ'is tut'e stel'klar'a. Est'is mal'varm'a februar'a nokt'o. Lig'int'e la hund'o'j'n mi pren'is la hak'il'o'n kaj ir'is por hav'ig'i brul'lign'o'n. Mi trov'is sek'a'n larik'arb'o'n proksim'e kaj komenc'is de'hak'i ĝi'n. Je la unu'a hak'o la ten'il'o romp'iĝ'is ĉe la mez'o. Jen agrabl'a situaci'o ! Ni ĝust'e sopir'is, ke ni prov'u ni'n varm'ig'i ĉe bon'a ŝtip'ar'a fajr'o, sed nun mi dev'is kontent'iĝ'i kolekt'ant'e iom da sek'a'j branĉ'o'j kaj lign'et'aĵ'o'j, tiom ke ni pov'is kuir'i te'o'n.
Ni for'ŝov'is per la pied'o'j iom da neĝ'o, stern'is pren'o'n da branĉ'et'aĵ'o'j kaj post'e met'is la dorm'sak'o'j'n sur tio'n. La korp'o dolor'is post la pen'o'j dum la tag'o en la krut'aĵ'o'j, kaj daŭr'is long'e, ĝis kiam ni pov'is ek'dorm'i.
Sekv'a'n maten'o'n la mal'varm'eg'o mord'is. Mi'a jak'o, kiu pas'int'vesper'e est'is mal'sek'a kiel ĉifon'o pro ŝvit'o, dum la nokt'o kuŝ'is en la sled'o. Ĝi nun est'is rigid'a pro frost'o, tiel ke mi pov'is pled'pilk'i per ĝi.
Nur kiam mi mol'ig'is ĝi'n long'a'n temp'o'n ĉe la fajr'o, mi pov'is sur'met'i ĝi'n. Ne pen'ind'is sek'ig'i ĝi'n, ĉar ĝi ja baldaŭ mal'sek'iĝ'os de'nov'e.
Ni dev'is pas'i plur'a'j'n ne'grand'a'j'n tundr'o'j'n. Tie la sled'sulk'o'j tut'e kovr'iĝ'is per la kirl'o'neĝ'o, kaj oft'e est'is tre pen'ig'e trov'i kaj tre pez'e tra'bor'i al si la voj'o'n tra la mal'firm'a neĝ'o. Plur'foj'e kiam ni mem ne est'is cert'a'j pri la voj'o, ni las'is la gvid'hund'o'n ir'i, kie'n ĝi vol'is, kaj plej oft'e ni ven'is ĝust'e.
Far'iĝ'is pli kaj pli mal'varm'e, kiam proksim'iĝ'is la vesper'o, kaj je la sun'sub'ir'o la temperatur'o proksim'iĝ'is al – 30 grad'o'j C. Sur la last'a grand'a tundr'o ni dev'is ski'kur'i apud la sled'o, ĉar la neĝ'o est'is mal'firm'a kaj profund'a. De tie de'nov'e est'is vid'ebl'a la kluĉevskaja vulkan'o kun si'a gigant'a fajr'o'fask'o. Ĝi aspekt'is terur'a en la mal'lum'o kaj la mal'varm'a vintr'a pejzaĝ'o. Fin'e ni de'nov'e en'ven'is en la larik'arb'ar'o'n. Tie ni trov'is la hund'voj'sign'o'j'n inter Kosyrevsk kaj Tolbaĉik, kiu'j est'is far'it'a'j dum la tag'o. Tiam ni sci'is, ke rest'as ĉ. 7 verst'o'j al la vilaĝ'o. Sed la neĝ'o est'is mal'glat'a pro la mal'varm'o, kaj la vetur'o ir'is ekster'ordinar'e mal'bon'e antaŭ'e'n. La mal'varm'o pli'fort'iĝ'is, kaj ni dev'is kur'i long'a'j'n distanc'o'j'n por ten'i ni'n varm'a'j, kaj nur mal'fru'e en la vesper'o ni tut'e frost'rigid'a'j al'ven'is al Kosyrevsk, kie ni en'loĝ'iĝ'is ĉe mal'grand'rus'o, kiu hav'is sufiĉ'e da prudent'o regal'i ni'n per kaf'o anstataŭ te'o.
Post kiam mi pri'zorg'is la transport'o'n de la kolekt'o'j al Kluĉ'i, ni sekv'ont'tag'e ek'vojaĝ'is tie'n tra la vilaĝ'o'j Uŝki kaj Krest'i. Post tri tag'o'j ni en'ir'is en la dom'o'n de ni'a amik'o persson, sved'o, kun kiu ni kon'at'iĝ'is sur la skun'o de Swenson, kaj kiu nun sid'is kiel la ĉef'a reprezent'ant'o de Swenson en Kamĉatko kaj gvid'is la fel'komerc'ad'o'n en grand'a part'o de la land'o.
persson jam antaŭ long'e invit'is ni'n vizit'i li'n dum ni'a vintr'a vojaĝ'o, kaj nun ni est'is akcept'at'a'j per mal'ferm'it'a'j brak'o'j. Li tuj aranĝ'is ban'o'n, kiu gust'is tre'eg'e bon'e post la vizit'o ĉe la sovaĝ'ul'o'j, tiom pli ĉar ni apenaŭ sen'vest'iĝ'is dum du monat'o'j, de kiam ni ban'is ni'n en la varm'a font'o en naĉika.
La dom'o de persson est'is tre'eg'e komfort'a kaj pur'a. Li kompren'ebl'e regal'is ni'n per kaf'o. Post'e oni kun bon'a cigar'o pov'is ĝu'i gramofon'a'n muzik'o'n kaj inter'parol'i. persson est'is Norrköping-an'o, kaj ĉar mi'a edz'in'o kaj mi dum sekv'o da jar'o'j ankaŭ est'is tie, ni hav'is mult'a'j'n komun'a'j'n kon'at'o'j'n kaj mult'e pri kio parol'i. Est'is ver'a fest'o loĝ'i en la gast'am'a dom'o de persson, kaj li regal'is ni'n kiel princ'o.
Ĉiu'vesper'e ni frand'is kaliforniajn frukt'o'j'n, ĉokolad'o'n kaj ali'a'j'n bon'gust'aĵ'o'j'n, kaj ŝajn'is al ni, ke ni traf'is rekt'e en la ĉiel'o'n. persson ankaŭ pri'aranĝ'is, ke mi ne bezon'is zorg'i pri nutr'aĵ'o al la hund'o'j.
Sed ni hav'is ali'o'n por far'i en la vilaĝ'o ol ripoz'i. Kolekt'o'j est'is pak'ot'a'j, plak'o'j rivel'ot'a'j, kaj mi intenc'is stud'i la bird'a'n viv'o'n en kelk'a'j ne'frost'iĝ'int'a'j river'o'j en la ĉirkaŭ'aĵ'o. Plu'e est'is neces'e hav'ig'i akompan'ant'o'n, kiu pov'os montr'i al ni la voj'o'n tra la fam'a Jelovka pas'ej'o al la okcident'a mar'bord'o.
| Ĉirkaŭ la varm'ig'a bivak'a fajr'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Intern'e de vast'a'j spac'o'j la Jelovka pas'ej'o est'as la sol'a ebl'a punkt'o en nord'a Kamĉatko por trans'pas'i la potenc'a'n masiv'o'n de mont'eg'o'j, kiu apart'ig'as la orient'a'n mar'bord'o'n de la okcident'a. Sed ĝi est'as mal'bon'e kon'at'a kaj tim'at'a tra la tut'a du'on'insul'o pro si'a'j neĝ'o'ŝtorm'o'j, kiu'j pov'as furioz'i dum semajn'o'j sen ĉes'o. La mal'facil'o kun tiu mont'pas'ej'o est'as, ke kvar pen'ig'a'j tag'vojaĝ'o'j est'as neces'a'j por trans'ir'i de la last'a hom'loĝ'ej'o de unu flank'o al la unu'a ĉe la ali'a flank'o. Kaj okaz'as tre'eg'e mal'oft'e dum la vintr'o, ke pas'as kvar tag'o'j sen neĝ'o'ŝtorm'o en tiu'j region'o'j. Mi demand'is al mult'a'j person'o'j en la vilaĝ'o. Kiam ili ek'sci'is, ke mi vol'as tra la Jelovka pas'ej'o, ili re'puŝ'is per ambaŭ man'o'j. Sed kamĉatk'an'o, kiu kon'is la voj'o'n, promes'is akompan'i mi'n por 1000 kron'o'j. Ali'a pren'us sur si'n la task'o'n, se li ricev'us mi'a'n du'tub'a'n paf'il'o'n. Mi est'is pret'a ofer'i Zeisslornon, sed pli mi absolut'e ne vol'is pag'i. Fin'e mi trov'is kamĉatk'an'o'n, kiu konsent'is akompan'i mi'n je akcept'ebl'a'j kondiĉ'o'j.
Plen'um'int'e ĉio'n, kio est'is far'ot'a en la vilaĝ'o, ni dir'is adiaŭ al persson, en kies gast'am'a dom'o ni ricev'is et'a'n re'memor'ig'o'n pri la ben'o'j de la civilizaci'o, kaj start'is en sun'a vintr'a tag'o al la 90 verst'o'j'n mal'proksim'a vilaĝ'o Jelovka, kiu est'is la el'ir'punkt'o de la trans'mont'a vojaĝ'o. Ankoraŭ du kamĉatk'an'o'j kaj unu siberi'an'o el Jakutsk uz'is la okaz'o'n sekv'i ni'a'j'n paŝ'o'sign'o'j'n. Ili ankaŭ intenc'is trans'iĝ'i al la okcident'a, mar'bord'o.
Blov'is mal'varm'a, el'nord'a vent'o, kiam ni en la tag'iĝ'o kelk'a'j'n tag'o'j'n post'e for'las'is la mal'grand'a'n vilaĝ'o'n Jelovka. La karavan'o konsist'is el 52 hund'o'j, jung'it'a'j al kvin sled'o'j, kiu'j'n vetur'ig'is la supr'e menci'it'a'j vir'o'j kaj mi. Oni kiom ebl'e kaŝ'is la vizaĝ'o'n en la vil'a fel'ĉap'o pro la vent'o kaj la mal'varm'o.
Sur ĉiu sled'o ni ŝarĝ'is tiom da hund'nutr'aĵ'o kiom ebl'e. En distanc'o de ĉ. 300 verst'o'j de la vilaĝ'o KIuĉi al la grand'a rus'a-kamĉatka vilaĝ'o tigil sur la okcident'a mar'bord'o, ni ne pov'is kalkul'i pri plu'a al'plen'ig'o al la hund'nutr'aĵ'o. Pro la mal'facil'a teren'o kaj hav'ant'e tiom mult'e da ali'a ŝarĝ'o ni ne pov'is pren'i pli ol du'on'o'n de la fiŝ'o'j, kiu'j'n ni bezon'is. Nun kiel ĉiam la kompat'ind'a'j tir'hund'o'j sufer'is kaj dev'is kontent'iĝ'i per du'on'a porci'o malgraŭ du'obl'e pen'ig'a labor'o ol ordinar'e. Sed ili hav'is bon'a'n ripoz'ad'o'n ĉe persson, pov'is tie bon'e manĝ'i kaj est'is en bril'a stat'o.
Dum la unu'a tag'o ni hav'is neniu'j'n aventur'o'j'n. Ni vetur'is tra betul'a'j kaj larik'a'j arb'ar'o'j, kaj kiam la sun'o est'is sub'ir'ant'a, ni jam ating'is ĝis la pied'o mem de la mont'eg'o'j kaj halt'is tend'ar'e sub betul'o apud inter'mont'ej'o. Ni star'ig'is ŝirm'tend'o'n kaj hav'is agrabl'a'n vesper'o'n ĉirkaŭ varm'ig'a fajr'o.
Jam antaŭ la tag'iĝ'o ni el'ramp'is el la dorm'sak'o'j en la mord'a'n mal'varm'eg'o'n, kaj la lev'iĝ'ant'a sun'o trov'is ni'n tord'e ramp'ant'a'j laŭ inter'krut'aĵ'o'j kaj mont'fend'o'j ĉiam pli kaj pli supr'e'n. La hund'o'j klopod'is kaj spir'eg'is. Sen'ĉes'e oni dev'is kuraĝ'ig'i ili'n per al'vok'o'j ĉe mal'facil'a'j lok'o'j.
| La hund'karavan'o serpent'um'as antaŭ'e'n al la Jelovka pas'ej'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ĉiam pli krut'a kaj sen'voj'a est'is la grund'o, ĝis kiam ni fin'e sur'ven'is alt'eben'aĵ'o'n, nom'at'a'n ” Stolbovaja Tundr'o ”. Ĉiu'flank'e ĝi krut'as apik'e. Nur en du lok'o'j oni pov'as pas'i supr'e'n kaj mal'supr'e'n. La kamĉatk'an'o'j oft'e rakont'as, kiel danĝer'e est'as, se oni'n traf'as neĝ'o'ŝtorm'o sur tiu alt'eben'aĵ'o. La vent'eg'o pov'as est'i tiel fort'a, ke ĝi for'bala'as la sled'o'j'n, kvazaŭ ili est'us el paper'o, trans la mont'plat'aĵ'o'n kaj mal'supr'e'n en la abism'o'n.
| En neĝ'a val'o proksim'e de la kruc'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Sed ni est'is favor'it'a'j per sun'lum'o kaj tre klar'a vid'o. Ni ripoz'is sufiĉ'a'j'n hor'o'j'n tie supr'e. La panoram'o est'is tiel rav'a kaj grandioz'a, ke mi kred'as, ke ĝi super'is ĉio'n, kio'n ni antaŭ'e vid'is en Kamĉatko. Sud'orient'e lev'iĝ'is vic'o da potenc'a'j vulkan'o'j, blank'bril'a'j de neĝ'o. Unu el ili si'n lev'is pli alt'e'n al la ĉiel'o ol ĉiu'j ali'a'j kaj supr'e'n'ig'is kolon'o'n de fum'o, kiu driv'is sud'e'n. Est'is kluĉevskaja, la fier'o de Kamĉatko. Orient'e oni vid'is la esting'iĝ'int'a'n vulkan'o'n Ŝiveljuĉ kun ĝi'a'j ne'regul'a'j form'o'j. Ĉiu'j vulkan'o'j en tiu direkt'o est'is mal'nov'a'j kon'at'o'j ni'a'j de la somer'a'j kaj de la vintr'a'j vojaĝ'o'j. Sed okcident'e je kelk'mejl'a distanc'o lev'iĝ'is sen'lim'e bel'a kaj mult'pint'a mont'ar'o, kiu'n ni sekv'ont'tag'e trans'pas'os kaj en kies mez'o la pas'ej'o situ'is.
Vesper'e ni tend'um'is en sovaĝ'a val'o ĉe la pied'o de la mult'pint'a mont'ar'o. Neni'o krom neĝ'o ni'n akompan'is.
Antaŭ'a'temp'e tie star'is mal'grand'a trunk'dom'et'o, konstru'it'a kiel ŝirm'o por la vojaĝ'ant'o'j dum neĝ'o'ŝtorm'o. De ĝi nur rest'is kelk'a'j du'on'e putr'a'j trunk'o'j. La ceter'o est'is dis'hak'it'a je brul'lign'o.
| La kruc'o kun la or'um'it'a ikon'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ĉirkaŭ la bivak'a fajr'o ni diskut'is la perspektiv'o'j'n por la morgaŭ'a tag'o, dum ni manĝ'is ni'a'n simpl'a'n manĝ'o'n de sek'ig'it'a salm'o kaj te'o. La plej mal'jun'a kamĉatk'an'o long'e sid'is fiks'e rigard'ant'e al la trem'bril'a stel'plen'a ĉiel'o. Post'e li dir'is:” póslezáftra bud'et purga.”( Post'morgaŭ est'os neĝ'o'ŝtorm'o.) Li vid'as tio'n per la stel'o'j, li kompren'ig'is. Jen ni stern'is ni'a'j'n dorm'sak'o'j'n sur la neĝ'o kaj en'dorm'iĝ'is kun la plej bon'a'j esper'o'j pri bel'a veter'o dum la morgaŭ'a tag'o, kiam ni trans'ir'os la pas'ej'o'n.
Ĉirkaŭ tag'mez'o de la post'a tag'o ni star'is tie supr'e sur la vert'o apud la kruc'o kun la ikon'o, lac'e konsum'it'a'j de la pen'o'j dum la last'a'j hor'o'j.
| Ripoz'o apud la kruc'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Est'is mir'ind'e vid'i kruc'o'n kun or'um'it'a ikon'o en tiu dezert'o de la dezert'o'j. Sed tiu kruc'o ankaŭ est'as kon'at'a tra tut'a Kamĉatko. Ĝi est'is star'ig'it'a post terur'a neĝ'o'ŝtorm'a akcident'o, kiu traf'is rus'a'n ofic'ist'o'n kun li'a akompan'ant'ar'o. Kaj li mem, li'a'j indiĝen'o'j kaj tir'hund'o'j pli mal'pli difekt'iĝ'is. Post kiam ili en tri tag'o'j kaj nokt'o'j tra'sufer'is la neĝ'o'ŝtorm'o'n, ili du'on'e sen'viv'a'j, kun man'o'j kaj pied'o'j frost'difekt'it'a'j si'n tren'is al hom'o'j per la rest'ant'a'j hund'o'j. Post'e oni star'ig'is tiu'n kruc'o'n por protekt'i est'ont'a'j'n vojaĝ'ant'o'j'n kontraŭ la ŝtorm'o'j.
Ni'a'j akompan'ant'o'j for'las'is la sled'o'j'n, al'ir'is al la kruc'o, sur'genu'iĝ'is antaŭ ĝi kaj ripet'foj'e far'is la kruc'o'sign'o'n. Aspekt'is strang'e en tiu sovaĝ'a region'o.
Post kiam ni ripoz'is tie supr'e kaj admir'is la grandioz'a'j'n etend'aĵ'o'j'n de la mont'eg'o'j, ni daŭr'ig'is la vojaĝ'o'n. Nun rest'is por ni proksim'um'e 90 km. al hom'o'j, sed la voj'o konduk'is mal'supr'e'n kelk'a'j'n mejl'o'j'n kaj rest'is neniu'j supr'e'n'ir'ej'o'j. La neĝ'o, tie sur la mont'eg'a'j krut'aĵ'o'j, est'is tiel prem'it'a de la fort'a'j vent'eg'o'j, ke ĝi pli simil'is glaci'o'n ol neĝ'o'n.
La vetur'o ir'is en kap'turn'ig'a rapid'ec'o mal'supr'e'n de la mont'eg'o'j kaj la plej grav'a task'o est'is brems'i, kiom oni nur kapabl'is, kaj el'voj'ir'i de ŝton'blok'o'j. Kiam fin'e ni post sen'brid'a mal'supr'e'n'vetur'o kaj plur'a'j renvers'iĝ'o'j ni'n trov'is sur eben'a grund'o, mi sent'is la brak'o'j'n tut'e paraliz'it'a'j post la ĉiam'a brems'ad'o.
Sed nun ni ankaŭ tra'pas'is la plej terur'a'j'n danĝer'o'j'n por tiu foj'o kaj jam trov'iĝ'is sur la okcident'a mar'bord'o, kvankam mal'proksim'e de la mar'o, sed est'is eben'a voj'o tie'n. Ni kuir'is ni'a'n te'o'n kun gaj'a anim'stat'o mal'supr'e en la betul'arb'ar'o kaj post'e vetur'is ĝis long'e post la mal'lum'iĝ'o. Ni vol'is ating'i plej'ebl'e long'e antaŭ la nokt'o, ĉar muĝ'is suspekt'ind'e supr'e en la mont'eg'o'j — antaŭ'sign'o de la tim'at'a purgo.
Sur tundr'o sur'kresk'it'a de mal'dens'a'j salik'arbust'o'j ni fin'e rest'is por la nokt'o. Far'iĝ'is unu el la plej mal'facil'a'j vintr'o'nokt'o'j, kiu'j'n ni hav'is en Kamĉatko. Ĉirkaŭ nokt'o'mez'o komenc'iĝ'is la neĝ'o'ŝtorm'o.
Son'is kvazaŭ muĝ'eg'o kaj hurl'ad'o ĉirkaŭ ni, kaj la neĝ'o kirl'iĝ'is en dens'a'j nub'o'j. Ni ek'kuŝ'is sur la neĝ'o sen i'a'j ceremoni'o'j, kaj baldaŭ ni est'is tut'e kovr'it'a'j de la kirl'neĝ'o. Ĝi kirl'e en'iĝ'is en la dorm'sak'o'j'n kaj en'penetr'is ĉie. Pri dorm'o ne est'is pens'o, kaj en la karb'o'nigr'a mal'lum'o oni neni'o'n pov'is far'i por pli'bon'ig'i la situaci'o'n. Star'ig'i si'n est'us ne'pov'ebl'e. La vent'eg'o puŝ'fal'iĝ'is ni'n. Ni nur pov'is atend'i la tag'iĝ'o'n. Ni dev'is kuŝ'i ten'ant'e ferm'it'a'j la apertur'o'j'n de ni'a'j dorm'sak'o'j, kiom ni pov'is. Est'is ver'e terur'a nokt'o. Ĝi neniam vol'is fin'iĝ'i.
Mi ankoraŭ memor'as ĝi'n kvazaŭ est'us hieraŭ.
Tuj kiam komenc'is tag'iĝ'i, ni ek'mov'is ni'n kaj el'rigard'is. La kamĉatk'an'o'j kuŝ'is kovr'it'a'j de neĝ'o en si'a fel'sak'o. Oni ricev'is nub'o'n da neĝ'o en la vizaĝ'o'n kaj ek'bat'o'n de la vent'eg'o, kiam oni el'ŝov'is la kap'o'n.
La vent'o blov'is al sedanka, ni'a plej proksim'a cel'o. Kun pen'o ni ŝov'star'ig'is ni'n kaj decid'is., ke ni prov'u tra'ir'i, antaŭ ol la neĝ'amas'o'j far'iĝ'os tro profund'a'j. Trem'ant'e pro frost'o kaj kun pelt'o'j kaj dorm'sak'o'j plen'a'j de neĝ'o, ni komand'is lev'ig'i la kompat'ind'a'j'n hund'o'j'n mal'sat'a'j'n kaj el'ĉerp'it'a'j'n, kiu'j nun en ses tag'o'j dev'is viv'i per du'on'a porci'o kaj est'is sovaĝ'a'j pro mal'sat'o. Pri te'kuir'ad'o ni ne pov'is pens'i, sed sam'kiel la hund'o'j ni dev'is komenc'i la terur'a'n tag'o'n kun fast'ant'a stomak'o.
En dens'a si'n'sekv'o ni vetur'is plej'ebl'e proksim'e unu de la ali'a. Mi egal'e admir'is la kapabl'o'n de la kamĉatk'an'o'j kiel tiu'n de la hund'o'j trov'i la voj'o'n en la ŝtorm'o. Je unu okaz'o ni sur'ven'is frost'iĝ'int'a'n river'o'n. Ĝi far'is kurb'iĝ'o'n, tiel ke la hund'o'j est'is traf'at'a'j el'flank'e de la vent'eg'o. Kaj hund'o'j kaj sled'o est'is pel'at'a'j al'bord'e de la furioz'a purgo.
La neĝ'o'ŝtorm'o altern'e kresk'is kaj velk'is. Se oni si'n turn'is kontraŭ la vent'o, oni ne pov'is spir'i. Inter'temp'e la neĝ'o ŝut'iĝ'is tiel dens'e, ke oni nur vid'is la plej proksim'a'j'n hund'o'j'n. Long'a'j'n temp'o'j'n ni sid'is kaŭr'e sen pov'o lev'i la rigard'o'n, fid'ant'e ke la hund'o'j sekv'as la antaŭ'a'n sled'o'n. Mi admir'is la fidel'a'j'n best'o'j'n kaj ĝoj'is, ke mi pov'os don'i al ili tiom da manĝ'aĵ'o, kiom ili dezir'as, en la unu'a vilaĝ'o, kie trov'iĝ'as fiŝ'o.
Ni klopod'is antaŭ'e'n dum la tut'a tag'o. Vesper'e ni hav'is inter'konsil'iĝ'o'n. Ni ĉiu'j tim'is nov'a'n tra'nokt'ad'o'n kun dorm'sak'o'j kaj pelt'o'j plen'a'j de neĝ'o. Ni decid'is pel'i la hund'o'j'n ĝis ekstrem'o por se ebl'e ating'i al sedanka. Krepusk'iĝ'is. Ni ven'is sur vast'a'n tundr'o'n. La esper'o trov'i la vilaĝ'o'n antaŭ la nokt'o far'iĝ'is ĉiam pli mal'fort'a, ju pli mal'lum'iĝ'is. La hund'o'j est'is ĝis'mort'e lac'a'j, kaj ni ne est'is mult'e pli fort'a'j. Ni neniom dorm'is last'nokt'e kaj neni'o'n manĝ'is dum la tag'o. Plu'e ni est'is tra'frost'it'a'j. La esper'o pov'i dorm'i sur plank'o en dom'et'o vizi'is en mal'proksim'a for'aĵ'o. La hund'o'j ankaŭ est'is sen'kuraĝ'a'j kaj kun pen'o antaŭ'e'n tren'is la pez'a'j'n sled'o'j'n. Al ili ĉiu'j pend'is la kap'o'j.
Sed subit'e trem'et'o ek'sku'is ili'n ĉiu'j'n je unu foj'o. Ili rekt'iĝ'is kaj aŭskult'is. Ili aŭd'is i'o'n kaj pli'rapid'ig'is la kur'o'n. Ni apenaŭ kred'is ni'a'j'n orel'o'j'n pro ĝoj'o, kiam ni tuj post'e aŭd'is hund'boj'o'j'n tut'e apud'e. Lum'o ek'bril'et'is. Ni ating'is la kamĉatk'an'a'n vilaĝ'o'n sedanka kaj est'is sav'it'a'j. Neniam vilaĝ'o est'is tiel bon'ven'a kiel tiu.
Ni est'is bon'e akcept'at'a'j en tiu dom'o, kie ni en'loĝ'iĝ'is. La tut'a dom'et'o krak'ad'is pro la vent'eg'o, kaj ni sent'is ni'n ĝoj'a'j, ke ni trov'is rifuĝ'o'n. En tiu nokt'o unu el la hund'o'j for'manĝ'is si'a'n jung'rimen'o'n pro mal'sat'o, ĉar en la vilaĝ'o ne trov'iĝ'is pec'et'o da fiŝ'o por don'i al ili.
sedanka est'is la unu'a vilaĝ'o de la okcident'a mar'bord'o, kun kiu ni kon'at'iĝ'is. Ĝi est'is tut'e mal'simil'a al la kamĉatk'an'a'j vilaĝ'o'j sur la orient'a mar'bord'o. Por la unu'a foj'o ni nun aŭd'is la kamĉatk'an'o'j'n parol'i si'a'n propr'a'n idiom'o'n. Kiel mi jam antaŭ'e menci'is, ili ĉie ali'e parol'as rus'e. Sed en kelk'nombr'o da vilaĝ'o'j sur la okcident'a mar'bord'o, kie'n la komunik'o'j ĉiam est'is mal'bon'a'j, la mal'nov'a kamĉatk'an'a idiom'o ankoraŭ konserv'iĝ'is.
| Ni'a kamĉatk'an'a gast'ig'ant'o en sedanka.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ĉiu'j hom'o'j est'is afabl'a'j kaj help'em'a'j kaj far'is konsider'ind'e pli simpati'a'n impres'o'n ol tiu'j en la vilaĝ'o'j sur la okcident'a mar'bord'o.
Cert'e plej'part'e de'pend'as de tio, ke ili tiel ekstrem'e mal'oft'e est'as vizit'at'a'j de ali'a'j hom'o'j en tiu mal'proksim'a vilaĝ'o kaj tial ĝoj'as, kiam iu ven'as.
En sedanka ni'n traf'is grand'a nov'aĵ'o. La bolŝevik'o'j, kiu'j mal'long'e antaŭ ni'a for'vojaĝ'o de Petropavlovsk est'is for'pel'it'a'j el la urb'o de la blank'ul'o'j kaj for'kur'is en la arb'ar'o'j'n, okup'is la vilaĝ'o'n naĉika, tranĉ'is la telefon'a'n lini'o'n al Petropavlovsk kaj nun reg'is la du telefon'a'j'n faden'o'j'n, kiu'j kur'is al la Kamĉatka val'o kaj la okcident'a mar'bord'o. Ili send'is sci'ig'o'n al ĉiu'j vilaĝ'o'j, ke ili reg'as la land'o'n kaj admon'is la loĝ'ant'o'j'n en tut'a Kamĉatko marŝ'i kontraŭ Petropavlovsk kaj el'pel'i tiu'n blank'a'n rab'ist'ar'o'n, kiu loĝ'as en la urb'o kaj kies sol'a cel'ad'o est'as per help'o de striknin'o kaj alkohol'o rab'i kiom ebl'e da zibel'a'j fel'o'j. Tiu sci'ig'o antaŭ kelk'a'j tag'o'j kiel fulm'o traf'is ĉiu'j'n vilaĝ'o'j'n kaj ĝust'e nun est'is diskut'at'a.
sedanka est'as tre original'a vilaĝ'o. Ĝi kuŝ'as 50 verst'o'j'n flank'e de la grand'a voj'o laŭ la okcident'a mar'bord'o kaj est'as ekstrem'e mal'oft'e vizit'at'a. Oni rimark'is je ĉio, ke la kamĉatk'an'o'j est'is tre mal'mult'e miks'it'a'j kun rus'a sang'o.
Dum tiu'j tag'o'j, kiu'j'n ni rest'is en la vilaĝ'o, mi sci'ig'is, ke ni dezir'as inter'ŝanĝ'i al ni produkt'o'j'n de kamĉatk'an'a hejm'a slojd'o. Kiel inter'ŝanĝ'aĵ'o'n ni i. a. hav'is bombon'o'j'n. Unu kamĉatk'an'o post la ali'a ven'is al ni'a rest'ad'ej'o kun divers'a'j objekt'o'j. Plej'part'e est'is betul'ŝel'a'j labor'aĵ'o'j el divers'a'j spec'o'j, kun aŭ sen ornam'aĵ'o'j. Plu'e fajr'il'o'j, fiŝ'ole'a'j lamp'o'j, model'o'j de kanot'o'j kaj sapor'o'j kaj mult'e ali'a'j. La tut'a'n tag'o'n al'ven'is la kamĉatk'an'o'j, plej'e infan'o'j. Ili ricev'is por ĉiu objekt'o unu aŭ du plen'man'o'j'n da bombon'o'j en miks'kolor'a'j paper'o'j. Sed ni ne nur sid'is kaj akcept'is. Ĉiu dom'et'o est'is esplor'at'a, kaj kiam ni for'las'is sedanka, ni ricev'is pli ol 50 etnografi'aĵ'o'j'n. Mi dev'is lu'i ekstr'a'n sled'o'n por transport'i ili'n al la grand'a vilaĝ'o tigil, kiu est'is ni'a plej proksim'a cel'o, kaj kie la objekt'o'j est'is depon'ot'a'j por pli post'e ir'i per ŝip'o al Petropavlovsk.
Kiel vojaĝ'a'n manĝ'aĵ'o'n ni ricev'is donac'e de preskaŭ ĉiu dom'et'o en la vilaĝ'o unu aŭ plur'a'j'n boac'a'j'n lang'o'j'n. Kiam ili jam honor'is ni'n per pli ol 20 frost'ig'it'a'j boac'a'j lang'o'j, mi dev'is mult'a'j'n mal'akcept'i. Oni pov'is vid'i je ĉio en la vilaĝ'o, ke la kamĉatk'an'o'j tut'e viv'as per la korjakoj. En ĉiu dom'o oni manĝ'is nur boac'a'n viand'o'n, kiu'n la korjakoj dev'is don'i. La fiŝ'kapt'ad'o nom'e tut'e mal'sukces'is en la last'a somer'o. Kiam la salm'o'kapt'il'o'j est'is pret'a'j, la akv'o alt'iĝ'is tiel ekster'norm'e, ke ili est'is for'ŝir'at'a'j. La tut'a vilaĝ'o est'is super'akv'it'a, kaj oni rem'is per kanot'o inter la dom'o'j.
Sekv'ant'e la sedanka-kaj tigil-river'o'j'n ni jen ating'is la grand'a'n vilaĝ'o'n tigil, la plej nord'a'n lok'o'n, kiu'n ni vizit'is dum la ekspedici'o. Tie ni konsider'ind'e pli'grand'ig'is ni'a'j'n etnografi'a'j'n kolekt'o'j'n, en'pak'is ili'n en kest'o'j'n kaj depon'is tiu'j'n ĉe la lok'a reprezent'ant'o de la Hudson-Bay-kompani'o por plu'a transport'o al Petropavlovsk.
De tigil rest'is por ni ĉ. 100 sved'a'j mejl'o'j ( 1000 kilo'metr'o'j ) al Petropavlovsk. La pli grand'a part'o de tiu distanc'o konsist'is el unu kontinu'a tundr'o. Sur tiu tundr'o kuŝ'as 18 kamĉatk'an'a'j vilaĝ'o'j dis'ŝut'it'a'j je inter'spac'o de du ĝis ok mejl'o'j. La pli grand'a part'o de la tundr'o est'as eben'a kiel la mar'o. Oni vid'as neniu'n fin'o'n de ĝi.
Kelk'lok'e ĝi est'as inter'romp'it'a de iu betul'arb'ar'o, ne'pri'skrib'ebl'e bon'ven'a por vojaĝ'ant'o'j dum la vintr'o. Ali'lok'e la unu'form'ec'o'n romp'as iu mont'ec'a teren'o. Mal'alt'a'j mont'aĵ'o'j kaj val'o'j altern'as. Laŭ la river'o'j, kiu'j tra'tranĉ'as tiu'n tundr'o'n, tir'iĝ'as stri'o da salik'a veget'aĵ'ar'o. La tundr'o etend'iĝ'as de la mar'o ordinar'e kelk'a'j'n mejl'o'j'n al'intern'e de la land'o kaj est'as orient'e lim'it'a de mont'ĉen'o.
La hom'o'j, kiu'j loĝ'as en tiu region'o de Di'o forges'it'a ver'ŝajn'e aparten'as al la plej kompat'ind'a'j sur ni'a ter'o, kaj vojaĝ'o tra tiu'j mort'ant'a'j region'o'j laŭ la Oĥotsk'a mar'o est'as kor'prem'a. Tie loĝ'as la last'a'j rest'o'j de naci'o, kiu baldaŭ est'os eksterm'it'a de sur la ter'o.
En ali'a'j part'o'j de Kamĉatko la kamĉatk'an'o'j est'as tiom miks'it'a'j kun la rus'o'j, ke ili perd'is si'a'n idiom'o'n kaj si'a'n propr'ec'o'n. Sed en dek'o da vilaĝ'o'j, kiel mi jam menci'is, en ekstrem'e mal'alt'a grad'o ili si'n miks'is kun la rus'o'j kaj ankoraŭ parol'as si'a'n propr'a'n idiom'o'n. Sed la rus'a civilizaci'o tamen met'is si'a'n post'sign'o'n ankaŭ sur tiu mal'grand'a popol'a rest'aĵ'o. Ĉiu kamĉatk'an'o, vir'o, vir'in'o kaj infan'o, sufer'as de hered'a sifilis'o, en'konduk'it'a de la rus'o'j antaŭ long'e. Tiu mal'san'o jam furioz'is terur'e en tiu'j dezert'a'j region'o'j, kie mank'as ĉiu help'o de kurac'ist'o'j. Krom tio japan'o'j kaj rus'o'j konkur'as por dron'ig'i la kaduk'a'j'n kaj mizer'a'j'n vilaĝ'o'j'n en alkohol'o, kiu'n la mal'san'a'j kamĉatk'an'o'j ŝat'as pli alt'e ol ĉio'n ali'a'n.
La sekv'o de ĉio ĉi est'as, ke la okcident'a mar'bord'o de Kamĉatko en la nun'a temp'o prezent'as mal'ĝoj'ig'a'n bild'o'n de hom'a mizer'o kaj de'tim'ig'a'n ekzempl'o'n, kiel pov'as okaz'i, kiam civiliz'it'a naci'o ek'reg'as natur'popol'o'n kaj send'as si'a'j'n plej mal'bon'a'j'n reprezent'ant'o'j'n por administr'i ĝi'n.
| Tip'a kamĉatk'an'a dom'et'o ĉe la okcident'a mar'bord'o.( Fot'is la aŭtor'o ). vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Tra tiu region'o ni est'is vojaĝ'ont'a'j. Mi konfes'as, ke ne est'is al'log'a task'o, tiom pli ĉar ni est'is absolut'e de'pend'a'j de tiu'j vilaĝ'o'j por la proviant'ad'o. Ni decid'is, ke ating'int'e la vilaĝ'o'n Ĥairusovo, situ'ant'a'n 200 verst'o'j'n sud'e de tigil, ni for'las'os la kamĉatk'an'o'j'n por kelk'a temp'o kaj supr'e'n'ir'os al la mont'eg'o'j por daŭr'ig'i ni'a'j'n stud'o'j'n pri lamutoj kaj korjakoj.
Jen ni start'is iu'n tag'o'n por la last'a cent'mejl'a vojaĝ'o el tigil, kie ni ĝu'is grandioz'a'n gast'am'o'n ĉe la reprezent'ant'o de la Hudson Bay-kompani'o, Pimenoff. De tiu mi inform'iĝ'is, kiu'j dom'o'j en la sekv'ont'a'j vilaĝ'o'j est'as mal'plej abomen'a'j por tra'nokt'ad'o.
La unu'a vilaĝ'o sur la voj'o sud'e'n nom'iĝ'as napana. Vesper'e ni al'proksim'iĝ'is al tiu. Grup'o da griz'a'j, fal'em'a'j dom'et'o'j est'is vid'at'a'j je distanc'o mez'e sur la tundr'o, kvazaŭ tie'n ĵet'it'a'j je hazard'o. La hund'o'j flar'sent'is la putr'a'n fiŝ'o'n de la vilaĝ'o kaj pli'rapid'ig'is la kur'o'n, kaj baldaŭ ni al'ven'is, kiel ĉiam salut'at'a'j de la koler'a boj'eg'o de amas'o da tir'hund'o'j. Sci'vol'a'j indiĝen'o'j, vest'it'a'j per fel'ĉifon'o'j, kiu'j'n ili ricev'is de la korjakoj, rapid'is ekster'e'n por rigard'i ni'n. El'jung'int'e la hund'o'j'n kaj met'int'e unu kiel gard'ant'o'n ĉe la sled'o, mi el'serĉ'is tiu'n kamĉatk'an'o'n inter la rigard'ant'o'j, ĉe kiu ni tra'nokt'os, kaj jen en li'a akompan'o ni ir'is al li'a dom'et'o tra la kaduk'a vilaĝ'o, konsist'ant'a el dek'o da dom'o'j.
Kiam ni en'ir'is tra la pord'o, tiel terur'a fetor'o traf'is ni'n, ke ni preskaŭ fal'is dors'e'n. La dom'et'o konsist'is el unu sol'a ĉambr'o. Mebl'o'j tut'e mank'is escept'e de tabl'o. Kelk'a'j kest'o'j serv'is kiel seĝ'o'j. Sur unu el ili oni pov'is leg'i ” California Fruits ”, sur ali'a kelk'a'j'n japan'a'j'n liter'o'j'n. Sur la plank'o en la angul'o'j kuŝ'is kun'puŝ'it'a'j vest'o'j, boac'a'j fel'o'j kaj difekt'it'a gramofon'o. Kelk'a'j mal'san'a'j indiĝen'o'j, apenaŭ kapabl'a'j lev'iĝ'i, kuŝ'is inter la ĉifon'o'j en ali'a angul'o. Kelk'a'j du'on'e nud'a'j infan'o'j lud'is sur la plank'o per pec'o da viand'o. Proksim'e de la fajr'uj'o kuŝ'is tut'e frost'ig'it'a vir'boac'o por mal'mol'iĝ'o. La mastr'in'o de la dom'o, nigr'e'har'a kamĉatk'an'in'o, tim'em'e al'ven'is, salut'is kaj post'e mal'aper'is en la kamen'angul'o, kie ŝi komenc'is manipul'i per la samovar'o. Kamĉatk'an'a dom'et'o sen samovar'o ne ekzist'as, eĉ se ĉio ali'a mank'as en la dom'o.
| Kamĉatk'an'a bel'ul'in'o. Ni'a mastr'in'o en Utholok.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
En tiu agrabl'a ĉirkaŭ'aĵ'o oni invit'is ni'n ek'sid'i sur kest'o'n ĉe la tabl'o kaj trink'i te'o'n — mal'fort'a'n brik'te'o'n sen suker'o, al'port'at'a'n en ne'lav'it'a'j tas'o'j. Sed ni ig'is ili'n verŝ'i la te'o'n en ni'a'j propr'a'j'n tas'o'j'n.
Dum la te'trink'ad'o subit'e ek'boj'is ĉiu'j hund'o'j de la vilaĝ'o. Tio signif'as, ke ven'as nov'a sled'o. Laŭ mal'nov'a kutim'o oni rigard'as tra la fenestr'o por pri'vid'i, kiu est'as, sed tiam trov'as, ke la fenestr'o'j konsist'as el kun'kudr'it'a'j fiŝ'haŭt'o'j, kiu'j ja tra'las'as la lum'o'n, sed tra kiu'j est'as ne'ebl'e i'o'n disting'i. La. najbar'o hav'as fenestr'o'n el kun'kudr'it'a'j urs'intest'o'j, ali'a'j el fok'intest'o'j. Ili tut'e ne est'as mal'bon'a'j sed el'ten'as nur unu vintr'o'n. Krom'e oni dev'as est'i antaŭ'zorg'a, tiel ke oni lok'ig'as la fenestr'o'j'n tiel alt'e, ke la tir'hund'o'j ne pov'as ili'n ating'i, ĉar ali'e oni risk'as, ke ili iu'n bel'a'n tag'o'n est'as for'manĝ'it'a'j.
| Mi vigl'ig'as la hund'o'j'n per pec'o da fiŝ'o.( Fot'is Dagny Bergman ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Mi far'is promen'ad'o'n inter la dom'et'o'j por hav'ig'i nutr'aĵ'o'n al la hund'o'j, entrepren'o, kiu oft'e renkont'as mal'facil'aĵ'o'j'n. La tut'a vilaĝ'o haladz'as de putr'a fiŝ'o. Ĉiu'j dom'o'j aspekt'as egal'e. Sam'a naŭz'a fetor'o, sam'a mal'pur'ec'o, sam'a'j mizer'o'j kaj mal'san'o'j. La kamĉatk'an'o'j est'as tiom'a'grad'e mal'diligent'a'j, ke ili somer'e preter'las'as fiŝ'kapt'i tiom, ke la proviz'o sufiĉ'u ĝis kiam la fiŝ'o'j de'nov'e aper'os, malgraŭ ke ili ne bezon'as labor'i pli ol unu semajn'o'n por sekur'ig'i si'a'n tut'a'n bezon'o'n.
Mal'lum'iĝ'is, kaj la kamĉatk'an'o ek'brul'ig'is si'a'n ” ŝirnik-on ”, t. e. la fiŝ'ole'a lamp'o, ĉar el'ĉerp'iĝ'is li'a petrol'o. Ĝi konsist'as el fer'a pelv'et'o, pend'ig'it'a ĉe la mur'o kaj plen'a de urs'a aŭ fok'a gras'o. Mal'grand'a stri'o da ŝtof'o serv'as kiel meĉ'o. Ni ek'sid'is por parol'i kun ni'a mastr'o. Li mem tre bon'e parol'is rus'e, sed li'a famili'o nur sci'pov'is la kamĉatk'an'a'n idiom'o'n. Li rakont'is, kiel mal'glat'a est'as la viv'o en Kamĉatko, kiel oni dev'as labor'i tra la tut'a somer'o pri la fiŝ'kapt'ad'o, kiel mal'mult'e da fiŝ'o'j nun trov'iĝ'as, post kiam tie'n ven'is la japan'o'j, kaj kiel mal'facil'e est'as akir'i zibel'a'j'n fel'o'j'n dum la vintr'o.” Oni foj'e dev'as vetur'i eĉ du, tri tag'o'j'n de la vilaĝ'o, antaŭ ol oni pov'as trov'i zibel'o'n. Se nur la korjakoj for'iĝ'us, ja est'us toler'ebl'e, ĉar ili for'tim'ig'as ĉiu'j'n zibel'o'j'n. Sed preter'e, mi re'e dev'as vetur'i al la korjakoj por pli da viand'o post kelk'a'j tag'o'j, mi hav'as neni'o'n, per kio nutr'i la hund'o'j'n. Ĉiu fiŝ'o el'ĉerp'iĝ'is, kaj ankoraŭ rest'as kelk'a'j monat'o'j ĝis printemp'o. Neniam oni hav'as kviet'o'n kaj trankvil'o'n. Kiel oni trov'u temp'o'n por ĉas'i zibel'o'j'n, kiam oni dev'as vetur'i por viand'o ĉiu'semajn'e ? Tio ja postul'as la du'on'a'n vintr'o'n ”, li plend'is.
Fakt'o est'as, ke la tra'putr'a'j kamĉatk'an'o'j de la okcident'a mar'bord'o mort'us pro mal'sat'o, se la korjakoj ne help'us ili'n. La korjakoj per si'a'j boac'a'j greg'o'j nutr'as la loĝ'ant'o'j'n de preskaŭ la tut'a okcident'a mar'bord'o. La kamĉatk'an'o'j vetur'as tie'n kaj re'e'n al ili'a'j jurt'o'j kaj almoz'pet'as boac'a'n viand'o'n. La bon'kor'a'j korjakoj ne pov'as vid'i, ke kun'viv'ant'o mal'sat'as, kaj buĉ'as al ili de si'a'j boac'o'j. La korjakaj vir'in'o'j kudr'as vest'o'j'n el boac'a fel'o al la kamĉatk'an'o'j, kiu'j dir'as, ke ili ne sci'as kudr'i, sed pli ver'e est'as tro mal'diligent'a'j por tio'n far'i.
Kiel la supr'e menci'it'a vilaĝ'o aspekt'is ankaŭ la ali'a'j. Sam'a ne'pri'skrib'ebl'a mizer'o, sam'a terur'a mal'labor'em'o. La plej abomen'a rest'ad'ej'o, kiu'n ni traf'is, est'is en la vilaĝ'o Utĥolok. Tie ni unu'a'foj'e est'is regal'at'a'j per putr'a salm'o, komplez'o, kiu'n ni ĝentil'e sed decid'em'e mal'akcept'is. Naŭz'is ni'n bezon'i tie rest'ad'i. Se la veter'o ne est'us mal'bon'a kaj la mal'sat'o ne est'us pel'int'a ni'n al la vilaĝ'o, ni neniam pov'us rest'i.
Kelk'a'j'n el tiu'j sifilis'a'j vilaĝ'o'j est'is tiel abomen'e vizit'i, ke ni foj'e ne kapabl'is tra'nokt'i en ili sed nur hav'ig'is nutr'aĵ'o'n al la hund'o'j kaj proviant'o'n al ni mem kaj daŭr'ig'is iu'n mejl'o'n preter la vilaĝ'o'n kaj tra'nokt'is sub liber'a ĉiel'o aŭ en ter'kaban'o, kiu kutim'e trov'iĝ'as inter du mal'proksim'a'j vilaĝ'o'j kiel rifuĝ'o por vojaĝ'ant'o'j. En bon'a veter'o, est'is pli agrabl'e pas'ig'i la vesper'o'n ĉe varm'ig'a bivak'a fajr'o ekster'e en la sovaĝ'ej'o, kaj tie la boac'a viand'o kaj la fiŝ'o gust'is sen'fin'e pli bon'e ol en la naŭz'a aer'o en kamĉatk'an'a dom'et'o.
En Ĥairusovo, unu el la plej grand'a'j vilaĝ'o'j de la okcident'a mar'bord'o, ni de'flank'iĝ'is de ni'a al'sud'a voj'strek'o kaj direkt'is la hund'o'j'n orient'e'n al la mont'eg'o'j por far'i la last'a'n vizit'o'n ĉe la korjakoj kaj la lamutoj. Mi akir'is kamĉatk'an'a'n gvid'ant'o'n al la mont'eg'o'j kompens'e ke mi fotograf'is li'n kaj li'a'n famili'o'n. Ili neniam antaŭ'e est'is fotograf'it'a'j kaj rigard'is tio'n kiel tre'eg'e ekskluziv'a'n sorĉ'aĵ'o'n. Koncern'e fotograf'ad'o'n ĝeneral'e en Kamĉatko la korjakoj est'as ekstrem'e mal'inklin'a'j las'i si'n fotograf'i kaj ordinar'e rifuz'as, la lamutoj ĝeneral'e ne protest'as sed ne est'as special'e inklin'a'j. Mal'e la kamĉatk'an'o'j est'as tre em'a'j vid'i si'a'n propr'a'n bild'o'n kaj ne mal'oft'e plen'um'is tre sever'a'j'n kondiĉ'o'j'n al mi, por ke mi fot'u ili'n. Oft'e, kiam ĉiu'j kamĉatk'an'o'j en vilaĝ'o asert'is per Di'o, ke ili'a last'a jukolo el'ĉerp'iĝ'is pas'int'tag'e, la kamer'o est'is mi'a last'a rimed'o el'prem'i tio'n, kio'n mi bezon'is. Ek'kon'int'e la kamĉatk'an'o'j'n, mi tial neniam mal'esper'is, kiam ĉiu'j en la vilaĝ'o respond'is, ke ili ne hav'as nutr'aĵ'o'n al la hund'o'j.
Do ni for'las'is la vilaĝ'o'n kaj est'is sur'voj'e. La kamĉatk'an'o, kiu vetur'ig'is mal'plen'a'n sled'o'n, ricev'is mi'a'n edz'in'o'n kiel pasaĝer'o'n.
Mi'a'n sled'o'n mi ŝarĝ'is per inter'ŝanĝ'aĵ'o'j, kiu'j'n mi hav'ig'is al mi en la magazen'o de la Hudson-baykompanio en Ĥairusovo. La plej valor'a, kio'n mi hav'is de tiu spec'o, est'is sufiĉ'e grand'a proviz'o da tabak'o. Sur preskaŭ la tut'a okcident'a mar'bord'o la tabak'o nom'e el'ĉerp'iĝ'is, kaj ĝust'e tabak'o est'is la unu'a, pri kio ĉiu'j demand'is.
La unu'a, kiu'n ni ating'is, est'is la korjako Jutta. Li'a jurt'o kuŝ'as kvin mejl'o'j'n de la vilaĝ'o, kaj ni al'ven'is al ĝi vesper'e. Li'a boac'a greg'o de kelk'mil best'o'j est'is vid'at'a je iu distanc'o. Ni est'is afabl'e akcept'at'a'j de la mal'jun'a vir'o, kiu vent'mord'it'a kaj brun'haŭt'a kun ŝancel'a'j mal'rapid'a'j paŝ'o'j ven'is al ni renkont'e, fel'vest'it'a de vert'o ĝis pied'o. De la mal'san'a'j kaj naŭz'odor'a'j kamĉatk'an'a'j vilaĝ'o'j oni sent'is kvazaŭ liber'iĝ'o'n renkont'i san'a'n kaj fortik'a'n popol'o'n, kiu flor'is de bon'stat'o.
| Kaj vir'o'j kaj vir'in'o'j est'as vest'it'a'j per fel'o'j ĝis sur la haŭt'o.( Fot'is la aŭtor'o )” vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Vi'n mi vid'as je la unu'a foj'o ”, li komenc'is.” De kie vi ven'as ? Ĉu vi vetur'is al mi'a jurt'o por hav'ig'i boac'a'n viand'o'n ?” Mi deklar'is al li, ke ni ven'is de trans la mar'o, la korjaka nom'o de ĉio krom Kamĉatko, kaj ke ni ne vol'is hav'i pli da boac'a viand'o ol por manĝ'ig'o al la hund'o'j, kaj ke ni dezir'as rest'i ĉe li, kelk'a'j'n tag'o'j'n, se li permes'as.
” Jes, mi neniam for'pel'as fremd'ul'o'n. Pri viand'o al la hund'o'j vi ne bezon'as zorg'i. Vi vid'as mi'a'n greg'o'n tie, sed vi dev'as sekur'e lig'i vi'a'j'n hund'o'j'n, ĉar morgaŭ ni al'pel'os la boac'o'j'n al la jurt'o. En'ir'u kaj trink'u te'o'n, est'as mal'varm'e ekster'dom'e hodiaŭ.” Tiu parol'o son'is al mi plaĉ'a, kaj ni en'ramp'is tra la fel'kurten'o en la jurt'o'n kaj kon'at'iĝ'is kun la ceter'a'j famili'an'o'j. Ĉiu'j est'is vest'it'a'j per fel'o'j kaj aspekt'is tre sovaĝ'a'j en la lum'o de la fajr'o, kiu brul'is en la mez'o de la jurt'o.
Kiam ni tra'pas'is la ordinar'a'n program'o'n, te'trink'ad'o'n kaj viand'manĝ'ad'o'n, jam est'is vesper'o. Ĉiu famili'o en'ir'is en si'a'n tend'o'n kaj ek'lum'ig'is si'a'n urs'gras'a'n lamp'o'n. Ni rest'is ĉe la mal'jun'ul'o kaj inter'parol'is kun li. Li rakont'is al ni pri la viv'o kaj la koncept'o'j de la korjakoj. Special'e interes'is ni'n je tiu okaz'o aŭd'i, kiel ili far'as, kiam unu el ili'a trib'o mort'as kaj pri ili'a kred'o pri la mort'o kaj la viv'a est'ont'a. La rus'a esplor'ist'o Joĥelson hav'as la honor'o'n est'i la unu'a, kiu esplor'is tiu'j'n afer'o'j'n.
Kiam korjako mort'is, li est'as vest'at'a per special'a mort'vest'o, ornam'it'a per riĉ'a'j perl'a'j kaj fel'a'j brod'aĵ'o'j. Ĉar oft'e tut'a vintr'o pov'as est'i neces'a por kudr'i tiu'j'n vest'o'j'n kun ĉiu'j ili'a'j ornam'aĵ'o'j, ili dev'as est'i pret'ig'at'a'j anticip'e, ĉar oni ali'e ne hav'us temp'o'n pret'ig'i ili'n. Sed ili dev'as ne est'i tut'e pret'a'j. Tio est'as rigard'at'a kiel pek'o kaj pli'fru'ig'us la mort'o'n de tiu, por kiu ili est'as far'it'a'j. Tial oni las'as kelk'a'j'n et'aĵ'o'j'n ne'fin'it'a'j. La mort'vest'o'j est'as sekret'e kudr'at'a'j de la vir'in'o'j, ĝeneral'e dum la nokt'o, kiam la vir'o'j dorm'as. Kiam korjako mort'is, tio last'a ĉe li'a mort'vest'o est'as pret'far'it'a.
Dum la mort'int'o ankoraŭ trov'iĝ'as en la jurt'o, neni'u rajt'as dorm'i. La vir'in'o'j kudr'as kaj la vir'o'j de'ten'as si'n de dorm'o lud'ant'e kart'o'j'n, art'o, kiu'n ili lern'is de la rus'o'j.
Kiam la vest'o'j est'as pret'kudr'it'a'j kaj la mort'int'o en'vest'ig'it'a, oni jung'as li'a'j'n propr'a'j'n tir'boac'o'j'n al la sled'o, sur kiu'n la korp'o est'as met'at'a kaj iu el li'a'j proksim'ul'o'j vetur'ig'as li'n al tiu lok'o, kie est'os la brul'ŝtip'ar'o, ĉar la korjakoj for'brul'ig'as si'a'j'n mort'int'o'j'n. Jam antaŭ'e oni tie kolekt'is sufiĉ'e da brul'lign'o. La du boac'o'j'n oni ofer'as, por ke la mort'int'o hav'u boac'o'j'n ankaŭ en la ali'a mond'o. La korp'o'n, vest'it'a'n per la bel'a'j vest'aĵ'o'j, oni met'as sur la ŝtip'ar'o'n, kiu'n oni post'e ek'brul'ig'as. Apud la mort'int'o oni met'as kelk'a'j'n objekt'o'j'n, kiu'j est'is kar'a'j al li, ekz. li'a'j pip'o kaj flar'tabak'uj'o kaj kelk'e da frand'aĵ'o'j kiel boac'a'j lang'o'j, medol'ost'o'j ktp. por kun'port'i sur la vojaĝ'o en la ali'a'n mond'o'n. Sur la brul'ŝtip'ar'o'n oni ankaŭ kelk'foj'e met'as donac'o'j'n al mort'int'a'j parenc'o'j.
| korjaka ŝaman'o kun si'a magi'a tambur'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La viv'o post la mort'o laŭ la kred'o de la korjakoj est'as simil'a al tiu sur la ter'o. La en'ir'ej'o al la sub'ter'a mond'o est'as gard'at'a de hund'o'j, kaj tiu, kiu est'is mal'bon'a al si'a'j hund'o'j kaj mult'e bat'is ili'n dum si'a viv'o, ne est'as en'las'at'a en la sub'ter'o'n. Tial, se la mort'int'o kulp'is tiu'rilat'e, oni dev'as kun'met'i pec'o'n da fiŝ'o al la gard'ant'a'j hund'o'j, tiam li ebl'e pov'as mild'ig'i ili'n kaj tamen en'ven'i. Tiu koncept'o cert'e est'as la kaŭz'o, ke la korjakoj trakt'as si'a'j'n hund'o'j'n tre bon'e kompar'e al la kamĉatk'an'o'j, kiu'j ĉiam est'as kruel'a'j kontraŭ ili.
| La korjako Jutta kaj li'a famili'o ĉirkaŭ la urs'gras'a lamp'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La korjakoj est'as idol'an'o'j. Ili kred'as je bon'a'j kaj mal'bon'a'j spirit'o'j kaj est'as konfes'ant'o'j de la ŝaman'ism'o, t. e. la art'o per help'o de spirit'o'j ŝanĝ'i la pas'o'n de la okaz'ar'o. Ili'a plej grav'a instrument'o por tio est'as la magi'a tambur'o. Tia trov'iĝ'as en ĉiu jurt'o. Kiam est'as fest'o, mal'san'ul'o est'as kurac'ot'a aŭ io ali'a grav'a okaz'os, oni sur'pren'as si'a'n ŝaman'a'n vest'o'n kaj ek'frap'as la tambur'o'n por el'vok'i la spirit'o'j'n. Nur mal'mult'a'j korjakoj est'as lert'a'j ŝaman'o'j. Ni'a mal'jun'a mastr'o dir'is, ke li est'as tio, kaj je mi'a pet'o li sur'met'is si'a'n ŝaman'a'n vest'o'n. Sur la kap'o'n li met'is kuf'o'n, ĉirkaŭ'e garn'it'a'n per long'a franĝ'o el perl'o'j kaj fel'tuf'o'j. Special'a fel'pelt'o kun amas'o da ornam'tuf'o'j, perl'o'j kaj tint'il'o'j ankaŭ aparten'is. Jen la mal'jun'ul'o komenc'is frap'i la tambur'o'n kaj kant'i. Tondr'is kun ver'a fort'o, li iĝ'is pli kaj pli fervor'a kaj fin'e ven'is en ekstaz'o'n. Subit'e li fin'is, tut'e lac'ig'it'a. Li part'o'pren'is per si'a tut'a anim'o kaj nun est'is tut'e konsum'it'a. Sed kio'n dir'is la spirit'o'j, li ne rakont'is al ni.
Nun ankaŭ est'is mal'fru'e en la vesper'o kaj temp'o ir'i ripoz'i. Ni ek'kuŝ'is en ni'a'j dorm'sak'o'j en'e de la fel'tend'o, dum ekster'e la vent'o muĝ'fajf'is kaj la hund'o'j ek'aŭd'ig'is si'a'j'n lament'ad'o'j'n.
Ni rest'is dum plur'a'j tag'o'j en tiu jurt'o. La mal'jun'a vir'o rakont'is al ni mult'a'j'n interes'a'j'n afer'o'j'n, kaj ni sent'is ni'n bon'eg'e ĉe li. Ni'a'j hund'o'j ĉiu'tag'e ricev'is si'a'n boac'o'n. Mi tiom amik'iĝ'is kun la mal'jun'a korjako, ke li permes'is al mi pren'i bild'o'n de li en ŝaman'a vest'o, kiam li frap'is la tambur'o'n. Kiam ni antaŭ kelk'a temp'o en ali'a korjaka jurt'o pet'is permes'o'n pren'i tia'n fotograf'aĵ'o'n, la koncern'it'a vir'o tiel ofend'iĝ'is, ke li post'e apenaŭ vol'is respond'i, kiam mi parol'is al li. Li rapid'is en'ig'i la grand'a'n tambur'o'n en ĝi'a'n fel'a'n uj'o'n, deklar'ant'e ke ĝi est'as la ” doktor'o ” de la korjakoj.
Mi ankaŭ pren'is bild'o'n de la mal'jun'a korjaka par'o kaj ili'a'j du fil'o'j. Est'is vesper'o, kaj mi sekv'e dev'is uz'i magnezi'o'n. Tuj antaŭ ol mi ek'brul'ig'is la fulm'o'n, mi konsil'is al la korjakoj ne rigard'i al tiu direkt'o, ĉar ili tia'okaz'e est'os blind'ig'at'a'j de la lum'o. Post kiam mi pren'is tiu'j'n du bild'o'j'n, kiu'j'n mi dezir'is, la pli aĝ'a de la fil'o'j, gaj'humor'a du'dek'jar'a jun'ul'o, pet'is ke li ricev'u grand'a'n kvant'o'n de tiu pulv'o kaj li vojaĝ'os al la plej proksim'a lamuta jurt'o kaj dir'os al la lamutoj, ke ili rigard'u rekt'e al ĝi, kiam li ek'brul'ig'as.
| Lamutoj trans'loĝ'ig'as.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Nur kelk'a'j'n verst'o'j'n de la jurt'o de Jutta kuŝ'is lamuta tend'ar'o.
Iu'n tag'o'n sci'ig'is ni'n la korjakoj, ke la lamutoj trans'lok'iĝ'os en la sekv'ont'a maten'o, se est'os bel'a veter'o, Tre volont'e ni vol'is part'o'pren'i ili'a'n trans'lok'iĝ'o'n. Tial ni decid'is fru'e la sekv'ont'a'n maten'o'n vetur'i al ili'a tend'ar'o.
Fervor'e dezir'ant'e ne ven'i tro mal'fru'e ni start'is tuj post la tag'iĝ'o, post kiam ni en'glut'is iom da te'o kaj viand'o kaj dir'is adiaŭ al ni'a'j afabl'a'j ge'mastr'o'j. La hund'o'j, kiu'j ricev'is unu boac'o'n ĉiu'tag'e kaj est'is plen'e ripoz'int'a'j, si'n trov'is en bon'eg'a stat'o kaj kur'is galop'e preskaŭ la tut'a'n voj'o'n. En mal'pli ol du'dek minut'o'j ni est'is ĉe la cel'o.
Ni trov'is la tut'a'n lamutan tend'ar'o'n en vigl'ec'o. Oni ĝust'e mal'konstru'is la du jurt'o'j'n. Ĉiu'j'n mov'ebl'aĵ'o'j'n oni met'is en la pak'sak'o'j'n, kiu'j'n port'os la boac'o'j, la jurt'stang'o'j'n oni kun'lig'is, al'tren'is sled'o'j'n kaj ŝarĝ'is ili'n, fin'pak'it'a'j sak'o'j est'is aranĝ'at'a'j laŭ vic'o'j. La infan'o'j ĉirkaŭ'kur'is petol'ant'e kaj mal'help'ant'e. La plej mal'grand'a'n, flor'ant'a'n tunguz'a'n jun'ul'et'o'n de unu jar'o kaj du'on'o, oni en'ŝov'is en tre bel'a'n, per perl'o'j kaj brod'aĵ'o'j ornam'it'a'n lul'il'o'n, kie plaĉ'is al li tre'eg'e mal'bon'e se juĝ'i laŭ la vizaĝ'a'j trajt'o'j kaj la lament'ad'o'j. Neni'u star'is sen'ag'a, ĉiu'j labor'is vigl'e kaj fervor'e.
Fin'e ĉio est'is en'ŝarĝ'it'a en la sled'o'j'n kaj la sak'o'j pret'e pak'it'a'j.
Nun oni dev'is kapt'i la neces'a'j'n boac'o'j'n kaj ili ne est'is mal'mult'a'j.
80 pak'sak'o'j kuŝ'is sur la neĝ'o. Nur al ili est'is bezon'at'a'j 40 boac'o'j.
Plu'e oni bezon'is 14 tir'boac'o'j'n kaj 5 rajd'boac'o'j'n. La greg'o est'is al'pel'at'a, kaj jen komenc'is la kapt'ad'o, kiu postul'is kelk'a'j'n hor'o'j'n. Je tio asist'is kelk'a'j lamutoj el ali'a'j jurt'o'j, kiu'j al'ven'is por kun'help'i je la trans'loĝ'iĝ'o. Ili kun'port'is po unu hund'sled'o'n, kiu'j ankaŭ est'is uz'at'a'j kiel ŝarĝ'o'sled'o'j. Unu lamuto hav'is la tut'a'n vizaĝ'o'n de'form'it'a. Unu okul'o kaj la naz'o mank'is. Urs'o, kiu'n li vund'is, dis'ŝir'is ĝi'n al li.
Kiam fin'e ĉiu'j boac'o'j est'is kapt'it'a'j, oni sur'met'is la pak'sel'o'j'n, al'lig'is la pak'sak'o'j'n, sel'is la rajd'boac'o'j'n kaj al'jung'is la sled'o'j'n. Fin'e, post mult'e da kontraŭ'aĵ'o'j, la tut'a karavan'o est'is pret'a por start'o.
Est'is super'mezur'e bel'a vid'o, kiam ĝi ek'mov'iĝ'is kaj mal'rapid'e paŝ'is antaŭ'e'n sur la tundr'o, kiu ban'iĝ'is en sun'lum'o.
Ĉe la kap'o de la tut'a karavan'o vetur'is tri hund'sled'o'j. Post ĝi ven'is kvar boac'sled'o'j kun du best'o'j antaŭ ĉiu, jen kvin grand'a'j ŝarĝ'o'sled'o'j, kie kuŝ'is la fel'o'j por la jurt'o'j, ĉiu jung'it'a per nur unu boac'o, jen kvin grup'o'j da ŝarĝ'o'boac'o'j je respektiv'e 12, 7, 10, kaj 6 best'o'j. Antaŭ'e de ĉiu grup'o rajd'is lamutino. La divers'a'j grup'o'j de ŝarĝ'o'boac'o'j est'is inter si apart'ig'it'a'j, sed la boac'o'j de sam'a grup'o est'is kun'lig'it'a'j unu al la ali'a per rimen'o'j. La unu'a ŝarĝ'o'boac'o de ĉiu grup'o est'is al'lig'it'a al la rajd'boac'o. Last'a en la vic'o ven'is la liber'a greg'o. Ali'foj'e ĝi kutim'e ir'as antaŭ la tut'a trans'loĝ'iĝ'ant'ar'o por tret'i voj'o'n, sed nun la neĝ'o est'is tiel mal'mol'a, ke ĝi tamen port'is kaj sled'o'j'n kaj boac'o'j'n.
| Du lamutaj knab'in'et'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
La lok'o, kie la lamutoj intenc'is star'ig'i si'a'n nov'a'n tend'ar'o'n, est'is apenaŭ du'on'a'n mejl'o'n mal'proksim'e. Ni post'rest'is post la ali'a'j, ĝis kiam la tut'a long'a karavan'o mal'aper'is el la okul'o'j sur la ond'o'lini'a tundr'o. Tiam mi el'ĉen'ig'is la hund'jung'it'ar'o'n, kaj simil'e al streĉ'it'a risort'o ĝi strek'kur'is galop'e post la boac'a karavan'o. Ne daŭr'is long'e, ĝis kiam ni re'ating'is ĝi'n. Ni far'is tio'n, ĝust'e kiam la karavan'o ating'is si'a'n lok'o'n de destin'o.
Ni lig'is ni'a'j'n hund'o'j'n proksim'e de la est'ont'a jurt'a lok'o kaj nun pov'is kviet'e kaj trankvil'e rigard'i, kiel el'kresk'as la nov'a tend'ar'o, kaj pren'i seri'o'n da bild'o'j pri la divers'a'j moment'o'j.
Post kiam oni sen'ig'is la pak'boac'o'j'n je ili'a'j sak'o'j kaj la rajd-kaj tir'boac'o'j'n je sel'o'j kaj jung'il'o'j, oni las'is ili'n liber'a'j. Ili tuj kun'iĝ'is kun la ceter'a part'o de la greg'o, kiu est'is fervor'e okup'it'a per la pied'o'j for'skrap'i la neĝ'o'n kaj serĉ'i liken'o'j'n sur la nov'a kaj fekund'a paŝt'ej'o.
| La skelet'o de la nov'a jurt'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Oni difin'is la lok'o'n por la du jurt'o'j kaj tuj komenc'is la labor'o'n aranĝ'i ili'n. Nur la vir'in'o'j labor'is je tio. Unu'e oni for'ŝovel'is la neĝ'o'n sur la elekt'it'a lok'o. La lamutoj hav'as special'a'j'n hejm'e'far'it'a'j'n neĝ'o'ŝovel'il'o'j'n por tiu cel'o. Kiam la neĝ'o est'is bon'e for'ŝov'it'a, oni star'ig'is tri fortik'a'j'n stang'o'j'n en la mez'o. Ili post'e sub'port'os ĉiu'j'n ceter'a'j'n jurt'stang'o'j'n. Jen oni kolekt'is branĉ'et'aĵ'o'j'n kaj stern'is sur la plank'o de la est'ont'a jurt'o. Post tio oni star'ig'is la tut'a'n skelet'o'n de la tend'o. Ĉiu'j stang'o'j est'is kun'port'it'a'j de la antaŭ'a tend'ej'o. Kiel est'as vid'ebl'e laŭ la bild'o'j, la tegment'o de la jurt'o est'as romp'it'a proksim'um'e unu metr'o'n super la ter'o, kie la skelet'o konsist'as el vertikal'a'j palis'o'j. Tiu'j est'as du'op'e kun'lig'it'a'j unu kun la ali'a per rimen'o'j. La tegment'a'j stang'o'j, kiu'j ĉiu'j ir'as al la fum'el'ir'ej'o kaj est'as apog'it'a'j sur la tri unu'e menci'it'a'j fortik'a'j stang'o'j, el'ir'as de la supr'a ekstrem'o de tiu'j du'op'a'j mal'long'a'j palis'o'j, kie ili est'as fiks'lig'it'a'j. Kiam la tut'a skelet'o est'as pret'a, ĝi prezent'as tre'eg'e fort'a'n svelt'form'a'n, ja efektiv'e elegant'a'n trab'ar'o'n, kiu cert'e ne est'as el'eksperiment'it'a en unu foj'o. Nun oni met'as grand'a'j'n tavol'o'j'n da kun'kudr'it'a'j boac'a'j fel'o'j sur la tegment'o'n kaj la flank'o'j'n. Ili est'as fiks'at'a'j per rimen'o'j tie kaj tie ĉi. Oni komenc'as, mal'supr'e kaj daŭr'ig'as supr'e'n, ĝis kiam la tut'a jurt'o est'as kovr'it'a. Ankoraŭ est'as nur la vir'in'o'j kiu'j labor'as. La vir'o'j sid'as sur la sled'o'j fum'ant'e aŭ amuz'ant'e si'n per io ali'a. Kelk'a'j el ili tamen hejm'e'n port'as sek'a'n brul'lign'o'n. Tio aparten'as al la dev'o'j de la vir'o'j. Ne pas'is pli ol kelk'a'j hor'o'j, ĝis kiam la jurt'o est'is star'ig'it'a, la intern'a'j tend'o'j instal'it'a'j, boac'a'j fel'o'j kuŝ'is sur la plank'o kaj la te'kruĉ'o pend'is super la fajr'o en la nov'a loĝ'ej'o. Nur la du'on'a tag'o est'is pas'int'a, kaj ni admir'is tiu'n teknik'o'n, kun kio ĉio est'is far'it'a. Ne mal'pli ol ses famili'o'j kun dom'o kaj hejm'o kaj ĉiu'j posed'aĵ'o'j, kaj viv'a'j kaj mort'a'j, est'is trans'lok'iĝ'int'a'j. La loĝ'ej'o'j est'is mal'konstru'it'a'j, dis'pren'it'a'j je er'o'j kaj per help'o de 60 boac'o'j kaj 30 hund'o'j trans'lok'it'a'j du'on'a'n mejl'o'n kaj de'nov'e star'ig'it'a'j. En ver'o bon'a labor'o dum du'on'a tag'o.
Reg'is tre'eg'e gaj'a kaj agrabl'a agord'o, kiam ni trink'is la unu'a'n te'o'n en la nov'a jurt'o. Ĉiu'j est'is ĝoj'eg'a'j est'i ven'int'a'j al nov'a lok'o, kaj ili konfidenc'is al ni, ke long'a'n loĝ'ad'o'n en unu lok'o ili trov'as ted'a.
En'est'as al ili en la sang'o la em'o migr'i de lok'o al lok'o.
| Lamuta boac'jung'it'ar'o ekster la nov'a jurt'o.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Ĝust'e kiam ni sid'is kaj trink'is te'o'n, la mal'jun'a korjako Jutta kaj li'a'j du fil'o'j al'ven'is vetur'ant'e per tri boac'sled'o'j. Ili nur ven'is por vizit'i kaj trink'i te'o'n, proksim'um'e kiel oni hejm'e en Sved'land'o ir'as al kaf'kun'ven'o. Mi trov'is dum la vojaĝ'o'j inter la nomad'o'j tie supr'e sur la mont'eg'o'j, ke ili hav'as special'a'n plezur'o'n far'ant'e vizit'o'j'n unu ĉe la ali'a. La korjakoj rakont'is, ke ili ankaŭ trans'loĝ'iĝ'is en la sam'a tag'o. Tamen ili respond'is fru'maten'e, kiam mi demand'is, kiam ili trans'loĝ'iĝ'os, ke tio'n ili ne pov'as cert'e dir'i. Ver'ŝajn'e ili ne vol'is, ke ni ĉe'est'os ĉe ili'a trans'lok'iĝ'o.
La lamutoj nun decid'is far'i re'vizit'o'n, kaj post kiam mult'a'j tas'o'j da te'o est'is trink'it'a'j, kelk'a'j lamutoj el'ir'is kaj kapt'is neces'a'n nombr'o'n da boac'o'j. Mi'a edz'in'o kaj mi dezir'is kun'vojaĝ'i en la boac'sled'o'j kaj mi pet'is la mastr'o'n de la jurt'o, ke li aranĝ'u du sled'o'j'n. Li sku'is la kap'o'n dir'ant'e, ke la boac'o'j est'as sovaĝ'a'j kaj ke ni facil'e pov'us romp'i al ni la krur'o'j'n. Ali'vort'e li tut'e ne est'is entuziasm'a por la afer'o. Sed post kiam mi klar'ig'is al li, ke est'as ni'a propr'a afer'o, se ni romp'us la krur'o'j'n li ir'is kaj kapt'is tri boac'o'j'n. Jen ĉiu'j boac'o'j est'is al'jung'at'a'j, kaj la mal'jun'ul'o trans'don'is unu sled'o'n kun du boac'o'j al mi kaj ali'a'n kun unu boac'o al mi'a edz'in'o.” Nu, kiu vetur'ig'os la sled'o'j'n ?” mi demand'is.” Tio'n vi far'u mem ”, dir'is la mal'jun'ul'o. Mi nur intenc'is vetur'i kiel pasaĝer'o. Ĉar ni neniam vetur'ig'is boac'o'n mem sed ĉiam hav'is indiĝen'o'n kiel vetur'ig'ist'o'n, ni trov'is tio'n sufiĉ'e mal'trankvil'ig'a sed kompren'ebl'e decid'is risk'i la krur'o'j'n.
Ses jung'aĵ'o'j start'is antaŭ ni, kaj jen ni ek'vip'is la boac'o'j'n kaj ek'vetur'is.
La korjaka jurt'o kuŝ'is ĉ. 5 verst'o'j'n for'e. La pli grand'a part'o de la voj'o est'is tundr'o. La ses sled'o'j baldaŭ mal'aper'is el ni'a'j okul'o'j.
Ni'a'j kun'vojaĝ'ant'o'j est'is tre'eg'e sen'ĝen'a'j kaj neniom zorg'is pri ni.
La boac'o'j tamen est'is bon'kondut'a'j. Komenc'e ili far'is kelk'a'j'n flank'e'n'salt'o'j'n, sed jen ili trans'ir'is en trot'ad'o'n kaj obe'em'e kur'is laŭ la paŝ'o'sign'o'j de la ali'a'j. Baldaŭ la jurt'o montr'iĝ'is, kaj ekster ĝi ni trov'is kolekt'iĝ'int'a'j ĉiu'j'n ĝi'a'j'n loĝ'ant'o'j'n kaj krom'e la lamutajn gast'o'j'n.
Ili sci'vol'e rigard'is al ni, kaj ni far'is ni'a'n ebl'o'n far'i sen'ĝen'a'n al'ven'o'n sen renvers'iĝ'o, kio'n ni ankaŭ sukces'is. Est'is tre kurioz'a sent'o en'ir'i en la sam'a'n jurt'o'n kaj al la sam'a'j famili'o'j, kiu'j'n ni for'las'is maten'e en tut'e ali'a region'o. La hejm'e'n'vojaĝ'o ir'is tiel feliĉ'e kiel la for'vojaĝ'o, sed est'is lac'ig'e dum la tut'a temp'o sid'i rajd'e, kiel oni dev'as far'i sur boac'sled'o. La hund'sled'o est'as rimark'ind'e pli komfort'a. Sur ĝi oni pov'as sid'i kiel oni dezir'as.
La sekv'a'n tag'o'n ni uz'is por far'i komerc'o'j'n kun la lamutoj. Ni inter'ŝanĝ'e hav'ig'is rajd'sel'o'j'n, pak'sel'o'j'n kaj ŝarĝ'o'sak'o'j'n por boac'o'j.
Ni ankaŭ sukces'is akir'i tut'a'j'n lamutajn por'vir'in'a'j'n vest'o'j'n kun perl'o'j kaj brod'aĵ'o'j, kaj somer'a'j'n kaj vintr'a'j'n vest'o'j'n, plu'e unu por'vir'a'n vest'o'n, somer'a'j'n kaj vintr'a'j'n bot'o'j'n por ambaŭ seks'o'j, divers'spec'a'j'n il'o'j'n kaj mult'e da ali'a'j aĵ'o'j. En ali'a jurt'o mi sukces'is aĉet'i tre'eg'e elegant'a'n boac'sled'o'n kun jung'il'o'j kaj konduk'rimen'o'j.
Sekv'ont'tag'e ni adiaŭ'salut'is la du jurt'o'j'n kaj ili'a'j'n gast'am'a'j'n loĝ'ant'o'j'n kaj plu vojaĝ'is. Ni vizit'is du ali'a'j'n lamutajn jurt'o'j'n, antaŭ ol ni re'vojaĝ'is al Ĥairusovo, kaj post'e ni ne plu vid'is lamutojn dum ni'a vintr'a vojaĝ'o.
| La mal'jun'eg'a kamĉatk'an'o. Rimark'u la fenestr'o'n el kun'kudr'it'a'j fiŝ'haŭt'o'j. ( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Antaŭ ol ni for'las'is Rairusovon, ni kon'at'iĝ'is kun la plej mal'jun'a loĝ'ant'o de Kamĉatko, blank'har'a mal'jun'a kamĉatk'an'o, kiu laŭ'dir'e hav'is 106 jar'o'j'n, kaj tia li ankaŭ ŝajn'is. Li est'is tut'e blind'a, sed pov'is aŭd'i kaj parol'i tre bon'e. Li parol'is mult'e pri mal'nov'a'j temp'o'j kaj bon'e memor'is, kiam la kamĉatk'an'o'j loĝ'is en ter'kaban'o'j.
Li dir'is, ke antaŭ'e trov'iĝ'is konsider'ind'e pli da zibel'o'j kaj urs'o'j ol nun, kaj ke la salm'o mal'mult'iĝ'is alt'a'grad'e. Sed la kamĉatk'an'o'j viv'as pli bon'e nun ol antaŭ'e. Nun ĉiu'j hav'as bon'a'j'n paf'il'o'j'n, antaŭ'e oni dev'is kontent'iĝ'i je lanc'o'j. Ĉio sen'dub'e pli'bon'iĝ'is de tiu temp'o, kiam li est'is jun'a, sed ne plu est'as la sam'a'j trankvil'o kaj pac'o en la land'o kiel tiam.
Ni nun est'is definitiv'e pret'a'j ek'ir'i sur la voj'o hejm'e'n al Petropavlovsk, kiu est'is 800 km. mal'proksim'a. La unu'a part'o de tiu distanc'o ir'is tra mal'san'a'j vilaĝ'o'j, sed iom pli sud'e ni pov'is atend'i tre'eg'e agrabl'a'n inter'romp'o'n: la vizit'o de Karlsson. En la vilaĝ'o Monomallova, nom'e de mult'a'j jar'o'j loĝ'ad'is la sved'o Karlsson. Tie ni ankaŭ esper'is trov'i Jansson, kun kiu ni en la fru'vintr'o renkont'iĝ'is en milkova. Sed inter ni kaj Karlsson kuŝ'is 400 verst'o'j kaj 8 kamĉatk'an'a'j vilaĝ'o'j.
Kun ripoz'int'a'j hund'o'j ni do start'is de Ĥairusovo direkt'e al Karlsson. Ni pas'is preter Bjelogolovaja, la plej mal'grand'a vilaĝ'o, kiu'n ni traf'is en Kamĉatko, konsist'ant'a el kvar dom'o'j kaj situ'ant'a mez'e sur la tundr'o sen iu arb'o kiel ŝirm'o. La sekv'a vilaĝ'o nom'ig'is Morogetsnaja. Mi kred'as, ke ĝi est'is la plej original'a kamĉatka vilaĝ'o, kiu'n mi vid'is. Preskaŭ ĉiu dom'o hav'is fiŝ'haŭt'a'j'n aŭ urs'intest'a'j'n fenestr'o'j'n, kaj kiel lum'ig'aĵ'o apenaŭ est'is uz'at'a io ali'a ol urs'a aŭ fok'a gras'o.
Ĉiu'j parol'is kamĉatk'an'e. La mastr'o de ni'a rest'ad'ej'o pet'is pardon'o'n, ke li nur hav'as kamĉatk'an'a'n pan'o'n, t. e. sek'ig'it'a salm'o, kiel regal'aĵ'o'n al la te'o. Krom jukolo kaj te'o oni regal'is ni'n per frost'ig'it'a'j ber'o'j de empetr'o'j. Preskaŭ la tut'a vilaĝ'o kolekt'iĝ'is en ni'a bivak'ej'o por rigard'i ni'n. Ili pri'rigard'is ni'n tiel sci'vol'e, kvazaŭ ni est'us kurioz'a'j best'o'j en menaĝeri'o.
En la vilaĝ'o Sopoĥnaja je la unu'a foj'o ni trov'is ali'a'n tip'o'n de la balaganoj ol la ordinar'a'n ĉe la okcident'a mar'bord'o. Est'is la plej original'a tip'o, kiu'n oni trov'as menci'it'a en la plej mal'nov'a'j pri'skrib'o'j pri la land'o. La proviz'ej'o sur la sur'fost'a konstru'aĵ'o hav'is piramid'a'n form'o'n kaj okup'is la tut'a'n supr'a'n are'o'n. La vilaĝ'o Mik sud'e de soporinaja est'is la last'a vilaĝ'o, kie oni parol'is la kamĉatk'an'a'n idiom'o'n ĉiu'tag'e.
| La original'a tip'o de balagano.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Iom post iom ni al'ven'is al la mar'o, kiu'n ni ne vid'is de tre long'e.
Sur la tundr'o'j laŭ'long'e de la mar'bord'o ni plur'foj'e vid'is grand'a'j'n greg'o'j'n de boac'o'j. Kelk'a'j'n korjakajn jurt'o'j'n ni ankaŭ vid'is. La hund'o'j ĉiam pli'rapid'ig'is la kur'o'n je tia'j okaz'o'j kaj pov'is kur'i galop'e du'on'a'n mejl'o'n sen'inter'romp'e, kiam ili flar'is aŭ vid'is la greg'o'j'n.
Sed tie sur la liber'a kaj eben'a grund'o est'is tut'e agrabl'e, kiam ili flug'is antaŭ'e'n laŭ la tundr'o.
En korjaka jurt'o, kiu kuŝ'is preskaŭ en ni'a voj'o, ni far'is vizit'o'n.
Est'is unu el la plej grand'a'j jurt'o'j, kiu'j'n ni vizit'is, kaj ni renkont'is amas'o'n da korjakoj. Mi demand'is al la mastr'o de la jurt'o, ĉu li kon'as Karlsson. Jes, cert'e li ja kon'as. Karlsson est'is li'a special'a prijatel, kaj kun fier'o li rakont'is, ke tiu ĉiam pren'as de li si'a'n proviz'o'n da boac'a viand'o. Kiam la korjako si'a'vic'e i'o'n bezon'as, li ĉiam aĉet'as tio'n ĉe Karlsson, kiu neniam tromp'as li'n, kiel kutim'as far'i ali'a'j komerc'ist'o'j. Karlsson est'as honest'ul'o, deklar'is la korjako. Li ankaŭ rakont'is, ke Karlsson dir'is, ke li ricev'os vizit'o'n de kelk'a'j sam'land'an'o'j dum la printemp'o. Sed nun li cert'e est'as for'vojaĝ'int'a, li al'dir'is.
| Kie loĝ'is la korjako, kiu est'is bon'a amik'o de Karlsson.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
De kiam ni for'las'is Ĥairusovo est'is varm'e kaj sun'e dum la tag'o'j.
Mez'e de la tag'o la temperatur'o oft'e alt'iĝ'is eĉ super la frost'punkt'o'n. El tio sekv'is, ke la neĝ'o far'iĝ'is al'glu'em'a kaj la sled'o tut'e ne vol'is glit'i. Je tiu temp'o ĉiu hund'sled'ist'o'j met'as ŝtal'o'n aŭ balen'ost'o'j'n sub la glit'il'o'j'n de la sled'o, t. e. oni al'ŝraŭb'as du mal'dik'a'j'n glit'il'o'j'n el la supr'e'menci'it'a material'o sub la lign'a'j'n glit'il'o'j'n. Ŝtal'o kaj balen'ost'o konkur'as est'i pli bon'a. La ŝtal'o glit'as pli bon'e sur neĝ'o, sed la balen'ost'o ir'as pli facil'e sur sen'neĝ'a ter'o, kaj printemp'e oni oft'e dev'as trans'vetur'i tia'n. Tial est'as tre ŝat'at'a kverel'a kaj diskut'a tem'o dum la printemp'o, kio est'as pli bon'a, ĉu ŝtal'o aŭ balen'o. Kelk'a'j insist'as pri la unu'a, ali'a'j pri la ali'a. Dum la tut'a vojaĝ'o mi hav'is du ŝtal'glit'il'o'j'n ŝraŭb'fiks'it'a'j sub la sled'fund'o kaj nun mal'fiks'is ili'n kaj met'is ili'n sur ĝust'a'n lok'o'n je grand'a facil'ig'o por la hund'o'j. La sled'o glit'is du'obl'e facil'e.
Ali'a artikl'o, kiu est'as neces'a en la sam'a sezon'o, est'as neĝ'okul'vitr'o'j. Precip'e sur la tundr'o'j de la okcident'a mar'bord'o, kie oft'e en long'a'j distanc'o'j ne trov'iĝ'as unu sol'a punkt'o sur kiu ripoz'ig'i la okul'o'n, ili est'as nepr'e neces'a'j. Oni ne pov'as si'n help'i unu sol'a'n tag'o'n sen tia'j. Ĉiu indiĝen'o, el kiu ajn spec'o li est'u, ankaŭ komenc'as port'i neĝ'okul'vitr'o'j'n je tiu temp'o, kaj la plej mult'a'j komerc'ist'o'j vend'as tia'j'n.
Ĉiu tag'o ni'n port'is bon'a'n distanc'o'n al'sud'e, ordinar'e ĉ. 50 km.
Ni pas'is unu kamĉatk'an'a'n vilaĝ'o'n post la ali'a. Sed mi ne mal'ŝpar'os mult'a'j'n vort'o'j'n pri tiu'j vilaĝ'o'j. La unu est'is tut'e simil'a al la ali'a.
Est'is nur tiu diferenc'o ke ju pli ni proksim'ig'is al Petropavlovsk, des pli oft'e trov'iĝ'is rus'o'j en la vilaĝ'o'j, kaj des pli la kamĉatk'an'o'j est'is miks'it'a'j kun tiu'j.
Kutim'o, kiu'n ni tre mal'ŝat'is, est'is dis'vast'ig'it'a tiel ĝeneral'e sur ĉi tiu mar'bord'o kiel sur la ali'a. Est'is la mal'bon'a kutim'o vesper'manĝ'i kiom ebl'e plej mal'fru'e. En tut'a Kamĉatko, kaj laŭ'dir'e est'as sam'e en la tut'a nord'orient'a Siberio, oni manĝ'as la ĉef'a'n manĝ'o'n de la tag'o vesper'e. Ĉe la kamĉatk'an'o'j est'as bon'ton'o vesper'manĝ'i plej'ebl'e mal'fru'e. La naŭ'a, dek'a hor'o'j vesper'e ordinar'e est'as rigard'at'a'j tro fru'a'j, kaj por est'i ver'e elegant'a oni invit'as al vesper'manĝ'o inter la dek'unu'a kaj la dek'du'a nokt'e. Sen'nombr'a'j'n foj'o'j'n ni ven'is tut'e mal'sat'eg'a'j al vilaĝ'o ĉirkaŭ la ses'a, sep'a hor'o vesper'e. Post kiam la mastr'in'o regal'is per te'o, ŝi ordinar'e sen'prokrast'e komenc'as prepar'i la vesper'manĝ'o'n. En bon'hav'a dom'o ĝi ĝeneral'e konsist'as el salm'o frit'it'a en urs'gras'o, kaj el sup'o kun kelk'a'j grand'a'j viand'pec'o'j de urs'o, boac'o aŭ mont'ŝaf'o. Ĉirkaŭ la ok'a ĉio ebl'e est'as pret'a, kaj odor'as de bon'a manĝ'aĵ'o en la tut'a dom'et'o. Sed malgraŭ ke ĉiu'j est'as mal'sat'a'j kaj neni'o'n pli dezir'as ol pov'i manĝ'i, la mastr'in'o decid'em'e for'met'as la pret'ig'it'a'n manĝ'aĵ'o'n en la varm'a'n forn'o'n, ke ĝi dev'as star'i kaj sek'iĝ'i, ĝis kiam est'os sufiĉ'e mal'fru'e por al'port'i ĝi'n. Ĉar oni ne rajt'as pag'i la manĝ'aĵ'o'n, oni ankaŭ ne bon'e pov'as el'komand'i ĝi'n, kiam oni dezir'as. Se ŝi vol'as est'i special'e ĝentil'a, pov'as foj'e okaz'i, ke ŝi prokrast'as la vesper'manĝ'o'n ĝis nokt'o'mez'o. Sed dum'e ŝi mem est'as tiel dorm'em'a, ke ŝi kutim'e dev'as permes'i al si dorm'et'o'n por de'ten'i si'n de dorm'o, mi pov'us preskaŭ dir'i. Ĉirkaŭ nokt'o'mez'o ŝi fin'e ven'as, dorm'em'a kaj osced'ant'a, kaj demand'as ĉu ebl'e est'as ” Par'a uĵinatj ”( temp'o por vesper'manĝ'i ). Foj'e ni al'ven'is ĉirkaŭ la naŭ'a al vilaĝ'o. Ni est'is tro lac'ig'it'a'j por el'atend'i la manĝ'aĵ'o'n kaj tuj ek'kuŝ'is por dorm'i. Inter la dek'du'a kaj unu'a hor'o'j nokt'e ni'n vek'is la ge'mastr'o'j por bon'eg'a vesper'manĝ'o.
Ju pli proksim'e'n al la vilaĝ'o de Karlsson ni ven'is, des pli long'a'j'n tag'vojaĝ'o'j'n ni far'is, kaj dum la last'a'j sep tag'o'j ni permes'is al ni neniu'n halt'ad'o'n. Ali'e oni dev'as don'i al la hund'o'j unu ripoz'tag'o'n post kvin labor'tag'o'j. Sed ĉe Karlsson la hund'o'j pov'os plen'e ripoz'ad'i.
Post'tag'mez'e la 28. mart'o fin'e ek'aŭd'iĝ'is la hund'boj'o'j de la vilaĝ'o de Karlsson, monomariova. Du'on'a'n hor'o'n pli post'e ni en'vetur'is en la vilaĝ'o'n. La unu'a'n indiĝen'o'n, kiu'n mi vid'is, mi demand'is pri la dom'o de Karlsson, kaj li montr'is al ni bel'a'n dom'o'n kun verand'o kaj flag'stang'o. Kelk'a'j vigl'a'j bub'et'o'j, kiu'j vid'is kie'n ni cel'as, kur'is al ni renkont'e kri'ant'e:” Ĉu vi vetur'as al Karlsson ? Est'as ni'a pa'ĉj'o.”
El la dom'o ven'is du jun'a'j vir'o'j. La unu est'is la fil'o de Karlsson, la ali'a est'is li'a bo'fil'o. Oni atend'is ni'n de'long'e kaj el'kor'e bon'ven'salut'is ni'n, sed ni ek'sci'is ke Karlsson kaj Jansson ne est'as hejm'e, sed pov'as ven'i kiu'n ajn tag'o'n. Antaŭ plur'a'j semajn'o'j ili vojaĝ'is al la vilaĝ'o javina, unu el la plej sud'a'j vilaĝ'o'j de la du'on'insul'o, kie Karlsson antaŭ'e loĝ'is kaj ankoraŭ hav'as divers'a'j'n afer'o'j'n por pri'zorg'i.
Est'is grand'a ĉagren'o por ni ne renkont'i ili'n, sed ni tamen est'is dev'ig'it'a'j ripoz'ig'i la hund'o'j'n en du tag'o'j kaj esper'is, ke la du sved'o'j ven'os dum la temp'o.
Kaf'o kaj buter'pan'ar'o tuj est'is pret'ig'at'a'j. Karlsson don'is si'a'j'n instrukci'o'j'n. Mi hav'is leter'o'j'n de Karlsson, Jansson kaj la kamarad'o'j en Petropavlovsk. Tiu de Karlson est'is tiel mal'long'a kiel bon'vol'a. Ĝi tekst'is:” Kar'a'j sam'land'an'o'j ! Bon'ven'o'n al mi'a vilaĝ'o ! Se vi i'o'n dezir'as, nur dir'u al mi'a fil'o. Vi ne bezon'as fal'i en embaras'o'n pri nutr'aĵ'o al la hund'o'j. Amik'e Severin Karlsson.”
| La tri plej jun'a'j infan'o'j de Karlsson.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Karlsson kon'is la vund'a'n punkt'o'n. Li sci'is, ke la plej grand'a mal'facil'aĵ'o dum la vintr'a'j vojaĝ'o'j est'as hav'ig'i nutr'aĵ'o'n al la hund'o'j kaj tial vol'is ŝpar'i al ni tiu'n zorg'o'n.
La dom'o de Karlsson ne est'is simil'a al ali'a'j en Kamĉatko. Li hav'is unu ĉambr'o'n, kiu tut'e egal'e pov'us est'i en sved'a vilaĝ'an'a dom'et'o. Mez'e sur la plank'o star'is rond'a tabl'o kun flor'desegn'a tuk'o. Super ĝi pend'is hejm'ec'a plafon'lamp'o, la sol'a, kiu'n mi vid'is en la land'o, en la fenestr'o'j flor'is fuksi'o'j kaj pelargoni'o'j, kaj ĉe unu mur'o star'is libr'o'ŝrank'o. Ĝi cert'e est'is la sol'a en si'a spec'o sur la tut'a okcident'a mar'bord'o de Kamĉatko. En tiu libr'o'ŝrank'o ni trov'is plur'a'j'n sved'a'j'n libr'o'j'n, i. a. La fabel'o pri Fritiof kaj La legend'o'j de Flag'junkr'o Stål. La fabel'o'n pri Fritiof Karlsson sci'is parker'e sam'e kiel Anderson en Ust-Kamĉatsk. Plu'e trov'iĝ'is plur'a'j sved'a'j ĵurnal'o'j, kiu'j plej proksim'e de'ven'is de ni'a dom'o en Petropavlovsk.
Karlsson est'is edz'iĝ'int'a tri foj'o'j'n al kamĉatk'an'in'o'j kaj hav'is mult'a'j'n infan'o'j'n. Ankaŭ li'a last'a edz'in'o mort'is kaj mult'a'j el la infan'o'j.
Sed ok infan'o'j'n li ankoraŭ hav'is en la viv'o, kaj kvin el ili est'is hejm'e, el ili tri jun'a'j kaj du plen'aĝ'a'j, unu fil'o kaj unu fil'in'o. Tiu'j du aspekt'is tiel sved'a'j, kiel oni nur pov'as postul'i. Neni'o konjekt'iĝ'is al azi'an'a sang'o.
Ni rest'is du tag'o'j'n en la dom'o de Karlsson. Sed kiam ni neni'o'n aŭd'is de li, ni ne pov'is plu atend'i, tiom mal'pli ĉar la river'o'j komenc'is romp'i la glaci'kovr'il'o'n ie ajn pro la varm'a veter'o kaj ni dev'is trans'pas'i mult'a'j'n. En la tri'a tag'o ni do adiaŭ'salut'is la gast'am'a'n, sved'a-kamĉatk'an'a'n dom'o'n sur la okcident'bord'a tundr'o kaj en'ir'is la voj'o'n al la mar'o por post'e sekv'i ĝi'n dum mult'a'j tag'o'j. Japan'a'j fiŝ'kapt'ej'o'j kuŝ'is dis'e laŭ'long'e de la bord'o. En kelk'a'j el ili loĝ'is gard'ist'o, kiu pri'gard'u ili'n dum la vintr'o.
Kiam ni vetur'is ĉ. 20 verst'o'j'n, ni al'ven'is al tia dom'et'o de gard'ist'o, kie hund'jung'it'ar'o est'is lig'it'a. Kiam ni al'vetur'is al ĝi kaj la hund'o'j komenc'is boj'i, la pord'o mal'ferm'iĝ'is kaj grand'a vir'o el'ir'is. Ni re'kon'is unu la ali'a'n sam'temp'e kaj kur'is renkont'e kun eksplod'em'a entuziasm'o. Est'is Jansson.” Kie est'as Karlson ?” mi unu'e demand'is, post kiam ni salut'is.” Karlsson post'rest'is en la last'a vilaĝ'o, kie li dev'is far'i kelk'a'j'n zibel'a'j'n komerc'o'j'n, kaj do mi vetur'is antaŭ'e. Mi ek'aŭd'is, ke vi est'as en monomaĥova, kaj vol'is prov'i vi'n ating'i tie.
Nun ni en'ir'u kaj trink'u te'o'n dum'e, kaj jen Karlsson cert'e ven'os ”, dir'is la Gnesta-an'o.
| Jansson kaj Karlsson ( dekstr'e ), la kamĉatkaj sved'o'j.( Fot'is la aŭtor'o ) vid'u bild'o'n en la e-libr'o |
Do ni en'ir'is al la gard'ist'o, kompat'ind'a rus'o, kiu sid'is tie tra la tut'a vintr'o sen ali'a task'o ol pri'rigard'i, ke ĉio est'as simil'a al si mem.
Li ŝajn'e hav'is muk'o'n en la cerb'o, kaj tio'n mi ver'e ne mir'as. Est'is ja la ok'a jar'o, ke li sid'is tie kaj kov'is. Se li est'us sved'o, li supoz'ebl'e komenc'us i'a'n meti'o'n, sed plej plaĉ'is al li la nenio'n'farad'o. Li ŝajn'e pas'ig'is la tag'o'n rigard'serĉ'ant'e hund'sled'o'j'n por hav'i akompan'ant'o'n ĉe la te'o.
Ni sid'is kelk'a'j'n hor'o'j'n parol'ant'e kun Jansson, sed ven'is neni'u Karlsson. Jansson insist'is, ke ni ir'u re'turn'e kaj pas'ig'u la sekv'ont'a'n tag'o'n kun'e ĉiu'j kvar. Fin'e ni konsent'is li'a'n propon'o'n, malgraŭ ke mi spirit'e vid'is antaŭ mi vic'o'n da neĝ'o'kovr'it'a'j river'o'j, kiu'j'n ni dev'os trans'ig'i. Sed ali'flank'e mi opini'is, ke ni ne pov'os for'las'i Kamĉatkon ne renkont'int'e ” Karlsson ĉe la okcident'a mar'bord'o ”, pri kiu ni aŭd'is tiel mult'e, kaj kiu'n neni'u el ni vid'is. Ni do turn'is la sled'o'j'n kaj vetur'is re'turn'e, ne al la vilaĝ'o sed al la river'a en'flu'ej'o ĉe la mar'o, kie Karlsson hav'is ne'grand'a'n dom'et'o'n kaj si'a'n proviz'ej'o'n, ĉar li nun'temp'e est'is grand'a fel'komerc'ist'o. Dum la tut'a temp'o ni hav'is fort'a'n kontraŭ'a'n vent'o'n, kiu prem'is la fort'o'j'n de la hund'o'j, sed post du hor'o'j ni est'is tie.
La dom'et'o est'is plaĉ'a kaj bel'et'a. Grand'a magazen'o el ond'um'it'a lad'o kuŝ'is apud'e. Est'is nur kelk'a'j ŝton'ĵet'o'j al la mar'o.
Tiu'n tut'a'n vesper'o'n ni atend'is, kaj la post'a'n tag'o'n ni sen'ĉes'e rigard'esplor'is per la lorn'o for al la tundr'o, sed ven'is neni'u Karlsson. Nur en la krepusk'iĝ'o montr'iĝ'is punkt'o ĉe la horizont'o. Ĝi kresk'is, kaj kiam ĝi est'is kelk'a'j'n kilo'metr'o'j'n de ni, Jansson konstat'is per lorn'o, ke li re'kon'as la hund'o'j'n de Karlsson. Post mal'long'a temp'o Karlsson ankaŭ en'vetur'is en la kort'o'n, kaj ni el'ir'is por akcept'i li'n. Li aspekt'is tut'e sved'a malgraŭ la neĝ'o'kamizol'o kaj la vil'a korjaka ĉap'o el boac'a fel'o.” Bon'ven'o'n en ni'a land'o ”, li unu'e dir'is. Lig'int'e la hund'o'j'n Karlsson en'ir'is, de'ĵet'is la super'vest'o'j'n, kaj jen ni pli proksim'e kon'at'iĝ'is. John jam pret'ig'is la kaf'o'n, kaj post kiam ni trink'is ĝi'n, Karlsson pren'is la ŝlos'il'o'j'n al si'a magazen'o kaj en'ir'is por elekt'i konven'a'j'n konserv'aĵ'o'j'n, ĉar nun est'u festen'o sur la tundr'o.
Neniam antaŭ'e kvar sved'o'j est'is tie kun'ven'int'a'j. Nun, diabl'o'j, pens'is Karlsson. Jansson, kiu i. a. ankaŭ est'is kuir'ist'o sur ŝip'o, sci'pov'is la art'o'n kuir'i manĝ'aĵ'o'n kaj pren'is sur si'n la prepar'o'j'n.
Karlsson nun rakont'is iom pri si'a'j sort'o'j. Li est'is nask'it'a en Halmstad, el'ir'is en la mond'o'n kiel mar'ist'o kaj antaŭ 34 jar'o'j sur'ter'iĝ'is ĉe la okcident'a mar'bord'o de Kamĉatko. En li'a akompan'o si'n trov'is Finlanda filozofi'a doktor'o, Otto Kuorikoski, kiu pro politik'a'j motiv'o'j mal'aper'is el Finlando. Tiu'j du nun sur'bord'iĝ'is ĉe la vilaĝ'o javina proksim'e de la sud'a pint'o de Kamĉatko. Ĉar ambaŭ, precip'e Karlsson, est'is interes'at'a'j de ĉas'o, ili ek'loĝ'is inter la kamĉatk'an'o'j de la vilaĝ'o kaj viv'is per ĉas'o kaj fiŝ'kapt'ad'o kiel ili. Post dek'kvin jar'o'j mort'is la finland'an'o.
Karlsson daŭr'ig'is ankoraŭ kelk'a'j'n jar'o'j'n kiel ĉas'ist'o sed iom post iom li trans'ir'is al fel'komerc'ad'o. Li paf'is pli ol mil urs'o'j'n en si'a'j viv'tag'o'j. Antaŭ'a'temp'e la urs'o'j est'is sen'lim'e pli mult'nombr'a'j ol nun.
Tiam ili ven'is tut'e al apud la vilaĝ'o'j, kaj Karlsson paf'is mult'a'j'n el si'a fenestr'o en javina. Li rakont'is, ke sur al'bord'iĝ'int'a balen'o li kalkul'is ĝis ne mal'pli ol 31 urs'o'j, kiu'j sam'temp'e manĝ'is gras'o'n sur la kadavr'o.
Antaŭ'a'temp'e, li rakont'is, li kutim'is ek'ir'i por ĉas'i urs'o'j'n supr'e'n laŭ la Czernaja river'o al la kuril'a Mar'o. Tie li ĉiu'jar'e paf'is grand'nombr'o'n da urs'o'j, kaj fin'int'e la ĉas'ad'o'n li far'is al si boat'o'n el kelk'a'j grand'a'j fel'o'j kun la har'ar'a flank'o al'intern'e kaj kun rest'ant'a sur ili lard'o. En tiu li post'e ŝarĝ'is la ceter'a'j'n fel'o'j'n kaj jen driv'is mal'supr'e'n laŭ la river'o kun la tut'a ĉas'akir'aĵ'o.
Foj'e li sukces'is kapt'i et'a'n lup'id'o'n, kiu'n li bred'is inter si'a'j hund'o'j. Kiam ĝi est'is plen'aĝ'a, ĝi par'iĝ'is kun la tir'hund'o'j kaj tiel Karlsson ricev'is lup'sang'o'n en si'a'n hund'ar'o'n. La nov'a'j tir'hund'o'j montr'iĝ'is fort'a'j kaj persist'em'a'j, sed ili ankoraŭ hav'is mult'e da lup'a natur'o kaj est'is danĝer'a'j, se oni bat'is ili'n. Foj'e, kiam ili est'is obstin'a'j kaj Karlsson ili'n bat'is, li hazard'e glit'fal'is. Tiam ĉiu'j hund'o'j si'n ĵet'is sur li'n, kaj apenaŭ li for'sav'iĝ'is viv'a. Li ankoraŭ hav'is grand'a'j'n cikatr'o'j'n de ili'a'j mord'o'j.
Dum Karlsson rakont'is, John aranĝ'is la plej pomp'a'n vesper'manĝ'o'n, kiu'n ni vid'is dum jar'o'j. Ĝi fin'iĝ'is per konfit'it'a'j vin'ber'o'j kaj krem'o, ĉio amerik'an'a.
Sed sekv'ont'maten'e ni ĉia'okaz'e dev'is for'vetur'i. Ni lev'iĝ'is jam je la 5-a hor'o. John regal'is ni'n per mal'dik'a'j kresp'o'j kaj kaf'o ĉe la maten'manĝ'o. Antaŭ ol ni for'las'is la du honest'ul'o'j'n, ni ricev'is ili'a'n promes'o'n, ke ili fest'os la Pask'o'n ĉe ni en Petropavlovsk. Kaj kun tio ni man'sign'is adiaŭ unu al la ali'a, kaj baldaŭ ni'a sled'o nur est'is vid'at'a kiel punkt'o mal'proksim'e.
Nun ni intenc'is ripoz'i neniu'n tag'o'n antaŭ Petropavlovsk, se la veter'o ne met'us bar'o'n en la voj'o. Rest'is por ni 400 kilo'metr'o'j. El tiu'j preskaŭ 200 km ir'is en rekt'e al'sud'a direkt'o kaj plej'part'e sur tundr'o'j. Post'e ni ort'e turn'iĝ'os orient'e'n kaj transvers'os la land'o'n.
Pri la voj'o ne est'as mult'o por dir'i. Ni vetur'is de la maten'o ĝis la mal'fru'a vesper'o, tra'nokt'is ekster'e kelk'foj'e, sed plej oft'e en vilaĝ'o'j.
Kiam ni ven'is al la river'o Bolŝaja apud Boŝeredsk, ĝi jam est'is plen'a de tru'o'j en la glaci'o kaj de liber'a'j flu'ej'o'j. La glaci'o est'is por'oz'a kaj mal'fort'a, kaj kun ver'e mal'agrabl'a'j sent'o'j ni direkt'is la hund'o'j'n sur la river'o'n kaj zigzag'is inter la tru'o'j al la ali'a bord'o. La sort'o favor'is ni'n, sed post'e ni ek'aŭd'is, ke la tut'a river'o mal'ferm'iĝ'is la post'a'n tag'o'n.
Inter la vilaĝ'o'j Apaĉ'a kaj naĉika ni'n traf'is pli'a mal'agrabl'aĵ'o. Tie oni dev'is trans'ir'i la river'o'n plur'foj'e. Ĉe la unu'a lok'o la glaci'o ankoraŭ kuŝ'is, sed ĉe la du'a tri'metr'a sulk'o est'is sen'glaci'a. Mal'grand'a sed krut'a river'dekliv'o konduk'is mal'supr'e'n al la akv'o. Laŭ la post'sign'o'j la plej ĵus'a sled'o prov'is trans'pas'i la sulk'o'n sed re'turn'iĝ'is kaj vetur'is ali'a'n voj'o'n. Mi sci'is, ke oni pov'as evit'i la river'o'n trans'vetur'ant'e mont'o'n, kiu est'as tre mal'facil'e sur'vetur'ebl'a. Ni decid'is tio'n last'a'n, sed kiam ni al'ven'is al la pied'o de la mont'o kaj komenc'is la prov'o'n supr'e'n'ig'i kun ni'a pez'e ŝarĝ'it'a sled'o, tio montr'iĝ'is tiel mal'facil'a, ke ni inter'konsent'iĝ'is, ke est'as pli facil'e trans'ig'i la sled'o'n trans la akv'o'sulk'o'n ol trans tiu'n mont'o'n. Nom'e ne est'is pli ol du'on'metr'a profund'o, kie for'est'is la glaci'o. Ni do vetur'is re'turn'e, de'met'is bot'o'j'n kaj ŝtrump'o'j'n, sed hu, kiel est'is mal'varm'e ir'i nud'pied'a sur la neĝ'o. Jen la hund'o'j est'is puŝ'at'a'j en la akv'o'n kaj sur'grimp'is la glaci'rand'o'n. Ni ambaŭ dev'is ir'i en la akv'o'n kaj jen post mult'a'j mal'facil'aĵ'o'j sukces'is supr'e'n'ig'i la sled'o'n sur la glaci'o'n. Antaŭ tio ni el'pren'is el ĝi ĉiu'j'n fot'o'plak'o'j'n kaj ali'a'j'n objekt'o'j'n facil'e difekt'ebl'a'j'n de akv'o. Post kiam ni trans'ig'is la sled'o'n sur la ali'a'n bord'o'n kaj al'port'is la post'las'it'a'j'n objekt'o'j'n, ni ek'spir'is pro facil'ig'o kaj plej'ebl'e rapid'e en'vest'ig'is al ni la pied'o'j'n.
Jen ni, feliĉ'a'j kaj kontent'a'j, daŭr'ig'is ni'a'n vojaĝ'o'n, sed post maksimum'e kvin minut'o'j ni'n renkont'is mal'agrabl'a surpriz'o: grand'a, larĝ'a, torent'a river'o, kiu flu'is tut'e sen'glaci'a. Tiu, kiu'n ni ĵus trans'ir'is, est'is nur al'flu'a river'o al tiu. Ni nun est'is en'ferm'it'a'j kiel en rat'kapt'il'o kun akv'o ĉiu'direkt'e. Ne rest'is ali'a rimed'o ol re'turn'ig'i kaj sen'ŝu'ig'i ni'n de'nov'e. Kaj jen re'e en la akv'o'n. Sed nun ni ankaŭ dev'is supr'e'n'ir'i la krut'a'n bord'dekliv'o'n. La tut'a afer'o kun ambaŭ trans'vad'o'j postul'is por ni pli ol tri hor'o'j'n, kaj kiam, ni fin'e sur'bord'ig'is la sled'o'n, ni preskaŭ frost'difekt'is la pied'o'j'n. La hund'o'j est'is sam'e lac'ig'it'a'j kiel ni. Kaj nun atend'is ni'n la krut'a mont'o. Ni sukces'is trans'vetur'i ĝi'n per la last'a'j fort'o'j, antaŭ ol fal'is la mal'lum'o, sed al naĉika ni ne al'ven'is, kiel ni antaŭ'kalkul'is. Anstataŭ'e ĉe la mal'lum'iĝ'o ni halt'is mez'e en la arb'ar'o. Ni est'is tiel lacekonsumitaj, ke ni nur las'is la hund'o'j'n star'ant'e en'dorm'iĝ'i sur la lok'o en si'a'j jung'il'o'j. Mem ni nur al'pren'is la dorm'sak'o'j'n kaj ek'kuŝ'is ne kuir'int'e te'o'n nek pec'o'n da manĝ'aĵ'o. Mi est'is mal'sek'eg'a kiel ĉifon'o, kaj la kor'o bat'is post la tre'eg'a'j pen'o'j ĉe la river'dekliv'o. Mi ne pov'is dorm'i dum la tut'a nokt'o.
La sekv'a'n tag'o'n ni al'ven'is al naĉika. Ek'de sedanka oni en ĉiu'j vilaĝ'o'j edif'is ni'n per la plej sovaĝ'a'j fam'o'j pri la batal'o'j de blank'ul'o'j kaj ruĝ'ul'o'j. Neni'u est'as tra'las'at'a tra la ruĝ'a front'lini'o al Petropavlovsk, ĉiu'j sled'o'j est'as-inspekt'at'a'j, kaj oni konfisk'as arm'il'o'j'n kaj ĉio'n ali'a'n de valor'o, oni dir'is. Tamen ni akcept'is ĉiu'j'n ĉi oni'dir'o'j'n kun re'ten'em'o, ĉar nun ni iom'et'e kon'is rus'o'j'n kaj kamĉatk'an'o'j'n. La bolŝevik'o'j est'is afabl'a'j al ni antaŭ'e kaj cert'e est'os tia'j ankaŭ nun.
Laŭ la plej mult'a'j fam'o'j la ruĝ'a front'o star'as ĉe naĉika. Sed tie ni nur vid'is ruĝ'a'n flag'o'n sur la telefon'a dom'o. Tie oni asert'is, ke ĝi star'as 6 verst'o'j'n de Petropavlovsk sur la hund'voj'o. Ne sen sci'vol'o kaj streĉ'o la last'a'n tag'o'n ni al'proksim'iĝ'is al tiu punkt'o. Pro sekur'ec'o mi far'is re'pak'ad'o'n en la sled'o, tiel ke arm'il'o'j kaj lorn'o'j, la plej dezir'at'a'j artikl'o'j, kuŝ'is en la fund'o. Kun bon'a rapid'ec'o ni vetur'is al tiu alt'aĵ'et'o apud la voj'o, kie la gard'ist'o'j laŭ sci'ig'o kutim'as posten'i. Neni'u hom'o est'is vid'at'a. Kiam ni est'is mez'e antaŭ la alt'aĵ'et'o, tamen du arm'it'a'j vir'o'j montr'iĝ'is kaj al'okul'ig'is la lorn'o'j'n. Mi mal'rapid'ig'is la kur'o'n iom'et'e por montr'i, ke mi est'as pret'a halt'i, kaj rigard'is al ili. Ili ne kri'is halt ’, kiel ili far'is al ĉiu'j antaŭ'a'j sled'o'j, sed las'is ni'n pas'i tut'e simpl'e, post kiam ili konstat'is, kiu'j ni est'as.
Post'e ni preter'vetur'is la mal'grand'a'n vilaĝ'o'n avaĉa kaj sur la avaĉan Golf'o'n, kiu kuŝ'is frost'iĝ'int'a. Tie ni direkt'is ni'n rekt'e al la urb'o, kaj post'tag'mez'e la 7-an de april'o ni pas'is la blank'a'j'n posten'ant'o'j'n ĉe la urb'o'lim'o de Petropavlovsk kaj plug'is antaŭ'e'n tra la kot'a ĉef'strat'o, al'vok'at'e ” bon'a'n, re'ven'o'n ” de plur'a'j kon'at'o'j kaj jen flank'e'n'iĝ'is al ni'a dom'o ĉe la tri'a strat'o, kie ni trov'is ĉiu'j'n hejm'e.
Do la long'a vojaĝ'o tra Kamĉatko est'is feliĉ'e fin'it'a, kaj la fidel'a'j hund'o'j ricev'is bon'e merit'it'a'n ripoz'o'n tir'int'e ni'n 2700 km aŭ ali'vort'e distanc'o'n, kiu preskaŭ egal'valor'as al la du'obl'a long'o de Sved'land'o.
Ver'dir'e est'is agrabl'a sent'o est'i re'ven'int'a ankoraŭ en la viv'o kaj sen pli grav'a'j domaĝ'o'j de la vojaĝ'o ol iom da reŭmat'ism'o, kiu'n ni ambaŭ ricev'is. Sed tio'n ni volont'e pag'is por la rezult'o de la vojaĝ'o, kiu far'iĝ'is pli bon'a ol ni kuraĝ'is esper'i. Ni ek'kon'is la best'ar'a'n viv'o'n de la vintr'o kaj la hom'o'j'n de la mont'eg'o'j kaj de la tundr'o'j.
Krom tio ni kun'ig'is valor'a'j'n kolekt'o'j'n, kiu'j nun trov'iĝ'as en Riksmuseet ( Ŝtat'a muze'o ) de Stockholm.
( Kun kelk'a'j escept'o'j vort'o'j trov'iĝ'ant'a'j en Plen'a Vort'ar'o ne en'est'as en ĉi tiu list'o.)
| akjo | lapon'a kanot'simil'a glit'vetur'il'o. |
| Alf'a kaj Omeg'a | la unu'a kaj la last'a liter'o'j de la grek'a alfabet'o. do la komenc'o kaj la fin'o.( Bibli'a cit'aĵ'o: apok. 1: 8.) ampelo (bombicil'o) kant'bird'o ( ampelis garrulus ). |
| anas'o sovaĝ'a | spec'o de la anas'o'j ( An'as boschas ). |
| asturo | rab'o'best'o, spec'o de la akcipitr'o'j ( astur gent'il'is albidus ). |
| balagano | salm'o'sek'ig'ej'o. |
| boac'o | lapon'a nom'o de nord'a cerv'o ( Rangifer ). |
| ĉajnik | te'kuir'il'o. |
| empetr'o | sovaĝ'a arb'et'o el la famili'o de Erik'ac'o'j kun pingl'o'simil'a'j foli'o'j kaj nigr'a'j ber'o'j ( Empetrum nigr'um ). |
| gado lesiv'it'a | special'a sved'a krist'nask'a manĝ'aĵ'o, konsist'ant'a el sek'ig'it'a fiŝ'o, precip'e gado, kiu'n oni mol'ig'as en lesiv'o de sod'o kaj kalk'o kaj post'e kuir'as. |
| gracil'a | hav'ant'a mal'dik'a'n delikat'a'n form'o'n. |
| gul'o | rab'o'best'o, spec'o de la mustel'o'j ( Gul'o gul'o ). |
| histrioniko | naĝ'bird'o (arleken'anas'o), spec'o de la Anser'id'o'j ( histrionicus histrionicus pacificus ) |
| hul'o | ŝvel'ond'ad'o mar'a. |
| ĥaraŝó | rus'a vort'o signif'ant'a proksim'um'e ” bon'e ”. |
| jukolo | ” júkkola ” est'as sun'sek'ig'it'a salm'o. |
| jurt'o | ” jurt'a ” est'as kaban'o aŭ tend'o, en kiu loĝ'as la kamĉatk'an'o'j. Antikv'a'temp'e ili est'is du'on'e sub'ter'a'j. |
| kant'cign'o | spec'o de cign'o, karakteriz'it'a de si'a kant'simil'a kri'o. ( cygnus musicus ). |
| karadri'o | kant'bird'o, spec'o de la Karadri'id'o'j ( charadrius dominicus fulvus ). |
| keks'o | plat'a mal'dik'a kuk'o, ordinar'e el tritik'o. |
| kisla | putr'a ferment'int'a salm'o. Vid'u en paĝ'o 117. |
| klangul'o | naĝ'bird'o, spec'o de la Anser'id'o'j ( bucephala clangula ). |
| kolimb'o | naĝ'bird'o, spec'o de la Kolimb'id'o'j ( Colymbus ). |
| kormoran'o | naĝ'bird'o ( phalacrocorax pelagicus ). |
| lutr'o | rab'o'best'o, spec'o de la mustel'o'j ( Lutr'a lutr'a ). |
| mar'agl'o gigant'a | spec'o de la agl'o'j ( haliætus pelagicus ). |
| marmot'o | mam'best'o, spec'o de la Sciur'id'o'j, kiu dorm'as dum la tut'a vintr'o ( Marmot'a ). |
| merg'o | naĝ'bird'o ( Merg'us ); merg'et'o: mal'grand'a merg'o ( merg'us serrator ). |
| mont'ŝaf'o | spec'o de la ŝaf'o'j ( ov'is nivicola ). |
| mustel'o | mal'grand'a karn'o'manĝ'ant'a mam'best'o tre mal'dik'korp'a, kies fel'o est'as tre ŝat'at'a ( Mustel'a ). /Plen'a Vort'ar'o / |
| muŝ'agarik'o | spec'o de venen'a fung'o, ruĝ'a kun blank'a'j makul'o'j,( amanit'a muscaria ). |
| niĉevó | rus'a vort'o sigrtifanta proksim'um'e ” ne grav'as ”. |
| nikte'o blank'a | spec'o de la strig'o'j ( nyctea nivea ). |
| nucifrag'o | spec'o de la Korv'id'o'j ( nucifrag'a caryocatactes kamchaticus ). |
| numeni'o | kant'bird'o, spec'o de la Karadri'id'o'j ( Numeni'us phæopus vari'eg'at'us ). |
| obtur'ator'o | mekanik'a sistem'o, lok'it'a sur la objektiv'o aŭ en fotograf'il'o, por mal'ferm'i kaj ferm'i laŭ difin'it'a temp'o la en'ir'o'n de la lum'a bild'o sur la impres'em'a'n plat'o'n. /Verax/ |
| pice'o | spec'o de la konifer'o'j, en Esperant'o ordinar'e nom'at'a ” abi'o ”( Pice'a ). |
| pinikol'o | kant'bird'o, spec'o de la Fringel'id'o'j ( Pini'col'a enucleator kamchaticus ). |
| pin'o ramp'a | spec'o de nan'a pin'o ( Pin'us pumili'a ). |
| polipor'o | spec'o de fung'o ( Polyporus ). |
| pologo | intern'a tend'o de jurt'o. |
| psalomŝĉiko | psalm'o'kant'ist'o kaj pastr'a help'ant'o. |
| pud | pez'o ekvivalent'a al 16 kilo'gram'o'j. |
| purgo | ” purga ” est'as neĝ'o'ŝtorm'o, Vid'u en paĝ'o 45. |
| rod'i | mord'et'i, manĝ'i per mal'grand'a'j pec'et'o'j; rod'ul'o'j genr'o de mam'best'o'j, hav'ant'a en ĉiu makzel'o tranĉ'o'dent'o'j'n. /Plen'a Vort'ar'o / Komp. rod'o. |
| rod'o | ekster'haven'a part'o de mar'o natur'e aŭ art'e ŝirm'it'a kontraŭ la vent'o'j, kie la ŝip'o'j pov'as sen'danĝer'e halt'ad'i. /Plen'a Vort'ar'o / Komp. rod'i ! |
| sapor'o | fiŝ'kapt'il'o, spec'o de lign'a nas'o. |
| sfagn'o | spec'o de griz'a musk'o ( Sphagnum ). |
| sit'o | kant'bird'o, spec'o de la Sit'id'o'j ( sitta europæa albifrons ). |
| sled'o | glit'vetur'il'o. Vid'u la bild'o'j'n en paĝ'o'j 61 kaj 169. |
| spur'o | paŝ'o'sign'o'j de best'o'j. |
| stilz'bird'o'j | ord'o de bird'o'j karakteriz'it'a'j de long'a'j krur'o'j sen'plum'a'j kiu'j simil'as stilz'o'j'n. /Verax/ |
| surnio | spec'o de la strig'o'j ( surnia ulul'a ). |
| ŝaman'o | pastr'o-sorĉ'ist'o, kiu si'n okup'as pri ” ŝaman'ism'o ”, t. e. la kred'o ke oni pov'as el'vok'i spirit'o'j'n kaj per ili'a help'o esplor'i kaj ŝanĝ'i la pas'o'n de la okaz'o'j. |
| taban'o boac'a | grand'a muŝ'o'simil'a insekt'o, kiu en si'a last'a larv'stadi'o viv'as sub la dors'haŭt'o de brut'o'j kaj cerv'o'j ( Oedemagna ) |
| tenac'a | hav'ant'a dens'ec'o'n, kiu ne facil'e ced'as al dis'romp'o aŭ dis'tranĉ'o; mal'facil'e maĉ'ebl'a pro si'a led'ec'a karakter'o. ( tenac'is; tenaz, tenac'e, tenacions, tough; zäh; seg.) |
| vakcini'o | sovaĝ'a arb'et'o el la famili'o de Erik'ac'o'j kun ruĝ'a'j manĝ'ebl'a'j ber'o'j ( vaccinium vit'is idæa ). |
| zibel'o | rab'o'best'o, spec'o de la mustel'o'j, kies fel'o est'as tre alt'valor'a ( Martes zibel'lin'a ). Vid'u la bild'o'n en paĝ'o 102. |